File: CDROM-HOWTO.pl.html

package info (click to toggle)
doc-linux-pl 2002.06.14-2
links: PTS
area: main
in suites: etch, etch-m68k, jessie, jessie-kfreebsd, lenny, squeeze, wheezy
size: 6,900 kB
ctags: 968
sloc: makefile: 66
file content (1982 lines) | stat: -rw-r--r-- 79,628 bytes
parent folder | download | duplicates (5)
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>CDROM w Linux-ie</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>CDROM w Linux-ie<BR></H1>

<H2>Autor: Jeff Tranter,
<A HREF="mailto:tranter@pobox.com">tranter@pobox.com</A><BR>
v1.13, 23 Stycznia 1998<BR>
<B>Wersja polska: Bartosz Maruszewski
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><BR></B>
v1.1, 28 Sierpnia 1998</H2>
<P><HR>
<EM>Dokument ten opisuje jak zainstalowa, skonfigurowa i uywa napdy
CD-ROM pod Linux-em. Znajduje si tu lista obsugiwanego sprztu oraz
odpowiedzi na wiele czsto zadawanych pyta. Celem tego dokumentu jest
jak najszybsze wprowadzenie nowego uytkownika oraz zmniejszenie ruchu
na grupach i listach dyskusyjnych.
Dokument ten zosta napisany w standardzie ISO-8859-2.
Orygina tego dokumentu znajduje si pod adresem
<A HREF="http://www.shop.de/~winni/linux/cdr/">www.shop.de</A>.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie.</A></H2>

<P>
<P>To jest dokument &quot;Linux CD-ROM HOWTO&quot;. Przeznaczony on
jest jako szybki podrcznik zawierajcy wszystko co musisz
wiedzie, aby zainstalowa i skonfigurowa CD-ROM pod
Linux-em. Zawarte s tutaj take odpowiedzi na czsto zadawane
pytania oraz podane s odwoania do innych rde informacji
zwizanych z aplikacjami i technik CD-ROM.
<P>
<H2>1.1 Podzikowania.</H2>

<P>
<P>Wikszo z tych informacji pochodzi z dokumentaji, z plikw
rdowych dostarczanych wraz z jdrem Linux-a, z FAQ grupy dyskusyjnej
<A HREF="news:alt.cd-rom">alt.cd-rom</A> oraz od uytkownikw
Linux-a.
<P>Dziki pakietowi 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/text/">sgml-tools</A> dokument ten jest dostpny w kilku formatach,
wszystkie wygenerowane z jednego pliku rdowego.
<P>
<H2>1.2 Historia dokumentu.</H2>

<P>
<P>
<DL>
<DT><B>Wersja 1.0</B><DD><P>Pierwsza wersja dostpna publicznie.
<P>
<DT><B>Wersja 1.1</B><DD><P>CDU33A jest wyranie obsugiwany od jdra 1.1.20;
uwagi na temat Reveal FIX; info na temat czytania cieek audio;
info na temat kilku sterownikw alfa; dodano sekcj Rozwizywanie
problemw; kilka innych mniejszych dodatkw.
<P>
<DT><B>Wersja 1.2</B><DD><P>system plikw ISO-9660 musi by montowany
tylko-do-odczytu poczwszy od jdra 1.1.33; wyjanione, e SB16
SCSI jest obsugiwane i nowsze napdy Aztech nie s; odwoania do
programw photocd i xpcd; notka na temat nowej cechy SBPCD "auto
eject".
<P>
<DT><B>Wersja 1.3</B><DD><P>Maa zmiana co do tego, e cecha "eject" w SBPCD jest
domylnie wyczona od jdra 1.1.49; dodana informacja o dyskach XA
i jak je zidentyfikowa
<P>
<DT><B>Wersja 1.4</B><DD><P>HOWTO dostpne jest teraz w innych jzykach;
napdy IBM i Longshine s obsugiwane przez SBPCD; alfa sterownik
dla napdw Aztech; sterownik CDU-33 ju nie szuka automatycznie,
obsuguje PhotoCD i audio; obsugiwane s wicej ni 2 napdy SCSI;
nowy sterownik dla IDE; przypomnienie o sprawdzeniu ustawienia
zworek; mona ju ustawi SBPCD auto-eject przez IOCTL; lista
napdw z obsug wielosesyjnoci; pytanie na temat byskania
wiateka na CDU-33
<P>
<DT><B>Wersja 1.5</B><DD><P>Dua aktualizacja (byem zajty); dokument
umieszczony w warunkach GPL; informacja na temat wielu nowych
sterownikw w jdrze; wicej informacji na temat konfiguracji i
rozwizywania problemw; dodano wiele odwoa HTML; i wiele innych
mniejszych zmian.
<P>
<DT><B>Wersja 1.6</B><DD><P>Dodane odwoanie do programu eject; pytanie o
at dla praw dostpu plikw; odwoanie do strony Creative Labs;
odwoanie do FAQ ATA/EIDE i serwera FTP; uwaga, e wiele napdw
Creative Labs i Mitsumi to ju EIDE; wzmianka o Supermount; napdy
podane jako obsugujce dane cyfrowe s przestarzae, zobacz
cdda2wav; wicej informacji na temat zapisu pyt CD; informacja o
wielodyskowych napdach EIDE; poprawione kilka lietrwek.
<P>
<DT><B>Wersja 1.7</B><DD><P>nowa wersja jdra; wikszo plikw README
zosta przeniesiona do /usr/src/linux/Documentation; niektre
sterowniki nie s ju eksperymentalne; kilka nastpnych
obsugiwanych napdw; wyrane wskazanie, e wikszo napdw jest
teraz IDE/ATAPI; dodane pytania o obsug Plug and Play i
identyfikacji prdkoci napdu; listy dyskusyjne vger zostay
zamknite; inne rne drobne zmiany.
<P>
<DT><B>Wersja 1.8</B><DD><P>pytania o to czemu CD-ROM przestaje pracowa po
zainstalowaniu; sterownik aztcd obsuguje teraz dwa napdy CyCDROM;
kolejne proby, eby nie uywa sterownika SBPCD z napdami IDE;
obsuga zmiany dyskw w niektrych napdach ATAPI; uwaga na temat
(braku) obsugi napdw podczanych przez port rwnolegy;
najnowsze stabilne jdro to 2.0; inne rne drobne zmiany.
<P>
<DT><B>Wersja 1.9</B><DD><P>kilka starych pyta usunite; nowy adres pocztowy
autora; dostpne tumaczenie Chiskie; zmienione kilka odwoa, aby
wskazyway na najnowsze pakiety programw; wicej informacji na
temat ksiek multimedialnych; mae zmiany literwek i gramatyczne.
<P>
<DT><B>Wersja 1.10</B><DD><P>wyjanienie, e nowe napdy Aztech s ATAPI;
dodane opcje CDU31A dla modularnego sterownika; opcja montowania do
czytania plikw ukrytych; dodaem szeciomiesiczn "dat
wanoci"; nowy URL do strony WWW o ksice; mniejsze zmiany
literwek i gramatyczne.
<P>
<DT><B>Wersja 1.11</B><DD><P>dodane odwoania na temat napdw podczanych
przez porty rwnolege; dodana informacja o sterowniku bpcd; nowy
URL dla wersji Chiskiej; kolejny sterownik CR-56x; informacje na
temat startowalnych (bootable) pyt; odpowied na pytanie o CD-ROM
API; &quot;Linux Multimedia Guide&quot; jest teraz dostpny po
japosku i francusku.
<DT><B>Wersja 1.12</B><DD><P>dodany odwoanie do polskiego tumaczenia;
CD-Writing ju nie jest mini-HOWTO; dodane dwa pytania odnonie
systemu plikw Joliet
<P>
<DT><B>Wersja 1.13</B><DD><P>dodane pozycje dla indeksu [Od tum.:
jeszcze nie w polskiej wersji.]; HOWTO umieszczone pod licencj
LDP zamiast GPL; SuperProbe zamienione na odwoanie do automountera
opartego na jdrze.
</DL>
<P>
<H2>1.3 Nowe wersje tego dokumentu.</H2>

<P>
<P>Nowe wersje bd wysyane okresowo na grup dyskusyjn 
<A HREF="news:comp.os.linux.answers">comp.os.linux.answers</A>. Bd take umieszczane w rnych
archiwach skadujcych takie dokumenty wcznie z 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/">ftp.icm.edu.pl</A> - polsk kopi SunSITE.
<P>Hipertekstowe wersje tego i wielu innych HOWTO s dostpne na wielu
strona WWW, wczajc 
<A HREF="http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation">http://sunsite.icm.edu.pl/</A>. Wikszo dystrybucji Linux-a na CD-ROM-ach
zawiera HOWTO, czsto w katalogu <CODE>/usr/doc/</CODE>, mona take
kupi drukowane wersje u rnych dystrybutorw. Czasami wersje
dostpne na kompaktach, serwerach ftp, drukowane s
przestarzae. Jeli data tego HOWTO jest starsza ni 6 miesicy, to
przypuszczalnie dostpna jest ju nowsza wersja.
<P>Francuskie tumaczenie 
<A HREF="mailto:cornec@stna7.stna.dgac.fr">Bruno Corneca</A> dostpne jest pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/">ftp.ibp.fr</A>.
<P>Japoskie tumaczenie 
<A HREF="mailto:minoura@uni.zool.s.u-tokyo.ac.jp">Itsushi    Minoura</A> dostpne jest pod adresem 
<A HREF="http://jf.linux.or.jp/JF/JF.html/">jf.linux.or.jp</A>.
<P>Chiskie tumaczenie (kodowanie BIG-5) 
<A HREF="mailto:yorkwu@ms4.hinet.net">Yung-kang Wu</A> dostpne
jest pod adresem 
<A HREF="http://linux.ntcic.edu.tw/~yorkwu/linux/howto/cdrom/">linux.ntcic.edu.tw</A>.
<P>Polskie tumaczenie wanie czytasz.
<P>Wikszo tumacze tego i innych HOWTO mona take znale pod
adresem 
<A HREF="ftp://ftp,icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/translations">ftp.icm.edu.pl</A><P>Jeli przetumaczye to HOWTO na inny jzyk, daj mi zna a docz
tutaj odwoanie.
<P>
<H2>1.4 Komentarze.</H2>

<P>
<P>Polegam na tobie, czytelniku, aby uczyni to HOWTO
uytecznym. Jeli masz jakie sugestie, poprawki, czy komentarze,
prosz przylij mi je 
<A HREF="mailto:tranter@pobox.com">tranter@pobox.com</A>, a sprbuje zawrze je w
nastpnej wersji.
<P>Jestem take chtny odpowiada na oglne pytania dotyczce
CD-ROM-w w Linux-ie. Zanim zadasz takie pytanie, przeczytaj prosz
wszystkie informacje zawarte tutaj, a potem wylij mi szczegowe
informacje o twoim problemie. Nie zadawaj prosz pyta na temat
uywania CD-ROM-w w innych systemach ni Linux.
<P>Jeli wydasz ten dokument na CD-ROM-ie albo w jakiej trwaej
kopii, to prosibym o przysanie mi autorskiej kopii; zapytaj mnie
poczt elektroniczn o zwyky adres pocztowy. Rozwa take czy
moesz udzieli jakiej dotacji na rzecz &quot;Linux Documentation
Project&quot;, aby wspomc darmow dokumentacj dla
Linux-a. Skontaktuj si z koordynatorem Linux HOWTO, 
<A HREF="mailto:linux-howto@sunsite.unc.edu">Timem Bynamem</A>, aby
uzyska wicej informacji.
<P>
<H2>1.5 Warunki dystrybucja.</H2>

<P>
<P>Prawa autorskie nale do Jeffa Trantera (C) 1995-1998.
<P>Dokument ten moe by dystrybuowany na warunkach ustalonych w
licencji LDP (
<A HREF="http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation/COPYRIGHT.html">http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation/COPYRIGHT.html</A>)
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Technologia CD-ROM.</A></H2>

<P>
<P>
<PRE>
"CD-ROM jest pamici tylko-do-odczytu a system audio dla pyt kompaktowych
jest dostpny jako pakiet danych cyfrowych. Kiedy suchasz
pyt z muzyk, w prosz wtyczk od suchawek do karty dwikowej."
-- z podrcznika CD-ROM-u
</PRE>
<P>Nie panikuj! wiat technologii CD-ROM nie jest taki skomplikowany
jak twj podrcznik.
<P>CD-ROM to skrt od &quot;Compact Disc Read Only Memory&quot;,
nonik danych wykorzystujcy laser optyczny, aby 
mikroskopijne zagbienia na aluminiowanej warstwie dysku
poliwglanowego. Ten sam format uywany jest dla pyt muzycznych. Z
powodu duej pojemnoci, niezawodnoci i niskiego kosztu, CD-ROM
sta si najbardziej popularnym medium do zapisywania danych.
<P>Pojemno CD-ROM-u to okoo 650 MB, rwnowarto 500 dyskietek 3,5"
lub 250.000 wklepanych stron.
<P>Napdy pierwszej generacji (znane jako <EM>pojedynczej prdkoci</EM>),
pracoway z prdkoci ok. 150 kb/s. Producenci sprztu
zaprezentowali potem napdu podwjnej prdkoci (300 kb/s),
czterokrotnej prdkoci (600 kb/s) i szybsze. Kiedy ja to pisz, s
ju dostpne napdu o prdkoci 24-krotnej.
<P>Wikszo napdw CD-ROM uywa albo &quot;Small Computer Systems
Interface&quot; (SCSI), ulepszony interfejs IDE ATAPI, albo
interfejs sprzedawcy. Maj zwykle take moliwo suchania pyt
muzycznych poprzez zewntrzne suchawki, albo wyjcie
zewntrzne. Niektre kompakty pozwalaj take na czytanie ramek
danych z kompaktu muzycznego w formie cyfrowej.
<P>CD-ROM-y s zwykle sformatowane systemem plikw ISO-9660 (wczeniej
zwanym <EM>High Sierra</EM>). Format ten ogranicza nazwy plikw do
stylu MS-DOS-a (8+3). <EM>Rock Ridge Extensions</EM> wykorzystuje
niezdefiniowane pola w standardzie ISO-9660, aby obsugiwa dusze
nazwy i dodatkowo informacje typowo unix-owe (waciciel pliku,
symboliczne dowizania itp.)
<P><EM>PhotoCD</EM> to standard rozwinity przez Kodak-a dla zapisywania
fotografii jako danych cyfrowych na CD-ROM-ach. Posiadajc
odpowiednie oprogramowanie, moesz te obrazki oglda, obrabia je
lub wysa na drukark. Informacje mog by pniej dodane do
PhotoCD; jest to znane jako <EM>wielosesyjno</EM>.
<P>Nagrywarki CD (CD-R) s take dostpne i s coraz bardziej
opacalne. Uywaj one innych rodkw i specjalizowanego
wyposaenia do nagrywania, ale pyta wynikowa moe by odczytana
przez jakikolwiek napd CD-ROM.
<P>W przyszoci spodziewa si, e sprzedawy CD-ROM-w zaoferuj nowe
technologie, ktre bd zwikszay pojemno wraz ze wzrostem
zapotrzebowania.
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Obsugiwany sprzt.</A></H2>

<P>
<P>W sekcji tej znajduj si sterowniki oraz interfejsy, ktre s
obecnie obsugiwane przez Linux-a. Informacje oparte s na
najnowszym stabilnym jdrze - 2.0.33. Rozwojowe jdra (2.1.x) s
take dostpne, ale nie ma gwarancji, e bd stabilne.
<P>Informacje te s wane tylko dla Linux-a na platformie Intel. Wiele
z nich mona take zastosowa dla innych platform, ale nie mam
adnych dowiadcze czy informacji z pierwszej rki.
<P>
<H2>3.1 Napdy ATAPI CD-ROM.</H2>

<P>
<P>ATAPI (ATA Packet Interface) jest protokoem do kontrolowania
urzdze masowego zapisu. Tworzy on interfejs ATA (AT Attachment),
oficjalna standardowa nazwa ANSI dla intrfejsw IDE rozwijanych dla
napdw dyskw twardych. ATAPI jest popularnie stosowany do dyskw
twardych, CD-ROM-w, tam i innych urzdze. Obecnie najbardziej
popularny interfejs - oferuje wikszo funkcji SCSI, bez drogich
kontrolerw czy kabli.
<P>Jdro Linux-a ma sterownik urzdzenia, ktry powinien wsppracowa
z kadym napdem CD-ROM ATAPI. Sprzedawcy dostarczajcy
kompatybilne napdy to: Aztech, Mitsumi, NEC, Sony, Creative Labs
i Vertos. Jeli nabye ostatnio napd CD-ROM, szczeglnie jeli
jest on czterokrotnej prdkoci lub szybszy, to jest to prawie na
pewno IDE/ATAPI.
<P>
<H2>3.2 Napdy SCSI.</H2>

<P>
<P>SCSI (Small Computer Systems Interface) jest popularnym formatem
dla napdw CD-ROM. Gwnymi zaletami s rozsdnie szybka prdko
dziaania, moliwo podczania wielu urzdze, i obsuga na wielu
platformach komputerowych. Jedn z wad jest droga karta kontrolera
i kabli.
<P>Kady napd CD-ROM SCSI z blokami o rozmiarze 512 lub 2048 bajtw
powinien dziaa pod Linxu-em; zawiera si tu stanowcza wikszo
napdw CD-ROM dostpnych na rynku.
<P>Bdziesz take potrzebowa obsugiwanej karty SCSI; w 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI HOWTO</A> znajdziesz wicej informacji na temat
interfejsw sprztowych.
<P>Zauwa, e niektre CD-ROM-y zawieraj swoje wasne kontrolery ze
zmodyfikowanym interfejsem, ktry nie jest w peni kompatybilny z
SCSI (np. moe nie pozwala na dodawanie innych urzdze na szynie
SCSI). Taki sprzt raczej <EM>nie</EM> bdzie dziaa na Linux-ie.
<P>
<H2>3.3 Napdy CD-ROM z wasnym interfejsem.</H2>

<P>
<P>Dostpne jest kilka takich CD-ROM-w; interfejs jest z reguy
dostarczany na karcie dwikowej. Proste karty z takimi
interfejsami rwnorzdnymi do tych na kartach dwikowych s take
dostpne. Napdy te s z reguy tasze i mniejsze ni napdy
SCSI. Gwnymi ich wadami s brak stadaryzacji i moliwoci
rozszerzania.
<P>Zauwa, e wasne interfejsy s czasami mylnie nazywane interfejsami
IDE, poniewa tak jak dyski IDE, uywaj prostego interfejsu
opartego na szynie PC/AT. eby zwikszy cae zamieszanie niektrzy
dostawcy, najczciej Creative Labs, dostarczyli wiele rnych
typw napdw CD-ROM i oferowali swoje interfejsy, interfejsy SCSI
i ATAPI na swoich kartach dwikowych.
<P>W tabeli poniej znajduj si napdy CD-ROM z wasnymi
interfejsami, ktre dziaaj pod Linux-em. Sterowniki dla
dodatkowych urzdze mog by dostpne w ostatniej wersji
rozwojowej jdra albo jako aty do jdra. Te drugie mona
najczciej znale na 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>. Sprawd take ostatnie informacje zawarte w
plikach README dostarczanych wraz z jdrem Linux-a umieszczonych w
katalogu <CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>.
<P>
<PRE>
                Napdy CD-ROM ze swoimi interfejsami

Sprzedawca      Model       Sterownik w jdrze  Uwagi
------          -----           -------------   --------
Panasonic       CR-521          sbpcd           1
Panasonic       CR-522          sbpcd           1
Panasonic       CR-523          sbpcd           1
Panasonic       CR-562          sbpcd           1
Panasonic       CR-563          sbpcd           1
Creative Labs   CD-200          sbpcd
IBM             External ISA    sbpcd           2
Longshine       LCS-7260        sbpcd
Teac            CD-55A          sbpcd
Sony            CDU-31A         cdu31a
Sony            CDU-33A         cdu31a
Sony            CDU-535         sonycd535       3
Sony            CDU-531         sonycd535
Aztech          CDA268-01A      aztcd           4
Orchid          CDS-3110        aztcd
Okano/Wearnes   CDD110          aztcd
Conrad          TXC             aztcd
CyCDROM         CR520ie         aztcd
CyCDROM         CR940ie         aztcd
GoldStar        R420            gscd            5
Philips/LMS     CM206           cm206           6
Mitsumi         CRMC LU005S     mcd/mcdx        7, 8
Mitsumi         FX001           mcd/mcdx        7, 8
Optics Storage  Dolphin 8000AT  optcd
Lasermate       CR328A          optcd
Sanyo           H94A            sjcd
various         various         isp16           9
MicroSolutions  Backpack        bpcd
</PRE>
<P>Uwagi:
<P>
<OL>
<LI>Te napdy mog by sprzedawane pod nazw Creative labs,
Panasonic, matsushita lub Kotobuki.
</LI>
<LI>Ten napd jest taki sam jak Panasonic CR-562.
</LI>
<LI>Moe by take sprzedawany jako Procomm.
</LI>
<LI>Ten sterownik jest tylko do CDA268-01A. Inne modele, wcznie z
CDA268-03I i CDA269-031SE nie maj wasnych interfejsw i powinny
uywa sterownika IDECD (ATAPI) zawartego w jdrze.
</LI>
<LI>Moe by take sprzedawany jako cz pakietu Reveal Multimedia
Kit
</LI>
<LI>Philips CM205 nie jest obsugiwany przez ten sterownik, ale jest
osobny sterownik alfa lmscd0.4.tar.gz dostpny na 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>.
</LI>
<LI>Moe by take sprzedawany jako Radio Shack.
</LI>
<LI>S dostpne dwa sterowniki. "mcd" jest oryginalny i "mcdx" jest
nowszym z wiksz iloci funkcji (ale moliwe, e mniej stabilny).
</LI>
<LI>Ten sterownik dziaa z napdami CD-ROM, ktre s doczone do
interfejsu na kartach dwikowych ISP16, MAD16 albo Mozart.</LI>
</OL>
<P>Jeli napd podany w powyszej licie nie jest obsugiwany
przez jdro, to pewnie musisz uaktualni je do nowszej wersji.
<P>Jeli twj napd nie jest ktrym z podanych wyej, szczeglnie
jeli zosta kupiony ostatnio i jest czterokrotnej prdkoci lub
szybszy, to najprzypuszczalnej uywa on interfejsu IDE/ATAPI,
wymienionego w poprzedniej sekcji. <EM>Prostym najpopularniejszym
bdem popenianym przez uytkownikw CD-ROM-u na Linux-ie jest
zakadanie, e kady napd podczony do karty SoundBlaster
powinien uywa sterownika SBPCD</EM>. Creative Labs i wikszo innych
sprzedawcw nie sprzedaj ju napdw z wasnymi interfejsami,
przychylaj si do standardu ATAPI/IDE.
<P>
<H2>3.4 Napdy podczane przez porty rwnolege.</H2>

<P>
<P>Niektrzy sprzedawcy sprzedaj takie wanie CD-ROM-y. Jedyny napd
tego rodzaju obsugiwany obecnie przez Linux-a, to MicroSolutions
Backpack.
<P>Sterowniki dla jeszcze kilku takich napdw s dostpne osobno jako
aty na jdro albo adowalne moduy. Najnowsze informacje na ten
temat moesz znale pod adresem 
<A HREF="http://www.torque.net/linux-pp.html">http://www.torque.net/linux-pp.html</A>.
<P>
<H2>3.5 Kolejne sterowniki.</H2>

<P>
<P>Jest jeszcze jeden sterownik w jdrze dla napdw
Panasonic/Matsushita CR-56x - pcd-0.29.tar.gz. Napisany zosta
przez Zoltana Vorosbaranyi. Mona go znale pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.tarki.hu/pub/linux/pcd/">ftp.tarki.hu</A>.
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Instalacja.</A></H2>

<P>
<P>
<OL>
<LI>Instalacja sprztu.</LI>
<LI>Konfiguracja i kompilacja jdra.</LI>
<LI>Tworzenie plikw urzdze i ustawianie parametrw startowych.</LI>
<LI>Startowanie jdra.</LI>
<LI>Montowanie nonika.</LI>
</OL>
<P>Kolejne sekcje omawiaj kady ten punkt w szczegach.
<P>
<H2>4.1 Instalacja sprztu.</H2>

<P>
<P>Postpuj zgodnie ze wskazwkami producenta, albo popro sprzedawc
o zainstalowanie. Szczegy bd si rniy w zalenoci od tego
czy napd jest wewntrzny czy zewntrzny, od typu interfejsu. Nie
ma adnych specjalnych wymaga instalacyjnych co do Linux-a. Moesz
musie poustawia odpowiednio zworki na napdzie i/lub karcie z
interfejsem; niektre sterowniki w jdrze zawieraj pliki README, w
ktrych s takie informacje.
<P>Jak to jest wyjanione w pliku <CODE>ide-cd</CODE>, CD-ROM-y ATAPI powinny
by ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave" jeli tylko
jedno urzdzenie IDE jest podczone do interfejsu (chocia w
ostatnich jdrach to ograniczenie nie jest ju stosowane).
<P>
<H2>4.2 Konfiguracja i kompilacja jdra.</H2>

<P>
<P>Jeli instalujesz Linux-a z CD-ROM-u to najprawdopodobniej uyjesz
dyskietek "boot" i/lub "root" dostarczonych jako cz dystrybucji
Linux-a. Jeli jest to moliwe, powiniene wybra dyskietk
startow z jdrem zawierajcym sterownik dla twojego
CD-ROM-u. Jeli nie moesz znale takiej dyskietki, to jest kilka
rozwiza:
<P>
<OL>
<LI>Instalacja przez sie.</LI>
<LI>Wystartuj DOS-a i zainstaluj pliki Linux-a na swoim dysku
twardym</LI>
<LI>Wystartuj DOS-a i stwrz odpowiednie dyskietki do instalacji
Linux-a</LI>
<LI>Znajd kogo, kto moe ci zrobi dyskietk startow z
odpowiednim sterownikiem.</LI>
</OL>
<P>W 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Install-HOWTO.pl.html">Installation-HOWTO</A> (dostpnym rwnie w jzyku polskim)
znajdziesz wicej informacji na temat instalacji Linux-a. Jeli
kupie Linux-a na CD-ROM-ie, to przypuszczalnie zawarte
s jakie informacje dotyczce instalacji (taka maa ksieczka
wewntrz skrzyneczki na biuteri i/lub pliki na pycie).
<P>Po zainstalowaniu Linux-a, wikszo uytkownikw chce skompilowa
jdro, zwykle z jednego z tych powodw:
<P>
<UL>
<LI>aby obsugiwa napd CD-ROM albo inny sprzt</LI>
<LI>eby mie nowsze jdro</LI>
<LI>eby zwolni pami minimalizujc rozmiar jdra</LI>
</UL>
<P>Szczegy na temat kompilacji jdra mona znale w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> dostpnym w jzyku polskim. Ja wspomn tutaj
tylko kilka rzeczy specyficznych dla CD-ROM-w.
<P>Oczywicie, musisz zaznaczy obsug swojego CD-ROM-u podczas
wykonywania polecenia "make config".
<P>Jeli masz CD-ROM ATAPI, to musisz odpowiedzie "yes" na te
pytania:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Enhanced IDE/MFM/RLL disk/cdrom/tape support (CONFIG_BLK_DEV_IDE) [Y/n/?]
Include IDE/ATAPI CDROM support (CONFIG_BLK_DEV_IDECD) [Y/n/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>dla napdw SCSI wcz te opcje:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
SCSI support (CONFIG_SCSI) [Y/n/m/?]
SCSI CD-ROM support (CONFIG_BLK_DEV_SR) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wcz take obsug swojego kontrolera:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Adaptec AHA152X support (CONFIG_SCSI_AHA152X) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Dla napdw z wasnymi interfejsami wcz odpowiedni
sterownik. Moesz uy tabeli podanej wczeniej, aby zobaczy jaki
sterownik jest potrzebny dla twojego modelu.
<P>Wirtualnie wszystkie CD-ROM-y uywaj systemu plikw ISO-9660, wic
musisz take wczy jego obsug:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
ISO9660 cdrom filesystem support (CONFIG_ISO9660_FS) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Chocia nie jest to potrzebne do dziaania CD-ROM-u, jeli masz
kart dwikow, ktra jest obsugiwana przez Linux-a, to moesz
take doczy jej obsug. Odpowiednim dokumentem bdzie tutaj
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> dostpne take w jzyku polskim.
<P>Powiniene potem postpowa zgodnie ze zwyk procedur kompilacji
i instalacji jdra. Nie startuj nowego jdra dopki nie stworzysz
plikw urzdze i nie ustawisz parametrw startowych tak jak to jest
opisane w nastpnej sekcji.
<P>Obsuga systemu plikw ISO-9660, tak jak prawie wszystkie
sterowniki do CD-ROM-w moe by stworzona jako adowalny
modu. Pozwala to na adowanie i usuwanie go z pamici bez
potrzeby restartu komputera, uwalniajc pami. Polecam, zeby
sprbowa najpierw zainstalowa CD-ROM ze sterownikami
wkompilowanymi w jdro. Jak uywa moduw opisane jest w
dokumentaji doczonej do nich i w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A>.
<P>Jeli twj napd nie jest obsugiwany przez twoje jdro, to musisz
pewnie uaktualni je.
<P>Moliwe te, e musisz uy sterownika, ktry dostarczany jest
osobno. To z reguy czy si z ataniem jdra. Jeszcze raz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> wyjania jak si to robi.
<P>Zauwa, e moesz take wybra konfiguracj a'la menu poleceniem
"make menuconfig" oraz konfiguracj w okienkach X11 "make
xconfig". Wszystkie trzy rodzaje konfiguracji maj podrczn pomoc.
<P>
<H2>4.3 Tworzenie plikw urzdze i ustawianie parametrw startowych.</H2>

<P>
<P>Jdro uywa plikw urzdze aby zidentyfikowa ktrego sterownika
urzdze uy. Jeli masz standardow dystrybucj, to moliwe, e
stworzye te pliki podczas instalacji. Na przykad w Slackware
jest narzdzie <CODE>setup</CODE> w postaci menu, ktre zawiera ustawienie
CD-ROM-u oraz wikszo systemw ma skrypt <CODE>/dev/MAKEDEV</CODE>.
Jeli nie uyjesz tych metod, to moesz to zrobi rcznie, jak to
jest opisane dalej w tym dokumencie. Nawet jeli skorzystasz z tych
metod, to zaleca si eby chocia zweryfikowa te pliki z
informacjami zawartymi tutaj.
<P>Pliki urzdze tworzy si poleceniami wykonywanymi w powoce, w
zalenoci od twojego napdu. Powiniene to robi jako
<CODE>root</CODE>. Zauwa, e niektre dystrybucje Linux-a mog uywa
troch innego nazewnictwa ni podane tutaj.
<P>Zaleca si take, eby zrobi symboliczne dowizanie do urzdzenia
CD-ROM-u, aby atwiej je zapamita. Na przykad, dowizanie dla
napdu IDE, ktry jest drugim urzdzeniem na drugim interfejsie,
naley zrobi poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# ln -s /dev/hdd /dev/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli chcesz sucha pyt audio, to bdziesz musia ustawi
odpowiednie prawa dostpu dla pliku urzdzenia (tego prawdziwego, a
nie dowizania), aby pozwoli wszystkim uytkownikom z niego
czyta, np.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# chmod 664 /dev/hdd
# ls -l /dev/hdd
brw-rw-r--   1 root     disk      22,  64 Feb  4  1995 /dev/hdd
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Podczas startu Linux-a, sterownik urzdzenia prbuje sprawdzi czy
obecne s odpowiednie urzdzenia, zwykle robi to, sprawdzajc
specyficzne adresy. Wiele z tych sterownikw sprawdza kilka
adresw, ale z powodu rnic w konfiguracji, moliwych konfliktw
urzdze, ogranicze sprztowych, potrzebuj one czasami pomocy w
identyfikacji adresw i innych parametrw. Wikszo sterownikw
obsuguje opcje podawane w linii polece jdra, aby przekaza te
informacje do sterownika urzdzenia. Moe si to odby
interaktywnie, albo czciej, wpisujc t informacj do
konfiguracji programu adujcego system. Np. przy LILO, dodaby do
swojego pliku <CODE>/etc/lilo.conf</CODE> polecenie <CODE>append</CODE>, takie
jak poniej:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
append = "sbpcd=0x230,SoundBlaster"
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji znajdziesz w dokumentacji do LILO.
<P>W nastpnej sekcji omwi sprawy dotyczce konkretnych sterownikw,
wcznie z plikami urzdze, parametrami startowymi i moliwociami
poszczeglnych sterownikw. Przypuszczalnie powiniene przeczyta
tylko sekcj dla twojego typu napdu. Pliki README s zwykle w
katalogu <CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik sbpcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Eberhard Moenkeberg (emoenke@gwdg.de)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak (but not all drives)
Obsuga wielu napdw:          tak
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           tak (CR-562, CR-563, CD-200 only)
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urzdzenia:                /dev/sbpcd, major 25
Plik konfiguracyjny:            sbpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Matsushita/Panasonic CDROM support?
Plik README:                    sbpcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sbpcd=&lt;io-address>,&lt;interface-type>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy parametr to adres bazowy urzdzenia (np. 0x230) a
&lt;interface-type&gt; to jedno z "SoundBlaster", "LaserMate"
lub "SPEA". W pliku <CODE>sbpcd.h</CODE> znajdziesz wskazwki ktrego typu
interfejsu uy. Parametr <CODE>sbpcd=0</CODE> wycza automatyczne
wykrywanie, wyczajc tym samym sterownik.
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sbpcd b 25 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Obsugiwane jest do czterech napdw na kontrolerze. Nastpne trzy
napdy na pierwszym kontrolerze miayby numery poboczne urzdzenia
od 1 do 3. Jeli masz wicej ni jeden kontroler, stwrz urzdzenia
z liczb gwn 26, 27 i 28, a do maksimum 4 kontrolerw (to w
sumie 16 napdw CD-ROM; mam nadziej, e dla wikszoci
uytkownikw to wystarczajco :-).
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>sbpcd</CODE>.
<P><EM>Jeli kupie ostatnio napd CD-ROM, to nie zakadaj, e jeli
podczy si go do karty SoundBlaster, to powinien on uywa tego
sterownika. Wikszo napdw sprzedawanych teraz przez Creative
Labs to napdy EIDE</EM>ATAPI.
<P>
<H3>Sterownik Sonycdu535.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Ken Pizzini (ken@halcyon.com)
Obsuga wielosesyjnoci:        nie
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/sonycd535, major 24
Plik konfiguracyjny:            sonycd535.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Sony CDU535 CDROM support?
Plik README:                    sonycd535
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sonycd535=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>&lt;io-address&gt; oznacza adres bazowy kontrolera
(np. 0x320). Alternatywnie moesz ustawi ten adres w pliku
<CODE>sonycd535.h</CODE> i wkompilowa t warto na stae.
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sonycd535 b 24 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Niektre dystrybucje Linux-a uywaj <CODE>/dev/sonycd</CODE> dla tego
urzdzenia. Starsze wersje sterownika uyway gwnego numeru 21;
upewnij si, e twj plik urzdzenia jest poprawny.
<P>Sterownik ten by wczeniej dystrybuowany jako ata, ale teraz jest
czci standardowego jdra. Wicej informacji na temat tego
strownika znajdziesz w pliku <CODE>sonycd535</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik cdu31a</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Corey Minyard (minyard@-rch.cirr.com)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           tak
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/cdu31a, major 15
Plik konfiguracyjny:            cdu31a.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Sony CDU31A/CDU33A CDROM support?
Plik README:                    cdu31a
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje opcje w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdu31a=&lt;io-address>,&lt;interrupt>,PAS
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy numer, to adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Drugi jest
numerem przerwania, ktrego naley uy (0 oznacza
prbkowanie(polling) i/o). Opcjonalny trzeci parametr pownien mie
warto PAS jeli napd podczony jest do karty dwikowej Pro
Audio Spectrum 16, w innym przypadku naley go opuci.
<P>Jeli sterownik jest moduem, to uywa on troch innego
formatu. Podczas adowania moduu programem modprobe lub insmod
parametry przyjmuj posta:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdu31a_port=&lt;io-address> cdu31a_irq=&lt;interrupt>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Adres bazowy I/O jest wymagany, ale numer przerwania - nie.
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/cdu31a b 15 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>cdu31a</CODE>.
<P>Zajrzyj take na stron WWW zrobion przez Jeffreya Oxenreidera
(
<A HREF="mailto:zureal@infinet.com">zureal@infinet.com</A>),
ktra zawiera opis wielu problemw dotyczcych tych
sterownikw. Mona j znale pod adresem 
<A HREF="http://www.infinet.com/~zureal/cdu31a.html">www.infinet.com</A>.
<P>
<H3>Sterownik aztcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Werner Zimmermann (zimmerma@rz.fht-esslingen.de)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/aztcd0, major 29
Plik konfiguracyjny:            aztcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Aztech/Orchid/Okano/Wearnes (non IDE) CDROM support?
Plik README:                    aztcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
aztcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/aztcd0 b 29 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Zauwa, e sterownik ten jest przeznaczony tylko dla modelu
CDA268-01A. Inne modele, wcznie z CDA268-03I i CDA269-031SE, nie
posiadaj wasnych interfejsw i powinny uywa standardowego
sterownika IDECD (ATAPI).
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku aztcd.
<P>
<H3>Sterownik gscd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Oliver Raupach (raupach@nwfs1.rz.fh-hannover.de)
Obsuga wielosesyjnoci:        nie
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/gscd0, major 16
Plik konfiguracyjny:            gscd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Goldstar R420 CDROM support?
Plik README:                    gscd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
gscd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jedynym parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/gscd0 b 16 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>gscd</CODE> oraz na stronie WWW 
<A HREF="http://linux.rz.fh-hannover.de/~raupach/">linux.rz.fh-hannover.de</A>.
<P>
<H3>Sterownik mcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny: Martin  (martin@bdsi.com)
Obsuga wielosesyjnoci:        nie
bsuga wielu napdw:           nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/mcd, major 23
Plik konfiguracyjny:            mcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Standard Mitsumi CDROM support?
Plik README:                    mcd
</PRE>
<P>To jest starszy sterownik dla napdw Mitsumi, ktry by dostpny
przez jaki czas. Moesz sprbowa nowszego sterownika <CODE>mcdx</CODE>,
ktry ma kilka nowych funkcji, ale jest przypuszczalnie mniej
stabilny.
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
mcd=&lt;io-address>,&lt;irq>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) oraz numer
przerwania.
<P>Plik urzdzenia mona stworzy poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/mcd b 23 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>mcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik mcdx.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Heiko Schlittermann
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          tak
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie (brak obsugi sprztowej)
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/mcdx0, major 20
Plik konfiguracyjny:            mcdx.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Experimental Mitsumi support?
Plik README:                    mcdx
</PRE>
<P>Jest to nowszy sterownik dla napdw Mitsumi. Starszy i
przypuszczalnie bardziej stabilny - <CODE>mcd</CODE> - jest nadal dostpny.
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
mcdx=&lt;io-address>,&lt;irq>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) i numer
przerwania.
<P>Plik urzdzenia mona stworzy poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/mcdx0 b 20 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli kupie ostatnio napd CD-ROM Mitsumi, to nie zakadaj, e
powinien on uywa tego sterownika. Niektre modele mitsumi s
teraz typu EIDE/ATAPI i powinny uywa standardowego sterownika
idecd.
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>mcdx</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik cm206</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   David A. van Leeuwen (david@tm.tno.)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urzdzenia:                /dev/cm206cd, major 32
Plik konfiguracyjny:            cm206.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Philips/LMS CM206 CDROM support?
Plik README:                    cm206
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cm206=&lt;io-address>,&lt;interrupt>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy numer jest adresem bazowym I/O karty (np. 0x340). Drugi to
numer przerwania.
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/cm206cd b 32 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>cm206</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik optcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Leo Spiekman (spiekman@dutette.et.tudelft.nl)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/optcd0, major 17
Plik konfiguracyjny:            optcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Experimental Optics Storage ... CDROM support?
Plik README:                    optcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
optcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urzdzenia mona stworzy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/optcd0 b 17 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>optcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik sjcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Vadim V. Model (vadim@rbrf.msk.su)
Obsuga wielosesyjnoci:        nie
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urzdzenia:                /dev/sjcd, major 18
Plik konfiguracyjny:            sjcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Experimental Sanyo H94A CDROM support?
Plik README:                    sjcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sjcd=&lt;io-address>,&lt;interrupt>,&lt;dma>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to: adres bazowy, przerwanie i kana DMA
(np. sjcd=0x340,10,5).
<P>Plik urzdzenia moe by stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sjcd b 18 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wicej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>sjcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik bpcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Grant R. Guenther (grant@torque.net)
Obsuga wielosesyjnoci:        nie wiadomo
Obsuga wielu napdw:          nie
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urzdzenia:                /dev/bpcd, major 41
Plik konfiguracyjny:            bpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: MicroSolutions backpack CDROM support?
Plik README:                    bpcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
bpcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametr oznacza tu adres bazowy (np. bpcd=0x3bc).
<P>Plik urzdzenia mona stworzy poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/bpcd b 41 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Sterownik ten jest zawarty w jdrach wersji 2.1. Wicej informacji
na temat tego sterownika znajdziesz w pliku <CODE>bpcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik SCSI.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   David Giller
Obsuga wielosesyjnoci:        tak (zaley od napdu)
Obsuga wielu napdw:          tak
Obsuga adowalnego moduu:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urzdzenia:                /dev/scd0, major 11
Plik konfiguracyjny:            cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: SCSI CDROM support?
Plik README:                    brak
</PRE>
<P>Parametry podawane podczas startu s zalene od typu kontrolera
SCSI. Wicej informacji znajdziesz w 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI HOWTO</A>.
<P>Obsugiwana jest wiksza ilo sterownikw (ilo ograniczona jest
maksymaln iloci urzdze na szynie SCSI). Stwrz pliki urzdze
z liczb gwn 11 i liczb poboczn poczwszy od 0:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/scd0 b 11 0
# mknod /dev/scd1 b 11 1
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Sterownik sam z siebie nie ma moliwoci czytania cyfrowych ramek
audio, ale niektre napdy SCSI maj tak moliwo i bd dziaa
z programem cdda2wav (ktry uywa oglnego interfejsu SCSI jdra).
<P>
<H3>Sterownik idecd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor gwny:                   Scott Snyder (snyder@fnald0.fnal.gov)
Obsuga wielosesyjnoci:        tak
Obsuga wielu napdw:          tak
Obsuga adowalnego moduu:     nie
Czytanie ramek audio:           tak (w obsugiwanych napdach)
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urzdzenia:                /dev/hd{a,b,c,d},  major 22
Plik konfiguracyjny:            cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla jdra: Include support for IDE/ATAPI CDROMs?
Plik README:                    ide-cd
</PRE>
<P>Sterownik ten jest przeznaczony dla CD-ROM-w ATAPI. Sterownik
przyjmuje nastpujce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
hdx=cyls,heads,sects,wpcom,irq
  lub
hdx=cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P><CODE>hdx</CODE> moe by jednym z: hda,hdb,hdc,hdd, albo po prostu hd i
wtedy oznacza kolejny napd. Tylko pierwsze trzy parametry s
wymagane (cyls,heads,sects). Np. <CODE>hdc=1050,32,64 hdd=cdrom</CODE>.
<P>Zmuszenie sterownika IDE, aby rozpozna twj CD-ROM, moe
przysparza troch kopotw, szczeglnie jeli masz wicej ni 2
urzdzenia albo wicej ni 1 kontroler IDE. Zwykle wszystko co jest
wymagane, to poda poprawne opcje z LILO. Szczegwe informacje
jak to zrobi znajdziesz w pliku <CODE>/usr/src/linux/Documentation/ide-cd</CODE>.<BR>
Przeczytaj go dokadnie.
<P>Nowsze jdra maj lepsz obsug dla wikszej iloci urzdze
IDE. Jeli masz problemy ze starszym jdrem, to uaktualnienie moe
pomc.
<P>Niektre kontrolery maj problemy sprztowe, ktre sterownik moe
obej. Moliwe, e musisz poda dodatkowe parametry sterownikowi,
aby to umoliwi. Zajrzyj do dokumenctaji.
<P>
<H2>4.4 Startowanie jdra.</H2>

<P>
<P>Moesz teraz wystartowa system z nowym jdrem. Pilnuj czy nie
pojawi si komunikat podobny do tego:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
hdd: NEC CD-ROM DRIVE:282, ATAPI CDROM drive
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>ktry informuje, e CD-ROM zosta odnaleziony przez sterownik
(komunikat bdzie si rni w zalenoci od napdu).
<P>Jeli komunikaty podczas startu pojawiaj si zbyt szybko, to
moesz do nich powrci wciskajc SHIFT-PgUp (jeli nie przeczae
konsol), albo wywietli je poleceniami <CODE>dmesg</CODE> lub <CODE>tail
/var/adm/messages</CODE>.
<P>Jeli napd nie moe by odnaleziony, to jest problem. Zobacz
sekcj na temat rozwizywania problemw..
<P>
<H2>4.5 Montowanie, odmontowywanie i wyjmowanie urzdze.</H2>

<P>
<P>Aby zamontowa CD-ROM, w pyt do napdu, i uruchom polecenie
<CODE>mount</CODE> jako <CODE>root</CODE> (zakda si tutaj, e stworzye
symboliczne dowizanie do twojego pliku urzdzenia tak jak to byo
zalecane powyej oraz e istnieje pusty katalog <CODE>/mnt/cdrom</CODE>):
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mount -t iso9660 -r /dev/cdrom /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Zawarto kompaktu znajduje si teraz w katalogu
<CODE>/mnt/cdrom</CODE>.
<P>S jeszcze inne opcje dla polecenia mount, ktre moesz uy;
zobacz w podrczniku systemowym "man" mount(8).
<P>Moesz doda pozycj do pliku <CODE>/etc/fstab</CODE>, aby
automatycznie montowa CD-ROM podczas startu, albo eby poda
parametry jakie maj by uyte podczas montowania; zobacz w
podrczniku systemowym "man" fstab(8).
<P>Zauwa, e eby odtwarza pyty myzyczne <EM>nie</EM> powiniene
prbowa ich montowa.
<P>Aby odmontowa CD-ROM, uyj jako <CODE>root</CODE> polecenia <CODE>umount</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# umount /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pyta moe by odmontowana tylko wtedy kiedy aden proces nie da
do niego dostpu (wczajc w to przypadek, kiedy biecym
katalogiem jest ktry z podkatalogw pyty lub jej katalog
gwny). Moesz potem wyj pyt. Wikszo napdw ma przycisk do
wyjmowania pyt; Jest take osobny program sucy do tego celu - 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/">eject</A>.
<P>Pamitaj, e nie moesz wyjmowa pyty podczas gdy jest ona
zamontowana (to moe lub nie by moliwe w zalenoci od rodzaju
napdu jaki posiadasz). Niektre sterowniki CD-ROM potrafi
automatycznie wysuwa szufladk jeli pyta jest odmontowywana i
wsuwa j kiedy jest montowana (mona wyczy t funkcj podczas
kompilacji albo przy pomocy programu).
<P>Moliwe jest, e po suchaniu pyty muzycznej nie bdziesz mg
zamontowa pyty. Musisz wysa polecenie audio "stop" (przy pomocy
jakiego programu do odtwarzania) przed prb
montowania. Problem ten wydaje si pojawia tylko ze sterownikiem
SBPCD.
<P>Ostatnie wersje jdra 2.0 i 2.1 obsuguj automounter oparty na
jdrze, ktry dostarcza przeroczyste dla uytkownika montowanie
usuwalnych mediw wcznie z CD-ROM-em. Potrzebne narzdzia
znajdziesz pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/kernel/autofs/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>
<H2>4.6 Rozwizywanie problemw.</H2>

<P>
<P>Jeli wci masz problemy po przejciu przez instalacj wg. tego
HOWTO, to tutaj jest kilka rzeczy, ktre naley sprawdzi. Punkty
s umieszczone wg. narastajcej zoonoci. Jeli ktry z nich
zawiedzie, to rozwi ten problem zanim posuniesz si dalej.
<P>
<H3>Krok 1: Upewnij si, e na pewno uywasz nowoskompilowanego jdra.</H3>

<P>
<P>Moesz sprawdzi dat jdra, aby zobaczy czy jest to to z
obsug CD-ROM-u. Mona to zrobi poleceniem <CODE>uname</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.18 #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996 i586
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>albo wywietlajc zawarto pliku <CODE>/proc/version</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/version
Linux version 2.0.18 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.2) #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli data si nie zgadza, to masz cay czas stare jdro. Czy
aby na pewno zresetowae komputer? Jeli uywasz LILO, czy
przeinstalowae je (z reguy piszc <CODE>/sbin/lilo</CODE>)? Jeli
startujesz z dyskietki, czy zrobie now dyskietk i uye jej
podczas startu?
<P>
<H3>Krok 2: Upewnij si, e odpowiednie sterowniki s wkompilowane</H3>

<P>
<P>Sprawdzi to moesz wywietlajc zawarto pliku
<CODE>/proc/devices</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/devices
Character devices:
 1 mem
 2 pty
 3 ttyp
 4 ttyS
 5 cua
 7 vcs

Block devices:
 3 ide0
22 ide1
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Najpierw poszukaj sterownika swojego CD-ROM-u. S to wszystko
urzdzenia blokowe, w tym przypadku wida, e obecny jest sterownik
<CODE>idecd</CODE> z numerem gwnym 22.
<P>Upewnij si take, e wkompilowana jest obsuga systemu plikw
ISO-9660 przez wywietlenie zawartoci pliku <CODE>/proc/filesystems</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/filesystems
        ext2
        msdos
nodev   proc
        iso9660
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Moesz te sprawdzi, ktre adresy I/O s uywane przez sterownik
zagldajc do pliku <CODE>/proc/ioports</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
howto % cat /proc/ioports
 ...
0230-0233 : sbpcd
 ...
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli ktry ze sterownikw, ktry myslae, e wkompilowae, si
nie pojawia, to co poszo nie tak z konfiguracj lub kompilacj
jdra. Zacznij proces instalacji jeszcze raz poczwszy od
konfiguracji i kompilacji jdra.
<P>
<H3>Krok 3: Czy jdro wykryo twj napd podczas startu?</H3>

<P>
<P>Upewnij si, e CD-ROM zosta wykryty podczas startu jdra.
Powiniene zobaczy odpowiedni komunikat. Jeli komunikat ten
przesun si poza ekran, to moesz go sprawdzi poleceniem
<CODE>dmesg</CODE>.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% tail /var/adm/messages
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli twj napd nie zosta zidentyfikowany, to co jest nie
tak. Upewnij si, e jest podczony do prdu i e wszystkie kable
s poprawnie podczone. Jeli twj napd posiada zworki do
przeczania zakresw adresw, to sprawd czy s poprawnie
ustawione (np. napd 0 jeli masz tylko jeden napd). CD-ROM-y
ATAPI musz by ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave"
jeli do interfejsu jest podczone tylko jedno urzdzenie. Jeli
napd dziaa pod DOS-em, to jest pewne, e sprzt dziaa.
<P>Wiele sterownikw uywa automatycznego wykrywania, ale niektre nie
i wykrywanie to nie zawsze dziaa. Uyj parametrw startowych
podanych dla twojego typu sterownika. Jeli nie jeste pewien co do
adresw I/O czy innych parametrw, to poprbuj kilka razy. LILO
moe by (i zwykle jest) tak skonfigurowane, eby przyjmowa
parametry wpisane rcznie podczas startu.
<P>Inna moliwo jest taka, e uye zego sterownika. Czasami
dokumentacja moe odwoywa si do interfejsw wasnych jako do
IDE, mylc uytkownika, ktry myli, e jego napd jest ATAPI.
<P>Jeszcz inna moliwo  to: twj napd (albo karta interfejsu)
jest jedn z "kompatybilnych", ktra potrzebuje inicjalizacji przez
sterownik DOS-owy. Sprbuj wystartowa DOS-a i zaadowa sterownik
dostarczony przez sprzedawc. Potem zresetuj mikko przy pomocy
klawiszy <CODE>Control-Alt-Delete</CODE>.
<P>Jeli twojego napdu nie ma w tym dokumencie, to moliwe jest, e
po prostu nie ma sterownika pod Linux-a dla niego. Moesz sprawdzi
w adresach podanych pod koniec tego dokumentu.
<P>
<H3>Krok 4: Czy moesz czyta dane z napdu?</H3>

<P>
<P>Sprbuj odczyta co z CD-ROM-u. Przy nastpujcym poleceniu
wiateko (jeli je masz) powinno si zapali i nie powinno by
adnych bdw. Upewnij si, e pyta jest woona i uyj
odpowiedniego dla siebie pliku urzdzenia.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=2048
^C
124+0 records in
124+0 records out
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jeli to dziaa, to jdro porozumiewa si z napdem i moesz
przej do kroku 5.
<P>Jeli nie, to moliw przyczyn jest plik urzdzenia. Upewnij si,
e plik urzdzenia w katalogu <CODE>/dev</CODE> ma poprawne liczby
gwn i poboczn zgodnie z tym co by podane wczeniej dla twojego
typu napdu. Sprawd czy prawa dostpu pozwalaj na odczyt i zapis.
<P>Raczej mniej prawdopodobnym jest eby mia jaki problem
sprztowy. Sprbuj potestowa napd pod DOS-em, jeli to moliwe,
eby sprawdzi czy to mogoby by przyczyn.
<P>
<H3>Krok 5: Czy moesz zamontowa napd?</H3>

<P>
<P>Jeli moesz czyta z napdu, ale nie moesz go zamontowa, to
sprawd najpierw czy wkompilowae obsug systemu plikw ISO-9660
wywietlajc zawarto pliku <CODE>/proc/filesystems</CODE> jak
poprzednio.
<P>Upewnij si, e montujesz napd z opcjami "-t iso9660" i "-r" i e
dobry i znany ci kompakt ISO-9660 (nie muzyczny) jest w
napdzie. Normalnie musisz montowa napd jako uytkownik
<CODE>root</CODE>.
<P>Upewnij si, e katalog, do ktrego montujesz, istnieje i e jest
pusty.
<P>Jeli CD-ROM jest montowany automatycznie podczas startu, to
upewnij si, e masz poprawny wpis w pliku /etc/fstab.
<P>Jeli jest u ciebie uruchomiony syslog demon, to mog by
komunikaty o bdach pochodzce od jdra, ktrych nie
widzisz. Sprbuj uy polecenia <CODE>dmesg</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
SBPCD: sbpcd_open: no disk in drive
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>W zalenoci od konfiguracji twojego systemu, bdy mog by take
zapisane w katalogu <CODE>/var/adm</CODE>.
<P>
<H3>Sprawdzanie problemw audio.</H3>

<P>
<P>Jeli napd dziaa z CD-ROM-ami, ale nie odtwarza pyt audio, oto
kilka moliwych rozwiza.
<P>Potrzebujesz programu do odtwarzania pyt muzycznych. Niektre z
nich mog by popsute, albp mog nie wsppracowa z twoim
napdem. Sprbuj uy innych i/lub przekompilowa je samemu. Dobrym
miejscem do poszukania takich programw jest 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/apps/sound/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Kilka sterownikw nie obsuguje odtwarzania pyt audio. Sprawd
plik README albo rdo sterownika czy to ten przypadek.
<P>Sprawd czy pyt sycha przez wejcie suchawkowe. Jeli tak to
problem ley tu raczej w twojej karcie muzycznej. Uyj programu
miksujcego, aby ustawi urzdzenie wejciowe i poziom
gonoci. Upewnij si, e zaoye kabel audio z napdu CD-ROM-u
do karty muzycznej. Upewnij si, e sterownik do karty dwikowej
dziaa (zobacz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> dostpne po polsku).
<P>
<H3>Kiedy wszystko inne zawiedzie.</H3>

<P>
<P>Jeli cigle masz problemy to tutaj jest jeszcze kilka ostatnich
rzeczy, ktrych moesz sprbowa:
<P>
<UL>
<LI>przeczytaj jeszcze raz dokadnie ten dokument.</LI>
<LI>poczytaj odwoania wymienione pod koniec tego dokumentu,
szczeglnie odpowiednie pliki README dostarczane wraz ze rdami
jdra.</LI>
<LI>wylij zapytanie na grup dyskusyjn <CODE>pl.comp.os.linux</CODE> albo
jak inn zwizan z Linux-em.</LI>
<LI>wylij zapytanie na list dyskusyjn o Linux-ie (w przypadku
Polski lista dyskusyjna jest poczona z grup dyskusyjn)</LI>
<LI>sprbuj uy najnowszej wersji jdra.</LI>
<LI>skontaktuj si ze swoim sprzedawc.</LI>
<LI>skontaktuj si z producentem CD-ROM-u.</LI>
<LI>wylij list do opiekuna twojego sterownika (sprawd w pliku
<CODE>/usr/src/linux/MAINTAINERS</CODE>)</LI>
<LI>przylij list do mnie.</LI>
<LI>odpal emacs-a i wpisz <CODE>Esc-x doctor</CODE> :-)</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Aplikacje.</A></H2>

<P>
<P>W sekcji tej znajduj si niektre aplikacje zwizane z CD-ROM-ami
dostpne pod Linux-a. Najnowsze informacje na temat archwiw
oprogramowania znajdziesz w &quot;Linux Software Map&quot;.
<P>
<H2>5.1 Odtwarzacze pyt muzycznych.</H2>

<P>
<P>Jest kilka programw umoliwiajcych suchanie pyt muzycznych
zarwno poprzez wyjcie suchawkowe jak przez kart muzyczn.
<P>
<DL>
<DT><B>Workman</B><DD><P>- graficzna odtwarzarka pod X11, z baz kompaktw i
wieloma innymi funkcjami.
<DT><B>WorkBone</B><DD><P>- interaktywna odtwarzarka tekstowa.
<DT><B>xcdplayer</B><DD><P>- prosta odtwarzarka pod X11.
<DT><B>cdplayer</B><DD><P>- bardzo prosta odtwarzarka obsugiwana z linii
polece.
<DT><B>Xmcd</B><DD><P>- odtwarzarka pod X11 napisana dla Motif-a
<DT><B>xmitsumi</B><DD><P>- inna odtwarzarka pod X11 dla napdw Mitsumi
<DT><B>xplaycd</B><DD><P>- inna odtwarzarka pod X11 poczona z mikserem dwiku
i programem do pomiaru VU.
<DT><B>cdtool</B><DD><P>- narzdzia obsugiwane z linii polece do odtwarzania
pyt audio.
</DL>
<P>Niektre z tych programw s zaprogramowane, aby uywa konkretnego
urzdzenia dla CD-ROM-u (np. <CODE>/dev/cdrom</CODE>). Moliwe, e
moesz poda prawidowe urzdzenie jako parametr, albo moesz
stworzy symboliczne dowizanie w katalogu <CODE>/dev</CODE>. Jeli
wysyasz wyjcie do karty muzycznej, to moliwe, e chcesz uy
miksera, aby ustawi gono, albo eby poda wejcie z kompaktu,
eby co nagra.
<P>
<H2>5.2 PhotoCD.</H2>

<P>
<P>Pyty PhotoCD uywaj systemu plikw ISO-9660 zawierajcy pliki z
obrazami we wasnym formacie. Nie wszystkie napdy CD-ROM pozwalaj
na czytanie w tym formacie.
<P>Program Hadmuta Danischa - <CODE>hpcdtoppm</CODE> - zamienia pliki
PhotoCD na przenony format pixmap. Mona go cign z 
<A HREF="ftp://ftp.gwdg.de/pub/linux/">ftp.gwdg.de</A> albo jako cz
narzdzi PBM (Portable Bit Map) dostpnych w wielu archiwach
(poszukaj "pbm" lub "netpbm").
<P>Program <CODE>photocd</CODE> Gerda Knorra 
<A HREF="mailto:kraxel@cs.tu-berlin.de">kraxel@cs.tu-berlin.de</A>
moe zamienia obrazy PhotoCD w pliki Targa lub bitmapy Windows i
OS/2.
<P>Ten sam autor napisa program <CODE>xpcd</CODE> pod X11 obsugujcy obrazy
PhotoCD. Moesz wybra obraz myszk, zobaczy widok roboczy w maym
okienku i zaadowa go w piciu moliwych rozdzielczociach. Moesz
take zaznaczy cz obrazu i zaadowa tylko t zaznaczon
cz. Pakietw tych moesz poszuka w 
<A HREF="ftp://ftp.cs.tu-berlin.de/pub/linux/Local/misc/">ftp.cs.tu-berlin.de</A>.
<P>Program do obrbki obrazw ImageMagic take obsuguje pliki
PhotoCD. Jest dostpny z 
<A HREF="ftp://ftp.x.org:/contrib/applications/ImageMagic/">ftp.x.org</A><P>
<H2>5.3 Mkisofs.</H2>

<P>
<P>Pakiet <CODE>mkisofs</CODE> Erica Youngdale'a pozwala tworzy system plikw
ISO-9660 na partycjach twardego dysku. Moe to by wykorzystane
pniej przy sprawdzaniu systemu plikw CD-ROM-u przed zapisaniem
go na pyt.
<P>Narzdzia dla waciwego zapisu danych na nagrywarkach s raczej
specyficzne dla danego sprzedawcy. Wymagaj take zapisu danych bez
przerywania, tak e wielozadaniowy system taki jak Linux nie jest
dobrym wyborem.
<P>
<H2>5.4 Narzdzia ISO-9660.</H2>

<P>
<P>S pewne narzdzia suce do weryfikowania kompaktu sformatowanego
na ISO-9660; moesz ich uy do sprawdzania podejrzanych
pyt. Pakiet mona znale na 
<A HREF="ftp://ftp.cdrom.com/pub/cdrom/ptf/">ftp.cdrom.com</A>.
Napisane zostay przez Billa Siegmunda i Richa Morina.
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Odpowiedzi na czsto zadawane pytania.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>6.1 Jak inny uytkownik ni root moe montowa i odmontowywa pyty?</H2>

<P>
<P>Wikszo polece <CODE>mount</CODE> posiada opcj <EM>user</EM>. Jeli zrobisz
tak pozycj w <CODE>/etc/fstab</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
/dev/sbpcd  /mnt/cdrom   iso9660     user,noauto,ro
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>to zwyky uytkownik bdzie mg zamontowa i odmontowa pyt
poleceniami:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% mount /mnt/cdrom
% umount /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pyta zostanie zamontowana z pewnymi opcjami, ktre zwikszaj
bezpieczestwo (np. programy nie mog by wykonywane, pliki
urzdze s ignorowane); w niektrych przypadkach moe to by zbyt
rygorystyczne.
<P>Inn metod jest zdybycie pakietu <CODE>usermount</CODE>, ktry pozwala
uytkownikom innym ni root montowa i odmontowywa urzdzenia
wyjmowalne takie jak dyskietki i CD-ROM-y, ale zmniejsza dostp do
innych urzdze (takich jak partycje twardych dyskw). Dostpny jest
na wikszoci serwerw ftp.
<P>Pod adresem <CODE>ftp.cdrom.com</CODE> znajduje si plik rdowy
<CODE>mount.c</CODE>, ktry pozwala na montowanie i odmontowywanie
CD-ROM-w (tylko) przez normalnych uytkownikw. Uruchamiany jest z
prawami root-a.
<P>
<H2>6.2 Dlaczego dostaj komunikat "device is busy" kiedy odmontowuj CD-ROM?</H2>

<P>
<P>Pyta nie moe by odmontowana jeli jakikolwiek proces da do
niej dostpu, wcznie z przypadkiem kiedy bierzcym katalogiem
jest ktry z podkatalogw pyty lub jej katalog gwny. Jeli nie
moesz znale procesu uywajcego pyt, to moesz uy polecenia
<CODE>fuser</CODE> tak jak to pokazano poniej:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% umount /cdrom
umount: /dev/hdd: device is busy
% fuser -v /cdrom
                     USER       PID ACCESS COMMAND
/mnt/cdrom           tranter    133 ..c..  bash
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Na niektrych systemach moliwe, e musisz by root-em, eby
uruchomi polecenie <CODE>fuser</CODE>, eby zobaczy procesy innych
uytkownikw.
<P>
<H2>6.3 Jak mam eksportowa CD-ROM dla innych komputerw przez NFS?</H2>

<P>
<P>Musisz doda pozycj do pliku <CODE>/etc/exports</CODE>. Wtedy
uytkownicy na tamtej maszynie bd mogli zamontowa to
urzdzenie. Szczegy znajdziesz w poleceniu "man 5 exports".
<P>
<H2>6.4 Czy mog startowa Linux-a z CD-ROM-u?</H2>

<P>
<P>Przy instalacji Linux-a najpopularniejsz metod jest uycie
dyskietki startowej. Niektre dystrybucje pozwalaj na start
Linux-a bezporednio z pyty.
<P>Michael Fulbright (
<A HREF="mailto:msf@redhat.com">msf@redhat.com</A>) zgosi, e jeli posiada si dobry CD-ROM,
ROM BIOS i napd CD-ROM ATAPI, to jest moliwe startowanie z
pyty. Najnowsza wersja <CODE>mkisofs</CODE> take obsuguje tworzenie
takich dyskw. Doda on jakie aty do obsugi standardu El Torito
dla startowalnych CD-ROM-w.
<P>
<H2>6.5 Jak mog przeczyta dane cyfrowe z pyty muzycznej?</H2>

<P>
<P>Heiko Eissfeldt (
<A HREF="mailto:heiko@colossus.escape.de">heiko@colossus.escape.de</A>) i Olaf Kindel napisali narzdzie,
ktre czyta dane audio i zachowuje je jako pliki dwikowe w
formacie <CODE>.wav</CODE>. Pakiet nazywa si <CODE>cdda2wav.tar.gz</CODE> i mona
go pobra z <CODE>ftp.icm.edu.pl</CODE>.
<P>Poniewa napdy CD-ROM zmieniaj si bardzo szybko, trudno jest
powiedzie ktre modele obsuguj czytanie danych
cyfrowych. Najlepiej zdoby najnowszy pakiet <CODE>cdda2wav</CODE> i
przeczyta zawart tam dokumentacj.
<P>Wicej informacji na ten temat znajdziesz na stronie 
<A HREF="http://www.tardis.ed.ac.uk/~psyche/cdda/">www.tardis.ed.ac.uk</A> oraz w FAQ grupy alt.cd-rom wymienionym w
referencjach.
<P>
<H2>6.6 Dlaczego polecenie find nie dziaa?</H2>

<P>
<P>Jeli uywasz tego polecenia na kompakcie w formacie ISO-9660 bez
Rock Ridge Extensions, to musisz doda opcj <CODE>-noleaf</CODE>. Wicej
szczegw w poleceniu "man find".
<P>(Z moich dowiadcze wynika, e prawie wszystkie nowsze pyty
Linux-a uywaj Rock Ridge Extensions, wic ten problem powinien
wystpowa bardzo rzadko.)
<P>
<H2>6.7 Czy Linux obsuguje jakie nagrywarki?</H2>

<P>
<P>Pakiet X-CD-Roast jest graficznym interfejsem do obsugi nagrywarek
CD. Pakiet mona znale na ftp.icm.edu.pl w kataloogu
<CODE>/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/</CODE>.
<P>Zobacz take &quot;Linux CD-Writing HOWTO&quot; pod adresem
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/CD-Writing-HOWTO.pl.html">www.jtz.org.pl</A> dostpne w jzyku polskim.
<P>
<H2>6.8 Dlaczego pojawia si taki komunikat "mount: Read-only file system when mounting a CD-ROM"?</H2>

<P>
<P>CD-ROM jest nonikiem tylko do odczytu. We wczeniejszych wersjach
jdra mona byo zamontowa pyt CD do zapisu i odczytu, ale zapis
by po prostu ignorowany. Od wersji 1.1.33 zostao to poprawione i
CD-ROM-y musz by montowane tylko-do-odczytu (np. z opcj -r).
<P>
<H2>6.9 Dlaczego wysuwa mi si szufladka kiedy zamykam system?</H2>

<P>
<P>Od wersji jdra 1.1.38, sterownik sbpcd wysuwa szufladk kiedy
pyta jest odmontowywana. Jeli zamykasz system, to zamontowana
pyta zostanie odmontowana i szufladka wysunita.
<P>Funkcja ta ma pomc przy zmianie pyt. Jeli szufladka jest
wysunita, to przy prbie odczytu lub zamontowania zostanie
zamknita automatycznie.
<P>Stwierdziem, e to powoduje problemy z niektrymi programami
(np. cdplay i workbone). Od wersji 1.1.60 jdra mona t funkcj
kontrolowa programowo. Przykadowy program zawarty jest w
dokumentacji do sterownika sbpcd programu (albo uyj 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/">eject</A>).
<P>
<H2>6.10 Mam "specjalny" kompakt, ktrego nie mona zamontowa?</H2>

<P>
<P>Ten specjalny kompakt to pewnie pyta XA (jak wszystkie PhotoCD czy
"one-offs" stworzone przy uyciu nagrywarek). Wikszo sterownikw
CD-ROM-w nie obsuguje pyt XA, chocia moe znajdziesz gdzie
jak at, ktra dodaje obsug takich pyt.
<P>Sterownik sbpcd <EM>obsuguje</EM> XA. Jeli uywasz tego sterownika,
to moesz sprawdzi czy pyta jest XA w ten sposb: otwrz plik
sbpcd.c i wcz wywietlanie "Table of Contents"
(DBG_TOC). Skompiluj i zainstaluj nowe jdra i wystartuj
je. Podczas kadego montowania TOC bdzie wywietlane na konsoli,
albo logowane do pliku). Jeli pierwsz wartoci w TOC jest 20, to
jest to pyta XA. Bajt ten ma warto 00 w normalnych
pytach. Jeli TOC pokazuje rne cieki, to jest to take znak,
e jest to pyta XA.
<P>(dziki dla Eberharda Moenkeberga za powysz informacj)
<P>Innymi moliwociami dla nieodczytywalnych CD-ROM-w s:
<P>
<OL>
<LI>Pyta nie uywa systemu plikw ISO-9660 (np. niektre uywaj
SunOS lub HFS).</LI>
<LI>Jest to pyta muzyczna.</LI>
<LI>Woye j do napdu "do gry nogami" :-)</LI>
</OL>
<P>
<H2>6.11 Czy wielopytowe napdy CD-ROM dziaaj z Linux-em?</H2>

<P>
<P>Kilku uytkownikw zgosio, e osigno jakie sukcesy z
wielopytowymi napdami CD-ROM SCSI. Musisz przypuszczalnie wczy
opcj "Probe all LUNs on each SCSI device" przy konfiguracji
jdra. Przynajmniej jeden uytkownik musia take zwikszy warto
oczekiwania (timeout) dla SCSI w sterowniku. Zgoszono mi, e Nakamichi
MBR-7 7 i Pioneer 12 dziaaj.
<P>Dostpne s take napdy wielopytowe EIDE/ATAPI. Jdro w wersji
2.0 ma szcztkow obsug dla napdw korzystajcych z funkcji
ioctl CDROM_SELECT_DISC. Plik z dokumentacj do sterownika IDE-CD
zawiera rda krtkiego programu do wybierania kompaktw, albo
moesz uy nowszej wersji opisanego wczeniej programu <CODE>eject</CODE>.
<P>
<H2>6.12 Dostaj bdy: "/cdrom: Permission denied"</H2>

<P>
<P>Niektre pyty maj tak ustawione prawa dostpu do swojego gwnego
katalogu, e tylko uytkownik root moe go czyta. Przykadem moe
tutaj by pyta InfoMagic z marca 1995. Jest to wyrana
niedogodno.
<P>Nastpujca ata, grzeczno ze strony Christopha Lametera (
<A HREF="mailto:clameter@waterf.org">clameter@waterf.org</A>) obchodzi
ten problem w jdrze.
<P>
<PRE>
From: clameter@waterf.org (Christoph Lameter)
Newsgroups: comp.os.linux.setup
Subject: InfoMagic Developers Set: Fix for CD-ROM permissions
Date: 12 Apr 1995 20:32:03 -0700
Organization: The Water Fountain - Mining for streams of Living Water
NNTP-Posting-Host: waterf.org
X-Newsreader: TIN [version 1.2 PL2]

Zbir pyt "InfoMagic Developers" z marca 1995 ma bdy poniewa
informacja o prawach dostpu zapisana w katalogu gwnym przysparza
nastpujcych problemw:

1. Pyta 1 bdzie zawsze miaa waciciela/grup 5101/51 i ma
dozwolony zapis (?)

2. Pyta 2 i 3 maj ustawione prawa rwx dla root-a i adnych praw dla
innych uytkownikw/grupy. Pyty tej nie mona odczyta z innego
uytkownika ni root! Mam uruchomionego BBS-a i musz je udostpni do
zgrywania dla innych.

Widziaem ju gdzie tam kilka poprawek do tego. Jednak kopot w tym,
e poprawki te zmieniaj prawa dla WSZYSTKICH katalogw na pycie. Ta
poprawka zmienia TYLKO prawa dostpu do katalogu gwnego pyty. Jeli
chcesz uruchamia czci Linux-a bezporednio z tej pyty to moesz
wpa w kopoty jeli wszystkie katalogi s czytelne dla wszystkich i
jeli wacicielem wszystkich jest root.

Poprawka ta zmieni prawa dostpu dla katalogu gwnego na r-xr-xr-x i
waciciela/grup na wartoci odpowiadajce opcjom uid i gid polecenia
mount.

Aby zaoy poprawk:
 cd /usr/src/linux/fs/isofs
 patch &lt;**TEN LIST**

i skompiluj ponownie jdro (moliwe, e musisz poprawi troch t
poprawk w zalenoci od wersji twojego jdra).

Poprawka ta powinna si przypuszczalnie znale w jdrze. Jaki interes
maj dane na pycie w grzebaniu prawami/wacicielem katalogu do
zamontowania?

--- inode.c.ORIG        Wed Apr 12 17:24:36 1995
+++ inode.c     Wed Apr 12 17:59:12 1995
@@ -552,7 +552,15 @@
    these numbers in the inode structure. */
 
        if (!high_sierra)
-         parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+       {  parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+           /* check for access to the root directory rights/owner CL */
+          if((inode->i_sb->u.isofs_sb.s_firstdatazone) == inode->i_ino)
+           { /* Change owner/rights to the ones demanded by the mount command */
+             inode->i_uid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_uid;
+             inode->i_gid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_gid;
+            inode->i_mode = S_IRUGO | S_IXUGO | S_IFDIR;
+           }
+        }
        
 #ifdef DEBUG
        printk("Inode: %x extent: %x\n",inode->i_ino, inode->u.isofs_i.i_first_extent);
@@ -805,4 +813,3 @@
 }
 
 #endif
-
</PRE>
<P>Zauwa, e powysza ata jest raczej stara i przypuszczalnie nie
zainstaluje si gadko w jdrze wersji 2.0. Zobacz take pytanie na
temat plikw ukrytych w dalszej czci tego dokumentu.
<P>
<H2>6.13 Jak mam interpretowa komunikaty o bdach IDE CD?</H2>

<P>
<P>Co to znaczy jak otrzymam komunikat o bdzie od sterownika
CD-ROM-u - np. taki: "hdxx: code: xx key: x asc: xx ascq: x"?
<P>To jest komunikat o statusie/bdzie od napdu IDE
CD-ROM. Domylnie sterownik IDECD wypisuje informacje otrzymane
przez napd bez "zawracania jdru gowy". Moesz zmieni to domylne
zachowanie, aby wywietla waciwy komunikat o bdzie, przez
zmian wartoci VERBOSE_IDE_CD_ERRORS w pliku
<CODE>/usr/src/linux/drivers/block/ide-cd.c</CODE> na 1 i rekompilacj
jdra.
<P>
<H2>6.14 Jak mog powiedzie jak prdko ma mj CD-ROM?</H2>

<P>
<P>Oto jeden sposb. Polecenie to mierzy jaki czas przeznaczony jest
na odczytanie 1500K danych z pyty:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% time -p dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=1k count=1500
1500+0 records in
1500+0 records out
real 5.24
user 0.03
sys 5.07
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Prdko CD-ROM-u o pojedynczej prdkoci wynosi 150 kb na sekund,
co powinno zabra okoo 10 sekund. Przy prdkoci podwjnej
zabraoby to 5 sekund, przy czterokrotnej - 2,5, itd...
<P>Czas "real" powyej jest przypuszczalnie tym, na ktry naley
patrze - w tym przypadku jest to CD-ROM podwjnej
prdkoci. Moesz zwikszy ilo danych, aby otrzyma bardziej
dokadn warto (w razie gdyby pyta, to te dane nie s
cache'owane). Przypuszczalnie powiniene uruchomi to polecenie
kilka razy i wzi redni z nich wszystkich.
<P>
<H2>6.15 Mj CD-ROM przesta dziaa odkd zainstalowaem Linux-a.</H2>

<P>
<P>Zwykym symptomem jest to, e dysk startowy uyty do instalacji
rozpozna twj CD-ROM, ale po tym jak Linux zosta zainstalowany na
dysku twardym czy dyskietce i zrestartowany - przesta rozpoznawa
twj napd.
<P>Najpopularniejszym powodem jest tutaj fakt, e w niektrych
dystrybucjach jdro instalowane nie zawsze jest tym samym jdrem,
ktre znajduje si na twojej dyskietce startowej. Wybrae
dyskietk, ktra obsugiwaa twj CD-ROM, podczas gdy jdro, ktre
zainstalowae, jest jdrem "oglnym" i nie ma w nim obsugi
CD-ROM-u. Moesz to sprawdzi postpujc zgodnie ze wskazwkami
zawartymi w sekcji Rozwizywanie problemw wczeniej w
tym dokumencie (np. zacznij od sprawdzenia <CODE>/proc/devices</CODE>).
<P>Rozwizaniem jest ponowna kompilacja jdra, upewniajc si
jednoczenie, e wszystkie sterowniki jakie potrzebujesz s
wczone. Zobacz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> (po polsku) jeli nie wiesz jak to zrobi.
<P>
<P>Jeli przekazae jakie parametry startowe do dyskietki
(np. "hdc=cdrom"), to musisz je doda do konfiguracji twojego
programu startujcego (zwykle jest to plik /etc/lilo.conf).
<P>
<H2>6.16 Na pycie s "ukryte" plik, ktrych nie mog odczyta.</H2>

<P>
<P>Niektre pyty posiadaj pliki z ustawionym bitem
"hidden". Normalnie nie mona zobaczy tych plikw. Jeli
zamontujesz pyt z opcj "unhide", to wtedy pliki te powinny by
dostpne (jako nie wida, by to byo gdziekolwiek udokumentowane).
<P>
<H2>6.17 Gdzie jest udokumentowane CD-ROM API?</H2>

<P>
<P>Jeli chcesz napisa wasn aplikacj, jak np. odtwarzarka audio,
to bdziesz musia zrozumie API - interfejs programowana aplikacji
(application programming interface).
<P>Oryginalnie sterownik CD-ROM-u uywa swojej wasnej funkcji
ioctl(), aby obsuy funkcje specyficzne dla kadego napdu. Pliki
nagwkowe takie jak <CODE>/usr/include/linux/sbpcd.h</CODE> opisuj
je. Poniewa wiele sterownikw bazowao na innych sterownikach,
interfejsy, jeli nie s identyczne, to maj wiele wsplnego.
<P>Ostatnio powstaa inicjatywa ustandaryzowania interfejsu dla
napdw CD-ROM kierowana przez Davida van Leeuwena
(
<A HREF="mailto:david@tm.tno.nl">david@tm.tno.nl</A>).
Polega ona na umieszczeniu oglnego kodu w jednym miejscu i
upewnieniu si, e wszystkie sterowniki zachowuj sie tak samo
Jest to udokumentowane w pliku
<CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom/cdrom-standard.tex</CODE>. Kilka
sterownikw to obsuguje. Spodziewam si, e w nastpnej gwnej
wersji jdra (3.0?) wszyskie sterowniki CD-ROM-w dostosuj si do
tego API.
<P>Moja ksika, <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, powica o wiele
wicej miejsca tematowi programowania CD-ROM-w, szczeglnie jeli
chodzi o funkcje audio. Zobacz na koniec sekcji Referencje.
<P>
<H2>6.18 Dlaczego nie widz dugich nazw na CD-ROM-ach z Windows-w?</H2>

<P>
<P>Jeli masz CD-ROM, ktry ma dugie nazwy pod Windows, ale nie pod
Linux-em, moe on by zformatowany do Microsoft-owego systemu
plikw Joliet. Rozwizanie znajdziesz w odpowiedzi na nastpne
pytanie.
<P>
<H2>6.19 Czy obsugiwany jest Microsoft-owy system plikw Joliet?</H2>

<P>
<P>Microsoft stworzy rozszerzenie do formatu ISO CD-ROM o nazwie
Joliet. W czasie pisania obsuga dla Joliet bya w trakcie
opracowywania; aty byy dostpne z adresu url
url="http://www-plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html">
lub 
<A HREF="ftp://www-plateau.cs.berkeley.edu/pub/multimedia/linux/joliet/">ftp://www-plateau.cs.berkeley.edu/pub/multimedia/linux/joliet/</A>.
<P>
<H2><A NAME="s7">7. Referencje.</A></H2>

<P>
<P>Wspomniaem ju o plikach README, zwykle zainstalowanych w
<CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>. Mog by one "kopalni
zota" jeli chodzi o informacje.
<P>Nastpujce dokumenty FAQ s okresowo wysyane na grup dyskusyjn 
<A HREF="news:news.answers">news.answers</A> i archiwizowane w takich
miejscach w Internecie jak 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/">rtfm.mit.edu</A>:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Hardware-HOWTO">Hardware-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Distribution-HOWTO">Distribution-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/CD-Writing-HOWTO.pl.html">CD-Writing-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
</UL>
<P>Przynajmniej tuzin firm sprzedaje dystrybucje Linux-a na
CD-ROM-ach; wikszo z nich jest podana w Distribution HOWTO.
<P>Nastpujce grupy dyskusyjne maj co wsplnego z CD-ROM-ami:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.hardware">comp.publish.cdrom.hardware</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.multimedia">comp.publish.cdrom.multimedia</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.software">comp.publish.cdrom.software</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.sys.ibmpc.hardware.cd-rom">comp.sys.ibm.pc.hardware.cd-rom</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:alt.cd-rom">alt.cd-rom</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:alt.cd-rom.reviews">alt.cd-rom.reviews</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:pl.com.os.linux">pl.comp.os.linux</A> -
polskojzyczna grupa dotyczca Linux-a w oglnoci</LI>
</UL>
<P>Dobrym rdem informacji s take grupy <CODE>comp.os.linux</CODE>.
<P>Due archiwum informacji z CD-ROM-w jest na 
<A HREF="ftp://ftp.cdrom.com:/pub/cdrom/">ftp.cdrom.com</A>.
<P>[Od tumacza.]
W Polsce polecam wspomniane ju wczeniej 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Dokument FAQ na temat urzdze IDE i ATA mona zanle pod adresem 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers/pc-hardware-faq/enhanced-IDE/">rtfm.mit.edu</A> oraz 
<A HREF="http://www.seagate.com/techsuppt/faq/faqlist.html">www.seagate.com</A>.
<P>Western Digital- firma, ktra zapocztkowaa protok IDE - ma
informacje na temat tego protokou 
<A HREF="ftp://fission.dt.wdc.com/pub/standards/atapi">na swoim    serwerze ftp</A>.
<P>Stron WWW powicon multimediom mona take znale na 
<A HREF="http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/">viswiz.gmd.de</A>. Creative Labs ma swoj stron pod adresem
<A HREF="http://www.creaf.com/">www.creaf.com</A>.
<P>W Linux Documentation Project powstao kilka ksiek na temat
Linux-a, wczajc <EM>Linux Installation and Getting
Started</EM>. S one dostpne za darmo poprzez anonimowane FTP z
wikszoci archiww Linux-owych albo mona je otrzyma w formie
trwaej.
<P><EM>Linux Software Map</EM> (LSM), czyli mapa oprogramowania pod
Linux-a jest nieocenionym rdem. LSM mona znale na rnych
serwerach ftp wcznie z 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/LSM/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Lista dyskusyjna na temat Linux-a ma kilka "kanaw" powiconych
rnym tematom. Aby si dowiedzie jak si doczy, wylij list ze
sowem "help" w treci na adres 
<A HREF="mailto:majordomo@vger.rutgers.edu">majordomo@vger.rutgers.edu</A>. (Zauwa, e podczas pisania
tego dokumentu listy te byy porzdnie przecione i szukano
jakiego miejsca zastpczego.)
<P>Na koniec bezwstydna reklama: Jeli chcesz si dowiedzie o wiele
wicej na temat multimediw pod Linux-em (szczeglnie na temat
aplikacji i programowania CD-ROM-w i kart muzycznych), zobacz moj
ksik <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, ISBN 1-56592-219-0, wydan
przez O'Reilly and Associates. Tak jak oryginalna wersja angielska,
w druku s wersje francuska i japoska. Po szczegy zadzwo
800-998-9938 w Pnocnej Ameryce, albo sprawd adres 
<A HREF="http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html">www.ora.com</A> albo moj stron domow 
<A HREF="http://www.pobox.com/~tranter/">www.pobox.com</A>.
<P>
<H2>7.1 Od tumacza.</H2>

<P>
<P>Tumaczenie to jest chronione prawami autorskimi &copy; Bartosza
Maruszewskiego.
Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na prawach takich
samych jak dokument oryginalny.
<P>Jeli znalaze jakie race bdy ortograficzne, gramatyczne,
skadniowe, techniczne to pisz do mnie:
<P>
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><P>Oficjaln stron tumacze HOWTO jest
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/">http://www.jtz.org.pl/</A><P>Aktualne wersje przetumaczonych dokumentw znajduj si na
teje stronie. Dostpne s take poprzez anonimowe ftp pod adresem
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/JTZ/">ftp.jtz.org.pl</A> w katalogu <CODE>/JTZ/</CODE>.
<P>Przetumaczone przeze mnie dokumenty znajduj si take na
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html">mojej stronie WWW.</A> S tam te odwoania do Polskiej Strony
Tumaczeniowej.
<P>Kontakt z nasz grup, grup tumaczy moesz uzyska poprzez list
dyskusyjn jtz@jtz.org.pl. Jeli chcesz sie na ni zapisa, to
wylij list o treci <CODE>subscribe jtz Imi Nazwisko</CODE> na adres
<CODE>majordomo@ippt.gov.pl</CODE>
<P>Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez tumacza to:
<P>- cofnicie ekranu SHIFT-PgUp<BR>
- info o polskiej licie i grupie dyskusyjnej.
<P>
</BODY>
</HTML>