<?xml version="1.0"?>

<!DOCTYPE article PUBLIC "-//OASIS//DTD DocBook XML V4.1.2//EN"
     "http://docbook.org/xml/4.1.2/docbookx.dtd" []>

<article><title>HOWTO Moedig vrouwen tot gebruik van Linux aan </title>

	<articleinfo>
		<author><firstname>Val</firstname>
			<surname>Henson</surname></author>
		<author><firstname>Vertaald door: Ellen</firstname>
			<surname>Bokhorst</surname>
		</author>
	<pubdate>2002-10-29</pubdate>
	<revhistory><revision><revnumber>1.1</revnumber>
			<date>2002-10-29</date>
			<authorinitials>VH</authorinitials>
			<revremark>Kleine delen herschreven, correcties van typfouten</revremark>
		</revision>
		<revision><revnumber>1.0</revnumber>
			<date>2002-10-25</date> 
			<authorinitials>JYG</authorinitials>
			<revremark>Corrigeerde validatiefouten, 
				voegde een licentie
				toe, een samenvatting en versie, enz.</revremark>
		</revision>
		<revision><revnumber>.9</revnumber>
			<date>2002-10-01</date> 
			<authorinitials>VH</authorinitials>
			<revremark>Initi&euml;le versie</revremark>
		</revision>
	</revhistory>
<legalnotice><para>  Copyright (c) 2002 Val Henson  This document may be reproduced or distributed in any form, without prior permission, provided that all such copies or distributions include this copyright statement and the warranty disclaimer contained in this paragraph.  This document is provided on an "AS IS" basis only, with no warranties, express or implied. All usage of the information in this document is at your own risk. 
     
</para></legalnotice></articleinfo>

<abstract><para>
In dit artikel worden een aantal problemen en vooroordelen die vrouwen in de
Linux gemeenschap tegenkomen besproken en worden diverse strategi&euml;n 
behandeld voor het wat doen aan die problemen om deelname door vrouwen 
aan te moedigen.
</para></abstract>





<sect1><title>Introductie </title>

<para>Op het 2002 Ottawa Linux Symposium, hoste ik een LinuxChix Birds
Of a Feather sessie.  Gedurende de BOF en tijdens het verloop van de
conferentie hoorde ik dezelfde vragen:
</para>

<para>"Mijn vriendin haat Windows, hoe kan ik haar aanmoedigen Linux te gaan
	gebruiken?"
</para>

<para>"Bijna geen enkele vrouw was aanwezig bij mijn plaatselijke LUG.
	Hoe kan ik daar iets aan doen?"
	</para>

<para>"Waarom zijn er niet meer vrouwen in open source?"</para>

<para>
Duidelijk blijkt dat mensen in de Linux-gemeenschap graag willen
dat er meer vrouwen aan de Linux-gemeenschap deelnemen, maar de meeste mensen 
weten niet waarom zo weinig vrouwen zijn betrokken of hoe dat te veranderen.
Deze HOWTO is een poging verklaringen, aanbevelingen en opinies van vrouwen
te geven die reeds ge&iuml;nteresseerd en actief zijn in Linux.
Dit document begon met de letterlijke aanbevelingen van de vrouwen die
aanwezig waren bij de LinuxChix BOF, en werd aangevuld door heel wat
meer vrouwen in de maanden die volgden op de oorspronkelijke BOF.
Met andere woorden: deze HOWTO is een representatie van de gevoelens
en meningen van echte vrouwen die betrokken zijn bij Linux. 
Ondanks dat wij de vrouwen voorstellen die het "hebben gemaakt", 
hebben we nog altijd tamelijk belangrijke inzichten in waarom andere 
vrouwen weggingen of nooit deelnamen aan de Linux-gemeenschap, en zijn
we ons ook levendig bewust van de druk die wordt uitgeoefend om ons
uit de gemeenschap te zetten.
</para>

<para>
In deze HOWTO zullen we het er over hebben waarom vrouwen wegblijven uit
de computergemeenschap in het algemeen, waarom ze wegblijven uit de
Linux-gemeenschap in het bijzonder, en wat je er aan kunt doen om
vrouwen aan te moedigen gebruik te maken van Linux.
We hopen dat deze HOWTO zal resulteren in meer vrouwen die Linux gebruiken,
installeren en ontwikkelen.
</para>

<sect2><title>Publiek</title>

<para>Dit document is hoofdzakelijk bedoeld voor de mannelijke Linux
enthousiasteling die graag zou zien dat meer vrouwen bij Linux zouden
zijn betrokken. Het tweede publiek bestaat uit zowel mannen als vrouwen
die te druk zijn geweest om plezier met Linux en computers te beleven
om er eens bij stil te staan waarom de meeste vrouwen hun interesses
niet delen. We hopen dat je na het lezen van deze HOWTO kunt begrijpen
waarom vrouwen wegblijven uit de wereld van Linux en met idee&euml;n
wat je kunt doen om die trend om te keren.
</para>

<para>
Deze HOWTO is niet bedoeld voor mensen wie het gebrek aan
vrouwen onder Linux niets uitmaakt, of degenen die denken dat vrouwen
beter uit de Linux-gemeenschap kunnen wegblijven. Als je niet reeds gelooft
dat vrouwen door externe oorzaken van Linux en computers weg worden gedreven,
dan zal deze HOWTO je waarschijnlijk niet op andere gedachten weten te
brengen (alhoewel het je wellicht wat interessante onderzochtstochten
kan opleveren).
</para>

<para>Deze HOWTO is beslist niet bedoeld om mannelijke Linux-geeks
te helpen aan een afspraakje met vrouwelijke Linux-geeks.
De centrale paradox van vrouwen en Linux is de volgende:
vaak zijn die mensen die het meest angstig zijn voor meer
vrouwen in de Linux-gemeenschap ook die mensen die naar alle waarschijnlijkheid
ze per ongeluk wegjagen. Vaak willen mannen alleen maar dat meer vrouwen
betrokken zijn bij Linux zodat ze een betere kans hebben een vriendin te
vinden, wat erop uitdraait dat ze zich op een dusdanige manier gedragen 
die vrouwen in plaats daarvan juist wegjaagt! Deze HOWTO zal proberen uit 
te leggen welke gedragingen vrouwen wegjaagt van Linux en welke gedragingen
ze aanmoedigen.
</para>
</sect2>

<sect2><title>Hoezo probleem?  Sexisme bestaat niet meer!</title>

<para>Een sentiment dat ik frequent hoor: "Hoezo probleem?  Er is helemaal geen
probleem! Sexisme bestaat niet meer! 
Vrouwen blijven weg uit de Linux-gemeenschap omdat zij dat willen!"
Als je het zo ervaart, dan wil je wellicht tegen de tijd dat je deze
HOWTO hebt gelezen je mening wijzigen. Ik dacht ook altijd dat sexisme
was uitgestorven. Kort na me te hebben gevoegd bij de verscheidene
vrouwen in de discussielijsten over computers, realiseerde ik me hoe
ik ernaast zat. Week na week, komen
vrouwen met nieuwe verhalen over hoe ze werden gediscrimineerd en beledigd
omdat ze vrouwen zijn. Deze verhalen zijn geen decennia oud, noch hebben
ze betrekking op mensen die opgroeiden toen sexisme acceptabeler was.
Dit zijn de dagelijkse ervaringen van de tegenwoordige vrouwen,
in moderne omgevingen, die worden weggedreven uit hun gekozen beroep
vanwege sexisme. Dit is niet theoretisch, veel vrouwen verlaten
daadwerkelijk het computerterrein geheel en alleen vanwege
schaamteloze sexistische incidenten waar superieuren
op werk of op school bij betrokken zijn.
</para>

<para>Lees de links hieronder voor mijn favoriete voorbeeld van het modern
	dagelijks sexisme:
</para>

<para>Initieel bericht aan de Sydney LUG discussielijst, door een vrouw:</para>

<para> <ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00286.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00286.html </ulink></para>

<para>Follow-up berichten die het probleem bestempelen als "over-stresste 
	vrouw": </para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00290.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00290.html</ulink></para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00312.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00312.html</ulink></para>

<para>Jee, verrassing, deze twee reacties zijn genoeg om haar weg te jagen:
 </para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00313.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00313.html</ulink></para>

<para>Hysterisch grappig en een heldhaftige reactie van een andere vrouw:
 </para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00317.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00317.html</ulink></para>

<para>Ondanks het karakteristieke sarcasme, heeft de aanstotelijke man het
	nog steeds niet door:
 </para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00319.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00319.html</ulink></para>

<para>Een perfecte reactie van een man die het begrijpt: </para>

<para><ulink url="http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00321.html">http://lists.slug.org.au/archives/slug-chat/2001/October/msg00321.html </ulink></para>

<para>Sexisme komt zeker voor, en het jaagt vrouwen uit de Linux-wereld.
	Je kunt beargumenteren dat de Linux-gebruikers grappend over
	"overstresste vrouwen" in de bovenstaande berichten onwetend, of stom,
	of goedbedoeld zijn of in zekere zin niet zouden moeten worden
	gelabeld als sexistisch, maar het resultaat ervan is
dat vrouwen Linux verlaten, iets wat we graag zouden willen voorkomen.
</para>
</sect2>

<sect2><title>Over de auteur</title>

<para>Val Henson is een Linux kernelontwikkelaar, een actief lid van LinuxChix,
	en vrouw. Haar interesses bestaan onder andere uit het onderzoeken
	van besturingssystemen, vrouwen en computerwetenschap, en een goed
	glas bier. Veel andere vrouwen werkten met haar samen om deze HOWTO
	te produceren, waaronder:
</para>

<itemizedlist>
<listitem><para>Raven Alder</para></listitem>
<listitem><para>Suzi Anvin </para></listitem>
<listitem><para>Poppy Casper </para></listitem>
<listitem><para>Claudia "Texchanchan" Crowley </para></listitem>
<listitem><para>Steph Donovan </para></listitem>
<listitem><para>Joy Goodreau</para></listitem>
<listitem><para>Telsa Gwynne</para></listitem>
<listitem><para>Amy Hieter </para></listitem>
<listitem><para>Hanna Linder </para></listitem>
<listitem><para>Anna McDonald </para></listitem>
<listitem><para>Marcia Barret Nice</para></listitem>
<listitem><para>Miriam Rainsford </para></listitem>
<listitem><para>Carla Schroder </para></listitem>
<listitem><para>Jenn Vesperman </para></listitem>
<listitem><para>Jenny Wu </para></listitem>
<listitem><para>Megan "Piglet" Zurawicz </para></listitem>
<listitem><para>Safari </para></listitem>
<listitem><para>En vele anderen die anoniem wensen te blijven.
</para></listitem>
</itemizedlist></sect2>
</sect1>

<sect1><title>Waarom zijn er zo weinig vrouwen in Linux?</title>

<para>Vrouwen blijven weg van Linux voor dezelfde zovele redenen
als waarom ze uit de computerwereld in het algemeen
wegblijven, plus nog wat andere redenen specifiek met betrekking tot Linux.
Dit onderwerp is in veel uitstekende boeken en onderzoeksrapporten
grondig onderzocht, maar we kunnen slechts de belangrijkste redenen
opsommen waarom vrouwen computers in z'n geheel uit de weg gaan.
We zullen ook een aantal gebruikelijke theori&euml;en tot hun ware
proporties terugbrengen over waarom vrouwen wegblijven uit de
computerwereld in het algemeen.
</para>

<para>Drie goede bronnen over het onderwerp vrouwen in de computergemeenschap
zijn:
</para>

<para>"Unlocking the Clubhouse: Women in Computing" geschreven door
       	Jane Margolis en Allan Fisher</para>
<para> <ulink url="http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0262133989">http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0262133989 </ulink></para>

<para>Women in Computing Keyword List</para>
<para> <ulink url="http://women.acm.org/search/key_list.php">http://women.acm.org/search/key_list.php </ulink></para>
<para>(Een aantal van de stukken waarnaar in deze lijst wordt verwezen zijn
	online beschikbaar, maar niet allemaal.)
</para>

<para>"Why Are There So Few Female Computer Scientists" geschreven door Dr. Ellen Spertus</para>
<para><ulink url="http://www.ai.mit.edu/people/ellens/Gender/pap/pap.html">http://www.ai.mit.edu/people/ellens/Gender/pap/pap.html </ulink></para>

<para>
Laten we beginnen bij het bestuderen van de twee meest
gebruikelijke verklaringen over waarom er zo weinig vrouwen aan
de computergemeenschap deelnemen: "Vrouwen zijn gewoon niet
ge&iuml;nteresseerd in computers,"
en "Vrouwen zijn niet zo slim als mannen."  Het probleem met het
statement, "Vrouwen zijn gewoon niet ge&iuml;nteresseerd in computers,"
is dat het eigenlijk niets zegt. Het is gelijk aan het beantwoorden van de 
vraag, "Waarom is de lucht blauw?" met "De lucht is gewoon blauw."  
Het impliciete argument hier is dat vrouwen vanaf de conceptie genetisch
zijn voorbestemd niet te zijn ge&iuml;nteresseerd in computers. Maar erg
weinig vrouwen zijn bereid exact dat in zoveel woorden te zeggen, maar dat is 
de boodschap achter de "zijn gewoon niet" theorie. Als je niet bereid bent te
accepteren dat het gebrek in interesse van vrouwen in computers 
genetisch is voorbestemd (en ik hoop dat je niet bereid bent dat
te accepteren), dan moet je eens beginnen te onderzoeken welke
omgevingsfactoren hiermee te maken hebben.
</para>

<para>Een explicietere versie van deze theorie is dat "Vrouwen niet zo
slim zijn als mannen," of een van de gebruikelijke gevolgtrekkingen;
vrouwen zijn niet zo goed in bepaalde vaardigheden dan mannen, gewoonlijk
wiskunde, ruimtelijke redeneringen, of logica.
<citetitle>Newsweek</citetitle> schalt regelmatig studies waarin
geslachtsgerelateerde mentale verschillen vindt onderwijl de (veel
gebruikelijker) studies te negeren die geen enkel verschil constateren.
Frequent zijn andere onderzoekers niet in staat de resultaten te dupliceren of 
vinden zwakheden in de oorspronkelijke onderzoeksmethoden, maar die
stukken neigen veel minder media-aandacht te krijgen.
Deze studies doen ook geen poging de verschillen in de opvoeding van
mannen en vrouwen na te gaan. Studies tonen bijvoorbeeld frequent aan dat
vrouwen in zekere zin een betere taalkundige bekwaamheid hebben ontwikkeld.

Dit wordt als bewijs aangenomen, tenminste door de media, dat vrouwen
genetisch meer aanleg hebben verbaler te zijn dan mannen. Maar
tegelijkertijd tonen studies ook aan dat jonge vrouwen meer worden beloond
dan jongemannen voor verbalisaties. Het louter bestaan van fysieke 
verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen (een idee nog steeds
in dispuut) is niet op zichzelf bewijs dat mannen en vrouwen worden geboren
met verschillen in de mentale mogelijkheden. We moeten nog steeds onderscheiden
welke verschillen worden veroorzaakt door erfelijkheidsleer, 
en welke het gevolg zijn van de omgeving. Als je het de experts vraagt, is
de enige overeenstemming over geslachtsgerelateerde mentale verschillen dat
er geen overeenstemming is. Dit is een gebied dat nog nader wordt onderzocht,
waarvan over de resultaten nog tientallen eeuwen hevig zal worden
gedebatteerd. (Mijn persoonlijke mening is dat mannen en vrouwen
wel wat aangeboren, erfelijk gebaseerde verschillen hebben die resulteren
in neigingen richting verschillend gedrag, maar ik kan niet inschatten
welke dit zijn of hoe sterk ze het gedrag be&iuml;nvloeden.
Mensen zijn wezens met een groot aanpassingsvermogen, dus ik verwacht
dat de genetische verschillen klein zijn in vergelijking met de
omgevingsverschillen.)
</para>

<para>
Iets anders om rekening mee te houden is dat vergelijkbare argumenten
werden aangevoerd over vele andere velden toen vrouwen daaraan deel begonnen
te nemen, van de medische wetenschap tot aan het onderwijs.
Vrouwen konden bijvoorbeeld geen dokter zijn, 
omdat ze fysiek niet sterk genoeg waren om gebrokken botten te zetten,
zouden flauwvallen bij het zien van bloed, of het juiste gedrag van een dokter
ten opzichte van de pati&euml;nt niet hadden.
Die argumenten werden losgelaten toen vrouwen net zulke goede dokters en
leraren bleken als mannen. Misschien dat mannen beter in de computerwetenschap
blijken te zijn dan vrouwen, maar de geschiedenis ondersteunt die 
hypothese niet.
</para>

<para>Een goede referentie voor het algemene onderwerp in het beoordelen van
verschillen tussen menselijke groepen en de motivatie achter die beoordelingen 
is <citetitle>The Mismeasure of Man</citetitle> geschreven door Steven Jay 
Gould. Wetenschappers hebben al eeuwen verschillen in de hersenen en lichamen 
van groepen mensen "bewezen", alhoewel achteraf bekeken zowel hun methoden als
hun resultaten werden afgezwakt. Stephen Jay Gould bijvoorbeeld
bekeek de methoden van een wetenschapper die de schedelcapaciteit van
mannen en vrouwen van verschillende rassen meette (en door implicatie,
de omvang van de hersenen en intelligentie). De wetenschapper meette
oorspronkelijk het volume van de schedels te vullen met lijnzaad,
wat iets kan worden samengeperst, en bevestigde zijn hypothese dat blanke
mannen neigde tot grotere schedels. Toen hij later het volume van de
schedels met niet samen te persen lood stortte, ontdekte hij dat veel van de
verschillen in volume tussen de schedels verdwenen.
Hij had onbewust de schedels behorend tot blanke mannen met meer lijnzaad
gevuld dan de schedels behorend tot vrouwen of niet blanke mannen.
Denk aan dit verhaal wanneer je studies leest die beweren te bemerken 
dat de structuur van de hersenen bij mannen en vrouwen een andere omvang heeft.
</para>

<para>Laten we, nu we een aantal algemene misvattingen over vrouwen en 
	computeren hebben behandeld, eens kijken naar de werkelijke redenen
	waarom vrouwen wegblijven uit de Linux- en computergemeenschap.
Ik geloof zelf dat de tendens en gedragingen die
ik ga beschrijven het resultaat zijn van de wijze waarop de meeste vrouwen
zijn opgegroeid, met andere woorden, ze zijn het resultaat van  een
geslachtssocialisatie. Ik beweer niet dat vrouwen met minder
zelfvertrouwen of iets dergelijks worden geboren.
Ik observeer slechts een algemene neiging bij vrouwen en
wijs erop hoe de Linux-cultuur dergelijke mensen ontmoedigt.
Veel van de redenen die ik ga weergeven zijn ook van toepassing op
andere te laag voorgestelde groepen in de computergemeenschap of -wetenschap.
</para>

<sect2><title>Vrouwen zijn minder zelfverzekerd</title>

<para>Vrouwen onderschatten hun mogelijkheden op veel gebieden, maar
vooral wanneer het gaat om computers. Een studie over dit onderwerp is
<citetitle>Undergraduate Women in Computer Science: Experience,
Motivation, and Culture</citetitle>: <ulink url="http://www-2.cs.cmu.edu/~gendergap/papers/sigcse97/sigcse97.html">http://www-2.cs.cmu.edu/~gendergap/papers/sigcse97/sigcse97.html
</ulink></para>

<para>Terwijl bijvoorbeeld 53% van de mannelijke eerstejaars studenten in de
computerwetenschap zichzelf waardeerde als zeer goed voorbereid op hun
CS cursussen, waardeerde 0% van de vrouwelijke CS eerstejaars zichzelf
op vergelijkbare wijze. Maar einde van het jaar,
had 6 van de 7 vrouwelijke ge&iuml;nterviewde studenten een A of B
gemiddelde. Objectieve waarderingen (zoals cijfergemiddelden 
van de kwaliteit en snelheid in het programmeren) komen niet 
overeen met de zelfonderschatting van de meeste vrouwen.

Ik persoonlijk bemerkte dit verschijnsel: Ondanks voldoende
objectief bewijs van het tegengestelde, waaronder cijfers, tijd gespendeerd aan
opgaven, en hoog geplaatst in een programmeercontest,
beschouwde ik mezelf nog steeds niet als de top van mijn klas in college.
Objectief terugkijkend, is het me duidelijk dat ik evengoed of beter
presteerde dan veel van de veel zelfverzekerder mannen in mijn klas.
</para>
</sect2>

<sect2><title>Vrouwen hebben minder kansen op vriendschap of mentorschap</title>

<para>Net als elke andere discipline, is computerwetenschap makkelijker
te leren wanneer je vrienden en mentors hebt om vragen aan te
stellen en een gemeenschap mee te vormen. Om diverse redenen echter neigen
mannen mentor te zijn en bevriend te raken met andere mannen.
Wanneer de onevenwichtigheid in geslacht zo groot is als in de 
computerwetenschap, dan treffen vrouwen zichzelf met een paar of in het
geheel geen andere vrouwen aan om hun interesses mee te delen.
Ondanks dat vrouwen mannelijke vrienden en mentors hebben,
is het vaak moeilijker en lastiger voor vrouwen
een gemeenschap te vinden en zich daarbij aan te sluiten.
Veel vrouwen verlaten het gebied die zouden zijn gebleven als ze man
zouden zijn geweest.
</para>

<para>Het klopt dat dit een terugkerende cirkel is, minder vrouwen in
in de computergemeenschap leidt tot minder vrouwen in de 
computergemeenschap. Het is van belang te begrijpen dat 
deze terugkerende cirkel veroorzaakt dat vrouwen de computergemeenschap
verlaten die ze niet zouden hebben verlaten, alles gelijkblijvend,
als ze mannen zouden zijn geweest. Dit is van belang, omdat mannelijke
klasgenoten vaak veronderstellen dat hun vrouwelijke tegenhangers
het gebied verlaten omdat ze "gewoon niet goed genoeg zijn."
De lage zelfinschatting van vrouwen levert een bijdrage aan deze valse indruk.
</para></sect2>

<sect2><title>Vrouwen worden vanaf jonge leeftijd ontmoedigd</title>

<para>De maatschappelijke druk voor vrouwen om de computergemeenschap
te vermijden begint al op zeer jonge leeftijd. De nog niet schoolgaande
jeugd heeft reeds voorstellingen over welke banen mannenbanen zijn
en welke banen vrouwenbanen zijn.  Een uitstekende voorbeschouwing van
studies die de socialisatie van geslachtsrollen vanaf jonge leeftijd
documenteert is de vinden in
Dr. Ellen Spertus's uitstekende "Why are There so
Few Female Computer Scientists?" stuk: <ulink url="http://www.ai.mit.edu/people/ellens/Gender/pap/node6.html">http://www.ai.mit.edu/people/ellens/Gender/pap/node6.html</ulink></para>

<para>Zodra je je realiseert dat mannen en vrouwen praktisch vanaf hun
geboorte anders worden behandeld, wordt het erg moeilijk
te beweren dat een vrouw geen discrimatie heeft ervaren.
Zeker, als je geluk hebt, heeft niemand je ooit verteld dat je niet
met computers zou kunnen werken omdat je een meisje bent, maar elke keer
dat je je stem verhief, zei een volwassene je stil te zijn, terwijl de
jongen naast je blijft krijsen. Later in het leven is dit een handicap,
wanneer luidruchtig en volhardend zijn de enige manier is om te zorgen dat
je opinie wordt gehoord, zoals bijvoorbeeld op de linux-kernel
discussielijst.
</para>

<para>Het meest treffende voorbeeld van een subtiel vooroordeel
tegen computeren voor vrouwen is dat in ieder geval in de U.S. de
familiecomputer eerder zal zijn te vinden in een jongenskamer dan
in een meisjeskamer.
Margolis en Fisher geven verscheidene voor zichzelf sprekende voorbeelden
van deze trend en de effecten hiervan op de pagina's
22-24 van <citetitle>Unlocking the Clubhouse</citetitle>.</para>
</sect2>

<sect2><title>Computeren waargenomen als niet-sociaal</title>

<para>Het werken met computers wordt waargenomen als een solitaire bezigheid
die bestaat uit weinig tot geen enkel dagelijks menselijk contact.
Gezien vrouwen dusdanig zijn gesocialiseerd vriendelijker en behulpzaam te zijn
en over het algemeen meer ge&iuml;nteresseerd zijn in de menselijke
interactie dan mannen, neigt het werken met computers voor vrouwen over
het algemeen minder aantrekkelijk te zijn. Ik wil benadrukken dat het
werken met computers alleen wordt waargenomen als een niet-sociale activiteit.
Ondanks dat het voor een programmeur mogelijk is relatief succesvol te zijn
terwijl actief anti-sociaal zijn en programmeren mensen neigt aan te trekken 
die zich minder comfortabel voelen bij menselijke interactie,
is het werken met computers zo sociaal als wat je ervan maakt. Tijdens
college, spendeerde ik de meeste computertijd in een computerlab op school
met verscheidene van mijn beste vrienden. En recent veranderde ik van baan
speciaal om meer dagelijks contact te hebben met andere programmeurs.
Voor mijzelf geldt dat
alleen programmeren op zich minder leuk of creatief is dan wanneer ik 
mensen om me heen heb om over mijn programma te praten.
</para>

<para>
Vreemd genoeg, zijn veel bezigheden die aan te voeren minder sociaal zijn dan
het werken met een computer, nog steeds zeer aantrekkelijk voor vrouwen.
Schrijven, ofwel fiction of non-fiction, is een goed voorbeeld
van een veld waarbij vele uren solitaire concentratie nodig zijn
om succesvol te kunnen zijn. Misschien ligt het antwoord op de paradox
in de perceptie van individuele schrijvers die nog altijd zijn
ge&iuml;nteresseerd in een sociale interactie, maar er gewoon niet
veel kansen toe hebben.
</para>

</sect2>

<sect2><title>Gebrek aan vrouwelijke rolmodellen</title>

<para>Er bestaan wel vrouwen in de computergemeenschap, maar de meeste
mensen hebben niet zoveel geluk een vrouwelijke computerwetenschapper
te ontmoeten. Vrouwen zijn gesocialiseerd bescheiden te zijn en vermijden
zelfpromotie, wat ze zelfs nog onzichtbaarder maakt dan ze anders zouden zijn.
Moeders en vrouwelijke schoolonderwijzers protesteren regelmatig dat ze niets 
over computers weten. Als resultaat daarvan groeien meisjes op met als 
voorbeeld vrouwen die noch competent noch vertrouwd zijn met computers.
Ik moedig alle vrouwen aan bij het werken met computers dit zo openlijk mogelijk
te doen; accepteer alle interviews, neem krediet in het openbaar aan;
zelfs als je dit niet wilt. Je voelt je wellicht beschaamd, maar door jezelf
toe te staan te worden gepubliceerd of te worden gepromoot, verander je 
wellicht het leven van een jonge vrouw.
</para></sect2>

<sect2><title>Spellen gericht op mannen</title>

<para>We weten allemaal dat de meeste computerspellen door en voor
mannen zijn geschreven.
Ze maken gebruik van non-stop bloed en vrouwen met onrealistisch grote borsten,
maar hey, als dat de markt is, wat is dan het probleem?</para>

<para>De beste wijze waarop ik het probleem met de computerspelindustrie
weet te illustreren is een verhaal te vertellen uit een Salon.com artikel
(<ulink url="http://archive.salon.com/tech/feature/2001/05/22/e3_2001/">http://archive.salon.com/tech/feature/2001/05/22/e3_2001/
</ulink>) over de 2001 E3 spelconventie:</para>

<para> 
"Een artistiek leider voor een vooraanstaand ontwikkelaarsteam beschreef me
juichend hoe zijn Q.A. team een prostituee maakte dat
het logo van een spel op haar lichaam droeg tijdens een
combinatie gonzo video/gangbang sessie."
</para>
      
<para>Dit was slechts &eacute;&eacute;n van de vele vergelijkbare verhalen
en gebeurtenissen op de conferentie. Hoe kan een industrie
dat door bedrijven gesponsorde gangbangs als een of andere manier
toepasselijk bekijkt vrouwen *niet* in menigte uit het computergebied wegjagen?
</para></sect2> 

<sect2><title>Reclame en media maakt duidelijk dat computers voor mannen zijn bestemd
</title>

<para>De volgende keer dat je een computeradvertentie ziet waarbij gebruik
wordt gemaakt van een persoon, let dan eens op het geslacht van die persoon.
Naar alle waarschijnlijkheid is de persoon een man.
Veelvuldig wanneer ik een vrouw in een computeradvertentie zie, draagt
ze grillige make-up en een of andere vorm van kleurige vinyl strak over
het lichaam getrokken, en anders gedraagt ze zich wel dom en hulpeloos,
wachtend op de man die haar laat zien hoe de computer te gebruiken. 
Vaak verschijnt een vrouw die de computer niet daadwerkelijk zal gaan 
gebruiken en dient ze slechts als een soort decoratieve posering er direct 
nabij. Films en TV-shows zijn al niet veel beter.  Wanneer een vrouw
wordt afgebeeld als een programmeur, wordt vaak meer schermtijd
gespendeerd aan het bewonderen van haar goedgevormde lichaam en haar om te
zoenen lippen dan dat haar competentie wordt gedemonstreerd als programmeur.
Opmerkelijk voorbeeld: Angelina Jolie in "Hackers."</para>

<para>Mannen en vrouwen worden constant gebombardeerd met media-afbeeldingen
die aangeven: "Mannen gebruiken computers, vrouwen niet."  Het is lastig een 
dergelijke dagelijkse indoctrinatie te overwinnen.
</para></sect2>

<sect2><title>Leven-werk balans belangrijker voor vrouwen</title>

<para>
	Goed zijn in het werken met computers wordt gezien als een activiteit
	die vereist dat je vrijwel al je tijd spendeert aan het gebruiken van
	een computer of hierover te leren. Ondanks dat dit nog zo'n
	misvatting is, zijn vrouwen over het algemeen minder bereid zich op 
	&eacute;&eacute;n onderwerp te concentreren,
	de voorkeur gevend aan een gebalanceerder leven te leiden. 
	Vrouwen geloven vaak dat als zij deel gaan nemen aan de 
	computergemeenschap, dat zij onverbiddelijk die balans kwijt zullen
	raken, en ontlopen in plaats daarvan het gebied in alle opzichten.
	Tijdens college was ik er persoonlijk zeer trots op mijn
	vrije tijd niet te spenderen aan het spelen van computerspellen omdat
	het 't stereotype programmeur de gehele dag, elke dag achter de
	computer bevindend, weerlegde.
</para></sect2>

<sect2><title>Redenen waarom vrouwen specifiek Linux vermijden</title>

<para>De ontwikkeling van Linux is prestatiegerichter en onstuimiger dan 
de meeste andere programmeergebieden. Vaak is de enige beloning (of de 
belangrijke beloning) voor het schrijven van code, status en de goedkeuring van
je peers. Veel vaker is de "beloning" een vernietigende flame, of nog
erger, in het geheel geen reactie.
Gezien vrouwen zijn gesocialiseerd niet prestatiegericht te zijn en conflicten
uit te weg gaan, en gezien ze om te beginnen weining zelfvertrouwen
hebben, zijn Linux en open source in het algemeen zelfs nog
moeilijker dan de meeste computergebieden voor vrouwen om hierin
betrokken te raken en dat te blijven.
</para></sect2>
</sect1>

<sect1><title>Te doen en te laten bij het aanmoedigen van vrouwen in de Linux-gemeenschap</title>

<para>Vrouwen aanmoedigen deel te nemen aan de Linux-gemeenschap
bestaat zowel uit het leren wat wel te doen en leren wat te laten.
We zullen je idee&euml;n van de hand doen van "wel" en "niet" te doen paren,
gezien het slechts aanreiken van een lijst met wat wel of wat niet te doen niet
zo behulpzaam is als beiden. Een aantal suggesties lijkt wellicht voor jou
uiteraard beledigend, maar voor veel andere mensen is dit niet
zo vanzelfsprekend. Elk van deze suggesties is gebaseerd op meerdere
confrontaties in het echte leven van mensen voor wie deze idee&euml;n niet
vanzelfsprekend waren. Probeer van geen van de idee&euml;n af te stappen;
dit zijn werkelijke suggesties van echte vrouwen, de vrouwen
die je vermoedelijk wilt aantrekken tot de Linux-gemeenschap.
Bovendien zijn de meeste aanbevelingen niet geslachtsspecifiek,
en zullen alle typen mensen hiermee worden tot Linux worden aangetrokken.
</para>

<sect2><title>Vertel geen sexistische grappen</title>

<para>Sexistische grappen zijn nummer &eacute;&eacute;n om vrouwen uit de
groep te verdrijven, en ze komen vaker voor dan veel mensen
zich realiseren. Ik heb vaker dan eens een man horen zeggen dat hij dat
soort grappen niet maakte, en dan uren of minuten later, dezelfde persoon een
grap horen maken over zwangere vrouwen of PMS. Soms realiseert hij zich gewoon
niet dat hij een sexistische grap maakte, zoals bijvoorbeeld, 
"blonde grappen" in werkelijkheid "domme vrouwen" grappen zijn.
Soms vertelt hij me dat het ok is een sexistische grap te maken als het
maar is gestoeld op waarheid, of het grappig is (grappig voor wie?).
Wat een aantal mensen zich niet realiseert is dat bij grappen over het
geslacht van enige soort bijna altijd de gek wordt gestoken met vrouwen,
en het de meeste vrouwen boos maakt, ongeacht de context.
Het helpt echt niet eerst een sexistische grap over mannen te maken
om er vervolgens een te maken over vrouwen.
</para>

<para>Je kunt beargumenteren dat vrouwen niet zo gevoelig zouden
	moeten zijn (en ik zal dit niet met je eens zijn), maar zelfs
	dan, ongeacht of dit wel of niet zo zou moeten zijn,
	drijven je opmerkingen en grappen vrouwen weg.
Als dat niet is wat je wilt, maak dan geen sexistische grappen.
Als je niet zeker bent of je grap sexistisch is, vraag het dan iemand anders.
</para></sect2>

<sect2><title>Protesteer tegen sexistische grappen</title>

<para>Zeg er wat van de volgende keer dat je iemand ziet grappen over vrouwen
in je lokale discussielijst of in persoon. Het is lastig dit te doen zonder
jezelf doel tot spot te maken, maar voor een vrouw is het zelfs
moeilijker hetzelfde te doen. Vrouwen houden zich stil wanneer ze
sexistische grappen zien, omdat we onmiddellijk zullen worden uitgemaakt
voor overgevoelig, overspannen of een "feminazi" als we protesteren.
"(Noot: Gebruik NOOIT de term "feminazi". Het brengt alle feministen in
diskrediet en bagatelliseert de slachtoffers van de Nazi Holocaust.  
Neem in overweging hoe belachelijk het klinkt mensen als Rush Limbaugh
"mannelijke chauvinazis" te noemen en je begrijpt misschien waarom "feminazi" 
zo emotioneel is geladen.)
</para>

<para>De beste manier om tegen sexistische grappen in te gaan, is met
humor. Als iemand reageert op een bericht over de technische prestaties
van een vrouw met "Is ze alleenstaand?", antwoord dan met
"Jee, Jeff, geen wonder dat JIJ nog steeds alleenstaand BENT."
Elke keer dat een vrouw een sexistische grap of opmerking ziet,
voelt zij zich boos, in de steek gelaten en gekleineerd.  
Elke keer dat een vrouw een man ziet die tegen dit gedrag ingaat,
dan voelt zij zich opgenomen en gewaardeerd.
</para></sect2>

<sect2><title>Noem mensen geen bitches</title>

<para>Het gebruik van het woord "bitch" (en nog diverse andere woorden)
	is kleinerend voor vrouwen, ongeacht naar wie het woord verwijst.
	Ik zou dit niet hebben opgenomen ware het niet dat het blijkbaar
	niet zo vanzelfsprekend is als ik dacht,
	aangezien ik recent Linux ontwikkelaars nog in een serieuze
	kwestie met een schijnbare nonchalance "bitch" heb horen gebruiken.
</para></sect2>

<sect2><title>Toon wat respect</title>

<para>Praat respectvol over vrouwen, niet slechts over de vrouwen waartoe je
je aangetrokken voelt, maar ook tegen andere mensen van alle
leeftijden en rassen. Als je dit niet doet, dan zullen vrouwen neigen te
veronderstellen dat je ze net zo slecht zult behandelen als de mensen
die je beledigt en zullen ze je vermijden.
</para></sect2>

<sect2><title>Neem het toetsenbord niet over</title>

<para>
Dit is een algemeen probleem bij het iemand leren van iets nieuws,
maar het overkomt vrouwen vaker. Iemand stelt een vraag en
in plaats van die persoon het antwoord te geven, neem je het
toetsenbord uit handen en typt de opdracht zelf. Doe dit niet!
Het maakt het veel moeilijker te leren en het maakt dat de andere persoon zich
stom en hulpeloos voelt. Geef mensen over het algemeen een kans
te leren hoe ze iets zelf kunnen doen als ze willen leren.
Je denkt een vriendin een plezier te doen door haar Apache configuratie 
te corrigeren als ze er niet is, maar als ze probeert te leren hoe Apache 
te configureren, dan help je haar niet echt.
</para></sect2>

<sect2><title>Geef aanwijzingen en leg ze duidelijk uit</title>

<para>Ondanks dat het moeilijk voor je zal zijn de tijd te nemen en
het geduld op te brengen om uit te leggen wat te doen en
waarom, en dan de in te tikken opdracht te spellen,
is dit het op lange termijn waard, omdat de andere persoon aan het
leren is en de kans kleiner wordt dat je die vraag ooit nog eens moet 
beantwoorden. In het bijzonder voelen vrouwen zich zelfverzekerder in hun 
eigen mogelijkheden als je ze in de gelegenheid stelt de opdracht zelf
in te tikken.
</para></sect2>

<sect2><title>Maak geen sexuele toenaderingen tot vrouwen</title>

<para>Maak je een voorstelling van een bar of kroeg vol met sportfans,
fans van een spel waar je niet veel van weet of van houdt.
Stel je voor dat ze allen langer en sterker zijn dan jij, een taal 
spreken die je slechts half of gedeeltelijk begrijpt, en iedereen 
kleineren die niet totaal is gericht op hun sport.
Stel nu dat je deze bar binnenloopt, een shirt dragend met de
tekst, "IK BEN GEEN FAN VAN ENIGE SPORT."  Stel je het gewoon eens even voor.
Hoe zou jij je voelen? Nerveus? Bang? Anders? Niet op je gemak?
</para>

<para>Je begint een ietsje pietsje idee te krijgen van hoe het is om
de enige vrouw in een grote groep mannen te zijn.
</para>

<para>
Houd dat nerveuze gevoel nog even vast bij het lezen van de rest
van deze alinea.
Wanneer je bij een LUG of online een sexuele toenadering tot een vrouw
maakt, zorg je dat zij zich geen onderdeel voelt uitmaken van de gemeenschap,
alsof ze wordt aangevallen, en alsof ze riskeert te worden verbannen als
ze je afwijst of er geen aanstoot aanneemt. Denk eraan, dit is geen
vriendelijke &eacute;&eacute;n-tegen-&eacute;&eacute;n situatie waarbij ze
zich comfortabel voelt je af te wijzen, ze wordt omgeven door het equivalent
van de eerdergenoemde grote sportfans. Ze probeert deel te nemen en
onderdeel uit te maken van de groep, en door haar een steek onder water
te geven, verdring je haar uit de grote massa en isoleert haar van de 
groep. Vrouwen groeien op met 
de constante angst en het bewustzijn door mannen te worden aangevallen, en 
hoe dom als het ook mag lijken, het kleurt al haar interacties, ongeacht 
hoe veilig of werelds ze voor mannen ook mogen lijken.</para>

<para>
Net als elk ander menselijk wezen, wil een vrouw vrienden hebben en worden
gewaardeerd om wie ze is. Elke keer dat ze een e-mail krijgt waarin haar 
om een afspraakje wordt gevraagd, wordt ze herinnerd aan het feit dat ze
niet als onderdeel van de groep wordt bekeken, maar in plaats daarvan als
anders, een begeringswaardigobject, en beslist niet wordt beoordeeld om 
louter haar technische verdienste.
</para>

<para>Dit is misschien moeilijk te verteren, maar je hoeft vrouwen die
meedoen aan Linux-bijeenkomsten niet gelijk aan te schieten, in ieder
geval niet meteen. Naar alle waarschijnlijkheid gooi je NIET je enige
kans op ware liefde weg door niet onmiddellijk op haar af te stappen,
maar je gooit een kans weg er een leuk
nieuw lid van de Linux-gemeenschap bij te krijgen. En zelfs als je nog steeds 
denkt dat je een kans op ware liefde mist, houd dan in
gedachten dat de vele vrouwen die moedig genoeg zijn bij een LUG of je
plaatselijke discussielijst aan te komen hoe dan ook frequent de eerste
stap zetten. Door ze bij de eerste de beste kans te hitting, 
jaag je ze weg en je jaagt ook alle andere vrouwen weg die
wellicht ge&iuml;nteresseerd zouden zijn geraakt als de eerste vrouw
was gebleven.
</para>

<para>Dit gaat dubbel op voor vrouwen die je ontmoet via e-mail of IRC.
Je denkt wellicht dat je "Ben je alleenstaand?" zin 
ontzettend geestig en hoffelijk is, maar ze heeft het al een miljoen
keren aangehoord. Zelfs als je een grapje maakt, zelfs als je
al een vriendin hebt of bent getrouwd--doe het niet.
</para></sect2>

<sect2><title>Stel je vriendelijk op</title>

<para>Wanneer vrouwen geen steken onder water worden toegebracht,
worden ze in plaats daarvan vaak genegeerd.
Dit is al niet veel beter. Vrouwen nieuw in een groep
willen vaak hetzelfde als mannen willen - we willen ons welkom voelen,
we willen praten over onderwerpen van wederzijdse interesse, we willen vrienden
maken. Luister en reageer op vriendelijke wijze wanneer een vrouw iets zegt.
Start een conversatie en zoek naar een onderwerp waar jullie beiden in
zijn ge&iuml;nteresseerd om over te praten. Veronderstel niet omdat ze
een vrouw is, dat ze de stereotype vrouweninteresses of meningen heeft.
Sta in plaats daarvan open voor haar en luister naar aanwijzingen waar
ze in is ge&iuml;nteresseerd.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft ze andere interesses dan in kapsels, 
make-up, en filmsterren als ze is betrokken in Linux.</para>

<para>
Diverse vrouwen hebben geklaagd dat het enige waar mannen met ze
over schijnen te kunnen praten is waarom vrouwen uit de computerwereld 
wegblijven. Ook al is het een belangrijke kwestie, vrouwen willen meestal 
graag over iets anders praten, en we willen vooral niet graag worden
herinnerd aan hoe "vreemd" we zijn wanneer we voor het eerst aan een
groep deelnemen. Wacht totdat ze is ingeburgerd en zich comfortabel
voelt voordat je het onderwerp aansnijdt als je er benieuwd naar bent.
</para></sect2>

<sect2><title>Jammer niet over het gebrek aan vrouwen in de computergemeenschap</title>

<para>
Het is nuttig en constructief om over het gebrek aan vrouwen in
de computergemeenschap te praten wanneer je het benadert vanuit het
gezichtspunt van de vrouwen die zijn buitengesloten van een 
spannend en lonend gebied. Het is triest en
zielig over het gebrek aan vrouwen in de computergemeenschap te praten vanuit
het gezichtspunt van een man die zijn ontbrekende liefdesleven de schuld
geeft van het gebrek aan vrouwen in de computergemeenschap. 
De beste manier om vrouwen
te ergeren en weg te jagen is over het op deze wijze praten over
het gebrek aan vrouwen in de computergemeenschap. Hier zijn een paar
gebruikelijke reacties van vrouwen die luisteren naar een man die 
jammert over het gebrek aan vrouwen op dit gebied:
</para>

<itemizedlist>
<listitem><para>"Wat ben ik, onzichtbaar?  Weet hij dat ik er ben?"  </para></listitem>
<listitem><para>"Goed te horen dat ik alleen besta om eenzame mannen 
		van dienst te zijn."  </para></listitem>
<listitem><para>"Zielig. Je bent zo zielig."</para></listitem>
<listitem><para>"Waarom doe je er dan niets aan in plaats van erover klagen?"
	</para></listitem>
	<listitem><para>"Nogmaals, iedereen veronderstelt dat alleen mannen
			luisteren." </para></listitem>
<listitem><para>"Misschien hoor ik hier wel niet."</para></listitem>
<listitem><para>"Wat mankeert mij dat ik hier ben en andere vrouwen niet?" </para></listitem>
<listitem><para>"Hij is zo op zichzelf gericht."  </para></listitem>
<listitem><para>"Geen wonder dat hij geen vriendin heeft."  </para></listitem>
<listitem><para>"Niet alleen bevindt ik me op een vleesmarkt, ik ben
		de leverpastei." </para></listitem>
</itemizedlist>

<para>
Zoals je kunt zien, erger je vrouwen niet alleen door te jammeren 
over het gebrek aan vrouwen, het maakt het ook waarschijnlijker
dat de vrouwen die er wel zijn zullen vertrekken. In geen geval resulteert 
het in een vrouw waarvan het waarschijnlijker is dat ze een afspraakje
met je zal maken.</para></sect2>

<sect2><title>Moedig vrouwen in de computergemeenschap aan </title>

<para>Doe er iets aan in plaats van te klagen over het gebrek aan
vrouwen. Neem de klachten van vrouwen serieus (te beginnen met deze HOWTO)
lees de studies waarom vrouwen computers, wiskunde en de wetenschap in het
algemeen vermijden, en zoek naar manieren waarbij je kunt helpen vrouwen
aan te moedigen. Wees aanmoedigend en ondersteunend wanneer andere mensen
de redenen bespreken waarom mensen uit de computergemeenschap worden
verdreven. Probeer vrouwen te mentoren als je de kans krijgt.
Mentoring betekent begeleiden,
aanmoedigen, en iemand raadgeven in opleiding en carri&egrave;re.
Niet iedereen is in staat als mentor te dienen, en het is moeilijk 
verenigbare mentors en mentees te vinden, maar wanneer
het werkt, kunnen de resultaten spectaculair zijn.
Stel je mentorschap echter niet voor als een manier om een vriendin te
vinden - het enige dat een mentor uit de relatie verkrijgt is
teruggekaatste glorie van je student en het plezier een ander persoon te
zien groeien.
</para></sect2>

<sect2><title>Staar en wijs niet wanneer vrouwen binnenkomen</title>

<para>Niemand vindt het prettig als er naar hem wordt gestaard of gewezen. 
Waarom zouden vrouwen het dan wel prettig vinden? Veel vrouwen klagen 
dat wanneer ze een kamer met Linux-enthousiastelingen binnenlopen,
de conversatie plotseling stopt, iedereen zich
omkeert en kijkt, en een paar mensen wijzen zelfs om er zeker van
te zijn dat hun maten kunnen zien waar iedereen naar staart.
Dit is intimiderend en onplezierig en meer dan genoeg om een vrouw
te laten zweren nooit weder te keren.
</para>

<para>Een goede quote van Mia, een vrouw in de Linux-gemeenschap:
<blockquote><para>
		"Ik heb me er nooit mee bezig gehouden naar een LUG te gaan,
		maar ik ben wel naar andere geek-bijeenkomsten geweest, 
		waarbij iedereen zich omkeerde en naar me staarden toen ik
		binnenliep... het voelde meer als de "vreemdeling die
		een barscene binnenliep" in een western dan iets anders."
</para></blockquote></para></sect2>

<sect2><title>Behandel nieuwkomers beleefd</title>

	<para>
Gedraag je nonchalant wanneer een vrouw bij een LUG bijeenkomst komt
binnenlopen op zich aanmeldt bij een discussielijst. Probeer haar zoveel
mogelijk te behandelen als ieder ander die je als deelnemer van je groep
zou willen hebben. Denk eraan dat het niet vleiend is haar er aan te
herinneren dat ze uniek is, speciaal, raar of vreemd. Begin te doen alsof
vrouwen als normaal lid van de Linux-gemeenschap uitmaken en dan ben je
reeds een eind in de goede richting om dat tot realiteit te maken.
</para></sect2>

<sect2><title>Behandel vrouwen niet als stereotype </title>

<para>Ga er niet vanuit dat alle vrouwen koken, naaien en baby's leuk vinden 
	en alleen bij de LUG of de discussielijst aanwezig zijn 
omdat hun vriend, zoon, of man in Linux is ge&iuml;nteresseerd.
Een vrouw gaf aan dat elke keer dat iemand in haar LUG iets aan haar
uitlegde, ze gebruik maakten van een analogie in het koken of baby's,
in de veronderstelling dat dit de onderwerpen waren waar ze het meest bekend 
mee zou zijn.
Veronderstel niet dat we niet zijn ge&iuml;nteresseerd in auto's, wiskunde, 
jachtvliegtuigen, of robotics. Ga er niet klakkeloos
van uit dat we niet weten hoe een kernel te compileren--Ik ken persoonlijk
vijftien vrouwen die hun eigen kernels kunnen compileren en verscheidene
daarvan die ook kernelcode schrijven. Als je geluk hebt, zal &eacute;&eacute;n
van hen zich laten zien bij je LUG of in de discussielijst, en je wilt haar 
toch niet beledigen door te veronderstellen dat ze zelfs haar eigen machine 
niet zou kunnen installeren. Maak niet de
veronderstelling dat ze in computers raakte ge&iuml;nteresseerd omdat ze
het leuk vond om te chatten of instant messages te versturen.
<!-- weet dit niet te vertalen,iemand? 
Women are about as likely to cuss as men don't do
a double-take if you cuss in front of a woman.  If she's read any of
the kernel code (notably arch/sparc/), she's heard of the word "fuck"
before.--></para></sect2>

<sect2><title>Behandel vrouwen als gewone mensen</title>

<para>Gedraag je zoveel als je kan alsof de vrouwen in de groep
gewoon normale mensen zijn, omdat we slechts normale mensen zijn.
Een aantal mensen klaagt, "Vrouwen willen net als normale mensen
worden behandeld, maar ze vertellen me wel geen sexistische grappen
over ze te vertellen! Dat is een paradox!" Als je "normale mensen" definieert 
als "de mannen waarmee ik normaal gesproken mee omga," dan is het een paradox.
Als je vrouwen in je definitie van "normale mensen" opneemt, en normale
mensen dan op een eerlijke en respectvolle wijze behandelt, dan vereisen
vrouwen geen speciale behandeling.
</para>

<para>Probeer het volgende als je nog steeds niet zeker bent hoe vrouwen
	te behandelen:
Wees vriendelijk maar overdrijf het niet, wees oppervlakkig, begin
een conversatie zoals je dat normaal gesproken doet, ga weer verder zodra
de conversatie is afgelopen. Als je de meeste tijd spendeert
aan een zeer specifieke subset van de vrouwelijke bevolking, dan zul je
je gedrag in enige mate moeten aanpassen, maar ditzelfde geldt als je
met een man zou praten met een totaal andere achtergrond. Als je bemerkt
dat je je gedrag wel heel erg moet aanpassen om vrouwen niet aan te vallen,
dan zou je eens in overweging moeten nemen, je gedrag onder alle
omstandigheden te wijzigen. Niemand is voor de gek te houden als je
simpelweg stopt met het maken van sexistische grappen wanneer er vrouwen
in de buurt zijn, maar daar wel mee verder gaat als (je denkt) dat er geen
vrouwen in de buurt zijn.
</para></sect2>

<sect2><title>Bekritiseer niet te veel</title>

<para>Vrouwen zijn dusdanig gesocialiseerd dat ze veel gevoeliger zijn voor
kritiek dan mannen, als ook kritischer zijn op zichzelf.
Als resultaat is het waarschijnlijker dat vrouwen eerder afdruipen door
zware of oneerlijke kritiek dan mannen. Wanneer je in de verleiding bent
te bekritiseren, probeer je dan te bedenken dat
absoluut niemand ooit werd geboren met de wetenschap hoe een kernel te
compileren en dat je ooit, ook niets van Linux wist. Mensen verliezen hun
interesse in iets als ze zichzelf als slecht in iets waarderen, dus als
je wilt dat iemand in Linux blijft ge&iuml;nteresseerd,
bekritiseer haar dan niet zoveel dat ze begint te geloven dat ze
er helemaal niet goed in is.
</para></sect2>

<sect2><title>Complimenteer</title>

<para>Vrouwen hebben gemiddeld minder zelfvertrouwen dan mannen, en
zullen zichzelf over het algemeen veel hardvochtiger beoordelen
dan enige buitenstaander.
Complimenten zullen haar helpen haar zelfvertrouwen te verbeteren,
wat haar juist ge&iuml;nteresseerd houdt in het onderwerp.
Als ze gelooft niet goed te zijn in Linux,
dan zal ze waarschijnlijk stoppen te werken onder Linux.
</para>

<para>Hieronder volgen wat richtlijnen om iemand te complimenteren:

<itemizedlist>

<listitem><para>
Wees beleefd en waarheidsgetrouw. Als je werkelijk vindt
dat haar programma rommel is, vertel haar dan niet dat je de syntactische
schoonheid ervan bewondert. Zoek naar iets dat je eerlijk kunt bewonderen
en geef daarover een compliment.
</para></listitem>

<listitem><para>Wees specifiek. "Je bent goed in Linux," is betekenisloos, 
"Je weet altijd welke distributie aan te bevelen," is
specifiek en daarom betekenisvol.
</para></listitem>

<listitem><para>Wees toepasselijk. Complimenteer een kernelontwikkelaar niet
in het installeren van Linux. Complimenteer een gimp
ontwikkelaar niet over haar gebruik van layers.  
Wees er zeker van dat je compliment werkelijk een veelbetekende
volbrenging weerspiegelt in plaats van je onwetendheid te demonstreren 
van haar deskundigheidsniveau.
</para></listitem>

<listitem><para>Vergelijk het met jouzelf. Als ze bash-scripting sneller
leerde dan jij, vertel haar dit dan. Zeg, "Wow, jij leerde bash-scripting in X-maanden. Het kostte mij 2* X maanden om dat te leren."
Of als ze een domme compilatiefout maakte, vertel haar dan over je
ergste compilatiefout.
Wanneer ze leert dat haar fouten niet ongewoon zijn,
zal ze zich beter gaan voelen.
</para></listitem>

<listitem><para>Complimenteer voor je bekritiseert.
Als je constructieve kritiek hebt, is het een goed idee te beginnen door
haar te vertellen wat ze goed deed.
</para></listitem>

<listitem><para>Complimenteer wel en bekritiseer niet. Geef na een
compliment niet altijd kritiek.
Beter is het haar te complimenteren en het daarbij te laten.
</para></listitem>

<listitem><para>Bluf niet. Uit de lucht gegrepen zeggen, "Zij kan haar
eigen kernel compileren!" en trots glunderen is niet
complimenteus, het is bluffen over haar bekwaamheden,
alsof jij op een of andere wijze verantwoordelijk bent
voor haar succes. Vooral ouders zijn sterk geneigd te bluffen.
Wijzen op haar expertise op een niet opdringerige en subtiele manier is
veel beter - Oh, als je een vraag hebt over het compileren
van de kernel, kan zij je wellicht beter helpen dan ik dat
kan." Wanneer iemand op die manier op mijn bekwaamheden
wijst, is dat onbeschrijflijk fantastisch.
</para></listitem>

</itemizedlist>
</para>

<para>Complimenteer haar zeker niet over haar kapsel, haar gezicht, of
zachte temperament. Als ze in Linux is ge&iuml;nteresseerd, is ze
per definitie een geek, en wil ze waarschijnlijk worden
gecomplimenteerd worden over haar intelligentie, mogelijkheden
en harde werk. Complimenteer haar over het voor de eerste keer
installeren van Linux, over haar aangepaste desktop, over haar
intelligente en interessante vragen tijdens de laatste bijeenkomst.
Een compliment over iets anders is ongepast en zal worden gezien
als een sexuele toenadering (omdat dat 't bijna altijd is), 
en zal ervoor zorgen dat zij zich minder comfortabel en minder
zelfverzekerd voelt.
</para>
</sect2>

<sect2><title>Nodig niet alleen mannelijke sprekers uit</title>

<para>Als alle sprekers altijd mannen zijn, zal vrouwen dit opvallen en
zullen ze zich niet welkom voelen. 
Mensen als rolmodel kunnen dienen als identificatie wat belangrijk is
om ge&iuml;nteresseerd te blijven in een bepaald gebied.
</para></sect2>

<sect2><title>Vraag vrouwen te spreken</title>

	<para>Het is verbazingwekkend makkelijk technisch briljante
	vrouwelijke computerwetenschappers te vinden
	die bereid zijn te komen je groep toe te spreken.
	Als je uitlegt dat je probeert vrouwen aan te moedigen met computers
	te werken, zullen naar alle waarschijnlijkheid veel vrouwen tijdens
	je bijeenkomst willen komen spreken. Vrouwelijke sprekers zijn 
	waarschijnlijk manier nummer &eacute;&eacute;n om vrouwen naar je 
	bijeenkomst te laten komen. Ze zullen een rolmodel kunnen zien,
	kunnen haar vragen stellen over haar ervaringen, en op z'n minst
	voor een paar uur, zich niet voelen als de enige vrouw die in
	computers is ge&iuml;nteresseerd. Zorg dat wanneer je een vrouwelijke
	spreker inviteert, je de bijeenkomst goed adverteert, vooral
	voor vrouwen.
</para>

<para>Een vrouw gaf aan dat ze bemerkte dat haar LUG minder aandacht schonk
aan en groffer was tegen vrouwelijke sprekers.
Ze dacht dat dit wellicht werd veroorzaakt omdat de leden
niet ontvankelijk waren voor de mogelijkheid dat zij iets zou
weten wat ze niet reeds wisten. Zorg dat dit de vrouwelijke sprekers
niet overkomt.
</para>
</sect2>

<sect2><title>Geen micro-specialisatie</title>

	<para>Misschien dat jij en je vrienden heel tevreden naar de
		plaatselijke LUG gaan om elke week te praten over dezelfde 
		onderwerpen (de laatste videokaart, first-person shooters, 
		robots), maar om wat voor reden dan ook, hebben slechts
		weinig vrouwen de oneindige interesse in kleinigheden
		die mannen vaak tonen. Probeer ervoor te zorgen dat niet alle
		sprekers het hebben over micro-specialicaties, of altijd 
		dezelfde gebieden of robotics bespreken.
</para></sect2>

<sect2><title>Discusseer over bredere onderwerpen</title>

<para>Regel sprekers over een breder bereik aan issues dan slechts
	technische specialiteiten. Vrouwen neigen eerder ge&iuml;nteresseerd
	te zijn in politieke en sociale onderwerpen rondom computers, en
	vrouwen hebben meestal ook een breder bereik aan technische
	interesses binnen de computerwetenschap. Probeer een discussie
	te plannen over compilers als je altijd eindigt met een praatje
	over USB, of een voorbeschouwing van de open source licenties
	in plaats van het eindeloos weer uit de kast halen van de
	discussie over binair-only Nvidia modules.
</para></sect2>

<sect2><title>Maak bijeenkomsten niet moeilijk bij te wonen</title>

<para>Over de slechtste LUG bijeenkomst die maar mogelijk is:
Maandag, 10 uur 's-avonds, in een pakhuis buiten de stad, de
niet aangegeven ingang bevindt zich in een verlaten en
slecht verlichte steeg, en openbaar vervoer is niet in de
nabijheid. Oh, en we serveren pizza (keuzes, vlees,
dubbel vlees en extra heet vlees) en goedkoop bier.
Gaf ik al aan dat we daarna naar een sportbar zouden gaan?
</para></sect2>

<sect2><title>Maak bijeenkomsten eenvoudig bij te wonen</title>

<para>Zoals gebruikelijk, zal het opvolgen van deze suggesties je
bijeenkomsten voor iedereen aantrekkelijker maken.
Probeer de bijeenkomsten te plannen op familie en schoolvriendelijke tijden - niet te laat in de avond. Zorg dat de bijeenkomst plaatvindt
in een veilige, goed verlichte lokatie met makkelijke
toegang tot openbaar vervoer, als deze beschikbaar is
in de stad waar de bijeenkomst wordt gehouden.
Wil je dat nieuwe mensen de bijeenkomst bijwonen, dan behoort een 
lokatie duidelijk te zijn aangegeven als zodanig en eenvoudig
te vinden. Als je voedsel of drank serveert, probeer het menu dan een beetje
te vari&euml;ren. Na een informeel onderzoek
ontdekten we dat vrouwen vaker de voorkeur geven aan sandwiches,
fruit, en groenten in plaats van pizza. Het bestellen van Chinees is
een manier om te voorzien in een diversiteit aan ander voedsel.
Overweeg als optie een vegetarisch menu. Als leden van de LUG
daarbuiten bijeenkomsten regelen, probeer dan ook iets te doen wat wordt
verwelkomt door mensen met verschillende achtergronden.
</para></sect2>

<sect2><title>Maak dat nieuwe mensen zich niet onwelkom voelen</title>

<para>Als een nieuw persoon opdaagt en alle gezetene mensen weigeren
te praten met of kennis te maken met de nieuwe persoon, 
dan is het zeer onwaarschijnlijk dat die nieuwe persoon terugkomt. 
Zeer waarschijnlijk is iedereen gewoon te verlegen om
hallo te zeggen, maar dat maakt geen verschil. 
Bovendien als andere leden onmiddellijk aanvallen of uitdagen of gewoon
alles negeren wat de nieuwkomer heeft te zeggen, dan zal ze niet
ge&iuml;nteresseerd zijn een volgende keer weer te komen.
</para></sect2>

<sect2><title>Help nieuwe mensen zich er bij te betrekken</title>

<para>Vraag nieuwe mensen zich voor te stellen en wat te zeggen over
hun projecten en interesses. Probeer wat informelere ontmoetingsstijlen -
zorg in plaats van een spreker en een stil publiek, voor een panel vraag
en antwoordsessie of een kringdiscussie. Laat leden een paar minuten
spreken over hun eigen projecten, zodat nieuwe mensen die hun interesses
delen weten wie aan te spreken. Is er iemand die het niet erg vindt
vreemde mensen aan te spreken, vraag diegene dat als host te dienen en
nieuwe mensen in de groep of discussielijst te verwelkomen.
</para></sect2>

<sect2><title>Onderschat vriendinnen en vrouwen niet</title>

<para>Veel vrouwen betrokken in de Linux- of computergemeenschap
hebben vaak een vriend of zijn getrouwd met een man met vergelijkbare
interesses. Veel mensen veronderstellen dan dat de vrouw alleen in 
Linux is ge&iuml;nteresseerd omdat haar vriend of echtgenoot dat is. 
Vrouwen worden vaak in de Linux-wereld ge&iuml;ntroduceerd via een vriend
(wat hun interesse niet minder geldig om minder van belang maakt).
Vaker raken vrouwen ge&iuml;nteresseerd in Linux of computers, beginnen
vrienden te maken van ontmoeten mensen in het veld, en omdat er zo weinig
vrouwen op dit gebied zijn, bemerken we niet verbazingwekkend vaak weinig
moeite te hebben met iemand op hetzelfde gebied een afspraakje te maken.
Concludeer uit die verhouding niet dat vrouwen alleen in Linux zijn 
ge&iuml;nteresseerd omdat de meeste vrouwen in de Linux-gemeenschap 
verkering hebben of zijn getrouwd met iemand die ook in de Linux-gemeenschap 
is betrokken. Voor de meeste vrouwen geldt dat hun interesse in Linux er al
was voor hun huidige relatie. Ik raakte zelf ge&iuml;nteresseerd in Linux
toen ik een relatie had met een Engelse majoor die een besturingssysteem
nog niet zou herkennen als het tegen hem aanliep en hem te pakken nam.
</para>

<para>Een van de mensen van LinuxChix gaf aan dat haar eerste uitnodiging 
	om op een conferentie te spreken was als lid van een panel 
	getiteld "Vrouwen van Hackers."  
	De prominent open source beroemdheden die het panel aanbeveelde
	begreep niet waarom zij was beledigd. Tenslotte was haar eigen werk
	in open source blijkbaar onbetekenend vergeleken met het zijn van de
	echtgenote van een beroemde kernelhacker.
</para> </sect2>

<sect2><title>Behandel vriendinnen en echtgenotes als onafhankelijke mensen
	</title>

<para>Vriendinnen of echtgenotes van mensen die in Linux zijn
	ge&iuml;nteresseerd hebben ook hun eigen leven en vaardigheden, en 
	vaak zijn die ook op het gebied van Linux of open source of
	computers. Erken dat zij haar eigen
interesses en expertisegebieden heeft en praat daarover met haar in plaats
van haar te behandelen als een aanhangsel van haar vriend of echtgenoot.
</para></sect2>
</sect1>

<sect1><title>Maar dat doe ik niet!</title>

<para>Dit is misschien een goed moment voor wat zelfonderzoek.
Bij de LinuxChix BOF van het Ottawa Linux Symposium, eindigde we met een
opsomming van alle redenen waarom vrouwen bij LUG's wegbleven.
Een man uit de plaatselijke LUG
stak zijn hand omhoog en zei dat niemand van deze LUG de dingen deed waarover
we klaagden, maar ze ondervonden wel problemen de aandacht van vrouwen te
trekken. Een vrouw van diezelfde LUG stak haar hand op en zei, "Jawel, dat
doen ze wel." Ze ging verder met te vertellen dat er slechts een paar
"slechte appels" deze dingen deden, maar die paar waren genoeg om de meeste
vrouwen weg te jagen. Dit is een zeer belangrijk punt: als er zich in de
groep negen behulpzame en beleefde leden bevinden, en &eacute;&eacute;n
grof, sexistisch, luidruchtig lid, dan zulllen de meeste vrouwen wegblijven
vanwege dat ene lid. Ik realiseer me dat dit niet fair is tegenover de andere 
mensen in de groep, maar dat is de realiteit. Als je groep zit opgescheept 
met &eacute;&eacute;n rotte appel, probeer dan de volgende keer wat lichte 
druk uit te oefenen wanneer hij iets doet wat vrouwen wegjaagt.
Antwoord op zijn e-mail, ga er tegenin wat hij zegt, laat weten dat je
zijn meningen niet deelt. Slechts weten dat er &eacute;&eacute;n persoon in
de groep is die bereid is het publiekelijk oneens te zijn met de
"slechte appel" zal enorm helpen, en het zal ervoor zorgen dat vrouwen
eerder bereid zijn te blijven.
</para>

<para>In mijn eigen ervaring heb ik keer-op-keer een man horen zeggen
dat hij dergelijke dingen niet doet, en hem dan uren of minuten
later observerend dat hij exact dat deed wat hij beweerde niet te
doen. Ik denk niet
dat &eacute;&eacute;n van die mannen loog, maar zich daar slechts volledig
van onbewust was. Het maken van sexistische grappen of opmerkingen lijkt
het meest onwetende gedrag -
veel mannen realiseren zich niet dat wat ze zeggen aanvallend is naar
vrouwen.
</para>

<para>Het is ook beslist mogelijk dat je goede bedoelingen hebt en toch
	nog vrouwen wegjaagt. Je denkt wellicht dat je een vrouw aanmoedigt door
	haar te feliciteren dat ze zo moedig is door op te komen dagen bij
	een bijeenkomst, maar wat
je in wezen doet is haar erop wijzen dat ze vreemd is en het ongebruikelijk
is wat ze doet, in plaats dat ze zich onderdeel voelt uitmaken van de 
gemeenschap. Zoals een vrouw het ooit zei, "Ik weet dat ik een buitenaards
wezen ben. Je hoeft dat niet te benadrukken."  We hopen dat deze HOWTO 
je dat zal helpen realiseren wanneer je onbedoeld vrouwen wegjaagt.
</para>

<para>Als je beniewd bent hoe je gedrag op vrouwen overkomt, is de beste
suggestie die ik je kan geven naar een vrouw te zoeken van wie je weet	
dat ze neigt naar openlijk en openhartig te zijn, en haar te vragen of ze zich
iets herinnert dat je ooit iets hebt gezegd of gedaan dat aanvallend was
tegen vrouwen. Je zou weleens verbaasd kunnen zijn naar haar reactie.
Denk eraan, de meeste vrouwen zouden nog liever de benen nemen 
<!-- chew off a leg ;eigen vertaling --> dan
een man ronduit de waarheid te zeggen, dus het zou weleens
moeilijk kunnen zijn een eerlijk antwoord te krijgen.
</para></sect1>

<appendix>
<title>LinuxChix </title>

<para>LinuxChix is een actieve en groeiende organisatie geleid door en voor
vrouwen die in Linux zijn ge&iuml;nteresseerd. Opgericht door Deb Richardson 
en thans geleid door Jenn Vesperman, specialiseert LinuxChix zich in het 
voorzien van een ondersteunende en vriendelijke omgeving voor alle 
Linux-gebruikers en ontwikkelaars, maar vooral voor vrouwen. LinuxChix wordt 
geleid door een
internationale groep vrijwilligers die geloven in het belang van de deelname
van vrouwen aan de Linux-gemeenschap. Mannen mogen deelnemen aan LinuxChix,
maar het is gericht op vrouwen en we trachten een door vrouwen
gedomineerde omgeving te onderhouden.  
Onder de vrouwen die betrokken zijn bij LinuxChix zijn verscheidene Linux
kernelontwikkelaars, een Mozilla developer, een lid van de oprichting van
GNOME, een O'Reilly auteur, systeembeheerders, computer
consultants, beveiligingsexperts, studenten van de hoge school
tot het niveau van doktor in de wijsbegeerte, 
letterlijk honderden programmeurs op velerlei gebied
en veel computerhobbyisten. Als je een vrouw bent die
is ge&iuml;nteresseerd in Linux, of je kent een vrouw die dit is, dan
is LinuxChix een uitstekende plaats om te zoeken naar een groep van
gelijken.
</para>

<para>LinuxChix heeft recent een aantal features toegevoegd, webbronnen,
en discussielijsten. Mocht je het meer dan een paar maanden geleden
hebben bezocht, dan wil je het wellicht nog eens bekijken.
Nieuwe features zijn onder andere
Linux kernel hacking lessen, verscheidene nieuwe discussielijsten,
online programmeercursussen, boeken en softwarerevieuws, en veel veel meer.
Veel LinuxChix afdelingen zijn recent gestart of herstart 
(afdelingen bestaan om LinuxChix samen te brengen voor  face-to-face
ontmoetingen). Het LinuxChix "ontwikkelaarsproces" is open en vriendelijk. 
We verwelkomen nieuwe vrijwilligers en idee&euml;n, schrijf je gewoon in 
op de discussielijsten en biedt je hulp aan.
</para>

<para>
	Meer over LinuxChix is te vinden op onze website:
</para>

<para>
<ulink url="http://www.linuxchix.org">http://www.linuxchix.org</ulink>
</para>
</appendix>
</article>