File: Assembly-HOWTO.pl.html

package info (click to toggle)
doc-linux-pl 2002.06.14-2
links: PTS
area: main
in suites: etch, etch-m68k, jessie, jessie-kfreebsd, lenny, squeeze, wheezy
size: 6,900 kB
ctags: 968
sloc: makefile: 66
file content (1435 lines) | stat: -rw-r--r-- 61,842 bytes
parent folder | download | duplicates (5)
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>Assembly HOWTO</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>Assembly HOWTO<BR></H1>

<H2>Autor: Franois-Ren Rideau 
<A HREF="fare@tunes.org">fare@tunes.org</A><BR>
v0.4n, 22 Sierpnia 1998<BR>
<B>Wersja polska: Zbigniew Micha Kempczyski
<A HREF="mailto:wegorz@bydgoszcz.pkobp.pl">wegorz@bydgoszcz.pkobp.pl</A><BR> </B>
v1.0, 30 Stycznia 1999 r. </H2>
<P><HR>
<EM>Dokument ten zosta napisany w standardzie ISO-8859-2. Orygina tego dokumentu znajduje sie pod adresem 
<A HREF="http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO">http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO</A>.
<EM>To jest
Linux Assembly HOWTO.</EM>
Ten dokument opisuje metody programowania w assemblerze
z uyciem <EM>WOLNYCH</EM> narzdzi programistycznych,
koncentrujc si na Systemie Operacyjnym Linux na platformach i386.
Zaczony materia moe, ale nie musi by zgodny,
z innym sprztem i/lub oprogramowaniem.
Przewodnictwo na tym bdzie mile widziane.
<EM>Sowa kluczowe</EM>:
        assemblacja, assembler, wolny, makroprocesor, preprocesor,
        asm, inline asm, 32-bitowy, x86, i386, gas, as86, nasm</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. WPROWADZENIE</A></H2>

<H2>1.1 Legal Blurp</H2>

<P>Copyright &copy; 1996,1997,1998 by Franois-Ren Rideau.
<P>Ten dokument jest wolnym oprogramowaniem, moesz go redystrybuowa
i/lub modyfikowa zgodnie z zaoeniami GNU General Public License
opublikowanym przez Free Software Foundation;
wersja 2 Licencji, lub (w twoim przypadku) inna pniejsza wersja.
<P>
<H2>1.2 Wana Informacja</H2>

<P>To jest interaktywnie rozwijany dokument: jeste specjalnie proszony do
zadawania pyta, 
udzielania odpowiedzi na pytania,
poprawiania odpowiedzi,
dodawania nowych odpowiedzi na FAQ, 
wskazywania na inne oprogramowanie, 
wskazywania osobie prowadzcej bdy lub braki na stronach.
Jeli jeste zmotywowany, mgby
<EM>przej prowadzenie tego HOWTO</EM>.
Sowem, dziaaj !
<P>By przej prowadzenie skontaktuj si z kimkolwiek, kto wydaje si prowadzi
Assembly-HOWTO. W trakcie tego pisania to jestem ja, np.
<A HREF="mailto:fare@tunes.org">Franois-Ren Rideau</A>.
Jakkolwiek, mino troch czasu od kiedy poszukiwaem mocnego gocia
by podmieni mnie jako prowadzcego ten dokument. Niekorzyci jest to,
i musisz spdzi troch czasu trzymajc dokument na czasie, poprawiajc go,
i uczc si narzdzi publikacyjnych LDP. Korzyci jest to, i zdobdziesz 
troch sawy <EM>i</EM> moesz otrzyma wolne kopie kompendiw HOWTO.
<P>
<H2>1.3 Przed sowem</H2>

<P>Ten dokument ma na celu udzielenie odpowiedzi na najczciej zadawane pytania przez ludzi,
ktrzy programuj lub chc programowa w 32-bitowym assemblerze x86
uywajc <EM>wolnych</EM> assemblerw, 
zwaszcza w systemie operacyjnym Linux.
Moe on take wskazywa inne dokumenty o 
nie-wolnych, nie-x86, lub nie-32-bitowych assemblerach, 
chocia nie jest to jego pierwszorzdnym celem.
<P>Poniewa gwnym celem programowania w assemblerze jest budowa 
wntrznoci systemw operacyjnych, interpretatorw, kompilatorw, i gier,
gdzie kompilator C zawodzi nie dostarczajc potrzebnych rodkw wyrazu,
(wykonanie jest coraz rzadszym tematem),
skoncentrujemy si na rozwoju takiego oprogramowania.
<P>
<H3>Jak uywa tego dokumentu</H3>

<P>Ten dokument zawiera odpowiedzi na pewne najczciej zadawane pytania.
W wielu miejscach, zostay umiejscowione adresy URL by wskaza na pewne 
oprogramowanie lub magazyny dokumentacji.
<P>Sprawd gdzie s skopiowane najbardziej uyteczne magazyny,
i sprbuj dobra si do najbliszej z nich;
uchronisz w ten sposb Internet przed niepotrzebym ruchem w sieci,
i zaoszczdzisz swj cenny czas.
<P>W szczeglnoci pewne wielkie magazyny na caym wiecie,
sa kopiami innych popularnych magazynw.
Powiniene si nauczy i zapamita miejsca umiejscowione blisko ciebie (roztropno-sieciowa).
Czasami, lista takich kopii jest wypisana w pliku, 
lub we wiadomoci wejciowej. Miej na uwadze te porady.
W przeciwnym wypadku zapytaj archie o oprogramowaniu ktrego szukasz...
<P>Najwiesze wersje tego dokumentu znajduj si w
<A HREF="http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO">http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO</A>
lub
<A HREF="http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO.sgml">http://www.tunes.org/~fare/Assembly-HOWTO.sgml</A><P>ale to co jest w magazynach Linux HOWTO <EM>powinno</EM> by take na czasie 
(ale tego nie wiem):
<P>
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/</A> (?)
<P>Francuska wersja tego HOWTO moe by znaleziona w
<P>
<A HREF="ftp://ftp.lip6.fr/pub/linux/french/HOWTO/">ftp://ftp.lip6.fr/pub/linux/french/HOWTO/</A><P>
<H3>Inne zalene dokumenty</H3>

<P>
<P>
<UL>
<LI>Jeli nie wiesz czym jest <EM>wolne</EM> oprogramowanie,
prosz przeczytaj <EM>ostronie</EM> GNU General Public License,
ktra jest uywana w wielu wolnych programach,
i jest pierwowzorem dla wikszoci takich licencji.
Oglnie pojawia si w pliku o nazwie <CODE>COPYING</CODE>, 
z wersj biblioteczn w pliku o nazwie <CODE>COPYING.LIB</CODE>.
Literatura z 
<A HREF="http://www.fsf.org">FSF</A>
(fundacja wolnego oprogramowania) moe take ci pomc.
</LI>
<LI>W szczeglnoci, interesujcym rzecz w takim typie wolnego oprogramowania
przychodzcego ze rdami jest to, i moesz je sprawdzi, poprawi
a take czasami z nich zapoyczy. 
Przeczytaj ostronie szczegy licencji i skorzystaj.
</LI>
<LI>Jest lista FAQ na comp.lang.asm.x86, ktra odpowie na wiele oglnych pyta
o programowaniu w assemblerze x86, i pytaniach o pewnych komercyjnych
assemblerach w 16-bitowym rodowisku DOS-a.
Pewne z nich zahaczaj o wolnym 32-bitowym programowaniu, wic moesz chcie
przeczyta to FAQ... 

<A HREF="http://www2.dgsys.com/~raymoon/faq/asmfaq.zip">http://www2.dgsys.com/~raymoon/faq/asmfaq.zip</A>
</LI>
<LI>FAQ-i i dokumenty istniej o programowaniu na twojej ulubionej platformie,
jakakolwiek ona jest, wic powiniene skonsultowa tematy specyficzne dla niej 
nie bezporednio zwizane z programowaniem w assemblerze. </LI>
</UL>
<P>
<H2>1.4 Historia</H2>

<P>Kada wersja zawiera kilka napraw i mniejszych korekt,
ktrych nie bdzie trzeba cigle poprawia.
<DL>
<DT><B>Version 0.1      23 Kwiecie 1996</B><DD><P>Francois-Rene "Far" Rideau &lt;fare@tunes.org&gt;
tworzy i publikuje pierwsze mini-HOWTO,
poniewa ``Jestem chory od cigego odpowiadania na te same pytania
na comp.lang.asm.x86''
<P>
<DT><B>Version 0.2      4 Maj 1996</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.3c     15 Czerwiec 1996</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.3f     17 Padziernik 1996</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.3g     2 Listopad 1996</B><DD><P>Utworzenie Historii. Dodanie wskanikw w sekcji o cross-kompilacji.
Dodanie sekcji o programowaniu I/O pod Linux-em (w szczeglnoci video).
<P>
<DT><B>Version 0.3h     6 Listopad 1996</B><DD><P>wicej o cross-kompilacji - Zobacz na sunsite: devel/msdos/ 
<P>
<DT><B>Version 0.3i     16 Listopad 1996</B><DD><P>NASM atwo przechodzi
<P>
<DT><B>Version 0.3j     24 Listopad 1996</B><DD><P>wskazanie na tumaczenie francuskie
<P>
<DT><B>Version 0.3k     19 Grudzie 1996</B><DD><P>Co ? Zapomniaem wskazac na terse???
<P>
<DT><B>Version 0.3l     11 Stycze 1997</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.4pre1  13 Stycze 1997</B><DD><P>tekst mini-HOWTO przeksztaca si w pene linuxdoc-sgml-owe HOWTO,
by zobaczy jak wygldaj narzdzia SGML.
<P>
<DT><B>Version 0.4      20 Stycze 1997</B><DD><P>pierwsze jako takie wypuszczenie tego HOWTO.
<P>
<DT><B>Version 0.4a     20 Stycze 1997</B><DD><P>dooono sekcj Wyrazy Uznania  
<P>
<DT><B>Version 0.4b     3 Luty 1997</B><DD><P>przesunicie NASM: teraz jest przed AS86
<P>
<DT><B>Version 0.4c     9 Luty 1997</B><DD><P>Dodano sekcj "CZY POTRZEBUJESZ ASSEMBLACJI ?"
<P>
<DT><B>Version 0.4d     28 Luty 1997</B><DD><P>Vapor oznajmia o nowym przewodnictwie Assembly-HOWTO.
<P>
<DT><B>Version 0.4e     13 Luty 1997</B><DD><P>Wypuszczenie o DrLinux
<P>
<DT><B>Version 0.4f     20 Marzec 1997</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.4g     30 Marzec 1997</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.4h     19 Czerwiec 1997</B><DD><P>wci wicej na temat "jak nie uywa assemblacji";
unowoczenienie o NASM, GAS.
<P>
<DT><B>Version 0.4i     17 Lipiec 1997</B><DD><P>info o 16-bitowym trybie dostpu z Linux-a.
<P>
<DT><B>Version 0.4j     7 Sierpie 1997</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.4k     19 Padziernik 1997</B><DD><P>*
<P>
<DT><B>Version 0.4l     16 Listopad 1997</B><DD><P>wypuszczenie o szstej edycji LSL.
<P>
<DT><B>Version 0.4m     23 Marzec 1998</B><DD><P>poprawki o wywoaniu gcc 
<P>To jest jeszcze inne ostatnie-wydanie-przez-Far-przed-przejciem-przez-nowego prowadzcego (?)
<P>
</DL>
<P>
<H2>1.5 Wyrazy Uznania</H2>

<P>Chaciabym podzikowa nastpujcym osobom, w kolejnoci wystpowania:
<UL>
<LI>
<A HREF="mailto:buried.alive@in.mail">Linus Torvalds</A>
za Linux-a 
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:bde@zeta.org.au">Bruce Evans</A>
za bcc z ktrego jest wycignity as86
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:anakin@pobox.com">Simon Tatham</A> i
<A HREF="mailto:jules@earthcorp.com">Julian Hall</A>
za NASM
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:jim-neil@digital.net">Jim Neil</A>
za Zwizo
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:gregh@sunsite.unc.edu">Greg Hankins</A>
za prowadzenie HOWTO
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:raymoon@moonware.dgsys.com">Raymond Moon</A>
za jego FAQ   
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:dumas@linux.eu.org">Eric Dumas</A>
za tumaczenie mini-HOWTO na francuski
(smutna rzecz, e autor jest francuzem i pisze po angielsku)
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:paul@geeky1.ebtech.net">Paul Anderson</A>
i
and 
<A HREF="mailto:rahim@megsinet.net">Rahim Azizarab</A>
za pomoc, jeli nie przejcie HOWTO.
</LI>
<LI>
<A HREF="mailto:pcg@goof.com">Marc Lehman</A>
za wgld w wywoania GCC.       
</LI>
<LI>Wszystkim ludziom ktrzy woone pomysy, uwagi i wsparcie moralne.</LI>
</UL>
<P>
<P>
<H2><A NAME="doyouneedasm"></A> <A NAME="s2">2. CZY POTRZEBUJESZ ASEMBLACJI?</A></H2>

<P>No, nie chciabym przeszkadza w tym co robisz,
ale tu jest kilka porad ciko zarobionego dowiadczenia.
<P>
<H2>2.1 Za i Przeciw</H2>

<P>
<P>
<H3>Korzyci Assemblacji</H3>

<P>Assemblacja moe wyrazi mocno niskopoziomowe rzeczy:
<UL>
<LI>masz dostp do zalenych-od-maszyny rejestrw i I/O.
</LI>
<LI>moesz kontrolowa dokadnie zachowanie kodu
w krytycznych sekcjach ktre mog wywoa martwe punkty
pomidzy wieloma wtkami programowymi lub urzdzeniami.  
</LI>
<LI>moesz zama ustalenia zwykego kompilatora,
ktry moe pozwala na pewne optymalizacje
(jak chwilowe amanie zasad o przydzielaniu pamici, 
wtkach, konwencji wywoa, itd).      
</LI>
<LI>moesz budowa interfejsy pomidzy fragmentami kodu
uywajcego pewnych niekompatybilnych konwencji
(np. produkowanego przez rne kompilatory, 
lub oddzielonego nisko-poziomowym interfejsem).
</LI>
<LI>masz dostp do nieuywanych trybw twojego procesora 
(np. 16 bitowy tryb interfejsu startowego, instrukcji chip-owych 
(przyp.tum.) lub dziedziczonego kodu na Intel PC)
</LI>
<LI>moesz produkowa rozsdnie szybki kod dla zwartych ptli
by poradzi sobie ze zym nie-zoptymalizowanym kompilatorem
(po co, s przecie dostpne wolne zoptymalizowane kompilatory!)
</LI>
<LI>moesz produkowa kod gdzie
ale tylko na procesorach ze znanym czasem instrukcji,
ktry oglnie wycza cay przepyw .... 
</LI>
<LI>moesz produkowa rcznie-zoptymalizowany kod
ktry jest perfekcyjnie dostosowany do twojej szczeglnej konfiguracji sprztowej,
a zatem do nikogo wicej.
</LI>
<LI>moesz pisa pewien kod dla twojego kompilatora nowego jzyka
(to jest co ktrzy mog zrobi nieliczni, i take oni, nie czsto).</LI>
</UL>
<P>
<P>
<P>
<H3>Niekorzyci Assemblacji</H3>

<P>Assemblacja jest bardzo nisko-poziomowym jzykiem
(najniszym jest rczne-kodowanie w kodach binarnych instrukcji).
<P>To znaczy
<UL>
<LI>jest dugo i monotonnie pisa wszystko od pocztku,
</LI>
<LI>jest mocno podatna na bdy,
</LI>
<LI>bdy bd bardzo trudne do wyledzenia,
</LI>
<LI>jest to bardzo trudno zrozumie i modyfikowa,
np. utrzymywa
</LI>
<LI>rezultat jest bardzo nie-przenony na inne architektury,
aktualne i przysze,
</LI>
<LI>twj kod bdzie zoptymalizowany tylko w pewnych implementacjach
na tej samej architekturze:  

dla przykadu, pord platform Intelowskich,
kady wariant CPU i jego odmian
(wzgldy ukryte, przepustowo, pojemno
jednostek obliczeniowych, cache'y, RAM-u, szyny, dyskw,
obecnoci FPU, rozszerze MMX, itd)   

daje potencjalnie cakowicie rne techniki optymalizacji.   

Warianty CPU ju wczone 
Intel 386, 486, Pentium, PPro, Pentium II;
Cyrix 5x86, 6x86; AMD K5, K6.
        
Nowe warianty pojawiaj si wic nie spodziewaj si, e kady listing
twojego kodu bdzie na czasie.
</LI>
<LI>twj kod moe by take nieprzenony przez rne 
platformy systemowe na tej samej architekturze, przez brak waciwych narzdzi
(no, GAS wydaje si pracowa na wszystkich platformach;
NASM wydaje si pracowa lub by w stanie pracowa na platformach intelowskich).
</LI>
<LI>spdzisz wicej czasu na kilku detalach, 
i nie bdziesz mg skoncentrowa si na maych i duych algorytmach,
ktre s w stanie przynie najwiksz cz przyspieszenia.
[np. moesz spdzi troch czasu budujc bardzo szybkie
prymitywy manipulacji na listach/tablicach w assemblerze;
tylko hash-tablice (przyp.tum.) mog mocno przyspieszy twj program;
lub i innym przypadku, drzewka binarne;
lub pewne wysokopoziomowe struktury rozprowadzane przez klaster 
CPU] 
</LI>
<LI>maa zmiana w konstrukcji algorytmu mogaby cakowicie
uniewani twj cay istniejcy assemblowany kod.
Tak wic take ty masz by gotowy (i w stanie) by przepisa to wszystko,
lub bdziesz przywizany do poszczeglnych rozwiza algorytmicznych;
</LI>
<LI>W kodzie ktry nie wypada daleko od standardowych testw, 
komercyjne zoptymalizowane kompilatory wykonuj prawe rcznie-kodowany assembler
(no, to jest mniejsz prawd na architekturze x86
ni na architekturach RISC-owych;
i by moe mniejsz prawd ni dla szeroko dostpnych/wolnych kompilatorach;
jakkolwiek, dla typowego kodu w C, GCC jest cakiem dobry);   
</LI>
<LI>I w dowolnym przypadku, jak powiedzia wstrzemiliwy John Levine na comp.compilers,
``kompilatory mocno uatwiaj uywanie zoonych struktur danych,
i kompilatory nie daj znudzenia w poowie drogi
i generuj cakiem dobry kod.''   
One take bd <EM>prawidowo</EM> przechodzi transformacje kodu
poprzez cay (olbrzymi) program
podczas optymalizacji kodu pomidzy procedurami i granicami moduw.</LI>
</UL>
<P>
<P>
<H3>Ocenianie</H3>

<P>Podsumowujc, chocia moesz uzna 
e uycie assemblacji jest czasami konieczne,
a nawet poyteczne w kilku przypadkach gdzie nie jest konieczne,
bdziesz chcia:
<P>
<UL>
<LI>minimalizowa uycie kodu assemblera,
</LI>
<LI>hermetyzowa ten kod w dobrze zdefiniowanych interfejsach
</LI>
<LI>mie kod assemblera generowany automatycznie 
ze wzorcw wyraonych w wysokopoziomowym jzyku
ni w assemblerze (np. assemblerowe makra GCC inline)
</LI>
<LI>mie narzdzia automatyzujce tumaczenie tych programw 
w kod assemblera
</LI>
<LI>mie ten kod zoptymalizowany jeli jest to moliwe
</LI>
<LI>Nade wszystko,
np. pisa (rozszerza do) zoptymalizowanych wntrznoci kompilatora.</LI>
</UL>
<P>Nawet w przypadkach kiedy Assemblacja jest konieczna (np. rozwj OS)
moesz uzna, e nie a do tego stopnia
i trzyma si w/w zasad.
<P>Obejrzyj roda jdra Linux-a zwracajc uwag:
jak mao assemblacji jest konieczne,
by uzyska szybki, niezawodny, przenony, utrzymywalny OS.
Take udana gra taka jak DOOM zostaa prawie cakowicie napisana w C,
z maa czci napisan w assemblerze tylko do przypieszenia jej dziaania.
<P>
<H2>2.2 Jak NIE uywa Assemblera</H2>

<P>
<P>
<H3>Oglne zasady uzyskania efektywnego kodu</H3>

<P>Jak rzek Charles Fiterman na comp.compilers
o 'czowieku kontra kod assemblera wygenerowany przez komputer', 
<P>``Czowiek powinien zawsze wygra i oto przyczyna.
<UL>
<LI>Po pierwsze czowiek pisze cao w jzyku wysokiego poziomu.
</LI>
<LI>Po drugie zarysowuje gdzie mog wystpi gorce punkty gdzie program spdza swj czas.
</LI>
<LI>Po trzecie ma kompilator produkujcy kod assemblera dla tych maych
sekcji kodu.
</LI>
<LI>Po czwarte rcznie dostosowuje je by znale mae korzyci 
nad wygenerowanym przez maszyn kodem.</LI>
</UL>

Czowiek wygrywa poniewaz umie uywa maszyny.''
<P>
<H3>Jzyki ze zoptymalizowanymi kompilatorami</H3>

<P>Jzyki takie jak 
ObjectiveCAML, SML, CommonLISP, Scheme, ADA, Pascal, C, C++,
wsrd innych,
wszystkie maj wolne zoptymalizowane kompilatory,
ktre zoptymalizuj mas twoich programw,
i czsto bd lepsze ni rczny kod assemblera nawet dla szczelnych ptli,
umoliwiajc ci skoncentrowanie si na wysokopoziomowych szczegach,
i bez zakazywania ci zapania
kilku procent wykonania w wyej wymieniony sposb
w momencie gdy osigniesz stabilny rozwj.
Oczywicie, s take komercyjne zoptymalizowane kompilatory
dla wikszoci z tych jzykw.
<P>Pewne jzyki maj kompilatory produkujce kod w C,
ktry moe by dalej zoptymalizowany przez dany kompilator C.
Takimi s LIST, Scheme, Perl i wiele innych.
Prdko jest cakiem dobra.
<P>
<H3>Oglne zasady przypieszania twojego kodu</H3>

<P>W celu przyspieszenia kodu
powiniene robi zrobi to tylko dla fragmentw programu
ktre narzdzie profilujce konsekwentnie okrela
jako wskie gardo wykonania. 
<P>Std, jeli okrelisz fragmenty kodu jako zbyt wolne, powiniene
<UL>
<LI>najpierw sprbowa lepszego algorytmu;
</LI>
<LI>nastpnie sprbowa skompilowa go zamiast interpretowa;
</LI>
<LI>nastpnie sprbowa wczy optymalizacje twojego kompilatora;
</LI>
<LI>nastpnie da kompilatorowi wskazwki jak optymalizowa
(wypisywanie informacji w LISP-ie; uywanie rejestrw w GCC;
i peno innych opcji w wikszoci kompilatorw, itd).
</LI>
<LI>nastpnie mona cofn si do programowania w assemblerze</LI>
</UL>
<P>Na kocu, przed zejciem do pisania w assemblerze,
powiniene przeledzi wygenerowany kod,
sprawdzajc czy problem nie ley faktycznie w zej generacji kodu,
co jest moliwe ale nie w wypadkach:
kod wygenerowany przez kompilator moe by lepszy ni mgby napisa,
w szczeglnoci na nowoczesnych architekturach!
Wolne czci programu mog by rwnie zagmatwane.
Najwikszym problemem nowoczesnych architektur z szybkimi procesorami
s pewne opnienia dostpu do pamici, nietrafiony dostp do cache,
i TLB oraz bdy stronnicowania;
optymalizacja z uyciem rejestrw staje si wtedy mniej uyteczna,
i zyskaby wicej po przemyleniu struktury danych oraz wykorzystujc
wtkowanie gdy uzyskaby lepsze umiejscowienie w dostpie do pamici.
By moe poniej dopiero cakowicie odmienne spojrzenie na problem, pomoe go rozwiza.
<P>
<H3>Sprawdzanie kodu generowanego przez kompilator</H3>

<P>Jest wiele powodw do sprawdzenia kodu generowanego przez kompilator.
Tu jest zawarte co robi z takim kodem:
<UL>
<LI>sprawdzi czy generowany kod
moe by wzmocniony rcznym kodem assemblera
(lub przeczaniem przecznikw kompilatora)
</LI>
<LI>gdy zachodzi taka moliwo
rozpocz z tak wygenerowanego kodu i zmodyfikowa go;
zamiast rozpoczyna wszystko od pocztku
</LI>
<LI>bardziej oglnie, uywa generowanego kodu jako kawakw do modyfikacji,
ktry co najmniej daje waciw drog
twoim funkcjom w assemblerze interfejs do wiata zewntrznego 
</LI>
<LI>wyapa bdy w kompilatorze (oby jak najrzadziej)</LI>
</UL>
<P>Standardow metod uzyskania kodu assemblera 
jest wywoanie twojego kompilatora z flag <CODE>-S</CODE>.
Dziaa to dla wikszoci Unix-owych kompilatorw,
wczajc w to GNU C Compiler (GCC), ale YMMV.
Dla GCC, bardziej zrozumiay kod assemblera bdzie wyprodukowany
po uyciu opcji <CODE>-fverbose-asm</CODE>.
Oczywicie, jeli chcesz dosta dobry kod assemblera,
nie zapomnij uy opcji optymalizacji i wskazwek!
<P>
<H2><A NAME="s3">3. ASSEMBLERY</A></H2>

<P>
<P>
<H2>3.1 Inline Assemblera GCC</H2>

<P>Dobrze znany kompilator GNU C/C++ (GCC),
zoptymalizowany 32-bitowy kompilator bdcy sercem projektu GNU,
wspiera cakiem dobrze architektur x86,
wczajc w to zdolno wstawiania kodu assemblera w programach w C,
w sposb gdzie zarzdzanie rejestrami moe by wyspecyfikowane lub pozostawione GCC.
GCC dziaa na wikszoci dostpnych platform,
dla godnych uwagi Linux-a, *BSD, VST, OS/2, *DOS-a, WIN*, itd.
<P>
<H3>Gdzie znale GCC</H3>

<P>Orginalny adres GCC jest adresem FTP GNU
<A HREF="ftp://prep.ai.mit.edu/pub/gnu/">ftp://prep.ai.mit.edu/pub/gnu/</A>
razem ze wszystkimi wersjami aplikacji z projektu GNU.
Przekompilowane i skonfigurowane dla Linux-a wersje s w 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/GCC/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/GCC/</A>
Istnieje wiele kopii FTP obu adresw,
na caym wiecie a take na nonikach CD.
<P>Rozwj GCC zosta podzielony niedawno na dwie czci.
Wicej na temat eksperymentalnej wersji egcs mozna znale na
<A HREF="http://www.cygnus.com/egcs/">http://www.cygnus.com/egcs/</A><P>rda przystosowane do twojej ulubionego OS, oraz przekompilowane binaria
mona znale na zwykych adresach FTP.
<P>Najbardziej popularny port GCC dla DOS-a nosi nazw DJGPP
i moe by znaleziony w katalogach o takiej nazwie na adresach FTP. Zobacz:
<P>
<A HREF="http://www.delorie.com/djgpp/">http://www.delorie.com/djgpp/</A><P>Jest take port GCC na OS/2 nazwany EMX,
dziaajcy take pod DOS-em, 
zawierajcy wiele bibliotek emulujcych wywoania funkcji unix-a.
Zobacz:
<P>
<A HREF="http://www.leo.org/pub/comp/os/os2/gnu/emx+gcc/">http://www.leo.org/pub/comp/os/os2/gnu/emx+gcc/</A><P>
<A HREF="http://warp.eecs.berkeley.edu/os2/software/shareware/emx.html">http://warp.eecs.berkeley.edu/os2/software/shareware/emx.html</A><P>
<A HREF="ftp://ftp-os2.cdrom.com/pub/os2/emx09c/">ftp://ftp-os2.cdrom.com/pub/os2/emx09c/</A><P>
<H3>Gdzie znale dokumentacje GCC Inline Asm</H3>

<P>Dokumentacja GCC zawiera pliki w formacie texinfo.
Moesz przekompilowa je TeX-em i wydrukowa rezultat,
lub przekonwertowa je do .info i oglda emacs-em,
lub przekonwertowa je do .html.
Moesz przekonwertowa je (waciwymi narzdziami) do tego co lubisz najbardziej, lub czyta takie jakie s.
Pliki .info s oglnie dostarczane z kad dobr instalacj GCC.
<P>Waciw sekcj do sprawdzenia jest:
<CODE>C Extensions::Extended Asm::</CODE>
<P>Sekcja
<CODE>Invoking GCC::Submodel Options::i386 Options::</CODE>
moe by ci take pomocna.
W szczeglnoci, podaje ci specyficzne ograniczenia nazw rejestrw:
abcdSDB koresponduj do
<CODE>%eax</CODE>, <CODE>%ebx</CODE>, <CODE>%ecx</CODE>, <CODE>%edx</CODE>,
<CODE>%esi</CODE>, <CODE>%edi</CODE>, <CODE>%ebp</CODE>
wyczajc (nie ma litery dla <CODE>%esp</CODE>).
<P>Zasoby gier dla DJGPP (nie tylko dla hackerw gier) maj swoj stron
specjalnie o assemblerze:
<P>
<A HREF="http://www.rt66.com/~brennan/djgpp/djgpp_asm.html">http://www.rt66.com/~brennan/djgpp/djgpp_asm.html</A><P>Jest jeszcze strona www nazwana ``DJGPP Quick ASM Programming Guide'',
zawierajca od URL-i do FAQ,
AT&amp;T Skadnia ASM x86 ,
Pewne informacje o inline ASM,
i konwertowanie plikw .obj/.lib:
<P>
<A HREF="http://remus.rutgers.edu/~avly/djasm.html">http://remus.rutgers.edu/~avly/djasm.html</A><P>GCC zaley od GAS podczas assemblacji, i ledzi jego skadni (patrz poniej);
pamitajc e inline asm wymaga znakw procent podczas cytowania
by mogy przej do GAS.
Zobacz ponisz sekcj o GAS.
<P>Znajdziesz <EM>peno</EM> uytecznych przykadw w podkatalogu <CODE>linux/include/asm-i386/</CODE>
rde jdra Linux-a.
<P>
<H3>Jak waciwie wywoywa GCC z kodem inline assemblera.</H3>

<P>Poniewa funkcje assemblera w rdach jdra
(i bardzo prawdopodobnie twoje wasne nagwki,
jeli sprbujesz stworzy twoje oprogramowanie w assemblerze tak czyste
jak to jest w jdrze linuxa)
s osadzone w funkcjach <CODE>extern inline</CODE>,
GCC musi zosta wywony z <CODE>-O</CODE> flag (or <CODE>-O2</CODE>, <CODE>-O3</CODE>, itd),
by te funkcje byy dostpne.
Jeli nie, twj kod moe si skompiluje, ale nie zostanie waciwie zlinkowany,
gdy bdzie szuka funkcji <CODE>extern</CODE> ktre nie s inline
w bibliotekach z ktrymi twj program bdzie linkowany !!!.
Innym sposobem jest zlinkowanie z bibliotekimi zawierajcymi wycofane
wersje tych funkcji.
<P>Assemblacja inline moe zosta wyczona opcj <CODE>-fno-asm</CODE>,
ktra kae zaprzesta kompilatorowi dziaania gdy zostanie uyte rozszerzenie skadni o inline asm,
w przeciwnym wypadku wygeneruje wywoanie funkcji zewntrznej o nazwie <CODE>asm()</CODE>,
ktra nie zostanie waciwie rozwizana przez linker.
Opcja <CODE>-fasm</CODE> przywraca dziaanie sowa kluczowego <CODE>asm</CODE>.
<P>Bardziej oglnie, dobrymi opcjami dla GCC na platformie x86 s
<HR>
<PRE>
        gcc -O2 -fomit-frame-pointer -W -Wallpp
</PRE>
<HR>
<P><CODE>-O2</CODE> jest dobrym poziomem optymalizacji w wikszoci przypadkw.
<P>Optymalizacja ponadto zajmuje wicej czasu, otrzymujc kod ktry jest mocno duszy, ale tylko troch szybszy;
taka optymalizacja moe by uyteczna tylko dla ciasnych ptli (jeli takie s),
ktr moesz jakkolwiek zrealizowa w assemblerze.
W przypadkach gdy koniecznie potrzebujesz silnej optymalizacji ze strony kompilatora dla kilku plikw, rozwa uycie <CODE>-O6</CODE>.
<P><CODE>-fomit-frame-pointer</CODE> pozwala generowa kod omijajcy gupie
zarzdzanie ramk wskanikw, co daje mniejszy i szybszy kod,
i zwalnia rejestry do dalszych optymalizacji.
Wyklucza to atwe uycie narzdzi odpluskwiajcych (<CODE>gdb</CODE>),
ale kiedy chcesz ich uy, nie martw si o rozmiar i prdko kodu.
<P><CODE>-W -Wall</CODE> wcza generowanie wszytkich ostrzee i pomaga wychwyci
gupie bdy.
<P>Moesz doda specyficzne dla danego procecora <CODE>-m486</CODE> lub inne flagi tak, e
GCC wyprodukuje kod bardziej zaadaptowany dla danego komputera.
Zauwa, e EGCS (i chyba GCC 2.8) maj <CODE>-mpentium</CODE> i tego typu flagi,
podczas gdy GCC 2.7.x i starsze wersje nie.
Niezy wybr flag specyfikujcych procesor powinien by w jdrze Linux-a.
Sprawd dokumentacj texinfo o zainstalowanej u ciebie wersji GCC.
<P><CODE>-m386</CODE> pomoe zoptymalizowa wielko,
a take prdko na komputerach gdzie pami jest w peni wykorzystana,
odkd wielkie programy s przyczyn wymiany pamici,
jakakolwiek "optymalizacja" jest sensowna dla wikszego kodu.
Przy takich ustawieniach, moe by pomocne przestanie korzystania z C, 
i w zamian skorzystanie z jzyka uatwiajcego kod faktoryzujcy (przyp.tum.)
taki jak funkcjonalny jzyk i/lub FORTH;
i uywa implementacji bazujcej na wykorzystaniu bajtw i sw.
<P>Zapamitaj, e moesz uywa ronych flag dla rnych plikw,
wic uywaj maksymalnej optymalizacji tam, gdzie program wykonuje si najduej,
podczas gdy pozostae pliki optymalizuj pod wzgldem rozmiaru.
<P>Do optymalizacji moe by pomocna opcja <CODE>-mregparm=2</CODE>
i/lub korespondujce atrybuty funkcji,
ale mog stwarza wiele problemw podczas linkowania obcego kodu, 
<EM>wczaj w to libc</EM>.
S sposoby by waciwie zadeklarowa uycie obcych funkcji,
tak, e zostan wygenerowane waciwe wywoania,
lecz moesz by zmuszony rekompilowa obce biblioteki tak,
by uyway takich samych konwencji wywoa opartych na rejestrach...
<P>Zapamitaj, e moesz ustawi te flagi jako domylne edytujc plik
<CODE>/usr/lib/gcc-lib/i486-linux/2.7.2.3/specs</CODE>
lub gdziekolwiek on jest w twoim systemie (lepiej nie dodawaj tam -Wall).
Dokadn lokalizacj plikw specyfikatorw GCC w <EM>twoim</EM> systemie
moesz uzyska woaj <CODE>gcc -v</CODE>.
<P>
<H2>3.2 GAS</H2>

<P>GAS jest GNU Assemblerem, na ktrym opiera si GCC.
<P>
<H3>Gdzie go znale</H3>

<P>Znajdziesz go w tym samym miejscu gdzie GCC,
w paczce o nazwie binutils.
<P>
<H3>Jaka jest skadnia AT&amp;T </H3>

<P>W zwizku z tym, e GAS zosta pomylany by wspiera 32-bitowe kompilatory unixowe
uywa on standardowej skadni ``AT&amp;T'',
ktra skadni mocno przypomina standardowe assemblery m68k,
i jest standardem w wiecie UNIX-a.
Skadnia nie jest ani gorsza, ani lepsza ni skadnia ``Intel-owska''.
Jest po prostu inna.
Kiedy bdziesz zamierza uywa jej,
zauwaysz bardziej regularna skadni ni w Intel-u,
chocia troch nudniejsz. 
<P>Oto najwaniejsze ostrzeenia odnonie skadni GAS:
<UL>
<LI>Nazwy rejestrw s poprzedzone <CODE>%</CODE>, wic
wygld rejestrw <CODE>%eax</CODE>, <CODE>%dl</CODE> itd
zamiast tylko <CODE>eax</CODE>, <CODE>dl</CODE>, itd.
Dziki temu moliwe jest wczanie zewntrznych symboli w C bezporednio
w kodzie assemblera, bez zamieszania i koniecznoci 
stosowania okropnych podkrele jako przedrostkw.
</LI>
<LI>Kolejno operandw jest nastpujca: pierwsze rdo, ostatnie przeznaczenie,
w przeciwiestwie do konwencji intel-a, gdzie pierwsze jest przeznaczenie,
a ostatnie rdo.
Odtd, to co w skadni intel-a jest <CODE>mov ax,dx</CODE> (wstaw rejestr
<CODE>dx</CODE> w rejestr <CODE>ax</CODE> w skadni att bdzie wygldao nastpujco:
<CODE>mov %dx, %ax</CODE>.</LI>
<LI>Dugo operandu jest wyspecyfikowana przez przyrostek w nazwie instrukcji.
Przyrostkiem jest <CODE>b</CODE> dla (8-bitw) bajtu,
<CODE>w</CODE> dla (16-bitw) sowa, 
i <CODE>l</CODE> dla (32-bitw) podwjnego sowa.

Na przykad, waciw skadni powyszej instrukcji 
bdzie <CODE>movw %dx,%ax</CODE>.
Jakkolwiek, gas nie wymaga cisej skadni att,
wic przyrostek jest opcjonalny, kiedy dugo operandu moe by wywnioskowana z 
rejestrw, w przeciwnym przypadku, domylnie zostanie wstawiony 32-bitowy operand (z ostrzeeniem).
</LI>
<LI>Wymuszajce operandy zaznaczone s przyrostkami <CODE>$</CODE>,
tak jak w <CODE>addl $5,%eax</CODE>
(dodaj wymuszajce long dla warto 5 do rejestru <CODE>%eax</CODE>).
</LI>
<LI>Brak przedrostka w operandzie wskazuje, e jest to adres w pamici;
std <CODE>movl $foo,%eax</CODE>
wstawia zawarto <EM>adresu</EM> zmiennej <CODE>foo</CODE> w rejestr <CODE>%eax</CODE>,
ale <CODE>movl foo,%eax</CODE>
wstawia <EM>zawarto</EM> zmiennej <CODE>foo</CODE> w rejestr <CODE>%eax</CODE>.
</LI>
<LI>Indeksacja lub wskazanie porednie jest realizowane przez umieszczenie 
rejestru indeksowego lub wskazania poredniego (komrki wskazania
poredniego) w nawiasach,
np <CODE>testb $0x80,17(%ebp)</CODE>
(sprawdza najstarszy bit bajtu o offsecie 17
z komrki wskazanej przez <CODE>%ebp</CODE>). </LI>
</UL>
<P>Istnieje program pomagajcy w konwersji programw
ze skadni TASM do skadni AT&amp;T. Zobacz
<P>
<A HREF="ftp://x2ftp.oulu.fi/pub/msdos/programming/convert/ta2asv08.zip">ftp://x2ftp.oulu.fi/pub/msdos/programming/convert/ta2asv08.zip</A><P>GAS ma obszern dokumentacj w formacie TeXinfo,
ktr mona znale co najmniej w dystrybucji rdowej.
Przegld wycignitych stron .info z Emacs-a lub innych programw.
Zdarzay si pliki o nazwach gas.doc lub as.doc
gdzie w pakietach rdowych GAS, ale zostay wczone w dokumentacje TeXinfo.
Oczywicie, w razie wtpliwoci, alternatywn dokumentacj
s same rda!
Sekcj, ktra szczeglnie ci zainteresuje to
<CODE>Machine Dependencies::i386-Dependent::</CODE>
<P>Znowu, rda Linux-a (jdra systemu), s dobrymi przykadami;
zobacz w linux/arch/i386, nastpujce pliki:
<CODE>kernel/*.S, boot/compressed/*.S, mathemu/*.S</CODE>
<P>Jeli piszesz jaki jzyk, pakiet obsugi wtkw, itd.
moesz obejrze jak inne jzyki (OCaml, gforth, itd.),
lub pakiety obsugi wtkw (QuickThreads, MIT pthreads, LinuxThreads, itd),
lub cokolwiek, zrb to.
<P>Na kocu, po prostu skompiluj program w C do assemblera
dziki czemu zobaczysz interesujc ci skadni.
Zobacz sekcj 
<A HREF="#doyouneedasm">Czy potrzebuj Assemblacji?</A>.
<P>
<H3>Ograniczony tryb 16-bitowy</H3>

<P>GAS jest 32-bitowym assemblerem, zadaniem ktrego jest wspomc 32-bitowy kompilator.
Aktualnie ma on jedno ograniczenie 16-bitowego trybu,
ktry zawiera niedokoczone uycie 32-bitowych przedrostkw do instrukcji,
tak wic piszesz 32-bitowy kod, ktry chodzi w 16-bitowym trybie na 32 bitowym procesorze.
W obu trybach, wspiera on 16-bitowe uywanie rejestrw,
ale nie wspiera 16-bitowego adresowania.
Uycie dyrektywy <CODE>.code16</CODE> and <CODE>.code32</CODE> przecza pomidzy trybami.
Zapamitaj, e dyrektywa inline assembly
<CODE>asm(&quot;.code16\n&quot;)</CODE>
pozwoli GCC wygenerowa 32-bitowy kod, ktry uruchomi si w trybie rzeczywistym!
<P>Stwierdziem ju, e wiksza cz kodu potrzebnego do penego wspomagania
16-bitowego trybu programowania zostaa dodana do GAS przez Bryan'a Ford'a (prosz o potwierdzenie?),
ale ostatecznie, nie pojawia si w adnej dystrybucji ktr sprawdziem,
a do binutils-2.8.1.x ... wicej informacji na ten temat bdzie mile widziane.
<P>Cienkim rozwizaniem jest definiowanie makr (patrz poniej), ktre produkuja
kod binarny (z <CODE>.byte</CODE>) ktry potrzebujesz tylko dla 16-bitowych instrukcji
(prawie adnych jeli uyjesz code16 jak powyej,
i moesz spokojnie zaoy, e kod bdzie dziaa na zgodnych 32-bitowych procesorach x86).
By znale waciwe kodowanie, moesz zainspirowa si
rdami 16-bitowych assemblerami.
<P>
<H2>3.3 GASP</H2>

<P>GASP jest Preprocesorem GAS.
Dodaje makra i troch milsz skadni do GAS.
<P>
<H3>Gdzie znale GASP</H3>

<P>GASP jest zawarty razem z GAS w archiwum GNU binutils. 
<P>
<H3>Jak to dziaa</H3>

<P>Dziaa jako filtr, w stylu cpp i jemu podobnym.
Nie pamitam szczegw, ale przychodzi on z wasn dokumentacj w texinfo,
wic przejrzyj j (w .info), wydrukuj, przeled (?).
GAS z GASP-em wedug mnie jest typowym makro-assemblerem.
<P>
<P>
<H2>3.4 NASM</H2>

<P>Projekt Netwide Assembler wypuszcza jeszcze jeden assembler,
napisany w C, ktry powinien by do modelowy
do ewentualnego wsparcia znanych skadni i formatw obiektw.
<P>
<H3>Gdzie znale NASM</H3>

<P>
<A HREF="http://www.cryogen.com/Nasm">http://www.cryogen.com/Nasm</A><P>Wersja binarna jest na kopii sunsite w 
<CODE>devel/lang/asm/</CODE>
Powinna by take dostpna jako .rpm lub .deb w dystrybucjach RedHat/Debian
w dystrybucyjnym contrib.
<P>
<H3>Co to robi</H3>

<P>W momencie pisania tego HOWTO, wersja NASM to 0.97.
<P>Skadnia jest w stylu Intel-a.
Cz makroprocesora jest zintegrowana.
<P>Wspierane formaty plikw obiektowych to 
<CODE>bin</CODE>, <CODE>aout</CODE>, <CODE>coff</CODE>, <CODE>elf</CODE>, <CODE>as86</CODE>,
(DOS) <CODE>obj</CODE>, <CODE>win32</CODE>, (ich wasny format) <CODE>rdf</CODE>.
<P>NASM moe by uywany jako wspomaganie dla wolnego kompilatora LCC
(pliki wspierajce s zawarte).
<P>NASM rozwija si zbyt szybko by to HOWTO byo aktualne.
Jeeli nie uywasz BCC jako 16-bitowego kompilatora
(ktry wykracza poza to 32-bitowe HOWTO),
powiniene uywa NASM zamiast powiedzmy AS86 lub MASM,
poniewa jest mocno wspierany online
i chodzi na wszystkich platformach.
<P>Uwaga: NASM przychodzi take z disassemblerem, NDISASM.
<P>Jego rcznie napisany parser powoduje, e pracuje szybciej ni GAS,
chocia oczywicie nie wspiera trzech bilionw rnych architektur.
Do x86, on powienien by assemblerem wyboru...
<P>
<H2>3.5 AS86</H2>

<P>AS86 jest 80x86 16- i 32-bitowym assemblerem i jest czci
kompilatora jzyka C (BCC) Bruce'a Evans'a. 
Ma on gwnie skadni Intel-owsk,
chocia rni si nieznacznie np w trybach adresowania.
<P>
<H3>Gdzie dosta AS86</H3>

<P>Cakowicie przestarzaa wersja AS86 jest dystrybuowana przez HJLu
tylko do kompilacji jdra Linux-a,
w pakiecie o nazwie bin86 (aktualna wersja 0.4),
dostpnej w dowolnym magazynie oprogramowania GCC dla Linux-a.
<P>Ale nie radz nikomu uywania go do czegokolwiek innego ni przekompilowania Linux-a.
Ta wersja wspiera tylko plik obiektowy hacked minix, 
ktry nie jest wspierany przez GNU binutils ani nic innego,
i ma par bdw w trybie 32-bitowym,
wic powieniene lepiej trzyma go tylko do kompilacji Linux-a. 
<P>Ostatnie wersje Bruce'a Evans'a (bde@zeta.org.au)
s publikowane wraz z dystrybucj FreeBSD.
No, byy: Nie mog znale rde z dystrybucji 2.1 na :(
Odtd, wkadam rda w moim miejscu:
<P>
<A HREF="http:///www.tunes.org/~fare/files/bcc-95.3.12.src.tgz">http:///www.tunes.org/~fare/files/bcc-95.3.12.src.tgz</A><P>Projekt Linux/8086 (aka ELKS) jest w pewnym stopniu pozostaoci bcc
(chocia nie sdze by zawiera 32-bitowe aty).
Obejrzyj
<A HREF="http://www.linux.org.uk/Linux8086.html">http://www.linux.org.uk/Linux8086.html</A>
<A HREF="ftp://linux.mit.edu/">ftp://linux.mit.edu/</A>.
<P>Midzy innymi, ostatnie wersje, w przeciwiestwie do HJLu's,
wspieraj Linux-owy format GNU a.out,
wic moesz linkowa twj kod z programami Linux-owymi, i/lub uywa zwykych
narzdzi z pakietu GNU binutil do manipulacji danymi.
Ta wersja moe ko-egzystowa bez szkody z poprzedni wersj 
(zobacz ponisze pytanie).
<P>BCC z 12 marca 1995 roku i wczeniejsze jego wersje maj brak skadnika jakim
jest odkadanie/pobieranie ze stosu rejestrw segmentowych jako 16-bitowych,
co jest uciliwe gdy programujesz w trybie 32-bitowym.
ata jest opublikowana w projekcie Tunes
<A HREF="http://www.tunes.org/">http://www.tunes.org/</A>
podstrona
<CODE>files/tgz/tunes.0.0.0.25.src.tgz</CODE>
w rozpakowanym katalogu
<CODE>LLL/i386/</CODE>
ata powinna by take dostpna bezporednio z 
<A HREF="http://www.tunes.org/~fare/files/as86.bcc.patch.gz">http://www.tunes.org/~fare/files/as86.bcc.patch.gz</A>
Bruce Evans zaakceptowa t at, wic jeli ktrego dnia pojawi si
nowa wersja bcc, powinna zawiera t at...
<P>
<H3>Jak wywoa assembler?</H3>

<P>
<P>Oto wpis GNU Makefile do uywania bcc
do transformacji <CODE>.s</CODE> asm
w oba GNU a.out <CODE>.o</CODE> obiekt
i <CODE>.l</CODE> listing:
<P>
<HR>
<PRE>
%.o %.l:        %.s
        bcc -3 -G -c -A-d -A-l -A$*.l -o $*.o $&lt;
</PRE>
<HR>
<P>Usu <CODE>%.l</CODE>, <CODE>-A-l</CODE>, and <CODE>-A$*.l</CODE>,
jeli nie chcesz listingu.
Jeli chcesz czego wicej ni GNU a.out, 
moesz przejrze dokumentacj bcc o wspieranych formatach, 
i/lub uy objcopy z pakietu GNU binutils.
<P>
<P>
<H3>Gdzie znale dokumentacje</H3>

<P>Dokumentacje ktre s, zawieraj si w pakiecie bcc.
Podrczniki s take dostpne gdzie pod adresem FreeBSD.
Kiedy masz wtpliwoci, rda same w sobie s czsto dobr dokumentacj:
to nie jest zbyt dobrze komentowane, ale styl programowania jest zrozumiay. 
Moesz sprbowa obejrze jak as86 jest uywany w Tunes 0.0.0.25...
<P>
<P>
<H3>Co jeli nie mog ju skompilowa Linux-a z now wersj ?</H3>

<P>Linus jest zasypywany listami i moja ata kompilujca Linux-a
z Linuxowym a.out as86 chyba do niego nie dotara (!) (od tum. trudno to przetumaczy - prosz o poprawki).
Teraz, nie powinno to mie znaczenia: trzymaj tylko as86 z pakietu bin86 
w /usr/bin i daj zainstalowa bcc dobry as86 w
/usr/local/libexec/i386/bcc/as
gdzie powinien by. Nie bdziesz nigdy woa wprost tego ``dobrego'' as86,
poniewa bcc robi wszystko waciwie, wczajc konwersj to Linux-owego a.out,
gdy jest wywoany z waciwymi opcjami;
wic assembluj pliki wycznie z bcc jako gownym assemblerem, nie bezporednio z as86.
<P>
<P>
<H2>3.6 INNE ASSEMBLERY</H2>

<P>To s inne, nieregularne, opcje,
w przypadku, gdy powysze ci niesatysfakcjonoway (dlaczego?),
ktrych nie zalecam w przypadku uytkowania (?),
ale mog udowodni uyteczno jeli assembler musi by zintegrowany
w oprogramowaniu ktre rozwijasz (np. OS lub aplikacje rozwojowe).
<P>
<P>
<H3>Win32Forth assembler</H3>

<P>Win32Forth jest <EM>wolnym</EM> 32-bitowym systemem ANS FORTH
ktry dziaa pod Win32s, Win95, Win/NT.
Zawiera wolny 32-bitowy assembler (zawiera przed/przyrostkow skadni)
zintegrowany w jzyku FORTH.
Przetwarzanie makr jest przez
pen moc jzyka FORTH;
jakkolwiek, jedynym wspieranym wejcia i wyjcia jest Win32For
(adnego zrzutu do plikw .obj -- moesz oczywicie doda to samemu).
Znajdziesz to na 
<A HREF="ftp://ftp.forth.org/pub/Forth/win32for/">ftp://ftp.forth.org/pub/Forth/win32for/</A><P>
<P>
<H3>Terse</H3>

<P>Terse jest narzdziem programowania dostarczajcym
<EM>NAJBARDZIEJ</EM> zwart skadnie assemblera
dla rodziny x86!
Zobacz 
<A HREF="http://www.terse.com">http://www.terse.com</A>.
Mwiono, e jest gdzie jaki wolny klon 
ktry zosta porzucony po pustych pretensjach, e skadnia
powinna by wasnoci autora;
i zapraszam ci do przejcia tego,
jeli taka skadnia ci interesuje.
<P>
<P>
<H3>Nie-wolne i/lub Nie-32bitowe x86 assemblery.</H3>

<P>Moesz znale wicej o nich,
wraz z podstawami programowania w assemblerze x86
w FAQ Raymond'a Moon'a dla comp.lang.asm.x86
<A HREF="http://www2.dgsys.com/~raymoon/faq/asmfaq.zip">http://www2.dgsys.com/~raymoon/faq/asmfaq.zip</A><P>Zapamitaj, e wszystkie bazujace na DOS-ie assemblery powinny pracowa w Linuxowym emulatorze DOS-u
tak dobrze jak inne podobne emulatory, wic jeli ju masz jaki
moesz go nadal uywa w prawdziwym OS.
Ostatnie assemblery bazujce na DOS-ie take wspieraj COFF i/lub inne formaty 
plikw obiektowych, ktre s wspierane przez bibliotek GNU BFD,
wic moesz uywa ich razem z wolnymi 32-bitowymi wolnymi narzdziami,
by moe uywaj GNU objcopy (cz binutils) jako filtr konwertujcy.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s4">4. METAPROGRAMOWANIE/MAKROPRZETWARZANIE</A></H2>

<P>Assemblacja programw jest nudna,
ale do krytycznych czci programw.
<P>Powiniene uywa waciwego narzdzia do waciwego zadania,
wic nie wybieraj assemblacji kiedy nie jest stosowna;
C, OCAML, perl, Scheme, mog by lepszym wyborem dla wikszoci
twojego programowania.
<P>Jakkolwiek, s wypadki gdy te narzdzia nie daj ci 
wystarczajcej kontroli nad maszyn, i assemblacja jest wtedy uyteczna i konieczna.
W takich wypadkach, docenisz system makroprzetwarzania i metaprogramowania
ktre pozwol ci wraca do raz przygotowanych wzorcw z ktrych
kady z nich jest przygotowany jako wielokrotna definicja,
co pozwala bezpiecznie programowa i automatycznie przechodzi modyfikacj takich wzorcw itd.
"Goy" assembler jest czsto niewystarczajcy,
nawet jeli chcesz robi tylko mae operacje w poczeniu z C.
<P>
<H2>4.1 Co jest zintegrowane w powyszym</H2>

<P>Tak, wiem e ta sekcja nie zawiera uytecznych informacji.
Masz swobod do prowadzenia jej, jeli odkryjesz co ciekawego...
<P>
<P>
<H3>GCC</H3>

<P>GCC pozwala (i wymaga) wyspecyfikowa ograniczenia rejestrw
w twoim kodzie ``inline assembly'', wic optymalizer zawsze wie o tym.
W ten sposb, assemblacja kodu inline jest tak naprawd realizowana przez wzorce,
a nie wymuszana. 
<P>Pniej moesz umieci twj kod assemblera w makrach CPP,
i funkcjach inline w C,
wic kady moe uy go jako funkcje w C lub makro.
<P>Funcje inline s bardzo podobne do makr, ale s czasami czystsze w uyciu.
Strze si tych wypadkw, kod bdzie zduplikowany,
tak wic tylko lokalne etykiety (w stylu <CODE>1:</CODE>) powinny by definiowane w kodzie assemblera.
Jakkolwiek, makro powinno pozwoli nazwie dla nie lokalnej etykiety
by przekazan jako parametr (lub inaczej, powinienes uywa dodatkowych
meta-programowych metod).
Zapamitaj take, e rozejcie si kodu jako inline assemblera bdzie potencjalnie rozprowadza nim bdy, 
wic uwaaj dokadnie w kwestii ogranicze rejestu w kodzie inline asm.
<P>Ostatecznie, jzyk C w sobie moe by rozwaany jako dobra abstrakcja 
programowania w assemblerze,
co przyniesie ci ulg z wikszoci kopotw z assemblacj.
<P>Strze si pewnych optymalizacji ktre zawile przekazuj argumenty do funkcji;
przez rejestry mog powodowa niedopasowanie tych funkcji do wywoa 
z zewntrznych (w szczeglnoci rcznie napisanego kodu assemblera) funkcji
w standardowy sposb; atrybut "asmlinkage" moe chroni 
funkcj przed kopotami z tak flag optymalizacyjn;
obejrzyj rda jdra linux-a dla przykadw.
<P>
<H3>GAS</H3>

<P>GAS ma moliwo wczania pewnych makr, jak opisano w dokumentacji texinfo.
Oprcz tego, podczas gdy GCC rozpoznaje pliki .s jako surowy assembler do wysania do GAS,
take rozpoznaje pliki .S jako pliki do przepuszczenia przez CPP przed
wpuszczeniem ich do GAS.
Znowu, znowu, zobacz rda Linux-a dla przykadw.
<P>
<P>
<H3>GASP</H3>

<P>Dodaje wszelkie uyteczne dodatki makroassemblacji do GAS.
Obejrzyj jego dokumentacj texinfo.
<P>
<P>
<H3>NASM</H3>

<P>NASM take zawiera pewne wsparcie makr.
Zobacz dokumentacj.
Jeli masz jakie dobre pomysy,
moesz chcie skontaktowa si z autorami,
jako, e oni aktywnie go rozwijaj.
W midzyczasie, zobacz poniej zewntrzne filtry.
<P>
<P>
<H3>AS86</H3>

<P>On take ma troch prostego wsparcia makrami, ale nie mogem nigdzie znale dokumentacji.
Teraz rda s bardzo przejrzyste,
wic jeli jeste zainteresowany, atwo powieniene je zrozumie.
Jeli potrzebujesz wicej ni tylko baz, powiniene uy zewntrznego filtra
(zobacz poniej).
<P>
<P>
<H3>INNE ASSEMBLERY</H3>

<P>
<UL>
<LI>Win32FORTH:
CODE i END-CODE s normalne wic nie przeczaj ich z trybu interpretacji
to trybu kompilacji, bdziesz mia wtedy dostp do caej mocy FORTH
podczas assemblacji.</LI>
<LI>TUNES:
nie dziaa jeszcze, ale jzyk Scheme jest prawdziwym wysokopoziomowym jzykiem
ktry pozwala na meta-programowanie.</LI>
</UL>
<P>
<P>
<H2>4.2 Zewntrzne Filtry</H2>

<P>Jakiekolwiek jest wsparcie makr twojego assemblera,
lub jakikolwiek jzyk uywasz (nawet C !),
jeli jzyk nie jest dla ciebie wystarczajco wyrazisty,
moesz chcie przepuci pliki przez zewntrzny filtr
z reguami w Makefile takimi jak te:
<P>
<HR>
<PRE>
%.s:    %.S other_dependencies
        $(FILTER) $(FILTER_OPTIONS) &lt; $&lt; > $@
</PRE>
<HR>
<P>
<P>
<H3>CPP</H3>

<P>CPP nie jest bardzo wyrazisty, ale wystarczajcy do wielu atwych rzeczy,
jest standardem, i jest przezroczycie wywoywany przez GCC.
<P>Dla przykadu jego ogranicze, nie moesz deklarowa obiektw, takich e
destruktory wywoywane automatycznie na kocu deklarowanego bloku;
nie moesz wic zmienia kierunki widocznoci, itd. 
<P>CPP przychodzi wraz z kompilatorem C. Jeli mgby robi to bez niego,
nie zawracaj sobie gowy przynoszeniem CPP (chocia myl jakby mg).
<P>
<P>
<H3>M4</H3>

<P>M4 daje ci pen moc makroprzetwarzania, 
z jzykiem rwnym Turingowi, rekursj, wyraeniami regularnymi, itd.
Moesz robi wszystko czego CPP nie.
<P>Zobacz macro4th/This4th z
<A HREF="ftp://ftp.forth.org/pub/Forth/">ftp://ftp.forth.org/pub/Forth/</A> in Reviewed/ ANS/ (?),
lub rda Tunes 0.0.0.25 jako przykady 
zaawansowanego makroprogramowania z uyciem m4.
<P>Jakkolwiek, jego niefunkcjonalna semantyka cytowania i odcytowywania zmusza ci do uywania
jawnego ogonkowo-kontynuacyjno-przejciowego (przyp. tum.) stylu makr jeli
chcesz robi <EM>zaawansowane</EM> makro programowanie
(czego przypomnieniem jest TeX -- BTW, czy kto prbowa uywa TeX-a jako
makroprocesora do czego innego ni typesetting ?)
To NIE jest gorsze ni CPP, ktry nie pozwala na cytowanie i rekursj.
<P>Waciw wersj m4 jest GNU m4 1.4 (lub pniejsza jeli istnieje)
ktra zawiera wikszo skadnikw i mniej bdw lub ogranicze.
m4 zosta pomylany jakko wolny do czegokolwiek ale prosty w uyciu,
moe by wic nadal dobry dla wikszoci programw w assemblerze
(chyba nie piszesz programw z milionami linii w assemblerze?).
<P>
<P>
<H3>Makroprzetwarzanie z twoim wasnym filtrem</H3>

<P>Moesz pisa twj wasny prosty filtr rozszerzajcy makra
z uyciem zwykych narzdzi: perl, awk, sed, itd.
To jest szybki sposb i moesz wszystko kontrolowa.
Ale oczywicie, moc makroprzetwarzania musi co kosztowa.
<P>
<P>
<H3>Metaprogramowanie</H3>

<P>Zamiast uywania zewntrznych filtrw ktre rozszerzaj makra, 
jedn z drg jest pisanie programw, ktre pisz cz
lub cao innych programw.
<P>Dla przykadu, mgby uy programu produkujcego kod rdowy
<UL>
<LI>do generowania tablic sinus/cosinus/cokolwiek,</LI>
<LI>do wycigania reprezentacji rdowej pliku binarnego,</LI>
<LI>do kompilacji bitmap w szybkie funkcje wywietlajce,</LI>
<LI>do wycigania dokumentacji, kodu pocztkowego/kocowego,
tablic opisowych, tak dobrze jak normalnego kodu z samych plikw rdowych,</LI>
<LI>do zwykego kodu assemblera, generowanego ze skryptw perl/shell/scheme
ktre robi przetwarzanie,</LI>
<LI>do rozchodzenia danych zdefiniowanych w jednym punkcie
w rne krzyowe wg odwoa tablice i nagwki.</LI>
<LI>itd.</LI>
</UL>

Pomyl o tym!
<P>
<P>
<H3>Cz wspomagajca z dostpnych kompilatorw</H3>

<P>Kompilatory takie jak SML/NJ, Objective CAML, MIT-Scheme, itd,
maj wasn cz wspomagajc assembler,
ktr moesz ale nie musisz wykorzystywa,
jeli zamierzasz generowa kod pautomatycznie
z wymienionych jzykw.
<P>
<P>
<H3>Zestaw narzdzi Machine-Code z New-Jersey</H3>

<P>Jest projekt, uywajcy jzyka programowania Icon,
do budowy podstawowych rzeczy do produkcji manipulacji na kodzie assemblera.
Zobacz
<A HREF="http://www.cs.virginia.edu/~nr/toolkit/">http://www.cs.virginia.edu/~nr/toolkit/</A><P>
<P>
<H3>Tunes</H3>

<P>Projekt Tunes OS rozwija swj wasny assembler
jako rozszerzenie jzyka Scheme i 
jako cz procesu rozwojowego.
Nie dziaa to jeszcze, ale pomoc jest widziana.
<P>Assembler manipuluje symbolicznymi drzewami skadni,
wic moesz prawie mie podstaw do translacji skadni assemblera, 
disassembler, wspln cz wspomagajc assembler/kompilator, itd.
Take, pena moc jzyka Scheme
czyni go nie do pokonania z makroprzetwarzaniem/metaprogramowaniem.
<P>
<A HREF="http://www.tunes.org/">http://www.tunes.org/</A><P>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. KONWENCJE WYWOA</A></H2>

<P>
<P>
<P>
<H2>5.1 Linux</H2>

<P>
<P>
<H3>Poczenie z GCC</H3>

<P>To jest preferowany sposb.
Sprawd dokumentacj i przykady GCC z plikw <CODE>.S</CODE> jdra Linux-a
ktre s przepuszczane przez gas (nie takie, ktre s przepuszczane przez as86).
<P>32-bitowe argumenty s odkadane na stos w odwrotnej kolejnoci wystpowania
(std dostp / pobieranie jest we waciwej kolejnoci),
zwracajc bliski 32-bitowy adres. 
<CODE>%ebp</CODE>, <CODE>%esi</CODE>,
<CODE>%edi</CODE>, <CODE>%ebx</CODE> s zapamitywane, 
inne rejestry te s zapamitywane podczas wywoania;
<CODE>%eax</CODE> jest uywany do przechowywania wyniku,
a <CODE>%edx:%eax</CODE> do przechowywania wynikw 64-bitowych.
<P>FP stack: Nie jestem pewien,
ale myl e wynik jest w <CODE>st(0)</CODE>, cay stos jest zapamitany.
<P>Pamitaj, e GCC ma opcje modyfikujce konwencje wywoa
przez rezerwowanie rejestrw, przekazywanie argumentw w rejestrach,
nie uywanie FPU, itd. Sprawd strony .info i386.
<P>Pamitaj, e musisz zadeklarowa atrybut <CODE>cdecl</CODE>
dla funkcji uywajcych standardowej konwencji wywoa GCC
(nie wiem co daje uycie zmodyfikowanej konwencji wywoa).
Zobacz w stronach info GCC sekcj:
<CODE>C Extensions::Extended Asm::</CODE>
<P>
<P>
<P>
<H3>ELF kontra a.out - problemy</H3>

<P>Pewne kompilatory poprzedaj podkreleniem kady symbol,
podczas gdy inne nie.
<P>W szczeglnoci, Linux-owy GCC a.out ma takie poprzedniki,
podczas gdy Linux-owy ELF GCC nie.
<P>Jeli musisz poradzi sobie z wykorzystaniem obu formatw
zobacz jak robi to istniejce pakiety.
Dla przykadu, we stare drzewo rdowe Linux-a
z pakietami Elk, qthreads lub OCAML...
<P>Moesz take nadpisa niejawnie C<CODE>-&gt;</CODE>asm zmieniajc nazw
przez wstawienie wyrae takich jak to
<HR>
<PRE>
        void foo asm(&quot;bar&quot;) (void);
</PRE>
<HR>

by upewni si, e wywoanie funkcji C foo bdzie zabronione w assemblerze.
<P>Zapamitaj, e program <CODE>objcopy</CODE>, z pakietu <CODE>binutils</CODE>,
powinien pozwoli ci przekonwertowa obiekty a.out w obiekty ELF,
i by moe w przeciwn stron take, w pewnych wypadkach.
Bardziej oglnie, program ten realizuje konwersj formatw wielu plikw.
<P>
<P>
<H3>Bezporednie wywoania systemowe Linux-a</H3>

<P>To <EM>NIE</EM> jest rekomendowane, 
poniewa konwencje zmieniaj si od czasu do czasu
od jdra do jdra (cf L4Linux),
dodatkowo to nie jest przenone,
i niezyskowne w pisaniu biorc pod uwag libc,
I wycza poprawki i rozszerzenia ktre pojawiaj si w libc,
takie, jak np. biblioteka <CODE>zlibc</CODE>,
ktra w locie przezroczycie dekompresuje spakowane gzip-em pliki.
Standardem i rekomendowan drog wywoa systemowych usug Linux-a jest
i tak zostanie, przejcie przez libc.
<P>Obiekty dzielone powinny trzyma twoje programy maymi.
I jeli naprawd chcesz mniejszych binariw, uywaj <CODE>#!</CODE> ,
z interpretera majcego nad sob wszystko czego nie chcesz w swoich
binariach.
<P>Teraz, jeli z pewnych powodw
nie chcesz linkowa programw z libc
we si za ni i zrozum jak dziaa!
Po tym wszystkim, nadal zamierzasz zamieni j ?
<P>Moesz zerkn take jak mj
<A HREF="ftp://ftp.forth.org/pub/Forth/Compilers/native/unix/Linux/linux-eforth-1.0c.tgz">eforth 1.0c</A>
robi to.
<P>rda Linux-a s take uyteczne, 
szczeglnie plik nagwkowy asm/unistd.h 
ktry opisuje jak wywoywa funkcje systemowe...
Podstawowo, wywoujesz  <CODE>int $0x80</CODE>
z <CODE>__NR_</CODE>numerem funkcji systemowej (z <CODE>asm/unistd.h</CODE>)
w <CODE>%eax</CODE>,
i parametrami (do piciu) w 
<CODE>%ebx</CODE>, <CODE>%ecx</CODE>, <CODE>%edx</CODE>,
<CODE>%esi</CODE>, <CODE>%edi</CODE>.
Rezultat jest zwracany w <CODE>%eax</CODE> 
z wartoci ujemn w przypadku bdu
ktrej przeciwn warto libc umieszcza w errno.
Stos uytkownika jest nietknity
wic nie musisz mie go waciwego podczas wywoania systemowego.
<P>
<P>
<H3>I/O pod Linux-em</H3>

<P>Jeli chcesz korzysta bezporednio z I/O pod Linux-em
jest co prostego co nie uzalenia od OS,
i powiniene obejrze  <CODE>IO-Port-Programming</CODE> mini-HOWTO;
lub potrzebuje to sterownik urzdzenia, powiniene sprbowa nauczy si o
amaniu jdra, rozwijaniu sterownikw urzdze, moduw jdra itd,
dla ktrych s inne wspaniae HOWTO i dokumenty z LDP.
<P>W szczeglnoci, jeli chcesz zaj si programowaniem Grafiki
przycz si do projektu GGI:
<A HREF="http://www.ggi-projectorg/">http://www.ggi-projectorg/</A><P>Jakkolwiek, we wszystkich przypadkach, zrobisz lepiej uywajc GCC inline assembly
z makrami z linux/asm/*.h, ni piszc pliki rdowe w samym assemblerze.
<P>
<P>
<H3>Dostp do 16-bitowych sterownikw z Linux-a/i386</H3>

<P>Taka rzecz jest teoretycznie moliwa
(dowd: zobacz jak DOSEMU moe selektywnie dawa dostp portw do urzdze programom), i syszaem pogosk e kto gdzie ju to zrobi
(w sterowniku PCI? W dostpie do VESA ? ISA PnP ? nie wiem).
Jeli masz wicej precyzyjnych informacji na ten temat 
bda mile widziane.
Jakkolwiek, by uzyska wicej informacji dobrymi miejscami s rda jdra Linuxa,
rda DOSEMU (i innych programw w 
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/ALPHA/dosemu/">DOSEMU repository</A>),
oraz rda rnych niskopoziomowych programw dziaajcych pod Linux-em...
(by moe GGI jeli wspiera standard VESA).
<P>Zasadniczo, musisz uywa 16-bitowego trybu chronionego lub trybu vm86.
<P>Na pocztku jest w miar prosto to ustawi, ale bdzie to dziaa tylko z dobrze-zrobionym kodem
The first is simpler to setup, but only works with well-behaved code
nie wykorzystujcym jakiejkolwiek arytmetyki segmentowej
that won't do any kind of segment arithmetics
lub bezwzgldnego adresowania segmentu (w szczeglnoci adresowania segmentu 0),
or absolute segment addressing (particularly addressing segment 0),
do czasu zmian e wszystkie uywane segmenty mog by ustawione w zaawansowany
sposb w LDT.
<P>Pniej pozwala si na wiksz zgodno z vanilla 16-bitowym otoczeniem (? przyp.tum.),
ale wymaga to bardziej skomplikowanej manipulacji.
<P>W obu przypadkach, przed wykonaniem skoku do 16-bitowego kodu 
musisz
<UL>
<LI>mmap kady absolutny adres uywany w 16-bitowym kodzie
(taki jak ROM, bufory video, docelowe DMA, i mapowane-do-pamici I/O)
z /dev/mem to przestrzeni adresowej twojego procesu,</LI>
<LI>ustawi LDT i/lub monitor trybu vm86.</LI>
<LI>pobra waciwe prawa dostpu do I/O z jdra (patrz powysza sekcja)</LI>
</UL>

I znowu, ostronie czytaj rda do rzeczy zawartych
w powyszych informacjach o magazynie DOSEMU,
w szczeglnoci te mini-emulatory
do uruchomiania ELKS i/lub prostych programw .COM pod Linux-em/i386.
<P>
<P>
<H2>5.2 DOS</H2>

<P>Wikszo DOS-owych extenderw zawiera interfejs do usug DOS-a.
Poczytaj dokumentacje na ich temat,
ale czsto, symuluj one tylko <CODE>int $0x21</CODE> i inne,  
wic robisz ``jakby'' by w trybie rzeczywistym
(mam wtpliwoci czy nie s tylko cznikami
i rozszerzaj rzeczy by pracoway z 32-bitowymi operandami;
najczciej s tylko przejciem w przerwanie
do trybu rzeczywistego lub przez uchwyt vm86).
<P>Dokumentacja na temat DPMI i inne (oraz znacznie wicej) moesz znale na 
<A HREF="ftp://x2ftp.oulu.fi/pub/msdos/programming/">ftp://x2ftp.oulu.fi/pub/msdos/programming/</A><P>DJGPP przychodzi z wasn (ograniczon) glibc pochodn/podzestawem/wymienion, take.
<P>Jest moliwa cross-kompilacja z Linux-a do DOS-a,
zobacz katalog devel/msdos/ najbliszej kopii FTP serwera sunsite.unc.edu
Zobacz take ekstender-dosa MOSS z projektu Flux w utah.
<P>Inne dokumenty i FAQ s bardziej skoncentrowane na DOS-ie.
Nie zalecamy rozwoju pod DOS.
<P>
<P>
<H2>5.3 Winwybuchy i takie</H2>

<P>(od tum. Autor tego dokumentu nie przepada za Windows, susznie zreszt,
i dlatego cz tej podsekcji nie bdzie mile widziana przez zwolennikw
tego systemu :).
Hej, ten dokument zawiera tylko wolne oprogramowanie.
Zadzwo kiedy Winwybuchy stan si wolne,
lub gdzie bd dostpne wolne narzdzia do tego!
<P>No, po tym wszystkim, jest :
<A HREF="http://www.cygnus.com">Cygnus Solutions</A>
rozwijajcy bibliotek cygwin32.dll,
dla programw GNU to uruchomienia pod platformami MakroGwna.
<P>Jakkolwiek, moesz uywa GCC, GAS, wszytkich narzdzi GNU,
i wielu innych Unix-owych aplikacji.
Zerknij na ich stron domow.
Ja (Far) nie zamierzam rozszerza Losedoze (od tum. Windows -> Windoze -> 
Losedoze (Lose) - przegrywa) programowania.
ale jestem pewny e wszdzie moesz znale peno dokumentw na tem temat...
<P>
<P>
<H2>5.4 Twj wasny OS</H2>

<P>Kontrola jest tym co przyciga wielu programistw do assemblacji,
chccych najczciej rozwija OS co prowadzi lub pochodzi od amania w assemblerze.
Zapamitaj, e kady system pozwalajcy na samorozwj moe by okrelony jako "OS"
nawet mimo tego, e moe chodzi "nad" pracujcym systemem z wielozadaniowoci lub I/O (takim jak Linux na Mach lub OpenGenera na Unix-ie), itd. 
Std, dla atwiejszego usuwania bdw,
moesz rozwija twj ``OS'' najpierw jako proces chodzcy
pod Linux-em (pomimo powolnego dziaania), a potem uy
<A HREF="http://ww.cs.utah.edu/projects/flux/">Flux OS kit</A>
(co daje moliwo uycia sterownikw Linux-a i BSD w twoim wasnym OS)
by zrobi go niezalenym.
Gdy twj OS jest stabilny, jest jeszcze czas by napisa 
sterowniki jeli naprawd to lubisz.
<P>To HOWTO nie zawiera wewntrz tematw takich jak
kod Boot loadera &amp; wchodzenie w tryb 32-bitowy, 
Zarzdzanie Przerwaniami,
Podstawy o intelowskim ``trybie chronionym'' lub ``V86/R86'', 
definiowania twoich formatw obiektw i konwencji wywoa.
Gwnym miejscem gdzie moesz znale pochodne informacje o tym wszystkim
to kody rdowe istniejcych OS i bootloaderw.
Masa wskanikw jest na poniszej stronie WWW:
<A HREF="http://www.tunes.org/~tunes/doc/Review/OSes.html">http://www.tunes.org/~tunes/doc/Review/OSes.html</A><P>
<P>
<H2><A NAME="s6">6. DO ZROBIENIA &amp; WSKAZANIA</A></H2>

<P>
<P>
<UL>
<LI>wypeni niekompletne sekcje</LI>
<LI>doda wicej wskanikw na oprogramowanie i dokumentacj</LI>
<LI>doda proste przykady z ycia do zilustrowania skadni, mocy,
i ogranicze proponowanych rozwiza.</LI>
<LI>poprosi ludzi o pomoc w tym HOWTO</LI>
<LI>znale kogo kto ma czas by przej zarzdzanie tym HOWTO</LI>
<LI>by moe napisa par sw o assemblacji na innych platformach?
</LI>
<LI>Troch wskaza (dodatkowo oprcz tych ju wymienionych w tym HOWTO)
<UL>
<LI>
<A HREF="http://www.intel.com/design/pentium/manuals/">podrczniki pentium</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.xs4all.nl/~feldmann">bdy cpu w rodzinie x86</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.eng.ufl.edu/ftp">hornet.eng.ufl.edu dla koderw w assemblerze</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.luth.se/pub/msdos/demos/code/">ftp.luth.se</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://zfja-gate.fuw.edu.pl/cpu/protect.mod">PM FAQ</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.fys.ruu.nl/~faber/Amain.html">Strona Assemblera 80x86</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.cit.ac.nz/smac/csware.htm">Courseware</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.ee.ucl.ac.uk/~phart/gameprog.html">programowanie gier</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://bewoner.dma.be/JanW">eksperymenty z programowaniem w linux-ie w tylko-asm</A></LI>
</UL>
</LI>
<LI>I oczywicie, uywa twoich zwykych Internetowych Narzdzi Przeszukiwa
by znale wicej informacji,
i da mi zna jeli znajdziesz co interesujcego!</LI>
</UL>
<P>
<P>Author's .sig:
<PRE>
## Far | VN: Уng-V Bn   | Join the TUNES project!  http://www.tunes.org/ ##
## FR: Franois-Ren Rideau |    TUNES is a Useful, Not Expedient System     ##
## Reflection&amp;Cybernethics  | Project for a Free Reflective Computing System ##
</PRE>
<P>
<H2><A NAME="s7">7. Od tumacza</A></H2>

<P> To jest pierwsze tumaczenie tego HOWTO. Z pewnoci zawiera ono mas bdw
i niektre sentencje mog mie inne znaczenie ni ja im nadaem. Dlatego prosz o email jeli znajdziesz jakie bdy (merytoryczne, gramatyczne i inne). 
Postaram si poprawi dokument w jak najkrtszym czasie i opublikowa. 
Uwagi i komentarze lij na 
<A HREF="mailto:wegorz@bydgoszcz.pkobp.pl">Zbigniew Micha Kempczyski</A>. Szczeglne podzikowania skadam mojej koleance <EM>Annie Dzieniszewskiej</EM> za pomoc w trudnych gramatycznych kawakach tego tekstu.
Jeli kto wie jak przetumaczy <EM>Legal Blurp</EM> to prosz o email.
<P>
</BODY>
</HTML>