File: Dos2Linux-HOWTO.pl.html

package info (click to toggle)
doc-linux-pl 2002.06.14-2
links: PTS
area: main
in suites: etch, etch-m68k, jessie, jessie-kfreebsd, lenny, squeeze, wheezy
size: 6,900 kB
ctags: 968
sloc: makefile: 66
file content (1349 lines) | stat: -rw-r--r-- 56,394 bytes
parent folder | download | duplicates (5)
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>Szybkie przejcie od DOS-a do Linux-a.</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>Szybkie przejcie od DOS-a do Linux-a.<BR></H1>

<H2>Autor: Guido Gonzato,
<A HREF="mailto:Guido@ibogfs.cineca.it">Guido@ibogfs.cineca.it</A><BR>
v1.0 11 Grudnia 1996<BR>
<B>Wersja polska: Bartosz Maruszewski,
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><BR></B>
v1.31, 26 Lipca 1997</H2>
<P><HR>
<EM>   Dokument ten jest dedykowany tym wszystkim (wkrtce byym)
   uytkownikom DOS-a, ktrzy zdecydowali si przej na Linux-a,
   system typu Unix pierwotnie przeznaczony na komputery klasy PC.
   Dokument ten zosta napisany w standardzie ISO-8859-2.
   Oryginalna wersja znajduje si pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/docs/HOWTO">ftp.icm.edu.pl</A> w katalogu <CODE>/pub/Linux/docs/HOWTO</CODE>.
   Nowsza wersja zawiera uaktualnione wskazania na katalog z jdrami na
   ftp.icm.edu.pl.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>1.1 Czy Linux jest dla ciebie odpowiedni?</H2>

<P>
<P>Wic chcesz przej z DOS-a na Linux-a ? Dobry pomys, ale
ostrzegam: moe ci to wyj bokiem. Wedug mnie nie ma takiego
czego jak "najlepszy komputer" czy "najlepszy system operacyjny";
wszystko zaley od tego do czego dana konfiguracja ma suy.
Dlatego te nie wierz, e Linux jest najlepszym wyjciem dla
kadego - nawet jeli jest on technicznie lepszy od wielu
komercyjnych systemw operacyjnych. Naprawd nie poaujesz
Linux-a jeli to czego szukae, to software do programowania,
Internet, TeX... w ogle techniczny software, ale jeli w
wikszoci potrzebujesz software'u komercyjnego, jeli nie czujesz
si na siach uczy setek polece i wklepywa je z klawiatury, to
szukaj gdzie indziej.
<P>Linux nie jest (jak na razie) tak atwy w uytkowaniu i
konfigurowaniu jak Windows czy Mac, tak wic przygotuj si do
grzebania w plikach konfiguracyjnych. Pomimo tych przestrg,
powiem ci, e jestem 100% przekonany, e jeli naleysz do
tej dobrej grupy uytkownikw, to odnajdziesz w Linux-ie swoj
komputerow Nirvan.
<P>Zakadam, e
<UL>
<LI>- Znasz podstawowe polecenia i zaoenia DOS-a,</LI>
<LI>- Linux, ewentualnie z XWindows-ami, jest zainstalowany
poprawnie na twoim komputerze,</LI>
<LI>Twoj powok (odpowiednik COMMAND.COM) jest <CODE>bash</CODE></LI>
<LI>Rozumiesz, e ten dokument to dopiero niekompletny pocztek.
Na temat wikszej iloci szczegw przeczytaj podrcznik Matta
Welsha "Linux Installation and Getting Started" i/lub Larry'ego
Greenfielda "Linux User Guide". Mona je znale pod adresem
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LDP/">ftp.icm.edu.pl</A> w katalogu <CODE>/pub/Linux/sunsite/docs/LDP/</CODE>.</LI>
</UL>
<P>To HOWTO zastpuje poprzednie mini-HOWTO o tym samym tytule.
<P>
<H2>1.2 Tak jest. Powiedz mi jeszcze.</H2>

<P>
<P>Zainstalowae Linux-a na PC-cie. Zaoye sobie konto, wykonujc
instrukcje podczas instalacji (jeli nie, to wpisz <CODE>adduser</CODE>
<EM>teraz !!!</EM>) i Linux dziaa. Wanie wpisae swj login
(indentyfikator) i haso (password) i patrzysz na ekran mylc:
"No... i co teraz?"
<P>Teraz - nie rozpaczaj. Jeste prawie gotw robi to samo co w
DOS-ie i wiele wicej. Jeliby dziaa na DOS-ie a nie na
Linux-ie zrobiby jedn z tych rzeczy:
<P>
<UL>
<LI>1. wykonywanie programw i tworzenie, kopiowanie,
przegldanie, kasowanie i zmienianie nazw plikw;</LI>
<LI>2. cd, md, rd, i dir;</LI>
<LI>3. formatowanie dyskietek i kopiowanie na nie plikw;</LI>
<LI>4. grzebanie w AUTOEXEC.BAT albo CONFIG.SYS;</LI>
<LI>5. pisanie wasnych plikw .BAT albo programw;</LI>
<LI>6. no i pozostay 1%.</LI>
</UL>
<P>Ucieszysz si bardzo jeli dowiesz si, e to samo mona robi pod
Linux-em w podobny sposb jak pod DOS-em. Pod DOS-em przcitny
uytkownik uywa tylko kilku polece z ponad 100 dostpnych; to
samo mona powiedzie o Linux-ie. Jeli przypadkowo nie znasz
polece do wykonywania tego co jest w licie powyej, to odpu
sobie - nie czytaj. Nie bd wyjania co to katalog czy zmienna
PATH.
<P>Kilka notek zanim pjdziemy dalej:
<P>
<UL>
<LI>1. W przeciwiestwie do DOS-a Linux ma wbudowane mechanizmy
zabezpieczajce. Kiedy wczysz PC-ta i odpalisz Linux-a musisz
si "zalogowa", to znaczy zrobi si widocznym dla systemu.
Pliki i katalogi maj odpowiednie prawa dostpu i niektre nie
s dostpne dla zwykego uytkownika. (Zobacz sekcj 
<A HREF="#permissions">Prawa dostpu</A>). Jest tak poniewa Unix to
system wielouytkownikowy; poza tym zwyky uytkownik nie jest
wacicielem systemu i nie moe nim zarzdza czy sterowa jego
dziaaniem; tylko uytkownik o identyfikatorze "root" (ang.
korze) ma wadz w tym systemie.  (Ten facet jest administratorem
systemu. Na swoim PC-cie ty bdziesz root-em). Pliki i katalogi
maj odpowiednie prawa dostpu i niektre z nich nie s dostpne
dla zwykego uytkownika. A DOS pozwoliby ci wyczyci cay dysk
twardy.
   </LI>
<LI>2. Kiedy ju skoczysz pracowa, <B>NIE WOLNO CI WYCZY
PC-TA OD TAK PO PROSTU</B> Musisz w odpowiedni sposb
"zamkn system" (nacinij CTRL-ALT-DEL, poczekaj a system zrobi
wszystko co powinien, aby bezpiecznie wyczy komputer i napisze,
e jest w porzdku i wtedy moesz wyczy komputer).
Jeli pracujesz pod XWindows to wcinij CTRL-ALT-BACKSPACE, albo
wybierz wyjcie z Menu i dalej to samo co wyej.
Od tumacza: Moesz te napisa shutdown -h now i czeka a pojawi
si napis <I>System halted.</I>
   </LI>
<LI>3. Usilnie zachcam do eksperymentowania i prbowania
samemu: Na pewno ci nie zaszkodzi. Pomoc znajdziesz w poleceniach
takich jak: "man &lt;polecenie&gt;" - podrcznik systemowy (nie zadawaj
pyta bez przeczytania; wyjcie z niego to klawisz 'q'),
"apropos &lt;polecenie&gt;" - to wywietla wszystkie polecenia
zwizane z danym sowem, "whatis &lt;polecenie&gt;" - podobnie do apropos.
   </LI>
<LI>4. Wikszo mocy Unix-w pochodzi z prostej koncepcji
strumieni i potokw, bardziej rozwinitych ni pod DOS-em. Proste
polecenia mog by poczone w bardziej zoony potok i wykonywa
do skomplikowane zadania. (Bardzo duo ludzi uywa tych zalet;
tobie te radz si tego pouczy. Proste przykady mona znale w
plikach Makefile przy ciganiu i instalacji nowych aplikacji)
</LI>
<LI>5. Konwencja oznacze:
   
a. &lt;...&gt; oznacza co co musi by podane, natomiast [...]
oznacza co co moe by podane, ale nie musi. Np.: <CODE>tar -tf
&lt;plik.tar&gt; [plik_log]</CODE> plik.tar musi by
podany, a przekierowanie wyjcia do pliku plik_log - nie.
   
b. od teraz skrt "PPS" oznacza "Przeczytaj Podrcznik Systemowy
man, aby uzyska wicej informacji.
(Od tumacza: oto trzy najczciej uywane skrty wrd "Linux-owcw":
RTFM - Read The Fascinating (Fucking) Manual (Przeczytaj Fascynujcy
[albo jak kto woli Pieprzony] Manual [man])
FAQ - Frequently Asked Questions - dokukment z Czsto Zadawanymi Pytaniami
HOWTO - dokument taki jak ten - Jak To Zrobi)</LI>
</UL>
   
<P>Jeste teraz gotowy, aby uczy si Linux-a.
<P>
<H2>1.3 Dla niecierpliwych.</H2>

<P>
<P>Nie moesz si ju doczeka ? No to masz tu skrt polece Linux-a:
<PRE>
   
   DOS                     Linux                   Uwagi
   ------------------------------------------------------------------------------
   
   BACKUP                  tar -Mcvf device dir/   zupenie co innego
   CD dirname\             cd dirname/             prawie ta sama skadnia
   COPY file1 file2        cp file1 file2          ------ " ------
   DEL file                rm file                 UWAGA: nie ma UNDELETE
   DELTREE dirname         rm -R dirname/          ------ " ------
   DIR                     ls                      nie zupenie ta sama
                                                   skadnia
   EDIT file               vi file                 raczej ci si nie spodoba
                           emacs file              ten jest lepszy
                           jstar file              podobny do EDIT-a
   FORMAT                  fdformat,
                           mount, umount           raczej inna skadnia
   HELP command            man command             ta sama filozofia
   MD dirname              mkdir dirname/          prawie ta sama skadnia
   MOVE file1 file2        mv file1 file2          ------ " ------
   NUL                     /dev/null               ------ " ------
   PRINT file              lpr file                ------ " ------
   PRN                     /dev/lp0,
                           /dev/lp1                ------ " ------
   RD dirname              rmdir dirname/          ------ " ------
   REN file1 file2         mv file1 file2          nie dotyczy wielu plikw
   RESTORE                 tar -Mxpvf device       inna skadnia
   TYPE file               less file               o wiele lepszy
   WIN                     startx                  dwa rne bieguny !!!
</PRE>
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Pliki i programy.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>2.1 Pliki: pojcie oglne.</H2>

<P>
<P>Linux posiada system plikw - co oznacza "struktura katalogw i
plikw" - bardzo podobny do DOS-owego. Pliki posiadaj nazwy,
ktre podlegaj specjalnym zasadom, s zapisywane w katalogach,
niektre s wykonywalne, a wrd tych wikszo ma rne opcje.
Moesz te uywa masek ('*', '?'), przekierowa strumieni oraz
potokw. Jest tylko troch mniejszych rnic.
<P>
<UL>
<LI>- Pierwsza rnica: W DOS-ie nazwy plikw maja posta 8.3 - czyli
8 znakw na nazw i 3 znaki na rozszerzenie. W Linux-ie jest
inaczej (lepiej). Jeli twj Linux uywa systemu plikw "ext2"
(nie wane w tej chwili co to znaczy) lub umsdos, to moesz uywa
duszych nazwa plikw. Np. To_jest-bardzo.duga.nazwa.pliku.
(nazwa moe mie do 255 znakw)
   
(Od tumacza: W tej chwili standardowo podczas instalacji Linux-a
umieszczany jest na dysku system plikw "ext2". W rzeczywistoci
Linux nie zna takiego czego jak rozszerzenie; w Linux-ie jest po
prostu nazwa pliku nie wane jakie znaki tam si znajduj - a mog
to by nawet znaki kontrolne, chocia nie radz ich uywa, bo
potem mog by problemy z usuniciem takiego pliku)
   
Zauwa, e uyem tu maych jak i duych liter. Ot...
   </LI>
<LI>- Druga rnica: Due i mae litery s rozrnianie przez Linux-a.
To znaczy plik i Plik i PliK to trzy rne pliki. To samo odnosi
si do polece: jeli wykonasz polecenie <CODE>ls</CODE> (odpowiednik
DOS-owego DIR) otrzymasz list plikw w biecym katalogu, ale
jeli napiszesz LS i wciniesz &lt;&lt;ENTER&gt;&gt; to otrzymasz bd mwicy,
e nie ma takiego polecenia.
   </LI>
<LI>- Trzecia rnica: jeli zaczniesz nazw pliku od kropki, plik ten
bdzie plikiem ukrytym. Na przykad: .Jestem.Plikiem.Ukrytym nie
pokae si po wydaniu polecenia <CODE>ls</CODE>.
   </LI>
<LI>- Czwarta rnica: Nie ma obowizkowych rozszerze .COM czy .EXE
dla plikw wykonywalnych (programw) albo .BAT dla plikw
wsadowych. Pliki wykonywalne maj ustawione odpowiednie prawa
dostpu i s wywietlane:
- z gwiazdk (*) na kocu jeli wydasz polecenie <CODE>ls -F</CODE>
- na zielono jeli masz kolorowy monitor i wydasz polecenie
<CODE>ls --color</CODE>
Pod DOS-em pliki z rozszerzeniem .BAK to kopie zapasowe; Pod
Linux-em takie pliki kocz sie na ~
   </LI>
<LI>- Pita rnica: opcje do programw DOS-owych podawane s ze
znakiem / na pocztku np. dir /s; natomiast programy Linux-owe
za opcj rozumiej cig znakw z mylnikiem - na pocztku, np.
ls -R.</LI>
</UL>
<P>Moesz teraz skoczy do sekcji 
<A HREF="#files">Tumaczenie    polece z DOS-a na Linux-a</A>, ale na twoim miejscu czytabym dalej.
<P>
<H2>2.2 Doczenia symboliczne.</H2>

<P>
<P>Systemy typu Unix maj taki typ pliku, ktry nie istnieje pod
DOS-em - symboliczne doczenie. Mona to uwaa za wskanik na
plik lub katalog i moe by uywany zamiast tego pliku czy
katalogu, na ktry wskazuje. Co podobnego do skrtw w Win'95.
Przykadami docze symbolicznych mog by:
<CODE>/usr/X11</CODE>, ktry wskazuje na <CODE>/usr/X11R6</CODE>;
<CODE>/dev/modem</CODE>, ktry wskazuje na <CODE>/dev/cua0</CODE> lub
<CODE>/dev/cua1</CODE>.
<P>Aby utworzy symboliczne doczenie napisz:
<P>
<PRE>
     ln -s &lt;plik_lub_katalog&gt; &lt;nazwa_doczenia&gt;
</PRE>
<P>Na przykad:
<P>
<PRE>
   $ ln -s /usr/doc/g77/DOC g77podrecznik.txt
</PRE>
<P>Teraz moesz wykonywa operacje na <CODE>g77podrecznik.txt</CODE> zamiast na
<CODE>/usr/doc/g77/DOC</CODE>.
<P>
<H2><A NAME="permissions"></A> 2.3 Atrybuty plikw w Linux-ie.</H2>

<P>
<P>Kady plik i katalog w Linux-ie ma swoje prawa dostpu, zwane przez
uytkownikw DOS-a atrybutami. Postaram si przybliy to pojcie
i wyjani co oznacza magiczne 755.
<P>Jak wydasz polecenie ls -l to wywietli si co na ksztat:
<P>
<PRE>
   -rw-r--r--   1 root     root        32251 Feb 15 14:32 DOS2Linux
   -rw-r--r--   1 root     root        38338 Feb 20 13:15 DOS2Linux.pl.sgml
   -rw-r--r--   1 root     root        18144 Feb 19 18:34 Locales-HOWTO.sgml
   -rw-r--r--   1 root     root         1398 Feb 19 18:30 howto.dat
   -rw-r--r--   1 root     root          317 Feb 14 14:24 next.gif
   -rw-r--r--   1 root     root           37 Feb 19 20:03 plik_log
   -rw-r--r--   1 root     root          317 Feb 14 14:24 prev.gif
   -rw-r--r--   1 root     root          610 Feb 19 12:01 slowniczek
   -rw-r--r--   1 root     root         5655 Feb 16 21:54 slowniczek.uwagi
   -rw-r--r--   1 root     root         2601 Feb 18 22:29 tlumaczenie.howto
   -rw-r--r--   1 root     root          316 Feb 14 14:24 toc.gif
   -rw-r--r--   1 root     root          723 Feb 20 12:40 todo
   -rw-r--r--   1 root     root         1307 Feb 19 19:36 zasady
</PRE>
<P>Pierwsza kolumna z lewej to wanie wspomniane prawa dostpu, 3. i
4. to waciciel i grupa do jakiej dany plik naley.
Oglnie wyglda to tak:
<P>
<PRE>
   -  rwx  rwx  rwx
</PRE>
<P>r - read (moliwo czytania)
w - write (moliwo zapisu)
x - execute (moliwo wykonywania, bd dla katalogw moliwo
przeszukiwania i ustawienia go jako biecy <CODE>cd</CODE>)
Oczywicie w rzeczywostoci nie ma tam spacji, ale je robi dla
czytelnoci. W miejscu pierwszej kreski moe znajdowa si jedna z
liter: d, l, b, c - s to tylko najpopularniejsze. I tak oznaczaj
one odpowiednio: katalog, symboliczne doczenie, urzdzenie
blokowe, urzdzenie znakowe.
Dalej: od lewej: pierwsza trjka liter to prawa dla waciciela
pliku, druga trjka - dla grupy do jakiej naley plik, trzecia -
dla pozostaych uytkownikw. W pierwszej i drugiej trjce mog
si pojawi litery s lub S zamiast x - oznacza to, eby wykona
plik z takimi prawami jakie ma waciciel pliku albo grupa, a nie
ten kto go uruchamia. Na przykad plik /usr/bin/passwd ma
ustawione pierwsze x na s, eby mg dokona zapisu do pliku
/etc/passwd, do ktrego moe pisa tylko root, a nie zwyky
uytkownik, ktry uruchamia ten program.
<P>Polecenie <CODE>chmod</CODE> pozwala zmienia te prawa dostpu - jeli
jeste wacicielem pliku.
<P>Podstawmy sobie nastpujce wartoi:
<P>
<PRE>
   -  rwx  rwx  rwx
      421  421  421
        4    2    1  - te wartoci s dla s, S i t
                       (na temat 't' zobacz "man chmod")
</PRE>
<P>eby ustawi jakie prawa dostpu naley doda do siebie te liczby,
ktre stoj przy prawach, ktre chcemy ustawi, ale dla kadej
trjki osobno.
Troch przykadw dla lepszego zrozumienia:
<P>
<PRE>
   - r-x --- --- nazwa_pliku
     4 1
</PRE>

To bdzie 4+0+1, 0+0+0, 0+0+0 czyli 500. <CODE>chmod 500 nazwa_pliku</CODE>
zmieni prawa dostpu na odczyt i wykonywanie dla waciciela i
zabierze wszystkie prawa dla grupy i innych uytkownikw.
<P>
<PRE>
   - rwx r-x r-x nazwa_pliku
     421 4-1 4-1
</PRE>
<P>To bdzie 4+2+1, 4+0+1, 4+0+1 czyli 755 - to jest chyba
najczstsze ustawienie.
<P>
<PRE>
   - rws r-x r-x
     421 4 1 4 1
       4
</PRE>
<P>To bdzie 4+0+0 - najwaniejsze s wartoci s, S, t chyba, e ich
nie ma - 4+2+1 4+0+1, 4+0+1 czyli 4755
<P>
<P>Teraz atwiejszy sposb na zmian praw dostpu.
Polecenie chmod moe te przyjmowa takie parametry:
<P>
<PRE>
   
     chmod ugoa+-=rwx &lt;plik>
</PRE>
<P>I tak: u - user (waciciel pliku), g - group (grupa do jakiej
plik naley), o - others (pozostaa cz uytkownikw).
+ ustawia podane prawa, a - zabiera. = czyni podane prawa jedynymi
prawami jakie posiada dany plik.
<P>Przykady:
<P>
<PRE>
     chmod u+x &lt;plik> - nadaje wacicielowi pliku prawo do
        wykonywania go.
     chmod ug+rx &lt;plik> - nadaje wacicielowi i grupie, do ktrej
        naley plik prawa do odczytu i wykonywania
</PRE>
<P>To powinno wyjani wiele spraw zwizanych z prawami dostpu.
Wicej szczegw znajdziesz w podrczniku systemowym "man".
<P>
<H2><A NAME="files"></A> 2.4 Pliki: Porwnanie podstawowych polece DOS-owych z Linux-owymi.</H2>

<P>
<P>
<PRE>
   DOS          Linux

   COPY         cp
   DEL          rm
   REN          mv
   TYPE         cat
   MORE         more, less - mona te uywa jako polecenie, nie tylko
                             jako filtr (ten drugi jest lepszy, ma wicej
                             moliwoci)
   Przekierowywanie strumieni i potoki wygladaj tak samo.
   
   Maski: '*', '?' oraz [znaki]
        [znaki] - oznacza pokolei kady, ale zawsze jeden, z
        wymienionych w rodku znakw, np:
        
        ls *[abc] - wywietl nazwy plikw koczcych si na 'a' lub 'b' lub 'c'
        ls *[a-g] - wywietli nazwy plikw koczcych si na jedn z
                    liter od a do g
   
   nul          /dev/null
   prn,lst      /dev/lp0, lpr
   
   PRZYKADY
   
   DOS                                  Linux
   
   C:\GUIDO>copy joe.txt joe.doc           $ cp joe.txt joe.doc
   C:\GUIDO>copy *.* total                 $ cat * > total
   C:\GUIDO>copy fractals.doc prn          $ cat fractals.doc | lpr
   C:\GUIDO>del temp                       $ rm temp
   C:\GUIDO>del *.bak                      $ rm *~
   C:\GUIDO>ren paper.txt paper.asc        $ mv paper.txt paper.asc
   C:\GUIDO>type letter.txt                $ more letter.txt
   C:\GUIDO>type letter.txt                $ less letter.txt
   C:\GUIDO>type letter.txt > nul          $ cat letter.txt >/dev/null
           n/d                             $ more *.txt *.asc
           n/d                             $ cat section*.txt
           n/d - niedostpne
</PRE>

Uwagi:<BR>
1) * jest sprytniejsz mask pod Linux-em:<BR>
- * oznacza jakkolwiek nazw nie zaczynajc si na .<BR>
- *.* oznacza nazw, ktra ma w rodku kropk<BR>
- p*r oznacza nazw zaczynajca si na p a koczc na r<BR>
- *c* oznacza nazw zawierajc w rodku c<BR>
2) Podczas uywania less moesz porusza si po pliku<BR>
- w przd - spacja<BR>
- w ty - b<BR>
lub strzakami<BR>
- wszystkie dostpne funkcje otrzymasz naciskajc h<BR>
3) W Linux-ie <B>NIE MA UNDELETE</B>, wic pomyl dwa razy zanim
skasujesz.<BR>
4) W Linux-ie znaczek &gt; przekierowuje standardowe wyjcie, ale nie
standardowe wyjcie bdw; aby bdy take znalazy si w pliku
musisz napisa np. cat plik >plik_log 2>&amp;1 - ale to dziaa
tylko w powoce bash lub sh.
Od tumacza: aby dowiedzie si jak powok uywasz napisz <CODE>echo
$shell</CODE><BR>
5) Nie ma polecenia DOS-owego RENAME; tzn. ren *.xxx *.yyy nie
zadziaa<BR>
6) Uywaj <CODE>cp -i</CODE> oraz <CODE>mv -i</CODE>, aby zosta ostrzeonym,
kiedy plik ma zosta zmazany.
<P>
<H2>2.5 Wykonywanie programw: wielozadaniowo i sesje.</H2>

<P>
<P>Aby uruchomi program podaj jego nazw i wcinij
&lt;&lt;ENTER&gt;&gt;.  Jeli katalog (sekcja 
<A HREF="#directories">Katalogi</A>), w ktrym znajduje si dany
program, jest w zmiennej PATH (sekcja 
<A HREF="#system_init">Inicjacja systemu</A>), program si uruchomi. Wyjtek: W
przeciwiestwie do DOS-a, pod Linux-em jeli program znajduje si
w katalogu biecym nie uruchomi si, o ile katalog biecy nie
jest w zmiennej PATH. Rozwizanie: wpisz ./&lt;prog&gt;.
<P>Oto jak wyglda typowy wiersz polece:
$ polecenie -o1 -o2 ... -on par1 par2 ... parn &lt;wejcie &gt;wyjcie
gdzie o1,2,...,n to opcje polecenia, a par1,2,...,n to parametry.
Moliwe jest uruchomienie kilku polece w jednym wierszu polece:
$ polecenie1; polecenie2; ...; polecenien
<P>To by byo wszystko na temat uruchamiania programw, gdyby nie
jedna z najwaniejszych zalet Unix-w a tym samym i Linux-a czyli
wielozadaniowo. Sowo to oznacza, e systemy operacyjne typu
Unix mog wykonywa kilka programw (od teraz procesw) na raz.
Mona uruchomi procesy w tle oraz w pierwszym planie. Mona take
dziaa na kilku sesjach  na raz - to tak jakby pracowa na kilku
komputerach na raz !
<P>- Na konsoli (czyli na komputerze, na ktrym jest zainstalowany
Linux) dostpnych jest standardowo 6-7 wirtualnych ekranw
(zwanych wirtualnymi konsolami); aby si pomidzy nimi przecza
uyj klawiszy ALT+F1..6-7, albo ALT+strzaka<BR>
- Aby uruchomi now sesj bez opuszczania biecej napisz
su - &lt;identyfikator&gt;
Jest to poyteczne kiedy na przykad jeste zalogowany jako
zwyky uytkownik, a chcesz zamontowa dysk (sekcja 
<A HREF="#flop">Dyskietki</A>)  - tylko root moe to zrobi<BR>
- Aby zakoczy sesj wpisz exit. Jeli s jakie zawieszone
zadania (zobacz dalej) zostaniesz ostrzeony<BR>
- Aby odpali proces w pierwszym planie napisz:
$ program [-opcje] [parametry] [&lt;wejcie] [&gt;wyjcie]<BR>
- Aby odpali proces w tle napisz:
$ program [-opcje] [parametry] [&lt;wejcie] [&gt;wyjcie] &amp;<BR>
- Aby zobaczy ile jest procesw napisz:
<CODE>ps</CODE>
Polecenie to pokae list procesw aktualnie dziaajcych. Kady
z nich ma swj niepowtarzalny numer PID (Process IDentifier)<BR>
- Aby zakoczy/zabi proces napisz
$ kill &lt;PID&gt;
Moesz zabi proces jeli np. nie wiesz jak go normalnie
zakoczy. Czasami proces si stawia i nie chce da si zabi (no ja
te bym si stawia ;) ), ale i tak jest na niego sposb:
$ kill -9 &lt;PID&gt;
W dodatku powoka (odpowiednik COMMAND.COM-u; wikszo uywa
bash-a) pozwala na zatrzymanie lub czasowe zawieszenie procesu,
wysanie procesu w to, powrt procesu do pierwszego planu. W
tym kontekcie procesy nazywaj si "jobs" (czyli zadania).<BR>
- Aby zobaczy ile jest zada napisz
$ jobs
zadania s identyfikowane poprzez numer jaki nada im powoka a
nie poprzez PID<BR>
- Aby zatrzyma proces uruchomiony w pierwszym planie
wcinij CTRL+C lub CTRL+D - nie zawsze zadziaa<BR>
- Aby zawiesi proces uruchomiony w pierwszym planie wcinij
CTRL+Z<BR>
- Aby wysa zawieszony proces w to napisz
$ bg &lt;nr_zadania&gt;<BR>
- Aby przywrci proces do pierwszego planu napisz
$ fg &lt;nr_zadania&gt;<BR>
- I jeszcze raz, aby zabi zadanie napisz:
$ kill %&lt;nr_zadania&gt;
<P>Uywajc tych polece moesz jednoczenie formatowa dysk,
archiwizowa jakie pliki, kompresowa jakie pliki, kompilowa
program, albo kilka, rozpakowywa jakie archiwum i jeszcze na
dodatek mie wiersz polece do swojej dyspozycji HA !!
Sprbuj zrobi to pod DOS-em albo nawet Windowsami, a zobaczysz
rnic midzy Unixami a domowymi systemami operacyjnymi.
<P>
<H2>2.6 Uruchamianie programw na komputerach odlegych.</H2>

<P>
<P>Aby uruchomi jaki program na odlegym komputerze, ktrego adres
to <CODE>daleko.wielki.pl</CODE>, napisz:
<PRE>
     telnet daleko.wielki.pl
</PRE>
<P>Po zalogowaniu si uruchom swoje ulubione programy. Oczywicie nie
musz mwi, e trzeba mie konto na odlegym komputerze.
<P>Jeli masz X11 moesz nawet uruchamia aplikacje pod XWindows na
tamtym komputerze i wyswietla je na swoim ekranie. Niech
<CODE>daleko.wielki.pl</CODE> bdzie odegym komputerem obsugujcym
XWindows, a <CODE>tutaj.linux.pl</CODE> twoim komputerem. Aby uruchomi z
tutaj.linux.pl program pod XWindows tak, aby uruchomi si on na
<CODE>daleko.wielki.pl</CODE>
<P>
<UL>
<LI>uruchom X11, uruchom <CODE>xterm</CODE> lub jaki inny emulator
terminala i napisz:
<PRE>
   xhost +wielki.daleko.pl
   telnet wielki.daleko.pl
   
</PRE>
</LI>
<LI>po zalogowaniu si napisz:
<PRE>
   DISPLAY=tutaj.linux.pl:0.0
   &lt;nazwa_programu> &amp;
   
</PRE>

zamiast <CODE>DISPLAY...</CODE> moesz napisa <CODE>setenv DISPLAY
tutaj.linux.pl:0.0</CODE>. To zaley od powoki na komputerze odlegym.</LI>
</UL>
<P>Et voila! Teraz program bdzie dziaa na komputerze odlegym, a
wyniki jego dziaania bd wywietlane na twoim ekranie. Nie
prbuj tego robi przez cze PPP.
<P>
<H2><A NAME="directories"></A> <A NAME="s3">3. Uywanie katalogw.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>3.1 Katalogi: pojcie oglne.</H2>

<P>
<P>Poznalimy ju rnic midzy plikami w DOS-ie i Linux-ie. Co do
katalogw, to w DOS-ie katalogiem gwnym jest \, natomiast w
Linux-ie jest to /. Tak samo kolejne podkatalogi oznacza si
aaa/sss/ddd. Przykady:
DOS:    \PROGRAMS\C++\SOURCES\HELLO.CPP
Linux:  /home/guido/papers/geology/mid_eocene.tex
<P>
<P>Jak zwykle '..' to katalog nadrzdny, a '.' to katalog biecy.
Pamitaj, e Linux nie pozwoli ci na wykonywanie polece <CODE>cd,
rd czy md</CODE>, gdzie ci si podoba. Kady uytkownik zaczyna prac w
systemie w swoim domowym katalogu nadanym mu przez administratora;
np. u mnie jest to: /home/guido.
<P>
<H2>3.2 Prawa dostpu katalogw.</H2>

<P>
<P>Katalogi take maj swoje prawa dostpu. To czego dowiedziae si
z sekcji 
<A HREF="#permissions">Prawa dostpu</A> odnosi si
rwnie do katalogw. Atrybut 'x' oznacza, e moesz dany katalog
uczyni katalogiem biecym (<CODE>cd</CODE>), w - moesz skasowa z niego
pliki (zalenie od ich praw dostpu) albo sam katalog.
<P>Na przykad, aby zabroni innym uytkownikom dostpu do swojego
katalogu domowego <CODE>/home/guido/</CODE> napisz:
<P>
<PRE>
     chmod o-rwx /home/guido
</PRE>
<P>
<H2><A NAME="dir"></A> 3.3 Katalogi: Porwnanie podstawowych polece DOS-owych z Linux-owymi.</H2>

<P>
<P>
<PRE>
        DOS                     Linux

        DIR                     ls, find, du
        CD                      cd, pwd
        MD                      mkdir
        RD                      rmdir
        
        PRZYKADY

   C:\GUIDO>dir                            $ ls
   C:\GUIDO>dir file.txt                   $ ls file.txt
   C:\GUIDO>dir *.h *.c                    $ ls *.h *.c
   C:\GUIDO>dir/p                          $ ls | more
   C:\GUIDO>dir \*.tmp /s                  $ find / -name "*.tmp"
   C:\GUIDO>cd                             $ pwd
           n/d - patrz uwaga               $ cd
           n/d - patrz uwaga               $ cd ~
           n/d - patrz uwaga               $ cd ~/temp
   C:\GUIDO>cd \other                      $ cd /other
   C:\GUIDO>cd ..\temp\trash               $ cd ../temp/trash
   C:\GUIDO>md newprogs                    $ mkdir newprogs
   C:\GUIDO>md \progs\turbo                $ mkdir /progs/turbo
   C:\GUIDO>rd newprogs                    $ rmdir newprogs
   C:\GUIDO>rd \progs\turbo                $ rmdir /progs/turbo
   
</PRE>

Uwaga 1: jeli chcesz skasowa katalog <CODE>rmdir</CODE> musi on by
pusty; moesz skasowa katalog wraz z zawartoci poleceniem
<CODE>rm -r</CODE>.<BR>&lt;
Uwaga 2: znak ~ jest skrtem nazwy twojego katalogu domowego.
Polecenia <CODE>cd i cd ~</CODE> zmieni ciek biec na twj
katalog domowy niezalenie od tego, gdzie jeste w danym momencie;
polecenie <CODE>cd ~/tmp</CODE> zmieni biecy katalog na
/home/twj_dom_kat/tmp. Rozumiesz zasad ?<BR>
Uwaga 3: <CODE>cd -</CODE> odwraca ostatnie polecenie <CODE>cd</CODE>.
<P>
<H2><A NAME="flop"></A> <A NAME="s4">4. Dyskietki, dyski twarde i takie inne.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>4.1 Urzdzenia.</H2>

<P>
<P>Nigdy o tym nie mylae, ale DOS-owe polecenie FORMAT A: robi
o wiele wicej ni si wydaje. W rzeczywistoci, kiedy wydajesz
polecenie FORMAT, to:<BR>
- sformatuje ono fizycznie dysk;<BR>
- stworzy katalog A:\ (czyli utworzy system plikw na dyskietce)<BR>
- uczyni dyskietk dostpn dla uytkownika (zamontuje j).
<P>Te trzy kroki s oddzielnymi zadaniami w Linux-ie. Moliwe jest
przygotowanie i uywanie dyskietek w formacie MS-DOS, chocia s
take dostpne inne formaty; najpopularniejeszym jest ext2, ale
dla dyskietek lepszy jest minix. Oto sposb w jaki mona
przygotowa dyskietk (standardow 1.44 MB) do pracy:<BR>
- musisz si zalogowa jako root,<BR>
- fdformat /dev/fd0H1440 lub mformat a: - eby mie dyskietk w
formacie MS-DOS<BR>
- przed rozpoczciem uywania dyskietki musisz j zamontowa:
mount /dev/fd0 /mnt<BR>
katalog /mnt musi istnie.
<P>Teraz moesz uywa dyskietki; jej obraz jest w katalogu <CODE>/mnt</CODE>.
<B>BARDZO WANE</B> - zanim wyjmiesz dyskietk ze
stacji - odmontuj j:<BR>
umount /mnt
Oczywicie musisz formatowa tylko nieuywane dyskietki. Jeli
chcesz korzysta ze stacji B: to zamie wszdzie <CODE>fd0</CODE> na <CODE>fd1</CODE>.
<P>Wszystko co robie poprzez A: czy B: robi si teraz poprzez
katalog /mnt. Przykady:
<P>
<PRE>
   DOS                             Linux
   
   C:\GUIDO>dir a:                 $ ls /mnt
   C:\GUIDO>copy a:*.* \docs\temp  $ cp /mnt/* /docs/temp
   C:\GUIDO>copy *.zip a:\zip      $ cp *.zip /mnt/zip
   C:\GUIDO>a:                     $ cd /mnt
   A:\>                            /mnt$
   
</PRE>
   
<P>Nie musz chyba mwi, e tak jak moesz zamontowa dyskietk tak
i moesz zamontowa dowolne urzdzenie z danymi. (dysk twardy,
CD-ROM, tama itp.) Spjrz do katalogu /dev, eby zobaczy jakie
moesz montowa urzdzenia. (UWAGA: jest tam okoo 1000 plikw,
lepiej uyj <CODE>ls /dev | less</CODE>).
Np. Aby zamontowa CD-ROM napisz<BR>
mount -t iso9660 /dev/cdrom /cdrom
<P>To by "oficjalny" sposb na montowanie dyskietek, ale jest inny
sposb - atwiejszy. Poniewa jest to uciliwe cigle si
przecza na root-a po to, aby zamontowa dyskietk - kademu
uytkownikowi moemy pozwoli na montowanie dyskietek. W taki
sposb:
<P>
<UL>
<LI>stwrz katalogi <CODE>/mnt/a</CODE>, <CODE>/mnt/a:</CODE> i <CODE>/mnt/cdrom</CODE></LI>
<LI>dodaj w <CODE>/etc/fstab</CODE> nastepujce linie:
<PRE>
   /dev/cdrom      /mnt/cdrom  iso9660 ro,user,noauto          0   0
   /dev/fd0        /mnt/a:     msdos   user,noauto             0   0
   /dev/fd0        /mnt/a      ext2    user,noauto             0   0
   
</PRE>
</LI>
</UL>
<P>Teraz eby zamontowa dyskietk z systemem MS-DOS, ext2 albo
CD-ROM napisz:
<P>
<PRE>
   $ mount /mnt/a:
   $ mount /mnt/a
   $ mount /mnt/cdrom
</PRE>
<P><CODE>/mnt/a</CODE>, <CODE>/mnt/a:</CODE> i <CODE>/mnt/cdrom</CODE> s teraz
dostpne dla kadego uytkownika. Zauwayem, e aby mc pisa do
<CODE>/mnt/a</CODE> od razu po przygotowaniu dyskietki trzeba napisa:
<P>
<PRE>
   # mount /mnt/a
   # chmod 777 /mnt/a
   # umount /mnt/a
   
</PRE>
<P>Pamitaj, e udostpniajc w ten sposb uytkownikom dyskietki
robisz wielk dziur w bezpieczestwie systemu.
<P>
<H2><A NAME="backup"></A> 4.2 Archiwizacja.</H2>

<P>
<P>Teraz jak ju umiesz si posugiwa dyskietk, kilka sw na temat
archiwizacji danych. Jest kilka pakietw, ktre mog ci pomc, ale
ten najpopularniejszy i najatwiejszy do archiwizowania na wielu
nonikach to <CODE>tar</CODE>.
<P>
<PRE>
   # tar -M -cvf /dev/fd0H1440 /katalog_do_arch
</PRE>
<P>Upewnij si, e dyskietka jest sformatowana i kilka innych jest
gotowych. Aby odarchiwizowa dane w dyskietk do stacji i
napisz:
<P>
<PRE>
   # tar -M -xpvf /dev/fd0H1440
</PRE>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Konfigurowanie systemu.</A></H2>

<P>
<P>
<H2><A NAME="system_init"></A> 5.1 Pliki startowe systemu.</H2>

<P>
<P>W DOS-ie s dwa pliki systemowe, ktre sa odpowiedzialne za
konfiguracj systemu podczas startu, ustawienie zmiennych i
ewentualnie uruchomienie jakich programw.
<P>W Linux-ie jest o wiele wicej takich plikw, z ktrych kilku nie
powiniene rusza dopki nie bdziesz wiedzia dokadnie co
robisz. Oto te najwaniejsze:
<P>
<PRE>
   PLIKI                        UWAGI
   
   /etc/inittab                 nie dotykaj !
   /etc/rc.d/*                  nie dotykaj !
</PRE>
<P>Jeli wszystko czego chcesz, to ustawienie zmiennej PATH czy innej
albo zmiana wygldu komunikatu "login" albo automatyczne odpalenie
jakiego programu podczas wlogowywania si, to zajrzyj do tych
plikw:
<P>
<PRE>
   PLIK                         UWAGI
   
   /etc/issue                   ustawia format komunikatu "login"
   /etc/motd                    ustawia komunikat wywietlajcy si
                                zaraz po wlogowaniu si
   /etc/profile                 powoka bash/sh - ustawia globalnie
                                (dla wszystkich uytkownikw) rne zmienne
   /etc/csh.cshrc               to samo dla powoki tcsh/csh - z tego
                                pliku nie moe by nic wywietlane na ekran
   /etc/csh.login               powoka tcsh/csh - std moesz wywietla na ekran
   /home/twoj_dom_kat/.profile  powoka bash/sh - robi to co chcesz
   /home/t_d_k/.cshrc           patrz wyej - z t rnic, e
                                ustawienia dotycz tylko ciebie
   /home/t_d_k/.login                    -----"------
</PRE>
<P>Jeli pliki .login albo .profile istniej, to zostan przeczytane
po zalogowaniu si na kocu i zostan wykonane zawarte w nich
polecenia (Co jakby AUTOEXEC.BAT)
<P>Przykad - spjrz na ten plik .profile:
<P>
<HR>
<PRE>
   # Jestem sobie komentarzem
   echo rodowisko:
   printenv | more   # ekwiwalent polecenia SET pod DOS-em
   alias d='ls -l'   # chyba rozumiesz, co to jest alias
   alias up='cd ..'
   echo "Przypominam ci, e zmienna PATH zawiera: "$PATH
   echo "Miego dnia, "$LOGNAME

   PATH i LOGNAME - tak, zgade - to s zmienne rodowiskowe
   # To jest funkcja w powoce
   ctgz() # Wywietla zawarto archiwum .tar.gz
   {
     for file in $*
     do   
       gzip -dc ${file} | tar tf -
     done 
   }
   # koniec pliku .profile
</PRE>
<HR>
<P>
<H2>5.2 Pliki startowe programw.</H2>

<P>
<P>Pod Linux-em wirtualnie wszysto mona ustawi tak, jak chcesz.
Wikszo programw ma jeden lub wicej plikw startowych, w
ktrych moesz poustawia rnoci. Czsto jest to
<CODE>&dot;nazwa_programurc</CODE> w twoim katalogu domowym. Zauwa, e s
one ukryte; pliki ukryte wywietla si <CODE>ls -a</CODE>. Niektre
programy, jak <CODE>tin, elm, netscape, xfm</CODE> tworz katalogi <CODE>.nazwa</CODE>
i tam umieszczaj swoje pliki startowe.
Pierwsze, ktre bdziesz chcia modyfikowa to:
<P>~/.joerc - joe to bardzo popularny edytor - polecam<BR>
~/.xinitrc - uywany podczas uruchamiania Xwindows (jeli masz
mniej ni 8MB RAM-u to lepiej nie uruchamiaj) poleceniem
<CODE>startx</CODE><BR>
~/.fvwmrc - uywany przez menedera okienek <CODE>fvwm</CODE>. Przykad
moesz znale w
<CODE>/usr/lib/X11/fvwm/system.fvwmrc</CODE><BR>
~/.xfm - uywany przez menedera plikw <CODE>xfm</CODE> pod
Xwindows<BR>
~/.Xdefault - uywany przez emulator terminala pod X - <CODE>rxvt</CODE>
<P>Pamitaj ! Dla tych wszystkich plikw i innych, ktre spotkasz w
przyszoci - PPS
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Troszk programowania.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>6.1 Pisanie skryptw: takie .BAT-y tylko lepsze.</H2>

<P>
<P>Jeli uywae plikw .BAT, aby uatwi sobie ycie (Ja uywaem i
to duo), to to samo mona zrobi w Linux-ie uywajc aliasw -
zobacz przykad wyej. Ale jeli twoje pliki .BAT byy bardziej
skomplikowane, to polubisz programowanie w powoce - jest tak samo
wydajne jak QBasic, jeli nie bardziej. (nawet jeli nie uywae
bardziej skomplikowanych plikw .BAT, to i tak bdziesz z czasem
programowa w powoce. Chociaby dlatego, e wszelkie wersje
instalacyjne programw pod Linux-a s napisane w skryptach.)
Powoka ma takie elementy jak: zmienne, instrukcje while, case,
for, if...then...else i wiele innych, co moe by alternatyw
nawet dla dobrego jzyka programowania.
<P>Aby napisa skrypt, wszystko co musisz zrobi, to napisa zwyky plik
tekstowy zwierajcy polecenia, zapisa go i uczyni wykonywalnym.
To ostatnie moesz zrobi poleceniem: <CODE>chmod u+x &lt;nazwa&gt;</CODE>
Aby go wykona wpisz jego nazw - pamitaj, e Linux nie widzi
plikw w katalogu biecym wic dodaj ./ na pocztku nazwy, albo
dodaj katalog biecy '.' do zmiennej PATH.
<P>Sowo ostrzeenia: Standardowy edytor systemowy 'vi' nie jest
najszczliwszym edytorem - szczeglnie jeli kto jest
przyzwyczajony do takich edytorw jak ne.exe czy te spod
rodowiska Pascal/C++. Jak ju to radziem wczeniej lepiej uywa
joe, ktry jest dostpny w kadej standardowej dystrybucji.
Na wszelki wypadek powiem, e:<BR>
- aby co wpisa w 'vi' trzeba najpierw nacisn 'i'<BR>
- aby wyj bez zachowania zmian: 'ESC:q!'<BR>
- aby wyj z zachowaniem zmian: 'ESC:x'<BR>
<P>Pisanie skryptw pod Unix-ami, to tak obszerny temat, e mona by
napisa ksik na ten temat (w istocie s ksiki na ten temat :)
), wic nie bd si tutaj dalej zagbiaj, tylko podam
przykad, ktry mam nadziej przyda si i z ktrego moesz
wycign kilka podstawowych zasad.
<P>
<HR>
<PRE>
   #!/bin/sh
   # Jestem sobie komentarzem
   # nie zmieniaj pierwszej linii !!! - musi tam by
   echo "To jest system: `uname -a`" # uyj wyjcia polecenia uname
   echo "Nazywam si $0" # zmienne wbudowane
   echo "Podae mi nastpujce $# parametry: "$*
   echo "Pierwszy parametr to: "$1
   echo -n "Jak si nazywasz? " ; read imie
   echo spjrz na rznic: "Cze $imie" # cytowanie z "
   echo spjrz na rnic: 'Cze $imie' # cytowanie z '
   DIRS=0 ; FILES=0
   for file in `ls .` ; do
     if [ -d ${file} ] ; then # jeli plik jest katalogiem
       DIRS=`expr $DIRS + 1`  # DIRS = DIRS + 1
     elif [ -f ${file} ] ; then
       FILES=`expr $FILES + 1`
     fi
     case ${file} in
       *.gif|*jpg) echo "${file}: plik graficzny" ;;
       *.txt|*.tex) echo "${file}: plik tekstowy" ;;
       *.c|*.f|*.for) echo "${file}: plik rdowy" ;;
       *) echo "${file}: inny plik" ;;
     esac
   done
   echo "Jest ${DIRS} katalogw i ${FILES} plikw"
   ls | grep "ZxY--!!!WKW"
   if [ $? != 0 ] ; then # kod wyjcia ostatniego polecenia
     echo "ZxY--!!!WKW nie znaleziono"
   fi
   echo "wystarczy... jeli chcesz wiedzie wicej, to poczytaj"
   echo "podrcznik systemowy""
</PRE>
<HR>
   
<P>
<H2><A NAME="s7">7. C dla ciebie.</A></H2>

<P>
<P>Chyba nie spodziewae si znale GW czy QBasic-a na Linux-ie ??
W Unix-ach jzykiem systemowym i podstawowym jest C, pokochaj
albo rzu. Wiele innych jzykw (FORTAN, Pascal, Lisp, Basic,
Perl, awk ale nie Turbo Pascal) s take dostpne.
Zakadajc, e znasz ju C, oto kilka wytycznych dla tych, ktrzy
wychowali si na Turbo C++ czy innym z DOS-owych braci C.
Kompilator C pod Linux-em to <CODE>gcc</CODE> i wcale nie ma adnych
gwizdkw, dzwonkw i bajerw, ktore maj DOS-owe wersje.
adnego rodowiska, zintegrowanej pomocy (CTRL+F1) czy
zintegrowanego debuggera itp. Jest to goy kompilator wywoywany z
wiersza polece; bardzo wydajny z reszt. eby skompilowa swoje
standardowe hello.c napisz:<BR>
<CODE>gcc hello.c</CODE>, a jeli chcesz mie nazw pliku wynikowego
tak sam jak plik rdowy to napisz <CODE>gcc -o hello hello.c</CODE>.
Pierwsze polecenie utworzy plik wykonywalny <CODE>a.out</CODE>.
eby doczy jak bibliotek dodaj opcj -l&lt;arg&gt;, np.
<CODE>gcc -o matma matma.c -lm</CODE><BR>
Opcja -l&lt;arg&gt; zmusza gcc, aby doczyo bibliotek
<CODE>/usr/lib/lib&lt;arg&gt;.a</CODE>, tak wic -lm doczy <CODE>/usr/lib/libm.a</CODE>.
<P>To wszystko jest dobre dopki piszesz mae programy. Ale kiedy
twj program skada si z kilku plikw rdowych, musisz uy
narzdzia <CODE>make</CODE>. Zamy, e napisae jaki interpreter: jego
plik gwny to parser.c i docza do siebie dwa pliki parser.h i
xy.h. Chcesz uywa procedur zawartych w parser.c, w programie
calc.c, ktry znowu docza parser.h. Co za baagan ! Co musisz
zrobi aby skompilowa calc.c ?
<P>Musisz napisa tzw. <CODE>Makefile</CODE>, ktry informuje kompilator o
zalenociach pomidzy poszczeglnymi programami. W naszym
przypadku to bdzie:
<P>
<HR>
<PRE>

      # Oto plik Makefile uywany do kompilacji calc.c
      # W miejsce &lt;TAB> nacinij tabulator
                        
      calc: calc.o parser.o
      &lt;TAB>gcc -o calc calc.o parser.o -lm
      # calc zaley od dwch plikw objektowych: calc.o i parser.o
      
      calc.o: calc.c parser.h
      &lt;TAB>gcc -c calc.c
      # calc.o zaley od dwch plikw rdowych: calc.c i parser.h
   
      parser.o:  parser.c parser.h xy.h
      &lt;TAB>gcc -c parser.c
      # parser.o zaley od trzech plikw rdowych
                          
      # koniec pliku Makefile
</PRE>
<HR>
<P>Zapisz ten plik jako Makefile i napisz <CODE>make</CODE> aby skompilowa
calc.c; moesz take zapisa go jako <CODE>calc.mak</CODE> i wtedy napisa
<CODE>make -f calc.mak</CODE>. No i oczywicie PPS :) na temat make.
<P>Wczeniej powiedziaem, e nie ma pomocy do C. To nie cakiem
prawda... niektre funkcje s opisane w podrczniku systemowym.
<P>Jest bardzo duo bibliotek do C; wrd pierwszych, ktre bdziesz
chcia uy mog znale si:
<UL>
<LI>ncurses - do zabawy z trybem tekstowym,</LI>
<LI>svgalib - do grafiki,</LI>
<LI>XForms - do programowania pod XWindows,</LI>
<LI>MGUI - take do programowania pod XWindows.</LI>
</UL>
<P>Dwie ostatnie mona znale pod adresami:
<A HREF="ftp://bloch.phys.uwm.edu/pub/xforms">bloch.phys.uwm.edu/pub/xforms</A><BR>
<A HREF="http://www.volftp.vol.it/IT/IT/ITALIANI/MORELLO/index.htm">www.volftp.vol.it/IT/IT/ITALIANI/MORELLO/index.htm</A>
Te biblioteki uatwiaj bardzo programowanie pod XWindows.
Jeli nie moesz przey bez IDE a'la Borland, to zdobd pakiet
<CODE>xwpe</CODE> z 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/apps/editors">ftp.icm.edu.pl</A> w katalogu /pub/Linux/sunsite/apps/editors.
Powiniene go polubi.
<P>
<H2><A NAME="s8">8. Pozostay 1%.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>8.1 "Odrootowi si".</H2>

<P>
<P>Zym pomysem jest logowanie si jako root, eby robi zwyke
codzienne rzeczy. Uywanie tego konta jest do niebezpieczne i
powinno by przeznaczone tylko do administracji. Aby utworzy
konto dla siebie wykonaj polecenie: <CODE>adduser</CODE> podajc nastpnie
informacje takie jak swj identyfikator, haso, numer grupy itp.
(wcinij &lt;&lt;ENTER&gt;&gt; na pytania, ktrych nie rozumiesz.)
Od tumacza: Moe si tak zdarzy, e pojawi si komunikat
'password locked' lub co podobnego. Zajrzyj wtedy do katalogu
/etc i zobacz czy jest tam plik <CODE>.passwd.lock</CODE> lub o podobnej
nazwie i skasuj go.
<P>
<H2>8.2 Tworzenie wirtualnej pamici.</H2>

<P>
<P>Teoretycznie Linux moe by uruchomiony ju na 2MB RAM-u.
Od tumacza: Ale ja bym nie radzi uruchamiania go przy takiej
iloci pamici, z reszt obecnie chyba adna dystrybucja nie da
si zainstalowa jeli masz mniej ni 4MB RAM-u, a niektre
wymagaj nawet 8MB.
Ale im wicej pamici masz tym wicej moesz zrobi. XWindows jak
ju wspomniaem nie bd dziaa w miar sensowanie jeli masz
mniej ni 8MB RAM-u. Aby doda sobie jeszcze 8MB wirtulanej
pamici wpisz jako root w wierszu polece:
<P>
<HR>
<PRE>
     # dd if=/dev/zero of=/swapfile bs=1024 count=8192
     # mkswap /swapfile 8192
     # sync
     # swapon /swapfile
</PRE>
<HR>
<P>Dodaj ostatni lini do pliku /etc/rc.d/rc.local, aby udostpni
t pami za kadym razem kiedy bdziesz startowa Linux-a.
<P>
<H2>8.3 Uywanie tar-a i gzip-a.</H2>

<P>
<P>W Unix-ach bardzo popularnymi programami do archiwizacji i
kompresji s <CODE>tar i gzip</CODE>.
<P>Aby stworzy archiwum wpisz w wierszu polece:<BR>
<CODE>tar cvf &lt;nazwa_archiwum.tar&gt; &lt;pliki_do_zarchiwizowania&gt;</CODE>
<P>Aby wydoby pliki z archiwum wpisz:<BR>
<CODE>tar xpvf &lt;nazwa_archiwum.tar&gt; &lt;pliki&gt;</CODE>
<P>Aby wywietli zawarto archiwum napisz:<BR>
<CODE>tar tf &lt;nazwa_archiwum&gt; | less</CODE>
<P>Opcja 'v' powoduje wywietlenie plikw archiwizowanych albo
wyciganych z archiwum, jeli nie chcesz tego, moesz ja pomin.
<P>Aby skompresowa pliki moesz uy <CODE>compress</CODE> albo <CODE>gzip</CODE>.
Ten pierwszy jest ju przestarzay i nie powinien by uywany.
<P><CODE>compress &lt;plik&gt;</CODE> albo <CODE>gzip &lt;plik&gt;</CODE> skompresuje plik.
<CODE>uncompress &lt;plik&gt;.Z</CODE> albo <CODE>gzip -d &lt;plik&gt;.gz</CODE> odkompresuje
plik.
<P>Jeli cigasz z sieci jaki pakiet w 99% przypadkw jest to
skompresowane archiwum (xxx.tar.gz lub xxx.tgz). eby rozpakowa i
odarchiwizowa za jednym zamachem wpisz:<BR>
<CODE>tar xzf xxx.tar.gz</CODE>
Opcji 'z' moesz take uywa przy archiwizowaniu i przegldaniu
archiuwm skompresowanego.
Przy okazji warto powiedzie, e pakiety te s ju tak
przygotowane, e moesz je rozpakowa w katalogu gwnym - / i
wszystkie programy znajd si na swoim miejscu. Zakadajc
oczywicie, e nie pogrzebae za bardzo na swoim systemie.
<P>Programy <CODE>arj, zip, unzip, rar, unrar</CODE> take s dostpne pod
Linux-em. 
<P>
<H2>8.4 Instalacja aplikacji.</H2>

<P>
<P>Mieci si tutaj ju to co wspomniaem o plikach xxx.tar.gz.
Dystrybucja Slackware ma swj program, ktry pomaga przy
instalacji pakietw - pkgtool. Dystrybucja Red Hat ma rpm - troch
mniej przyjazny. Dystrybucja Debian pewnie te co takiego ma, ale
poniewa nie miaem z ni kontaktu, wic nie wiem.
<P>S te aplikacje, ktre maj swoje wasne systemy instalacji. Jak
rozpakujesz jaki pakiet przeczytaj zawsze pliki README albo
INSTALLATION, a znajdziesz tam informacje na temat jak
zainstalowa dany pakiet. Dua cz pakietw jest rozprowadzana
jako rda i musisz je najpierw skompilowa. Najlepiej rozpakowa
je w katalogu /usr/src przeznaczonym na rda i tam poczyta jak
dany pakiet skompilowa i zainstalowa. Z reguy wszystko co
musisz zrobi to rozpakowa pakiet i napisa <CODE>make</CODE> albo
<CODE>make install</CODE>. Oczywicie bdziesz potrzebowa kompilatora gcc.
Pamitaj, e instalacja pakietw to zadanie dla root-a.
<P>
<H2>8.5 Triki, bez ktrych nie moesz si obej.</H2>

<P>
<P>Dopenianie nazw polece i nazw plikw/katalogw. Jeli wpiszesz
nie ca nazw polecenia i naciniesz &lt;TAB&gt; to powoka dopeni za
ciebie nazw albo wywietli wszystkie zaczynajce si na podany
cig. Np. zamiast pisa gcc dddddddllllllllluuuuga.nazwa.pliku -
na dodatek nie pomyli si w iloci d l oraz u napisz gcc ddd&lt;TAB&gt;.
<P>Ogldanie zawartoci ekranu, ktra si przesuna do gry: Moesz
to zrobi wciskajc &lt;SHIFT+PGUP&gt; - ile moesz obejrze zaley od
tego ile masz pamici na karcie graficznej. Jeli podasz polecenie
<CODE>script &lt;plik&gt;</CODE> to wszystko co pojawi si na ekranie znajdzie
si take w pliku &lt;plik&gt; dopki nie podasz polecenia <CODE>exit</CODE>.
<P>Reset ekranu: jeli zdarzy ci si wywietli plik binarny to moe
si to skoczy tym, e zamiast znaku zachty bdziesz mia jakie
krzaki. Napisz wtedy na lepo, ale dokadnie, <CODE>reset</CODE> albo
<CODE>echo &lt;CTRL+V&gt; &lt;ESC&gt; c &lt;ENTER&gt;</CODE> albo <CODE>echo &lt;CTRL+V&gt; &lt;CTRL+O&gt; &lt;ENTER&gt;</CODE>
<P>Komunikaty od jdra: spjrz do pliku /var/adm/messages albo
/var/log/messages jako root, aby poczyta komunikaty od jdra
wczajc to co pojawio si podczas startu systemu.
<P>
<H2>8.6 Poyteczne programy.</H2>

<P>
<P>Po pierwsze - gdzie je znale. Poniewa wszyscy wiecie jak si
porusza po sieci i jak uywa archie-go i ftp podam wam tylko
najwaniejsze adresy dla Linux-a. S to:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu">sunsite.unc.edu</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://TSX-11.mit.edu">TSX-11.mit.edu</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://nic.funet.fi">nic.funet.fi</A></LI>
</UL>
<P>Pierwsze dwa maj swoje kopie w Polsce pod adresem ftp.icm.edu.pl.
Zalecam ich uywa - o wiele szybszy transfer. I tak:
<P>
<UL>
<LI>sunsite.unc.edu to 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite">/pub/Linux/suniste/</A></LI>
<LI>TSX-11.mit.edu to 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/tsx-11/">/pub/Linux/tsx-11/</A></LI>
</UL>
<P>Programy:
<P>
<UL>
<LI>at - pozwala uruchamia programy o podanej godzinie w podanym dniu,
</LI>
<LI>awk - bardzo dobry jzyk do manipulacji plikami z danym (i nie tylko)
Na przykad:
<PRE>
   awk '$2 ~ "abc" {print $1, "\t", $4}' dane.dat
   
</PRE>

Wywiteli pola 1. i 4. kadej linii z pliku dane.dat, ktrej
drugie pole = abc
   </LI>
<LI>delete-undelete - to chyba wiadomo,
   </LI>
<LI>df - podaje informacje o iloci wolnego i zajtego miejsca na dysku
   </LI>
<LI>dosemu - pozwala uruchamia niektre DOS-owe programy oraz Win 3.x
przy odrobinie mieszania z konfiguracj,
   </LI>
<LI>file &lt;nazwa&gt; - podaje rodzaj pliku - archiwum, gif, text itp.
   </LI>
<LI>find (zobacz sekcja 
<A HREF="#dir">Katalogi</A>) jest jednym z
najlepszych polece.  Uywany jest do wyszukiwania plikw na
dysku, ktre speniaj podane warunki i dziaania na nich. Oglna
posta polecenia find wyglda tak:<BR>
find &lt;katalog&gt; &lt;wyraenie&gt;
gdzie wyraenie zawiera kryteria wyszukiwania i dziaania.<BR>
Przykady:<BR>
   
find . -type l -exec ls -l {} \;<BR>
wyszukaj wszystkie doczenia symboliczne w katalogu biecym i
jego podkatalogach i poka na co wskazuj.<BR>
   
find / -name '*.old' -ok rm {} \;<BR>
wyszukaj wszystkie pliki z caego dysku z rozszerzeniem .old i
pytaj o skasowanie ich.<BR>
   
find . -perm 755<BR>
wyszukaj wszystkie pliki z prawami dostpu 755 - wykonywalne (zobacz
<A HREF="#permissions">Prawa dostpu</A>) w biecym katalogu i jego
podkatalogach.<BR>
   
find . -user root<BR>
wyszukaj pliki, ktrych wacicielem jest root.<BR>
   
Jest o wiele wicej moliwoci, jak np. wyraenia logiczne (and, or)
- PPS.
   </LI>
<LI>(f)grep - wyszukuje acuchy w plik-u/ach, np.
grep -l "stdio" *.c - wywietl nazwy plikw .c, ktre zawieraj
cig stdio
   </LI>
<LI>gnuplot - doskonay program do naukowego drukowania na ploterach
</LI>
<LI>gzexe - skompresuj program wykonywalny zachowujc jego
wykonywalno
   </LI>
<LI>joe - wspaniay edytor. Uruchamiajc go poleceniem <CODE>jstar</CODE>
bdziesz mia te same przypisania do klawiszy co w WordStar
   </LI>
<LI>less - przypuszczalnie najlepszy do przegldania plikw
tekstowych; jeli jest dobrze skonfigurowany to moesz take
oglda pliki .gz, .z, .tar
</LI>
<LI>lpr &lt;plik&gt; - drukuje plik w tle. Aby sprawdzi status
kolejki do drukowania napisz <CODE>lpq</CODE>
   </LI>
<LI>mc - co a'la Norton Commander
   </LI>
<LI>pine - przyjazny program do obsugi poczty i nie tylko
   </LI>
<LI>script &lt;plik&gt; - kopiuje to co si pojawia na ekranie
do pliku dopki nie wydasz polecenia <CODE>exit</CODE>.
   </LI>
<LI>sudo - pozwala zwykym uytkownikom na wykonywanie zada
root-a PPS
   </LI>
<LI>uname -a - informacja o systemie
   </LI>
<LI>zcat, zless - wywietlaj skompresowane za pomoc gzip-a pliki
tekstowe
         </LI>
<LI>Nastpujce polecenia s czsto potrzebne:
<CODE>bc, cal, chsh, cmp, cut, fmt, head, hexdump, nl, passwd, printf,
sort, split, strings, tac, tail, tee, touch, uniq, w, wall, wc,
whereis, write, xargs, znew.</CODE>
   </LI>
</UL>
<P>
<H2>8.7 Pospolite rozszerzenia i programy z nimi zwizane.</H2>

<P>
<P>W przyszoci na pewno zetkniesz si z wieloma rozszerzeniami. Oto
lista tych najpopularniejszych:
<P>
<UL>
<LI>&dot;1 ... .8 - strony podrcznika systemowego.</LI>
<LI>&dot;arj - kompresja arj</LI>
<LI>&dot;dvi - plik wyjciowy TeX-a (patrz poniej); xdvi - program do
ogldania tych plikw; dvips - program tumaczcy je na
postscript .ps</LI>
<LI>&dot;gif - plik graficzny</LI>
<LI>&dot;gz - kompresja gzip</LI>
<LI>&dot;info - plik informacyjny (alternatywa dla "man-a")</LI>
<LI>&dot;jpg, .jpeg - plik graficzny</LI>
<LI>&dot;lsm - Linux Software Map. Plik tekstowy zawierajcy
informacje o danym pakiecie</LI>
<LI>&dot;ps - plik postscipt-owy. Aby je oglda zdobd gs i
opcjonalnie ghostscript</LI>
<LI>&dot;tgz, tar.gz - skompresowane archiwum</LI>
<LI>&dot;tex - plik dla TeX-a - narzdzie do skadania dokumentw</LI>
<LI>&dot;texi - plik dla texinfo</LI>
<LI>&dot;xbm, .xpm, .xwd - plik graficzny</LI>
<LI>&dot;zip - archiwum zip</LI>
<LI>&dot;Z - kompresja compress
</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="end"></A> <A NAME="s9">9. To tyle.</A></H2>

<P>
<P>Gratulacje ! ykne troch Unix-a i jeste gotw do pracy i
eksperymentowania. Pamitaj, e twoja wiedza na temat systemu jest
bardzo maa i jeste zobowizany duo wiczy, eby dobrze si
posugiwa Linux-em. Ale jeli wszystko co miae zrobi to
pociga aplikacje i pracowa z nimi, to zao si, e to co
napisaem tutaj to wystarczajco. Na dzisiaj nie wiem wiele
wicej, a jako udaje mi si pracowa z Linux-em codziennie !
<P>Jestem pewien, e Linux ci si spodoba i dalej bdziesz si go
uczy i poznawa. Zao si te, e ju nigdy nie wrcisz do
DOS-a ! Mam nadziej, e wyraziem si dostatecznie jasno i
zrozumiale i zrobiem dobry uczynek dla moich trzech czy czterech
czytelnikw.
<P>
<H2>9.1 Prawa autorskie.</H2>

<P>
<P>O ile nie stwierdza si inaczej, dokumenty HOWTO s chronione
prawami autorskimi ich autorw. Mog one by rozprowadzane w
caoci lub w czci, w jakiejkolwiek postaci fizycznej czy
elektronicznej tak dugo, dopki znajduje si w nich ta wzmianka.
Dystrybucja komercyjna jest dozwolona, a nawet zachca si do
niej; chocia autor chciaby by poinformowany o takowej.
<P>Wszelkie tumaczenia, prace pochodne, prace zebrane zawierajce
dokumenty HOWTO musz zawiera t notatk o prawach autorskich.
Oznacza to, e nie moesz stworzy pracy pochodzcej z HOWTO i
naoy na jej dystrybucj dodatkowych ogranicze. Wyjtki od tej
zasady mog by uczynione pod pewnymi warunkami; skontaktuj si z
koordynatorem programu Linux HOWTO pod niej podanym adresem.
<P>Krtko mwic, chcemy promowa szerzenie tych dokumentw przez
wszelkie dostpne kanay. Chcielibymy take utrzyma prawa
autorskie naoone na te dokumenty, i by powiadomieni o planach
dotyczcych redystrybucji HOWTO.
<P>Jeli masz pytania skontaktuj si z Gregiem Hankisem,
koordynatorem programu Linux HOWTO po adresem 
<A HREF="mailto:gregh@sunsite.unc.edu">gregh@sunsite.unc.edu</A>.
<P>
<H2>9.2 Disclaimer.</H2>

<P>
<P>"Szybkie przejcie od DOS-a do Linux-a" zostao napisane przez
Guido Gonzato, 
<A HREF="mailto:Guido@ibogfs.cineca.it">Guido@ibogfs.cineca.it</A>. Wielkie dziki dla
Matta Welsha, autora podrcznika "Linux Installation and Getting
Started", dla Ian Jackson, autora "Linux frequently asked
questions with answers", dla Giuseppe Zanetti, autora "Linux - Il
sistema operativo FREE SOFTWARE per personal computer 386/486",
dla wszystkich, ktrzy przysali mi poczt z sugestiami no i
szczeglne podzikowania dla Linusa Torvaldsa i GNU, ktrzy dali
nam Linuxa !!!
<P>Dokument ten dostarczany jest "taki jaki jest". Woyem wiele
wysiku, aby napisa go tak dokadnie jak tylko potrafiem, ale
wykorzystujesz informacje tu zawarte na wasne ryzyko. Nie jestem
odpowiedzialny w adnym wypadku za jakiekolwiek zniszczenia
wynike z winy korzystania z tego dokumentu.
Tumacz take nie jest odpowiedzialny za adne zniszczenia.
<P>Wszelkie odzewy, proby, sugestie, krytyki itd. s mile widziane.
<P>Ciesz si z ycia ! (i z Linux-a)
<P>
<P>Guido =8-)
<P>
<H2>9.3 Od tumacza.</H2>

<P>
<P>Tumaczenie to jest chronione prawami autorskimi &copy; Bartosza
Maruszewskiego.
Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na prawach takich
samych jak dokument oryginalny.
<P>Jeli znalaze jakie race bdy ortograficzne, gramatyczne,
skadniowe, techniczne to pisz do mnie:
<P>
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><P>Oficjaln stron tumacze HOWTO jest
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/">http://www.jtz.org.pl/</A><P>Aktualne wersje przetumaczonych dokumentw znajduj si na
teje stronie. Dostpne s take poprzez anonimowe ftp pod adresem
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/">ftp.jtz.org.pl/HOWTO/</A><P>Przetumaczone przeze mnie dokumenty znajduj si take na
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html">mojej stronie WWW.</A> S tam te odwoania do Polskiej Strony
Tumaczeniowej.
<P>Kontakt z nasz grup, grup tumaczy moesz uzyska poprzez list
dyskusyjn jtz@ippt.gov.pl. Jeli chcesz sie na ni zapisa, to
wylij list o treci <CODE>subscribe jtz Imi Nazwisko</CODE> na adres
<CODE>majordomo@ippt.gov.pl</CODE>
<P>Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez tumacza to:
<P>
<UL>
<LI>- wzmianka o systemie ext2 w nowych dystrybucjach,</LI>
<LI>- wzmianka o najczciej stosowanych skrtach,</LI>
<LI>oraz inne pomniejsze dodatki.</LI>
</UL>
 
<P>
</BODY>
</HTML>