Szybkie przejcie od DOS-a do Linux-a.
  Autor: Guido Gonzato, Guido@ibogfs.cineca.it
  v1.0 11 Grudnia 1996
  WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: BBaarrttoosszz MMaarruusszzeewwsskkii,,
  BB..MMaarruusszzeewwsskkii@@zzssmmeeiiee..ttoorruunn..ppll
  v1.31, 26 Lipca 1997

  Dokument ten jest dedykowany tym wszystkim (wkrtce byym) uytkown
  ikom DOS-a, ktrzy zdecydowali si przej na Linux-a, system typu
  Unix pierwotnie przeznaczony na komputery klasy PC.  Dokument ten
  zosta napisany w standardzie ISO-8859-2.  Oryginalna wersja znajduje
  si pod adresem ftp.icm.edu.pl w katalogu /pub/Linux/docs/HOWTO.
  Nowsza wersja zawiera uaktualnione wskazania na katalog z jdrami na
  ftp.icm.edu.pl.
  ______________________________________________________________________

  Table of Contents:

  1.      Wprowadzenie.

  1.1.    Czy Linux jest dla ciebie odpowiedni?

  1.2.    Tak jest. Powiedz mi jeszcze.

  1.3.    Dla niecierpliwych.

  2.      Pliki i programy.

  2.1.    Pliki: pojcie oglne.

  2.2.    Doczenia symboliczne.

  2.3.    Atrybuty plikw w Linux-ie.

  2.4.    Pliki: Porwnanie podstawowych polece DOS-owych z Linux-
  owymi.

  2.5.    Wykonywanie programw: wielozadaniowo i sesje.

  2.6.    Uruchamianie programw na komputerach odlegych.

  3.      Uywanie katalogw.

  3.1.    Katalogi: pojcie oglne.

  3.2.    Prawa dostpu katalogw.

  3.3.    Katalogi: Porwnanie podstawowych polece DOS-owych z Linux-
  owymi.

  4.      Dyskietki, dyski twarde i takie inne.

  4.1.    Urzdzenia.

  4.2.    Archiwizacja.

  5.      Konfigurowanie systemu.

  5.1.    Pliki startowe systemu.

  5.2.    Pliki startowe programw.

  6.      Troszk programowania.

  6.1.    Pisanie skryptw: takie .BAT-y tylko lepsze.

  7.      C dla ciebie.

  8.      Pozostay 1%.

  8.1.    "Odrootowi si".

  8.2.    Tworzenie wirtualnej pamici.

  8.3.    Uywanie tar-a i gzip-a.

  8.4.    Instalacja aplikacji.

  8.5.    Triki, bez ktrych nie moesz si obej.

  8.6.    Poyteczne programy.

  8.7.    Pospolite rozszerzenia i programy z nimi zwizane.

  9.      To tyle.

  9.1.    Prawa autorskie.

  9.2.    Disclaimer.

  9.3.    Od tumacza.
  ______________________________________________________________________

  11..  WWpprroowwaaddzzeenniiee..

  11..11..  CCzzyy LLiinnuuxx jjeesstt ddllaa cciieebbiiee ooddppoowwiieeddnnii??

  Wic chcesz przej z DOS-a na Linux-a ? Dobry pomys, ale ostrzegam:
  moe ci to wyj bokiem. Wedug mnie nie ma takiego czego jak
  "najlepszy komputer" czy "najlepszy system operacyjny"; wszystko
  zaley od tego do czego dana konfiguracja ma suy.  Dlatego te nie
  wierz, e Linux jest najlepszym wyjciem dla kadego - nawet jeli
  jest on technicznie lepszy od wielu komercyjnych systemw
  operacyjnych. Naprawd nie poaujesz Linux-a jeli to czego szukae,
  to software do programowania, Internet, TeX... w ogle techniczny
  software, ale jeli w wikszoci potrzebujesz software'u komercyjnego,
  jeli nie czujesz si na siach uczy setek polece i wklepywa je z
  klawiatury, to szukaj gdzie indziej.

  Linux nie jest (jak na razie) tak atwy w uytkowaniu i konfigurowaniu
  jak Windows czy Mac, tak wic przygotuj si do grzebania w plikach
  konfiguracyjnych. Pomimo tych przestrg, powiem ci, e jestem 100%
  przekonany, e jeli naleysz do tej dobrej grupy uytkownikw, to
  odnajdziesz w Linux-ie swoj komputerow Nirvan.

  Zakadam, e

    - Znasz podstawowe polecenia i zaoenia DOS-a,

    - Linux, ewentualnie z XWindows-ami, jest zainstalowany poprawnie
     na twoim komputerze,

    Twoj powok (odpowiednik COMMAND.COM) jest bash

    Rozumiesz, e ten dokument to dopiero niekompletny pocztek.  Na
     temat wikszej iloci szczegw przeczytaj podrcznik Matta Welsha
     "Linux Installation and Getting Started" i/lub Larry'ego
     Greenfielda "Linux User Guide". Mona je znale pod adresem
     ftp.icm.edu.pl w katalogu /pub/Linux/sunsite/docs/LDP/.

  To HOWTO zastpuje poprzednie mini-HOWTO o tym samym tytule.

  11..22..  TTaakk jjeesstt.. PPoowwiieeddzz mmii jjeesszzcczzee..

  Zainstalowae Linux-a na PC-cie. Zaoye sobie konto, wykonujc
  instrukcje podczas instalacji (jeli nie, to wpisz adduser _t_e_r_a_z _!_!_!)
  i Linux dziaa. Wanie wpisae swj login (indentyfikator) i haso
  (password) i patrzysz na ekran mylc: "No... i co teraz?"

  Teraz - nie rozpaczaj. Jeste prawie gotw robi to samo co w DOS-ie i
  wiele wicej. Jeliby dziaa na DOS-ie a nie na Linux-ie zrobiby
  jedn z tych rzeczy:

    1. wykonywanie programw i tworzenie, kopiowanie, przegldanie,
     kasowanie i zmienianie nazw plikw;

    2. cd, md, rd, i dir;

    3. formatowanie dyskietek i kopiowanie na nie plikw;

    4. grzebanie w AUTOEXEC.BAT albo CONFIG.SYS;

    5. pisanie wasnych plikw .BAT albo programw;

    6. no i pozostay 1%.

  Ucieszysz si bardzo jeli dowiesz si, e to samo mona robi pod
  Linux-em w podobny sposb jak pod DOS-em. Pod DOS-em przcitny
  uytkownik uywa tylko kilku polece z ponad 100 dostpnych; to samo
  mona powiedzie o Linux-ie. Jeli przypadkowo nie znasz polece do
  wykonywania tego co jest w licie powyej, to odpu sobie - nie
  czytaj. Nie bd wyjania co to katalog czy zmienna PATH.

  Kilka notek zanim pjdziemy dalej:

    1. W przeciwiestwie do DOS-a Linux ma wbudowane mechanizmy
     zabezpieczajce. Kiedy wczysz PC-ta i odpalisz Linux-a musisz si
     "zalogowa", to znaczy zrobi si widocznym dla systemu.  Pliki i
     katalogi maj odpowiednie prawa dostpu i niektre nie s dostpne
     dla zwykego uytkownika. (Zobacz sekcj ``Prawa dostpu''). Jest
     tak poniewa Unix to system wielouytkownikowy; poza tym zwyky
     uytkownik nie jest wacicielem systemu i nie moe nim zarzdza
     czy sterowa jego dziaaniem; tylko uytkownik o identyfikatorze
     "root" (ang.  korze) ma wadz w tym systemie.  (Ten facet jest
     administratorem systemu. Na swoim PC-cie ty bdziesz root-em).
     Pliki i katalogi maj odpowiednie prawa dostpu i niektre z nich
     nie s dostpne dla zwykego uytkownika. A DOS pozwoliby ci
     wyczyci cay dysk twardy.

    2. Kiedy ju skoczysz pracowa, NNIIEE WWOOLLNNOO CCII WWYYCCZZYY PPCC--TTAA OODD TTAAKK
     PPOO PPRROOSSTTUU Musisz w odpowiedni sposb "zamkn system" (nacinij
     CTRL-ALT-DEL, poczekaj a system zrobi wszystko co powinien, aby
     bezpiecznie wyczy komputer i napisze, e jest w porzdku i wtedy
     moesz wyczy komputer).  Jeli pracujesz pod XWindows to wcinij
     CTRL-ALT-BACKSPACE, albo wybierz wyjcie z Menu i dalej to samo co
     wyej.  Od tumacza: Moesz te napisa shutdown -h now i czeka a
     pojawi si napis _S_y_s_t_e_m _h_a_l_t_e_d_.

    3. Usilnie zachcam do eksperymentowania i prbowania samemu: Na
     pewno ci nie zaszkodzi. Pomoc znajdziesz w poleceniach takich jak:
     "man <polecenie>" - podrcznik systemowy (nie zadawaj pyta bez
     przeczytania; wyjcie z niego to klawisz 'q'), "apropos
     <polecenie>" - to wywietla wszystkie polecenia zwizane z danym
     sowem, "whatis <polecenie>" - podobnie do apropos.

    4. Wikszo mocy Unix-w pochodzi z prostej koncepcji strumieni i
     potokw, bardziej rozwinitych ni pod DOS-em. Proste polecenia
     mog by poczone w bardziej zoony potok i wykonywa do
     skomplikowane zadania. (Bardzo duo ludzi uywa tych zalet; tobie
     te radz si tego pouczy. Proste przykady mona znale w
     plikach Makefile przy ciganiu i instalacji nowych aplikacji)

    5. Konwencja oznacze:

     a. <...> oznacza co co musi by podane, natomiast [...]  oznacza
     co co moe by podane, ale nie musi. Np.: tar -tf <plik.tar>
     [plik_log] plik.tar musi by podany, a przekierowanie wyjcia do
     pliku plik_log - nie.

     b. od teraz skrt "PPS" oznacza "Przeczytaj Podrcznik Systemowy
     man, aby uzyska wicej informacji.  (Od tumacza: oto trzy
     najczciej uywane skrty wrd "Linux-owcw": RTFM - Read The
     Fascinating (Fucking) Manual (Przeczytaj Fascynujcy [albo jak kto
     woli Pieprzony] Manual [man]) FAQ - Frequently Asked Questions -
     dokukment z Czsto Zadawanymi Pytaniami HOWTO - dokument taki jak
     ten - Jak To Zrobi)

  Jeste teraz gotowy, aby uczy si Linux-a.

  11..33..  DDllaa nniieecciieerrpplliiwwyycchh..

  Nie moesz si ju doczeka ? No to masz tu skrt polece Linux-a:

     DOS                     Linux                   Uwagi
     ------------------------------------------------------------------------------

     BACKUP                  tar -Mcvf device dir/   zupenie co innego
     CD dirname\             cd dirname/             prawie ta sama skadnia
     COPY file1 file2        cp file1 file2          ------ " ------
     DEL file                rm file                 UWAGA: nie ma UNDELETE
     DELTREE dirname         rm -R dirname/          ------ " ------
     DIR                     ls                      nie zupenie ta sama
                                                     skadnia
     EDIT file               vi file                 raczej ci si nie spodoba
                             emacs file              ten jest lepszy
                             jstar file              podobny do EDIT-a
     FORMAT                  fdformat,
                             mount, umount           raczej inna skadnia
     HELP command            man command             ta sama filozofia
     MD dirname              mkdir dirname/          prawie ta sama skadnia
     MOVE file1 file2        mv file1 file2          ------ " ------
     NUL                     /dev/null               ------ " ------
     PRINT file              lpr file                ------ " ------
     PRN                     /dev/lp0,
                             /dev/lp1                ------ " ------
     RD dirname              rmdir dirname/          ------ " ------
     REN file1 file2         mv file1 file2          nie dotyczy wielu plikw
     RESTORE                 tar -Mxpvf device       inna skadnia
     TYPE file               less file               o wiele lepszy
     WIN                     startx                  dwa rne bieguny !!!

  22..  PPlliikkii ii pprrooggrraammyy..

  22..11..  PPlliikkii:: ppoojjcciiee ooggllnnee..

  Linux posiada system plikw - co oznacza "struktura katalogw i
  plikw" - bardzo podobny do DOS-owego. Pliki posiadaj nazwy, ktre
  podlegaj specjalnym zasadom, s zapisywane w katalogach, niektre s
  wykonywalne, a wrd tych wikszo ma rne opcje.  Moesz te uywa
  masek ('*', '?'), przekierowa strumieni oraz potokw. Jest tylko
  troch mniejszych rnic.

    - Pierwsza rnica: W DOS-ie nazwy plikw maja posta 8.3 - czyli 8
     znakw na nazw i 3 znaki na rozszerzenie. W Linux-ie jest inaczej
     (lepiej). Jeli twj Linux uywa systemu plikw "ext2" (nie wane w
     tej chwili co to znaczy) lub umsdos, to moesz uywa duszych
     nazwa plikw. Np. To_jest-bardzo.duga.nazwa.pliku.  (nazwa moe
     mie do 255 znakw)

     (Od tumacza: W tej chwili standardowo podczas instalacji Linux-a
     umieszczany jest na dysku system plikw "ext2". W rzeczywistoci
     Linux nie zna takiego czego jak rozszerzenie; w Linux-ie jest po
     prostu nazwa pliku nie wane jakie znaki tam si znajduj - a mog
     to by nawet znaki kontrolne, chocia nie radz ich uywa, bo
     potem mog by problemy z usuniciem takiego pliku)

     Zauwa, e uyem tu maych jak i duych liter. Ot...

    - Druga rnica: Due i mae litery s rozrnianie przez Linux-a.
     To znaczy plik i Plik i PliK to trzy rne pliki. To samo odnosi
     si do polece: jeli wykonasz polecenie ls (odpowiednik DOS-owego
     DIR) otrzymasz list plikw w biecym katalogu, ale jeli
     napiszesz LS i wciniesz <<ENTER>> to otrzymasz bd mwicy, e
     nie ma takiego polecenia.

    - Trzecia rnica: jeli zaczniesz nazw pliku od kropki, plik ten
     bdzie plikiem ukrytym. Na przykad: .Jestem.Plikiem.Ukrytym nie
     pokae si po wydaniu polecenia ls.

    - Czwarta rnica: Nie ma obowizkowych rozszerze .COM czy .EXE
     dla plikw wykonywalnych (programw) albo .BAT dla plikw
     wsadowych. Pliki wykonywalne maj ustawione odpowiednie prawa
     dostpu i s wywietlane: - z gwiazdk (*) na kocu jeli wydasz
     polecenie ls -F - na zielono jeli masz kolorowy monitor i wydasz
     polecenie ls --color Pod DOS-em pliki z rozszerzeniem .BAK to kopie
     zapasowe; Pod Linux-em takie pliki kocz sie na ~

    - Pita rnica: opcje do programw DOS-owych podawane s ze
     znakiem / na pocztku np. dir /s; natomiast programy Linux-owe za
     opcj rozumiej cig znakw z mylnikiem - na pocztku, np.  ls -R.

  Moesz teraz skoczy do sekcji ``Tumaczenie    polece z DOS-a na
  Linux-a'', ale na twoim miejscu czytabym dalej.

  22..22..  DDoocczzeenniiaa ssyymmbboolliicczznnee..

  Systemy typu Unix maj taki typ pliku, ktry nie istnieje pod DOS-em -
  symboliczne doczenie. Mona to uwaa za wskanik na plik lub
  katalog i moe by uywany zamiast tego pliku czy katalogu, na ktry
  wskazuje. Co podobnego do skrtw w Win'95.  Przykadami docze
  symbolicznych mog by: /usr/X11, ktry wskazuje na /usr/X11R6;
  /dev/modem, ktry wskazuje na /dev/cua0 lub /dev/cua1.

  Aby utworzy symboliczne doczenie napisz:

       ln -s <plik_lub_katalog> <nazwa_doczenia>

  Na przykad:

     $ ln -s /usr/doc/g77/DOC g77podrecznik.txt

  Teraz moesz wykonywa operacje na g77podrecznik.txt zamiast na
  /usr/doc/g77/DOC.

  22..33..  AAttrryybbuuttyy pplliikkww ww LLiinnuuxx--iiee..

  Kady plik i katalog w Linux-ie ma swoje prawa dostpu, zwane przez
  uytkownikw DOS-a atrybutami. Postaram si przybliy to pojcie i
  wyjani co oznacza magiczne 755.

  Jak wydasz polecenie ls -l to wywietli si co na ksztat:

     -rw-r--r--   1 root     root        32251 Feb 15 14:32 DOS2Linux
     -rw-r--r--   1 root     root        38338 Feb 20 13:15 DOS2Linux.pl.sgml
     -rw-r--r--   1 root     root        18144 Feb 19 18:34 Locales-HOWTO.sgml
     -rw-r--r--   1 root     root         1398 Feb 19 18:30 howto.dat
     -rw-r--r--   1 root     root          317 Feb 14 14:24 next.gif
     -rw-r--r--   1 root     root           37 Feb 19 20:03 plik_log
     -rw-r--r--   1 root     root          317 Feb 14 14:24 prev.gif
     -rw-r--r--   1 root     root          610 Feb 19 12:01 slowniczek
     -rw-r--r--   1 root     root         5655 Feb 16 21:54 slowniczek.uwagi
     -rw-r--r--   1 root     root         2601 Feb 18 22:29 tlumaczenie.howto
     -rw-r--r--   1 root     root          316 Feb 14 14:24 toc.gif
     -rw-r--r--   1 root     root          723 Feb 20 12:40 todo
     -rw-r--r--   1 root     root         1307 Feb 19 19:36 zasady

  Pierwsza kolumna z lewej to wanie wspomniane prawa dostpu, 3. i 4.
  to waciciel i grupa do jakiej dany plik naley.  Oglnie wyglda to
  tak:

     -  rwx  rwx  rwx

  r - read (moliwo czytania) w - write (moliwo zapisu) x - execute
  (moliwo wykonywania, bd dla katalogw moliwo przeszukiwania i
  ustawienia go jako biecy cd) Oczywicie w rzeczywostoci nie ma tam
  spacji, ale je robi dla czytelnoci. W miejscu pierwszej kreski moe
  znajdowa si jedna z liter: d, l, b, c - s to tylko
  najpopularniejsze. I tak oznaczaj one odpowiednio: katalog,
  symboliczne doczenie, urzdzenie blokowe, urzdzenie znakowe.
  Dalej: od lewej: pierwsza trjka liter to prawa dla waciciela pliku,
  druga trjka - dla grupy do jakiej naley plik, trzecia - dla
  pozostaych uytkownikw. W pierwszej i drugiej trjce mog si
  pojawi litery s lub S zamiast x - oznacza to, eby wykona plik z
  takimi prawami jakie ma waciciel pliku albo grupa, a nie ten kto go
  uruchamia. Na przykad plik /usr/bin/passwd ma ustawione pierwsze x na
  s, eby mg dokona zapisu do pliku /etc/passwd, do ktrego moe
  pisa tylko root, a nie zwyky uytkownik, ktry uruchamia ten
  program.

  Polecenie chmod pozwala zmienia te prawa dostpu - jeli jeste
  wacicielem pliku.

  Podstawmy sobie nastpujce wartoi:

     -  rwx  rwx  rwx
        421  421  421
          4    2    1  - te wartoci s dla s, S i t
                         (na temat 't' zobacz "man chmod")

  eby ustawi jakie prawa dostpu naley doda do siebie te liczby,
  ktre stoj przy prawach, ktre chcemy ustawi, ale dla kadej trjki
  osobno.  Troch przykadw dla lepszego zrozumienia:

     - r-x --- --- nazwa_pliku
       4 1

  To bdzie 4+0+1, 0+0+0, 0+0+0 czyli 500. chmod 500 nazwa_pliku zmieni
  prawa dostpu na odczyt i wykonywanie dla waciciela i zabierze
  wszystkie prawa dla grupy i innych uytkownikw.

     - rwx r-x r-x nazwa_pliku
       421 4-1 4-1

  To bdzie 4+2+1, 4+0+1, 4+0+1 czyli 755 - to jest chyba najczstsze
  ustawienie.

     - rws r-x r-x
       421 4 1 4 1
         4

  To bdzie 4+0+0 - najwaniejsze s wartoci s, S, t chyba, e ich nie
  ma - 4+2+1 4+0+1, 4+0+1 czyli 4755

  Teraz atwiejszy sposb na zmian praw dostpu.  Polecenie chmod moe
  te przyjmowa takie parametry:

       chmod ugoa+-=rwx <plik>

  I tak: u - user (waciciel pliku), g - group (grupa do jakiej plik
  naley), o - others (pozostaa cz uytkownikw).  + ustawia podane
  prawa, a - zabiera. = czyni podane prawa jedynymi prawami jakie
  posiada dany plik.

  Przykady:

       chmod u+x <plik> - nadaje wacicielowi pliku prawo do
          wykonywania go.
       chmod ug+rx <plik> - nadaje wacicielowi i grupie, do ktrej
          naley plik prawa do odczytu i wykonywania

  To powinno wyjani wiele spraw zwizanych z prawami dostpu.  Wicej
  szczegw znajdziesz w podrczniku systemowym "man".

  22..44..  PPlliikkii:: PPoorrwwnnaanniiee ppooddssttaawwoowwyycchh ppoolleeccee DDOOSS--oowwyycchh zz LLiinnuuxx--oowwyymmii..

     DOS          Linux

     COPY         cp
     DEL          rm
     REN          mv
     TYPE         cat
     MORE         more, less - mona te uywa jako polecenie, nie tylko
                               jako filtr (ten drugi jest lepszy, ma wicej
                               moliwoci)
     Przekierowywanie strumieni i potoki wygladaj tak samo.

     Maski: '*', '?' oraz [znaki]
          [znaki] - oznacza pokolei kady, ale zawsze jeden, z
          wymienionych w rodku znakw, np:

          ls *[abc] - wywietl nazwy plikw koczcych si na 'a' lub 'b' lub 'c'
          ls *[a-g] - wywietli nazwy plikw koczcych si na jedn z
                      liter od a do g

     nul          /dev/null
     prn,lst      /dev/lp0, lpr

     PRZYKADY

     DOS                                  Linux

     C:\GUIDO>copy joe.txt joe.doc           $ cp joe.txt joe.doc
     C:\GUIDO>copy *.* total                 $ cat * > total
     C:\GUIDO>copy fractals.doc prn          $ cat fractals.doc | lpr
     C:\GUIDO>del temp                       $ rm temp
     C:\GUIDO>del *.bak                      $ rm *~
     C:\GUIDO>ren paper.txt paper.asc        $ mv paper.txt paper.asc
     C:\GUIDO>type letter.txt                $ more letter.txt
     C:\GUIDO>type letter.txt                $ less letter.txt
     C:\GUIDO>type letter.txt > nul          $ cat letter.txt >/dev/null
             n/d                             $ more *.txt *.asc
             n/d                             $ cat section*.txt
             n/d - niedostpne

  Uwagi:
  1) * jest sprytniejsz mask pod Linux-em:
  - * oznacza jakkolwiek nazw nie zaczynajc si na .
  - *.* oznacza nazw, ktra ma w rodku kropk
  - p*r oznacza nazw zaczynajca si na p a koczc na r
  - *c* oznacza nazw zawierajc w rodku c
  2) Podczas uywania less moesz porusza si po pliku
  - w przd - spacja
  - w ty - b
  lub strzakami
  - wszystkie dostpne funkcje otrzymasz naciskajc h
  3) W Linux-ie NNIIEE MMAA UUNNDDEELLEETTEE, wic pomyl dwa razy zanim skasujesz.
  4) W Linux-ie znaczek > przekierowuje standardowe wyjcie, ale nie
  standardowe wyjcie bdw; aby bdy take znalazy si w pliku
  musisz napisa np. cat plik >plik_log 2>&1 - ale to dziaa tylko w
  powoce bash lub sh.  Od tumacza: aby dowiedzie si jak powok
  uywasz napisz echo $shell
  5) Nie ma polecenia DOS-owego RENAME; tzn. ren *.xxx *.yyy nie
  zadziaa
  6) Uywaj cp -i oraz mv -i, aby zosta ostrzeonym, kiedy plik ma
  zosta zmazany.

  22..55..  WWyykkoonnyywwaanniiee pprrooggrraammww:: wwiieelloozzaaddaanniioowwoo ii sseessjjee..

  Aby uruchomi program podaj jego nazw i wcinij <<ENTER>>.  Jeli
  katalog (sekcja ``Katalogi''), w ktrym znajduje si dany program,
  jest w zmiennej PATH (sekcja ``Inicjacja systemu''), program si
  uruchomi. Wyjtek: W przeciwiestwie do DOS-a, pod Linux-em jeli
  program znajduje si w katalogu biecym nie uruchomi si, o ile
  katalog biecy nie jest w zmiennej PATH. Rozwizanie: wpisz ./<prog>.

  Oto jak wyglda typowy wiersz polece: $ polecenie -o1 -o2 ... -on
  par1 par2 ... parn <wejcie >wyjcie gdzie o1,2,...,n to opcje
  polecenia, a par1,2,...,n to parametry.  Moliwe jest uruchomienie
  kilku polece w jednym wierszu polece: $ polecenie1; polecenie2; ...;
  polecenien

  To by byo wszystko na temat uruchamiania programw, gdyby nie jedna z
  najwaniejszych zalet Unix-w a tym samym i Linux-a czyli
  wielozadaniowo. Sowo to oznacza, e systemy operacyjne typu Unix
  mog wykonywa kilka programw (od teraz procesw) na raz.  Mona
  uruchomi procesy w tle oraz w pierwszym planie. Mona take dziaa
  na kilku sesjach  na raz - to tak jakby pracowa na kilku komputerach
  na raz !

  - Na konsoli (czyli na komputerze, na ktrym jest zainstalowany Linux)
  dostpnych jest standardowo 6-7 wirtualnych ekranw (zwanych
  wirtualnymi konsolami); aby si pomidzy nimi przecza uyj klawiszy
  ALT+F1..6-7, albo ALT+strzaka
  - Aby uruchomi now sesj bez opuszczania biecej napisz su -
  <identyfikator> Jest to poyteczne kiedy na przykad jeste zalogowany
  jako zwyky uytkownik, a chcesz zamontowa dysk (sekcja
  ``Dyskietki'')  - tylko root moe to zrobi
  - Aby zakoczy sesj wpisz exit. Jeli s jakie zawieszone zadania
  (zobacz dalej) zostaniesz ostrzeony
  - Aby odpali proces w pierwszym planie napisz: $ program [-opcje]
  [parametry] [<wejcie] [>wyjcie]
  - Aby odpali proces w tle napisz: $ program [-opcje] [parametry]
  [<wejcie] [>wyjcie] &
  - Aby zobaczy ile jest procesw napisz: ps Polecenie to pokae list
  procesw aktualnie dziaajcych. Kady z nich ma swj niepowtarzalny
  numer PID (Process IDentifier)
  - Aby zakoczy/zabi proces napisz $ kill <PID> Moesz zabi proces
  jeli np. nie wiesz jak go normalnie zakoczy. Czasami proces si
  stawia i nie chce da si zabi (no ja te bym si stawia ;) ), ale i
  tak jest na niego sposb: $ kill -9 <PID> W dodatku powoka
  (odpowiednik COMMAND.COM-u; wikszo uywa bash-a) pozwala na
  zatrzymanie lub czasowe zawieszenie procesu, wysanie procesu w to,
  powrt procesu do pierwszego planu. W tym kontekcie procesy nazywaj
  si "jobs" (czyli zadania).
  - Aby zobaczy ile jest zada napisz $ jobs zadania s identyfikowane
  poprzez numer jaki nada im powoka a nie poprzez PID
  - Aby zatrzyma proces uruchomiony w pierwszym planie wcinij CTRL+C
  lub CTRL+D - nie zawsze zadziaa
  - Aby zawiesi proces uruchomiony w pierwszym planie wcinij CTRL+Z
  - Aby wysa zawieszony proces w to napisz $ bg <nr_zadania>
  - Aby przywrci proces do pierwszego planu napisz $ fg <nr_zadania>
  - I jeszcze raz, aby zabi zadanie napisz: $ kill %<nr_zadania>

  Uywajc tych polece moesz jednoczenie formatowa dysk,
  archiwizowa jakie pliki, kompresowa jakie pliki, kompilowa
  program, albo kilka, rozpakowywa jakie archiwum i jeszcze na dodatek
  mie wiersz polece do swojej dyspozycji HA !!  Sprbuj zrobi to pod
  DOS-em albo nawet Windowsami, a zobaczysz rnic midzy Unixami a
  domowymi systemami operacyjnymi.

  22..66..  UUrruucchhaammiiaanniiee pprrooggrraammww nnaa kkoommppuutteerraacchh ooddlleeggyycchh..

  Aby uruchomi jaki program na odlegym komputerze, ktrego adres to
  daleko.wielki.pl, napisz:

       telnet daleko.wielki.pl

  Po zalogowaniu si uruchom swoje ulubione programy. Oczywicie nie
  musz mwi, e trzeba mie konto na odlegym komputerze.

  Jeli masz X11 moesz nawet uruchamia aplikacje pod XWindows na
  tamtym komputerze i wyswietla je na swoim ekranie. Niech
  daleko.wielki.pl bdzie odegym komputerem obsugujcym XWindows, a
  tutaj.linux.pl twoim komputerem. Aby uruchomi z tutaj.linux.pl
  program pod XWindows tak, aby uruchomi si on na daleko.wielki.pl

    uruchom X11, uruchom xterm lub jaki inny emulator terminala i
     napisz:

        xhost +wielki.daleko.pl
        telnet wielki.daleko.pl

    po zalogowaniu si napisz:

        DISPLAY=tutaj.linux.pl:0.0
        <nazwa_programu> &

  zamiast DISPLAY... moesz napisa setenv DISPLAY tutaj.linux.pl:0.0.
  To zaley od powoki na komputerze odlegym.

  Et voila! Teraz program bdzie dziaa na komputerze odlegym, a
  wyniki jego dziaania bd wywietlane na twoim ekranie. Nie prbuj
  tego robi przez cze PPP.

  33..  UUyywwaanniiee kkaattaallooggww..

  33..11..  KKaattaallooggii:: ppoojjcciiee ooggllnnee..

  Poznalimy ju rnic midzy plikami w DOS-ie i Linux-ie. Co do
  katalogw, to w DOS-ie katalogiem gwnym jest  natomiast w Linux-ie
  jest to /. Tak samo kolejne podkatalogi oznacza si aaa/sss/ddd.
  Przykady: DOS:    PROGRAMSRCESLO.CPP Linux:
  /home/guido/papers/geology/mid_eocene.tex

  Jak zwykle '..' to katalog nadrzdny, a '.' to katalog biecy.
  Pamitaj, e Linux nie pozwoli ci na wykonywanie polece cd, rd czy
  md, gdzie ci si podoba. Kady uytkownik zaczyna prac w systemie w
  swoim domowym katalogu nadanym mu przez administratora; np. u mnie
  jest to: /home/guido.

  33..22..  PPrraawwaa ddoossttppuu kkaattaallooggww..

  Katalogi take maj swoje prawa dostpu. To czego dowiedziae si z
  sekcji ``Prawa dostpu'' odnosi si rwnie do katalogw. Atrybut 'x'
  oznacza, e moesz dany katalog uczyni katalogiem biecym (cd), w -
  moesz skasowa z niego pliki (zalenie od ich praw dostpu) albo sam
  katalog.

  Na przykad, aby zabroni innym uytkownikom dostpu do swojego
  katalogu domowego /home/guido/ napisz:

       chmod o-rwx /home/guido

  33..33..  KKaattaallooggii:: PPoorrwwnnaanniiee ppooddssttaawwoowwyycchh ppoolleeccee DDOOSS--oowwyycchh zz LLiinnuuxx--
  oowwyymmii..

          DOS                     Linux

          DIR                     ls, find, du
          CD                      cd, pwd
          MD                      mkdir
          RD                      rmdir

          PRZYKADY

     C:\GUIDO>dir                            $ ls
     C:\GUIDO>dir file.txt                   $ ls file.txt
     C:\GUIDO>dir *.h *.c                    $ ls *.h *.c
     C:\GUIDO>dir/p                          $ ls | more
     C:\GUIDO>dir \*.tmp /s                  $ find / -name "*.tmp"
     C:\GUIDO>cd                             $ pwd
             n/d - patrz uwaga               $ cd
             n/d - patrz uwaga               $ cd ~
             n/d - patrz uwaga               $ cd ~/temp
     C:\GUIDO>cd \other                      $ cd /other
     C:\GUIDO>cd ..\temp\trash               $ cd ../temp/trash
     C:\GUIDO>md newprogs                    $ mkdir newprogs
     C:\GUIDO>md \progs\turbo                $ mkdir /progs/turbo
     C:\GUIDO>rd newprogs                    $ rmdir newprogs
     C:\GUIDO>rd \progs\turbo                $ rmdir /progs/turbo

  Uwaga 1: jeli chcesz skasowa katalog rmdir musi on by pusty; moesz
  skasowa katalog wraz z zawartoci poleceniem rm -r.  Uwaga 2: znak ~
  jest skrtem nazwy twojego katalogu domowego.  Polecenia cd i cd ~
  zmieni ciek biec na twj katalog domowy niezalenie od tego,
  gdzie jeste w danym momencie; polecenie cd ~/tmp zmieni biecy kata
  log na /home/twj_dom_kat/tmp. Rozumiesz zasad ?
  Uwaga 3: cd - odwraca ostatnie polecenie cd.

  44..  DDyysskkiieettkkii,, ddyysskkii ttwwaarrddee ii ttaakkiiee iinnnnee..

  44..11..  UUrrzzddzzeenniiaa..

  Nigdy o tym nie mylae, ale DOS-owe polecenie FORMAT A: robi o wiele
  wicej ni si wydaje. W rzeczywistoci, kiedy wydajesz polecenie
  FORMAT, to:
  - sformatuje ono fizycznie dysk;
  - stworzy katalog A: (czyli utworzy system plikw na dyskietce)
  - uczyni dyskietk dostpn dla uytkownika (zamontuje j).

  Te trzy kroki s oddzielnymi zadaniami w Linux-ie. Moliwe jest
  przygotowanie i uywanie dyskietek w formacie MS-DOS, chocia s take
  dostpne inne formaty; najpopularniejeszym jest ext2, ale dla
  dyskietek lepszy jest minix. Oto sposb w jaki mona przygotowa
  dyskietk (standardow 1.44 MB) do pracy:
  - musisz si zalogowa jako root,
  - fdformat /dev/fd0H1440 lub mformat a: - eby mie dyskietk w
  formacie MS-DOS
  - przed rozpoczciem uywania dyskietki musisz j zamontowa: mount
  /dev/fd0 /mnt
  katalog /mnt musi istnie.

  Teraz moesz uywa dyskietki; jej obraz jest w katalogu /mnt.  BBAARRDDZZOO
  WWAANNEE - zanim wyjmiesz dyskietk ze stacji - odmontuj j:
  umount /mnt Oczywicie musisz formatowa tylko nieuywane dyskietki.
  Jeli chcesz korzysta ze stacji B: to zamie wszdzie fd0 na fd1.

  Wszystko co robie poprzez A: czy B: robi si teraz poprzez katalog
  /mnt. Przykady:

     DOS                             Linux

     C:\GUIDO>dir a:                 $ ls /mnt
     C:\GUIDO>copy a:*.* \docs\temp  $ cp /mnt/* /docs/temp
     C:\GUIDO>copy *.zip a:\zip      $ cp *.zip /mnt/zip
     C:\GUIDO>a:                     $ cd /mnt
     A:\>                            /mnt$

  Nie musz chyba mwi, e tak jak moesz zamontowa dyskietk tak i
  moesz zamontowa dowolne urzdzenie z danymi. (dysk twardy, CD-ROM,
  tama itp.) Spjrz do katalogu /dev, eby zobaczy jakie moesz
  montowa urzdzenia. (UWAGA: jest tam okoo 1000 plikw, lepiej uyj
  ls /dev | less).  Np. Aby zamontowa CD-ROM napisz
  mount -t iso9660 /dev/cdrom /cdrom

  To by "oficjalny" sposb na montowanie dyskietek, ale jest inny
  sposb - atwiejszy. Poniewa jest to uciliwe cigle si przecza
  na root-a po to, aby zamontowa dyskietk - kademu uytkownikowi
  moemy pozwoli na montowanie dyskietek. W taki sposb:

    stwrz katalogi /mnt/a, /mnt/a: i /mnt/cdrom

    dodaj w /etc/fstab nastepujce linie:

        /dev/cdrom      /mnt/cdrom  iso9660 ro,user,noauto          0   0
        /dev/fd0        /mnt/a:     msdos   user,noauto             0   0
        /dev/fd0        /mnt/a      ext2    user,noauto             0   0

  Teraz eby zamontowa dyskietk z systemem MS-DOS, ext2 albo CD-ROM
  napisz:

     $ mount /mnt/a:
     $ mount /mnt/a
     $ mount /mnt/cdrom

  /mnt/a, /mnt/a: i /mnt/cdrom s teraz dostpne dla kadego
  uytkownika. Zauwayem, e aby mc pisa do /mnt/a od razu po
  przygotowaniu dyskietki trzeba napisa:

     # mount /mnt/a
     # chmod 777 /mnt/a
     # umount /mnt/a

  Pamitaj, e udostpniajc w ten sposb uytkownikom dyskietki robisz
  wielk dziur w bezpieczestwie systemu.

  44..22..  AArrcchhiiwwiizzaaccjjaa..

  Teraz jak ju umiesz si posugiwa dyskietk, kilka sw na temat
  archiwizacji danych. Jest kilka pakietw, ktre mog ci pomc, ale ten
  najpopularniejszy i najatwiejszy do archiwizowania na wielu nonikach
  to tar.

     # tar -M -cvf /dev/fd0H1440 /katalog_do_arch

  Upewnij si, e dyskietka jest sformatowana i kilka innych jest
  gotowych. Aby odarchiwizowa dane w dyskietk do stacji i napisz:

     # tar -M -xpvf /dev/fd0H1440

  55..  KKoonnffiigguurroowwaanniiee ssyysstteemmuu..

  55..11..  PPlliikkii ssttaarrttoowwee ssyysstteemmuu..

  W DOS-ie s dwa pliki systemowe, ktre sa odpowiedzialne za
  konfiguracj systemu podczas startu, ustawienie zmiennych i
  ewentualnie uruchomienie jakich programw.

  W Linux-ie jest o wiele wicej takich plikw, z ktrych kilku nie
  powiniene rusza dopki nie bdziesz wiedzia dokadnie co robisz.
  Oto te najwaniejsze:

     PLIKI                        UWAGI

     /etc/inittab                 nie dotykaj !
     /etc/rc.d/*                  nie dotykaj !

  Jeli wszystko czego chcesz, to ustawienie zmiennej PATH czy innej
  albo zmiana wygldu komunikatu "login" albo automatyczne odpalenie
  jakiego programu podczas wlogowywania si, to zajrzyj do tych plikw:

     PLIK                         UWAGI

     /etc/issue                   ustawia format komunikatu "login"
     /etc/motd                    ustawia komunikat wywietlajcy si
                                  zaraz po wlogowaniu si
     /etc/profile                 powoka bash/sh - ustawia globalnie
                                  (dla wszystkich uytkownikw) rne zmienne
     /etc/csh.cshrc               to samo dla powoki tcsh/csh - z tego
                                  pliku nie moe by nic wywietlane na ekran
     /etc/csh.login               powoka tcsh/csh - std moesz wywietla na ekran
     /home/twoj_dom_kat/.profile  powoka bash/sh - robi to co chcesz
     /home/t_d_k/.cshrc           patrz wyej - z t rnic, e
                                  ustawienia dotycz tylko ciebie
     /home/t_d_k/.login                    -----"------

  Jeli pliki .login albo .profile istniej, to zostan przeczytane po
  zalogowaniu si na kocu i zostan wykonane zawarte w nich polecenia
  (Co jakby AUTOEXEC.BAT)

  Przykad - spjrz na ten plik .profile:

  ______________________________________________________________________
     # Jestem sobie komentarzem
     echo rodowisko:
     printenv | more   # ekwiwalent polecenia SET pod DOS-em
     alias d='ls -l'   # chyba rozumiesz, co to jest alias
     alias up='cd ..'
     echo "Przypominam ci, e zmienna PATH zawiera: "$PATH
     echo "Miego dnia, "$LOGNAME

     PATH i LOGNAME - tak, zgade - to s zmienne rodowiskowe
     # To jest funkcja w powoce
     ctgz() # Wywietla zawarto archiwum .tar.gz
     {
       for file in $*
       do
         gzip -dc ${file} | tar tf -
       done
     }
     # koniec pliku .profile
  ______________________________________________________________________

  55..22..  PPlliikkii ssttaarrttoowwee pprrooggrraammww..

  Pod Linux-em wirtualnie wszysto mona ustawi tak, jak chcesz.
  Wikszo programw ma jeden lub wicej plikw startowych, w ktrych
  moesz poustawia rnoci. Czsto jest to nazwa_programurc w twoim
  katalogu domowym. Zauwa, e s one ukryte; pliki ukryte wywietla si
  ls -a. Niektre programy, jak tin, elm, netscape, xfm tworz katalogi
  .nazwa i tam umieszczaj swoje pliki startowe.  Pierwsze, ktre
  bdziesz chcia modyfikowa to:

  ~/.joerc - joe to bardzo popularny edytor - polecam
  ~/.xinitrc - uywany podczas uruchamiania Xwindows (jeli masz mniej
  ni 8MB RAM-u to lepiej nie uruchamiaj) poleceniem startx
  ~/.fvwmrc - uywany przez menedera okienek fvwm. Przykad moesz
  znale w /usr/lib/X11/fvwm/system.fvwmrc
  ~/.xfm - uywany przez menedera plikw xfm pod Xwindows
  ~/.Xdefault - uywany przez emulator terminala pod X - rxvt

  Pamitaj ! Dla tych wszystkich plikw i innych, ktre spotkasz w
  przyszoci - PPS

  66..  TTrroosszzkk pprrooggrraammoowwaanniiaa..

  66..11..  PPiissaanniiee sskkrryyppttww:: ttaakkiiee ..BBAATT--yy ttyyllkkoo lleeppsszzee..

  Jeli uywae plikw .BAT, aby uatwi sobie ycie (Ja uywaem i to
  duo), to to samo mona zrobi w Linux-ie uywajc aliasw - zobacz
  przykad wyej. Ale jeli twoje pliki .BAT byy bardziej
  skomplikowane, to polubisz programowanie w powoce - jest tak samo
  wydajne jak QBasic, jeli nie bardziej. (nawet jeli nie uywae
  bardziej skomplikowanych plikw .BAT, to i tak bdziesz z czasem
  programowa w powoce. Chociaby dlatego, e wszelkie wersje
  instalacyjne programw pod Linux-a s napisane w skryptach.)  Powoka
  ma takie elementy jak: zmienne, instrukcje while, case, for,
  if...then...else i wiele innych, co moe by alternatyw nawet dla
  dobrego jzyka programowania.

  Aby napisa skrypt, wszystko co musisz zrobi, to napisa zwyky plik
  tekstowy zwierajcy polecenia, zapisa go i uczyni wykonywalnym.  To
  ostatnie moesz zrobi poleceniem: chmod u+x <nazwa> Aby go wykona
  wpisz jego nazw - pamitaj, e Linux nie widzi plikw w katalogu
  biecym wic dodaj ./ na pocztku nazwy, albo dodaj katalog biecy
  '.' do zmiennej PATH.

  Sowo ostrzeenia: Standardowy edytor systemowy 'vi' nie jest
  najszczliwszym edytorem - szczeglnie jeli kto jest przyzwyczajony
  do takich edytorw jak ne.exe czy te spod rodowiska Pascal/C++. Jak
  ju to radziem wczeniej lepiej uywa joe, ktry jest dostpny w
  kadej standardowej dystrybucji.  Na wszelki wypadek powiem, e:
  - aby co wpisa w 'vi' trzeba najpierw nacisn 'i'
  - aby wyj bez zachowania zmian: 'ESC:q!'
  - aby wyj z zachowaniem zmian: 'ESC:x'

  Pisanie skryptw pod Unix-ami, to tak obszerny temat, e mona by
  napisa ksik na ten temat (w istocie s ksiki na ten temat :) ),
  wic nie bd si tutaj dalej zagbiaj, tylko podam przykad, ktry
  mam nadziej przyda si i z ktrego moesz wycign kilka
  podstawowych zasad.

  ______________________________________________________________________
     #!/bin/sh
     # Jestem sobie komentarzem
     # nie zmieniaj pierwszej linii !!! - musi tam by
     echo "To jest system: `uname -a`" # uyj wyjcia polecenia uname
     echo "Nazywam si $0" # zmienne wbudowane
     echo "Podae mi nastpujce $# parametry: "$*
     echo "Pierwszy parametr to: "$1
     echo -n "Jak si nazywasz? " ; read imie
     echo spjrz na rznic: "Cze $imie" # cytowanie z "
     echo spjrz na rnic: 'Cze $imie' # cytowanie z '
     DIRS=0 ; FILES=0
     for file in `ls .` ; do
       if [ -d ${file} ] ; then # jeli plik jest katalogiem
         DIRS=`expr $DIRS + 1`  # DIRS = DIRS + 1
       elif [ -f ${file} ] ; then
         FILES=`expr $FILES + 1`
       fi
       case ${file} in
         *.gif|*jpg) echo "${file}: plik graficzny" ;;
         *.txt|*.tex) echo "${file}: plik tekstowy" ;;
         *.c|*.f|*.for) echo "${file}: plik rdowy" ;;
         *) echo "${file}: inny plik" ;;
       esac
     done
     echo "Jest ${DIRS} katalogw i ${FILES} plikw"
     ls | grep "ZxY--!!!WKW"
     if [ $? != 0 ] ; then # kod wyjcia ostatniego polecenia
       echo "ZxY--!!!WKW nie znaleziono"
     fi
     echo "wystarczy... jeli chcesz wiedzie wicej, to poczytaj"
     echo "podrcznik systemowy""
  ______________________________________________________________________

  77..  CC ddllaa cciieebbiiee..

  Chyba nie spodziewae si znale GW czy QBasic-a na Linux-ie ??  W
  Unix-ach jzykiem systemowym i podstawowym jest C, pokochaj albo rzu.
  Wiele innych jzykw (FORTAN, Pascal, Lisp, Basic, Perl, awk ale nie
  Turbo Pascal) s take dostpne.  Zakadajc, e znasz ju C, oto
  kilka wytycznych dla tych, ktrzy wychowali si na Turbo C++ czy innym
  z DOS-owych braci C.  Kompilator C pod Linux-em to gcc i wcale nie ma
  adnych gwizdkw, dzwonkw i bajerw, ktore maj DOS-owe wersje.
  adnego rodowiska, zintegrowanej pomocy (CTRL+F1) czy zintegrowanego
  debuggera itp. Jest to goy kompilator wywoywany z wiersza polece;
  bardzo wydajny z reszt. eby skompilowa swoje standardowe hello.c
  napisz:
  gcc hello.c, a jeli chcesz mie nazw pliku wynikowego tak sam jak
  plik rdowy to napisz gcc -o hello hello.c.  Pierwsze polecenie
  utworzy plik wykonywalny a.out.  eby doczy jak bibliotek dodaj
  opcj -l<arg>, np.  gcc -o matma matma.c -lm
  Opcja -l<arg> zmusza gcc, aby doczyo bibliotek
  /usr/lib/lib<arg>.a, tak wic -lm doczy /usr/lib/libm.a.

  To wszystko jest dobre dopki piszesz mae programy. Ale kiedy twj
  program skada si z kilku plikw rdowych, musisz uy narzdzia
  make. Zamy, e napisae jaki interpreter: jego plik gwny to
  parser.c i docza do siebie dwa pliki parser.h i xy.h. Chcesz uywa
  procedur zawartych w parser.c, w programie calc.c, ktry znowu docza
  parser.h. Co za baagan ! Co musisz zrobi aby skompilowa calc.c ?

  Musisz napisa tzw. Makefile, ktry informuje kompilator o
  zalenociach pomidzy poszczeglnymi programami. W naszym przypadku
  to bdzie:

  ______________________________________________________________________

        # Oto plik Makefile uywany do kompilacji calc.c
        # W miejsce <TAB> nacinij tabulator

        calc: calc.o parser.o
        <TAB>gcc -o calc calc.o parser.o -lm
        # calc zaley od dwch plikw objektowych: calc.o i parser.o

        calc.o: calc.c parser.h
        <TAB>gcc -c calc.c
        # calc.o zaley od dwch plikw rdowych: calc.c i parser.h

        parser.o:  parser.c parser.h xy.h
        <TAB>gcc -c parser.c
        # parser.o zaley od trzech plikw rdowych

        # koniec pliku Makefile
  ______________________________________________________________________

  Zapisz ten plik jako Makefile i napisz make aby skompilowa calc.c;
  moesz take zapisa go jako calc.mak i wtedy napisa make -f
  calc.mak. No i oczywicie PPS :) na temat make.

  Wczeniej powiedziaem, e nie ma pomocy do C. To nie cakiem
  prawda... niektre funkcje s opisane w podrczniku systemowym.

  Jest bardzo duo bibliotek do C; wrd pierwszych, ktre bdziesz
  chcia uy mog znale si:

    ncurses - do zabawy z trybem tekstowym,

    svgalib - do grafiki,

    XForms - do programowania pod XWindows,

    MGUI - take do programowania pod XWindows.

  Dwie ostatnie mona znale pod adresami:
  bloch.phys.uwm.edu/pub/xforms
  www.volftp.vol.it/IT/IT/ITALIANI/MORELLO/index.htm Te biblioteki
  uatwiaj bardzo programowanie pod XWindows.  Jeli nie moesz przey
  bez IDE a'la Borland, to zdobd pakiet xwpe z ftp.icm.edu.pl w
  katalogu /pub/Linux/sunsite/apps/editors.  Powiniene go polubi.

  88..  PPoozzoossttaayy 11%%..

  88..11..  OOddrroooottoowwii ssii""..

  Zym pomysem jest logowanie si jako root, eby robi zwyke
  codzienne rzeczy. Uywanie tego konta jest do niebezpieczne i
  powinno by przeznaczone tylko do administracji. Aby utworzy konto
  dla siebie wykonaj polecenie: adduser podajc nastpnie informacje
  takie jak swj identyfikator, haso, numer grupy itp.  (wcinij
  <<ENTER>> na pytania, ktrych nie rozumiesz.)  Od tumacza: Moe si
  tak zdarzy, e pojawi si komunikat /etc i zobacz czy jest tam plik
  .passwd.lock lub o podobnej nazwie i skasuj go.

  88..22..  TTwwoorrzzeenniiee wwiirrttuuaallnneejj ppaammiiccii..

  Teoretycznie Linux moe by uruchomiony ju na 2MB RAM-u.  Od
  tumacza: Ale ja bym nie radzi uruchamiania go przy takiej iloci
  pamici, z reszt obecnie chyba adna dystrybucja nie da si
  zainstalowa jeli masz mniej ni 4MB RAM-u, a niektre wymagaj nawet
  8MB.  Ale im wicej pamici masz tym wicej moesz zrobi. XWindows
  jak ju wspomniaem nie bd dziaa w miar sensowanie jeli masz
  mniej ni 8MB RAM-u. Aby doda sobie jeszcze 8MB wirtulanej pamici
  wpisz jako root w wierszu polece:

  ______________________________________________________________________
       # dd if=/dev/zero of=/swapfile bs=1024 count=8192
       # mkswap /swapfile 8192
       # sync
       # swapon /swapfile
  ______________________________________________________________________

  Dodaj ostatni lini do pliku /etc/rc.d/rc.local, aby udostpni t
  pami za kadym razem kiedy bdziesz startowa Linux-a.

  88..33..  UUyywwaanniiee ttaarr--aa ii ggzziipp--aa..

  W Unix-ach bardzo popularnymi programami do archiwizacji i kompresji
  s tar i gzip.

  Aby stworzy archiwum wpisz w wierszu polece:
  tar cvf <nazwa_archiwum.tar> <pliki_do_zarchiwizowania>

  Aby wydoby pliki z archiwum wpisz:
  tar xpvf <nazwa_archiwum.tar> <pliki>

  Aby wywietli zawarto archiwum napisz:
  tar tf <nazwa_archiwum> | less

  Opcja 'v' powoduje wywietlenie plikw archiwizowanych albo
  wyciganych z archiwum, jeli nie chcesz tego, moesz ja pomin.

  Aby skompresowa pliki moesz uy compress albo gzip.  Ten pierwszy
  jest ju przestarzay i nie powinien by uywany.

  compress <plik> albo gzip <plik> skompresuje plik.  uncompress
  <plik>.Z albo gzip -d <plik>.gz odkompresuje plik.

  Jeli cigasz z sieci jaki pakiet w 99% przypadkw jest to
  skompresowane archiwum (xxx.tar.gz lub xxx.tgz). eby rozpakowa i
  odarchiwizowa za jednym zamachem wpisz:
  tar xzf xxx.tar.gz Opcji 'z' moesz take uywa przy archiwizowaniu i
  przegldaniu archiuwm skompresowanego.  Przy okazji warto powiedzie,
  e pakiety te s ju tak przygotowane, e moesz je rozpakowa w
  katalogu gwnym - / i wszystkie programy znajd si na swoim miejscu.
  Zakadajc oczywicie, e nie pogrzebae za bardzo na swoim systemie.

  Programy arj, zip, unzip, rar, unrar take s dostpne pod Linux-em.

  88..44..  IInnssttaallaaccjjaa aapplliikkaaccjjii..

  Mieci si tutaj ju to co wspomniaem o plikach xxx.tar.gz.
  Dystrybucja Slackware ma swj program, ktry pomaga przy instalacji
  pakietw - pkgtool. Dystrybucja Red Hat ma rpm - troch mniej
  przyjazny. Dystrybucja Debian pewnie te co takiego ma, ale poniewa
  nie miaem z ni kontaktu, wic nie wiem.

  S te aplikacje, ktre maj swoje wasne systemy instalacji. Jak
  rozpakujesz jaki pakiet przeczytaj zawsze pliki README albo
  INSTALLATION, a znajdziesz tam informacje na temat jak zainstalowa
  dany pakiet. Dua cz pakietw jest rozprowadzana jako rda i
  musisz je najpierw skompilowa. Najlepiej rozpakowa je w katalogu
  /usr/src przeznaczonym na rda i tam poczyta jak dany pakiet
  skompilowa i zainstalowa. Z reguy wszystko co musisz zrobi to
  rozpakowa pakiet i napisa make albo make install. Oczywicie
  bdziesz potrzebowa kompilatora gcc.  Pamitaj, e instalacja
  pakietw to zadanie dla root-a.

  88..55..  TTrriikkii,, bbeezz kkttrryycchh nniiee mmooeesszz ssii oobbeejj..

  Dopenianie nazw polece i nazw plikw/katalogw. Jeli wpiszesz nie
  ca nazw polecenia i naciniesz <TAB> to powoka dopeni za ciebie
  nazw albo wywietli wszystkie zaczynajce si na podany cig. Np.
  zamiast pisa gcc dddddddllllllllluuuuga.nazwa.pliku - na dodatek nie
  pomyli si w iloci d l oraz u napisz gcc ddd<TAB>.

  Ogldanie zawartoci ekranu, ktra si przesuna do gry: Moesz to
  zrobi wciskajc <SHIFT+PGUP> - ile moesz obejrze zaley od tego ile
  masz pamici na karcie graficznej. Jeli podasz polecenie script
  <plik> to wszystko co pojawi si na ekranie znajdzie si take w pliku
  <plik> dopki nie podasz polecenia exit.

  Reset ekranu: jeli zdarzy ci si wywietli plik binarny to moe si
  to skoczy tym, e zamiast znaku zachty bdziesz mia jakie krzaki.
  Napisz wtedy na lepo, ale dokadnie, reset albo echo <CTRL+V> <ESC> c
  <ENTER> albo echo <CTRL+V> <CTRL+O> <ENTER>

  Komunikaty od jdra: spjrz do pliku /var/adm/messages albo
  /var/log/messages jako root, aby poczyta komunikaty od jdra
  wczajc to co pojawio si podczas startu systemu.

  88..66..  PPooyytteecczznnee pprrooggrraammyy..

  Po pierwsze - gdzie je znale. Poniewa wszyscy wiecie jak si
  porusza po sieci i jak uywa archie-go i ftp podam wam tylko
  najwaniejsze adresy dla Linux-a. S to:

    sunsite.unc.edu

    TSX-11.mit.edu

    nic.funet.fi

  Pierwsze dwa maj swoje kopie w Polsce pod adresem ftp.icm.edu.pl.
  Zalecam ich uywa - o wiele szybszy transfer. I tak:

    sunsite.unc.edu to /pub/Linux/suniste/

    TSX-11.mit.edu to /pub/Linux/tsx-11/

  Programy:

    at - pozwala uruchamia programy o podanej godzinie w podanym dniu,

    awk - bardzo dobry jzyk do manipulacji plikami z danym (i nie
     tylko) Na przykad:

        awk '$2 ~ "abc" {print $1, "\t", $4}' dane.dat

  Wywiteli pola 1. i 4. kadej linii z pliku dane.dat, ktrej drugie
  pole = abc

    delete-undelete - to chyba wiadomo,

    df - podaje informacje o iloci wolnego i zajtego miejsca na dysku

    dosemu - pozwala uruchamia niektre DOS-owe programy oraz Win 3.x
     przy odrobinie mieszania z konfiguracj,

    file <nazwa> - podaje rodzaj pliku - archiwum, gif, text itp.

    find (zobacz sekcja ``Katalogi'') jest jednym z najlepszych
     polece.  Uywany jest do wyszukiwania plikw na dysku, ktre
     speniaj podane warunki i dziaania na nich. Oglna posta
     polecenia find wyglda tak:
     find <katalog> <wyraenie> gdzie wyraenie zawiera kryteria
     wyszukiwania i dziaania.
     Przykady:

     find . -type l -exec ls -l {} ;
     wyszukaj wszystkie doczenia symboliczne w katalogu biecym i
     jego podkatalogach i poka na co wskazuj.

     find / -name '*.old' -ok rm {} ;
     wyszukaj wszystkie pliki z caego dysku z rozszerzeniem .old i
     pytaj o skasowanie ich.

     find . -perm 755
     wyszukaj wszystkie pliki z prawami dostpu 755 - wykonywalne
     (zobacz ``Prawa dostpu'') w biecym katalogu i jego
     podkatalogach.

     find . -user root
     wyszukaj pliki, ktrych wacicielem jest root.

     Jest o wiele wicej moliwoci, jak np. wyraenia logiczne (and,
     or) - PPS.

    (f)grep - wyszukuje acuchy w plik-u/ach, np.  grep -l "stdio" *.c
     - wywietl nazwy plikw .c, ktre zawieraj cig stdio

    gnuplot - doskonay program do naukowego drukowania na ploterach

    gzexe - skompresuj program wykonywalny zachowujc jego
     wykonywalno

    joe - wspaniay edytor. Uruchamiajc go poleceniem jstar bdziesz
     mia te same przypisania do klawiszy co w WordStar

    less - przypuszczalnie najlepszy do przegldania plikw tekstowych;
     jeli jest dobrze skonfigurowany to moesz take oglda pliki .gz,
     .z, .tar

    lpr <plik> - drukuje plik w tle. Aby sprawdzi status kolejki do
     drukowania napisz lpq

    mc - co a'la Norton Commander

    pine - przyjazny program do obsugi poczty i nie tylko

    script <plik> - kopiuje to co si pojawia na ekranie do pliku
     dopki nie wydasz polecenia exit.

    sudo - pozwala zwykym uytkownikom na wykonywanie zada root-a PPS

    uname -a - informacja o systemie

    zcat, zless - wywietlaj skompresowane za pomoc gzip-a pliki
     tekstowe

    Nastpujce polecenia s czsto potrzebne: bc, cal, chsh, cmp, cut,
     fmt, head, hexdump, nl, passwd, printf, sort, split, strings, tac,
     tail, tee, touch, uniq, w, wall, wc, whereis, write, xargs, znew.

  88..77..  PPoossppoolliittee rroozzsszzeerrzzeenniiaa ii pprrooggrraammyy zz nniimmii zzwwiizzaannee..

  W przyszoci na pewno zetkniesz si z wieloma rozszerzeniami. Oto
  lista tych najpopularniejszych:

    1 ... .8 - strony podrcznika systemowego.

    arj - kompresja arj

    dvi - plik wyjciowy TeX-a (patrz poniej); xdvi - program do
     ogldania tych plikw; dvips - program tumaczcy je na postscript
     .ps

    gif - plik graficzny

    gz - kompresja gzip

    info - plik informacyjny (alternatywa dla "man-a")

    jpg, .jpeg - plik graficzny

    lsm - Linux Software Map. Plik tekstowy zawierajcy informacje o
     danym pakiecie

    ps - plik postscipt-owy. Aby je oglda zdobd gs i opcjonalnie
     ghostscript

    tgz, tar.gz - skompresowane archiwum

    tex - plik dla TeX-a - narzdzie do skadania dokumentw

    texi - plik dla texinfo

    xbm, .xpm, .xwd - plik graficzny

    zip - archiwum zip

    Z - kompresja compress

  99..  TToo ttyyllee..

  Gratulacje ! ykne troch Unix-a i jeste gotw do pracy i
  eksperymentowania. Pamitaj, e twoja wiedza na temat systemu jest
  bardzo maa i jeste zobowizany duo wiczy, eby dobrze si
  posugiwa Linux-em. Ale jeli wszystko co miae zrobi to pociga
  aplikacje i pracowa z nimi, to zao si, e to co napisaem tutaj
  to wystarczajco. Na dzisiaj nie wiem wiele wicej, a jako udaje mi
  si pracowa z Linux-em codziennie !

  Jestem pewien, e Linux ci si spodoba i dalej bdziesz si go uczy i
  poznawa. Zao si te, e ju nigdy nie wrcisz do DOS-a ! Mam
  nadziej, e wyraziem si dostatecznie jasno i zrozumiale i zrobiem
  dobry uczynek dla moich trzech czy czterech czytelnikw.

  99..11..  PPrraawwaa aauuttoorrsskkiiee..

  O ile nie stwierdza si inaczej, dokumenty HOWTO s chronione prawami
  autorskimi ich autorw. Mog one by rozprowadzane w caoci lub w
  czci, w jakiejkolwiek postaci fizycznej czy elektronicznej tak
  dugo, dopki znajduje si w nich ta wzmianka.  Dystrybucja komercyjna
  jest dozwolona, a nawet zachca si do niej; chocia autor chciaby
  by poinformowany o takowej.

  Wszelkie tumaczenia, prace pochodne, prace zebrane zawierajce
  dokumenty HOWTO musz zawiera t notatk o prawach autorskich.
  Oznacza to, e nie moesz stworzy pracy pochodzcej z HOWTO i naoy
  na jej dystrybucj dodatkowych ogranicze. Wyjtki od tej zasady mog
  by uczynione pod pewnymi warunkami; skontaktuj si z koordynatorem
  programu Linux HOWTO pod niej podanym adresem.

  Krtko mwic, chcemy promowa szerzenie tych dokumentw przez
  wszelkie dostpne kanay. Chcielibymy take utrzyma prawa autorskie
  naoone na te dokumenty, i by powiadomieni o planach dotyczcych
  redystrybucji HOWTO.

  Jeli masz pytania skontaktuj si z Gregiem Hankisem, koordynatorem
  programu Linux HOWTO po adresem gregh@sunsite.unc.edu.

  99..22..  DDiissccllaaiimmeerr..

  "Szybkie przejcie od DOS-a do Linux-a" zostao napisane przez Guido
  Gonzato, Guido@ibogfs.cineca.it. Wielkie dziki dla Matta Welsha,
  autora podrcznika "Linux Installation and Getting Started", dla Ian
  Jackson, autora "Linux frequently asked questions with answers", dla
  Giuseppe Zanetti, autora "Linux - Il sistema operativo FREE SOFTWARE
  per personal computer 386/486", dla wszystkich, ktrzy przysali mi
  poczt z sugestiami no i szczeglne podzikowania dla Linusa Torvaldsa
  i GNU, ktrzy dali nam Linuxa !!!

  Dokument ten dostarczany jest "taki jaki jest". Woyem wiele
  wysiku, aby napisa go tak dokadnie jak tylko potrafiem, ale
  wykorzystujesz informacje tu zawarte na wasne ryzyko. Nie jestem
  odpowiedzialny w adnym wypadku za jakiekolwiek zniszczenia wynike z
  winy korzystania z tego dokumentu.  Tumacz take nie jest
  odpowiedzialny za adne zniszczenia.

  Wszelkie odzewy, proby, sugestie, krytyki itd. s mile widziane.

  Ciesz si z ycia ! (i z Linux-a)

  Guido =8-)

  99..33..  OOdd ttuummaacczzaa..

  Tumaczenie to jest chronione prawami autorskimi  Bartosza
  Maruszewskiego.  Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na
  prawach takich samych jak dokument oryginalny.

  Jeli znalaze jakie race bdy ortograficzne, gramatyczne,
  skadniowe, techniczne to pisz do mnie:

  B.Maruszewski@zsmeie.torun.pl

  Oficjaln stron tumacze HOWTO jest http://www.jtz.org.pl/

  Aktualne wersje przetumaczonych dokumentw znajduj si na teje
  stronie. Dostpne s take poprzez anonimowe ftp pod adresem
  ftp.ippt.gov.pl/pub/Linux/JTZ/

  Przetumaczone przeze mnie dokumenty znajduj si take na mojej
  stronie WWW. <http://www.zsmeie.torun.pl/~bart/tlumaczenie.html> S
  tam te odwoania do Polskiej Strony Tumaczeniowej.

  Kontakt z nasz grup, grup tumaczy moesz uzyska poprzez list
  dyskusyjn jtz@ippt.gov.pl. Jeli chcesz sie na ni zapisa, to wylij
  list o treci subscribe jtz Imi Nazwisko na adres
  listproc@ippt.gov.pl

  Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez tumacza to:

    - wzmianka o systemie ext2 w nowych dystrybucjach,

    - wzmianka o najczciej stosowanych skrtach,

    oraz inne pomniejsze dodatki.