.\" Tłumaczenie  Maciej Wojciechowski     wojciech@staszic.waw.pl
.TH bzip2 1 "" "" "wersja 1.0"
.SH NAZWA
bzip2, bunzip2 \- sortujący bloki kompresor/dekompresor plików, v1.0
.br
bzcat \- dekompresuje pliki na standardowe wyjście
.br
bzip2recover \- odzyskuje dane ze zniszczonych archiwów bzip2
.SH SKŁADNIA
.ll +8
.B bzip2
.RB [ \-cdfkqstvzVL123456789 ]
.RI [ nazwy_plików \&...]
.ll -8
.br
.B bunzip2
.RB [ \-fkvsVL ]
.RI [ nazwy_plików \&...]
.br
.B bzcat
.RB [ \-s ]
.RI [ nazwy_plików \&...]
.br
.B bzip2recover
.I nazwa_pliku
.SH OPIS
\fI Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!\fP
.PP
.I bzip2
kompresuje pliki używając algorytmu sortowania bloków Burrowsa-Wheelera i 
kodu Huffmana. Kompresja jest generalnie sporo lepsza od konwencjonalnych 
kompresorów opartych o metodę LZ77/LZ78, i jest porównywalna z 
osiągnięciami statystycznych kompresorów z rodziny PPM.

Opcje linii poleceń są w większości bardzo podobne do tych z
.IR "GNU gzip" ,
ale nie są identyczne.

.I bzip2
oczekuje listy plików towarzyszących parametrom linii poleceń. Każdy plik jest 
zastępowany przez swoją skompresowaną wersję, z nazwą 
"oryginalny_plik.bz2". Każdy skompresowany plik ma ten sam czas modyfikacji, 
uprawnienia i, jeśli to możliwe, właściciela co oryginał, po to, aby te 
ustawienia mogły zostać odtworzone podczas dekompresji. Utrzymywanie nazwy 
plików nie jest do końca dokładne w tym sensie, że nie ma możliwości 
przetrzymywania daty, uprawnień, właściciela i nazw plików na systemach, na 
których brakuje tych możliwości lub mają ograniczenia co do długości nazwy, 
tak np. jak MS-DOS.

.I bzip2
i
.I bunzip2
standardowo nie nadpisują istniejących już plików. Jeśli chcesz aby to 
robiły, musisz użyć parametru \-f.

Jeśli nie podano żadnej nazwy pliku,
.I bzip2
kompresuje ze standardowego wejścia na standardowe wyjście. Odmiawia wówczas
wypisywania skompresowanego wyjście na terminal, gdyż byłoby to
całkiem niezrozumiałe i przez to bez większego sensu.

.I bunzip2
(lub
.IR bzip2 \-d ) 
dekompresuje wszystkie podane pliki. Pliki, które nie były 
utworzone przez
.I bzip2
zostaną wykryte i zignorowane, a na ekranie pojawi się komunikat 
ostrzegawczy.
.I bzip2
próbuje zgadnąć nazwę dla dekompresowanego pliku w następujący sposób:
.nf
       nazwa_pliku.bz2    staje się   nazwa_pliku
       nazwa_pliku.bz     staje się   nazwa_pliku
       nazwa_pliku.tbz2   staje się   nazwa_pliku.tar
       nazwa_pliku.tbz    staje się   nazwa_pliku.tar
       inna_nazwa	  staje się   inna_nazwa.out
.fi
Jeśli plik nie ma jednego z następujących rozpoznawalnych rozszerzeń,
.IR .bz2 , 
.IR .bz , 
.I .tbz2
lub
.IR .tbz ,
to
.I bzip2 
napisze, że nie może zgadnąć nazwy pierwotnego pliku, i użyje
oryginalnej nazwy z dodanym rozszerzeniem
.IR .out .

Tak jak kompresja, nie posiadająca żadnych plików, powoduje kompresję ze 
standardowego wejścia na standardowe wyjście.

.I bunzip2 
poprawnie zdekompresuje plik, który jest połaczeniem dwóch lub więcej 
skompresowanych plików. Rezultatem jest połączony odpowiedni 
nieskompresowany plik. Obsługiwane jest również sprawdzanie spójności
(\-t) połączonych skompresowanych plików.

Możesz również kompresować lub dekompresować pliki na standardowe wyjście 
używając parametru \-c. W ten właśnie sposób można przeprowadzać kompresję
wielu plików równocześnie.
Powstałe wyniki są przesyłane sekwencyjnie na standardowe wyjście.
W ten sposób kompresja wielu plików generuje strumień 
zawierający reprezentacje kilku skompresowanych plików. Taki strumień może 
być zdekompresowany poprawnie tylko przez 
.I bzip2
w wersji 0.9.0 lub późniejszej. Wcześniejsze wersje
.I bzip2
zatrzymają się po zdekmpresowaniu pierwszego pliku w strumieniu.

.I bzcat
(lub
.I bzip2 -dc) 
dekompresuje wszystkie wybrane pliki na standardowe wyjście.

.I bzip2
czyta argumenty ze zmiennych środowiskowych
.I BZIP2
i
.I BZIP,
w podanej kolejności, i przetwarza je przed jakimikolwiek argumentami 
przeczytanymi z linii poleceń. To dobra metoda na specyfikowanie 
standardowych ustawień.

Kompresja stosowana jest zawsze, nawet jeśli skompresowany plik jest 
nieznaczniej większy od pliku oryginalnego. Pliki mniejsze niż mniej więcej 
sto bajtów stają się większe, ponieważ mechanizm kompresji ma stały 
nagłówek wynoszący około 50 bajtów. Przypadkowe dane (włączając wyjście 
większości kompresorów plików) dą kodowane na mniej więcej 8.05 bitu na 
bajt, dając zysk około 0.5%.

Jako samosprawdzenie dla twojej ochrony
.I bzip2
używa 32-bitowego CRC aby upewnić się, że zdekompresowana wersja pliku jest 
identyczna z oryginalną. To strzeże przed stratami w skompresowanych danych 
i przed niewykrytymi błędami w 
.I bzip2
(na szczęście bardzo rzadkich). Możliwość niewykrycia utraty danych 
jest mikroskopijna, mniej więcej jedna szansa na cztery biliony dla każdego 
pliku. Uważaj jednak, gdyż sprawdzenie jest dokonywane przed dekompresją, 
więc dowiesz się tylko tego, że coś jest nie w porządku. Nie pomoże ci to odzyskać 
oryginalnych nieskompresowanych danych. Możesz użyć
.I bzip2recover
aby spróbować odzyskać dane z uszkodzonych plików.

Zwracane wartości: 0 dla normalnego wyjścia, 1 dla problemów technicznych 
(plik nie znaleziony, niewłaściwy parametr, błąd wyjścia/wyjścia itp.), 2 dla 
zasygnalizowania błędu skompresowanego pliku, 3 dla wewnętrznego błędu (np. 
bug), który zmusił \fIbzip2\fP do przerwania.

.SH OPCJE
.TP
.B \-c --stdout
Kompresuje lub dekompresuje na standardowe wyjście.
.TP
.B \-d --decompress
Wymusza dekompresję.
.IR bzip2 , 
.I bunzip2 
i
.I bzcat 
są tak naprawdę tymi samymi programami i decyzja jakie akcje będą wykonane 
jest wykonywana na podstawie nazwy jaka została użyta. Ten parametr ma wyższy 
priorytet i wymusza na \fIbzip2\fP dekompresję.
.TP
.B \-z --compress
Podobne do \-d: wymusza kompresję, bez względu na sposób wywołania.
.TP
.B \-t --test
Sprawdza integralność wybranego pliku(ów), ale nie dekompresuje ich. Wymusza
to próbną dekompresję i mówi, jaki jest rezultat.
.TP
.B \-f --force
Wymusza zastępowanie plików wyjściowych. Normalnie, \fIbzip2\fP nie 
zastępuje istniejących plików wyjściowych. Wymusza również na \fIbzip2\fP 
łamanie dowiązań twardych, czego normalnie nie robi.
.TP
.B \-k --keep
Zatrzymaj (nie kasuj) pliki wejściowe przy kompresji lub dekompresji.
.TP
.B \-s --small
Zredukuj użycie pamięci na kompresję, dekompresję i testowanie. Pliki są 
dekompresowane i testowane przy użyciu zmodyfikowanego algorytmu, który 
potrzebuje tylko 2.5 bajtu na blok bajtów. Oznacza to, że każdy plik może 
być zdekompresowany przy użyciu około 2300k pamięci, jednak tracąc około połowę 
normalnej szybkości.

Podczas kompresji, \-s wybiera bloki wielkości 200k, których limity 
pamięci wynoszą mniej więcej tyle samo, w zamian za jakość kompresji. W 
skrócie, jeśli twój komputer ma mało pamięci (8 megabajtów lub mniej), 
używaj opcji \-s do wszystkiego. Zobacz \fBzarządzanie pamięcią\fP poniżej.
.TP
.B \-q --quiet
Wyłącza wszystkie nieistotne komunikaty ostrzegawcze.
Nie są eliminowane komunikaty dotyczące błędów wejścia/wyjścia i innych
zdarzeń krytycznych.
.TP
.B \-v --verbose
Tryb gadatliwy -- pokazuje stopień kompresji dla każdego pliku. Następne 
\fB\-v\fP zwiększają stopień gadatliwości, powodując wyświetlanie dużej 
ilości informacji, przydatnych głównie przy diagnostyce.
.TP
.B \-L --license -V --version
Wyświetla wersję programu i warunki licencji.
.TP
.B \-1 to \-9
Ustawia wielkość bloku na 100 k, 200 k .. 900 k przy kompresji. Nie ma 
żadnego znaczenia przy dekompresji. Zobacz \fBzarządzanie pamięcią\fP 
poniżej.
.TP
.B \--
Traktuje wszystkie następujące po nim argumenty jako nazwy plików, nawet jeśli 
zaczynają się one od myślnika. Możesz więc kompresować i dekompresować 
pliki, których nazwa zaczyna się od myślnika, na przykład: bzip2 \-- 
\-mój_plik.
.TP
.B \--repetitive-fast --repetitive-best
Te parametry nie mają znaczenia w wersjach 0.9.5 i wyższych. Umożliwiały one 
pewną infantylną kontrolę nad zachowaniem algorytmu sortującego we 
wcześniejszych wersjach, co było czasami użyteczne. Wersje 0.9.5 i wyższe 
mają usprawniony algorytm, który powoduje bezużyteczność tej funkcji.

.SH ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ
.I bzip2 
kompresuje duże pliki w blokach. Rozmiar bloku ma wpływ zarówno na stopień 
osiąganej kompresji, jak również na ilość pamięci potrzebnej do kompresji 
i dekompresji. Parametry od \-1 do \-9 wybierają rozmiar bloku odpowiednio
od 100,000 bajtów aż do 900,000 bajtów (standardowo). W czasie dekompresji, 
rozmiar bloku użytego do kompresji jest odczytywany z nagłówku pliku 
skompresowanego i
.I bunzip2
sam zajmuje odpowiednią do dekompresji ilość pamięci. Ponieważ rozmiar
bloków jest przetrzymywany w pliku skompresowanym, parametry od \-1 do \-9 
nie mają przy dekompresji żadnego znaczenia.

Wymagania kompresji i dekompresji w bajtach, mogą być wyliczone przez:

       Kompresja :   400k + ( 8 x rozmiar bloku )

       Dekompresja :  100k + ( 4 x rozmiar bloku ) lub
                      100k + ( 2.5 x rozmiar bloku )

Większe bloki dają duże zmniejszenie zwrotów marginalnych. Większość 
kompresji pochodzi z pierwszych stu lub dwustu kilobajtów rozmiaru bloku.
Warto o tym pamiętać używając \fIbzip2\fP na wolnych 
komputerach. Warto również podkreślić, że rozmiar pamięci potrzebnej do 
dekompresji jest wybierany poprzez ustawienie odpowiedniej 
wielkości bloku przy kompresji.

Dla plików skompresowanych standardowym blokiem wielkości 900k, 
\fIbunzip2\fP będzie wymagał około 3700 kilobajtów do dekompresji. Aby 
umożliwić dekompresję na komputerze wyposażonym jedynie w 4 megabajty 
pamięci, \fIbunzip2\fP ma opcję, która może zmniejszyć wymagania prawie do 
połowy, tzn. około 2300 kilobajtów. Prędkość dekompresji jest również bardzo 
zmiejszona, więc używaj tej opcji tylko wtedy, kiedy jest to konieczne. Tym 
parametrem jest \-s.

Generalnie, próbuj i używaj największych rozmiarów bloków, jeśli ilość 
pamięci ci na to pozwala. Prędkość kompresji i dekompresji w zasadzie nie 
zależy od wielkości użytego bloku.

Inna ważna rzecz dotyczy plików, które mieszczą się w pojedyńczym bloku -- 
oznacza to większość plików na które się natkniesz używając dużych bloków. 
Rozmiar realny pamięci zabieranej jest proporcjonalny do wielkości pliku, 
jeśli plik jest mniejszy niż blok. Na przykład, kompresja pliku o 
wielkości 20,000 bajtów z parametrem \-9 wymusi na kompresorze odnalezienie
7600 k pamięci, ale zajęcie tylko 400k + 20000 * 8 = 560 kilobajtów z 
tego. Podobnie, dekompresor odnajdzie 3700k, ale zajmie tylko 100k + 20000 
* 4 = 180 kilobajtów.

Tu jest tabela, która podsumowuje maksymalne użycie pamięci dla różnych 
rozmiarów bloków. Podano też całkowity rozmiar skompresowanych 14 
plików tekstowych (Calgary Text Compressione Corpus) zajmujących razem 
3,141,622 bajtów. Ta kolumna daje pewne pojęcie o tym, jaki wpływ na 
kompresję ma wielkość bloków. Ta tabela uzmysławia również przewagę użycia 
większych bloków dla większych plików, ponieważ "Corpus" jest zdominowany 
przez mniejsze pliki.
.nf
             Użycie       Użycie        Użycie         Corpus
   Parametr kompresji   dekompresji   dekompresji \-s    Size

     \-1      1200k         500k          350k          914704
     \-2      2000k         900k          600k          877703
     \-3      2800k         1300k         850k          860338
     \-4      3600k         1700k        1100k          846899
     \-5      4400k         2100k        1350k          845160
     \-6      5200k         2500k        1600k          838626
     \-7      6100k         2900k        1850k          834096
     \-8      6800k         3300k        2100k          828642
     \-9      7600k         3700k        2350k          828642
.fi
.SH ODZYSKIWANIE DANYCH ZE ZNISZCZONYCH PLIKÓW BZIP2
.I bzip2
kompresuje pliki w blokach, zazwyczaj 900 kilbajtowych. Każdy blok jest 
trzymany osobno. Jeśli błędy transmisji lub nośnika uszkodzą plik 
wieloblokowy .bz2, możliwe jest odtworzenie danych zawartych w 
niezniszczonych blokach pliku.

Każdy blok jest reprezentowany przez 48-bitowy wzorzec, który umożliwia 
znajdowanie przyporządkowań bloków z rozsądną pewnością. Każdy blok 
ma również swój 32-bitowy CRC, więc bloki uszkodzone mogą być łatwo 
odseparowane od poprawnych.

.I bzip2recover
jest oddzielnym programem, którego zadaniem jest poszukiwanie bloków w 
plikach .bz2 i zapisywanie ich do własnego pliku .bz2. Możesz potem użyć 
\fIbzip2\fP \-t aby sprawdzić spójność wyjściowego pliku i zdekompresować 
te, które nie są uszkodzone.

.I bzip2recover
pobiera pojedynczy argument, nazwę uszkodzonego pliku, i tworzy pewną liczbę 
plików "rec0001plik.bz2", "rec0002plik.bz2", itd., przetrzymujące odzyskane 
bloki. Wyjściowe nazwy plików są tak tworzone, aby łatwo było potem używać 
ich razem za pomocą gwiazdek \-\- na przykład, "bzip2 \-dc rec*plik.bz2 >
odzyskany_plik" -- wylistuje pliki we właściwej kolejności.

.I bzip2recover
powinien być używany najczęściej z dużymi plikami .bz2, jako iż one 
zawierają najczęściej dużo bloków. Jest czystym bezsensem używać go na 
uszkodzonym jedno-blokowym pliku, ponieważ uszkodzony blok nie może być 
odzyskany. Jeśli chcesz zminimalizować jakiekolwiek możliwe straty danych 
poprzez nośnik lub transmisję, powinieneś zastanowić się nad użyciem 
mniejszych bloków.

.SH OPISY WYNIKÓW
Etap sortujący kompresji łączy razem podobne ciągi znaków w pliku. Przez 
to, pliki zawierające bardzo długie ciągi powtarzających się symboli, jak 
"aabaabaabaab ..." (powtórzone kilkaset razy) mogą być kompresowane wolniej 
niż normalnie. Wersje 0.9.5 i wyższe zachowują się dużo lepiej w tej 
sytuacji niż wersje poprzednie. Różnica stopnia kompresji pomiędzy 
najgorszym i najlepszym przypadkiem kompresji wynosi około 10:1. Dla 
wcześniejszych wersji było to nawet około 100:1. Jeśli chcesz, możesz użyć
parametru \-vvvv aby monitorować postępy bardzo szczegółowo.

Prędkość dekompresji nie jest zmieniana przez to zjawisko.

.I bzip2
zazwyczaj rezerwuje kilka megabajtów pamięci do działania a 
potem wykorzystuje ją w sposób zupełnie przypadkowy.
Oznacza to, że zarówno prędkość kompresji jak i dekompresji jest w 
dużej części zależna od prędkości, z jaką twój komputer może naprawiać braki 
bufora podręcznego. Z tego powodu, wprowadzone zostały małe zmiany kody aby 
zmniejszyć straty, które dały nieproporcjonalnie duży wzrost osiągnięć.
Myślę, że
.I bzip2
będzie działał najlepiej na komputerach z dużymi buforami podręcznymi.

.SH ZAKAMARKI
Wiadomości o błędach wejścia/wyjścia nie są aż tak pomocne, jak mogłyby być.
.I bzip2
stara się wykryć błąd wejścia/wyjścia i wyjść "czysto", ale 
szczegóły tego, jaki to problem mogą być czasami bardzo mylące.

Ta strona podręcznika odnosi się do wersji 1.0 programu \fIbzip2\fP.
Skompresowane pliki utworzone przez tę wersję są kompatybilne zarówno z 
w przód jak i wstecznie z poprzednimi publicznymi wydaniami, 
wersjami 0.1pl2, 0.9.0 i 0.9.5 ale z małymi wyjątkami: 0.9.0 i wyższe potrafią 
poprawnie dekompresować wiele skompresowanych plików złączonych w jeden. 
0.1pl2 nie potrafi tego; zatrzyma się już po dekompresji pierwszego pliku w 
strumieniu.

.I bzip2recover
używa 32-bitowych liczb do reprezentacji pozycji bitu w skompresowanym 
pliku, więc nie może przetwarzać skompresowanych plików dłuższych niż 512 
megabajtów. Można to łatwo naprawić.

.SH AUTOR
Julian Seward, jseward@acm.org.

http://www.muraroa.demon.co.uk
http://sourceware.cygnus.com/bzip2

Idee zawarte w \fIbzip2\fP są podzielone (przynajmniej) pomiędzy 
nastepujący ludzi: Michael Burrows i David Wheeler (transformacja
sortującą bloki), David Wheeler (znów, koder Huffmana), Peter Fenwick 
(struktura kodowania modelu w oryginalnym \fIbzip2\fP, i wiele 
udoskonaleń), i Alistair Moffar, Radford Neal i Ian Witten (arytmetyczny 
koder w oryginalnym \fIbzip2\fP). Jestem im bardzo wdzięczny za ich pomoc, 
wsparcie i porady. Zobacz stronę manuala w źródłowej dystrybucji po 
wskaźniki do źródeł dokumentacji. Christian von Roques zachęcił mnie do 
wymyślenia szybszego algorytmu sortującego, po to żeby przyspieszyć 
kompresję. Bela Lubkin zachęciła mnie do polepszenia najgorszych wyników 
kompresji. Wiele ludzi przysłało łatki, pomogło w różnych problemach, 
pożyczyło komputerów, dało rady i było ogólnie pomocnych.
.SH "INFORMACJE O TŁUMACZENIU"
Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i 
\fImoże nie być aktualne\fR. W razie zauważenia różnic między powyższym opisem
a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub funkcji, prosimy o zapoznanie 
się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:
.IP
man \-\-locale=C 1 bzip2
.PP
Prosimy o pomoc w aktualizacji stron man \- więcej informacji można znaleźć pod
adresem http://sourceforge.net/projects/manpages\-pl/.