.\" Copyright 1992, 1993 Rickard E. Faith (faith@cs.unc.edu)
.\" Copyright 1998 Andries E. Brouwer (aeb@cwi.nl)
.\" May be distributed under the GNU General Public License
.\"*******************************************************************
.\"
.\" This file was generated with po4a. Translate the source file.
.\"
.\"*******************************************************************
.\" This file is distributed under the same license as original manpage
.\" Copyright of the original manpage:
.\" Copyright © 1992,1993 Rickard E. Faith, 1998 Andries E. Brouwer (GPL-1)
.\" Copyright © of Polish translation:
.\" Przemek Borys (PTM) <pborys@p-soft.silesia.linux.org.pl>, 1999.
.\" Robert Luberda (PTM) <robert@debian.org>, 2002.
.\" Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>, 2012.
.TH FDISK 8 "czerwiec 2010" util\-linux "Administracja systemem"
.SH NAZWA
fdisk \- obsługa dyskowej tablicy partycji
.SH SKŁADNIA
\fBfdisk\fP [\fB\-uc\fP] [\fB\-b\fP \fIrozmiar\-sektora\fP] [\fB\-C\fP \fIcylindry\fP] [\fB\-H\fP
\fIgłowice\fP] [\fB\-S\fP \fIsektory\fP] \fIurządzenie\fP
.sp
\fBfdisk \-l\fP [\fB\-u\fP] [\fIurządzenie\fP...]
.sp
\fBfdisk \-s\fP \fIpartycja\fP...
.sp
\fBfdisk \-v\fP
.sp
\fBfdisk \-h\fP
.SH OPIS
\fBfdisk\fP (w pierwszej wersji jego wywołania) to obsługiwany z pomocą menu
program do tworzenia i zmieniania tablicy partycji dysku twardego. Rozumie
partycje DOS\-owe oraz etykiety dysków typu BSD lub SUN\-a.

\fBfdisk\fP nie potrafi obsłużyć tablic partycji GUID (GPT) i nie jest
przeznaczony do obsługi dużych partycji. W tych przypadkach, proszę użyć
bardziej zaawansowanego GNU \fBparted\fP(8).

\fBfdisk\fP nie używa trybu kompatybilnego z DOS\-em i wyświetlania cylindrów
jako jednostek domyślnych. To przestarzałe zachowanie DOS\-a można włączyć
opcją wiersza poleceń "\-c=dos \-u=cylinders".

Dyski twarde mogą być podzielone na jeden lub więcej logicznych dysków
zwanych \fIpartycjami\fP.  Podział ten jest zapisany w \fItablicy partycji\fP
znajdującej się w sektorze 0 dysku (w świecie BSD mówi się o tzw. plastrach
dyskowych "disk slice" i etykietach dysku "disklabel).

Linux potrzebuje przynajmniej jednej partycji \(em mianowicie partycji
przeznaczonej na główny system plików.  Może używać plików i/lub partycji
wymiany, ale te drugie są bardziej wydajne. Tak więc, zazwyczaj używana jest
druga partycja linuksowa przeznaczona na partycję wymiany (tzw. swap).  Na
komputerach o architekturze zgodnej z Intelem, BIOS, używany do uruchamiania
systemu, często ma dostęp tylko do pierwszych 1024 cylindrów dysku. Z tego
powodu osoby mające duże dyski często tworzą trzecią partycję o rozmiarze
kilku MB, zazwyczaj montowaną w katalogu \fI/boot\fP, która przechowuje obraz
jądra i kilka dodatkowych plików potrzebnych w czasie uruchamiania systemu,
żeby mieć pewność, że te rzeczy są dostępne dla BIOS\-u.  Mogą być różne
przyczyny, związane z bezpieczeństwem, ułatwieniem administrowania i
tworzenia kopii zapasowych lub testowaniem, żeby używać większej liczby
partycji niż to minimum.

.SH URZĄDZENIA
\fIUrządzenie\fP jest to z reguły /dev/sda, /dev/sdb itp. Nazwy urządzeń
odnoszą się do całego dysku. Stare systemy bez libata (biblioteki używanej
wewnątrz jądra Linux do obsługi kontrolerów i urządzeń ATA) rozróżniają
dyski IDE i SCSI. W takich przypadkach nazwami urządzeń będą /dev/hd* (IDE)
lub /dev/sd* (SCSI).

\fIPartycja\fP to nazwa urządzenia, za którą następuje numer partycji. Na
przykład, /dev/sda1 jest pierwszą partycją pierwszego dysku twardego w
systemie. Proszę również zapoznać się z dokumentacją jądra Linux (plik
Documentation/devices.txt).

.SH ETYKIETY\ DYSKU
Etykieta dysku typu BSD/SUN może opisywać 8 partycji, z których trzecia
powinna być specjalną partycją oznaczającą cały dysk. Partycji, która używa
swojego pierwszego sektora (jak na przykład partycja wymiany) nie należy
umieszczać w cylindrze 0, ponieważ zniszczy to etykietę dysku.

Etykieta dysku typu IRIX/SGI może opisywać 16 partycji, z których jedenasta
powinna być partycją całego "woluminu", natomiast dziewiąta powinna być
tzw. "nagłówkiem woluminu".  Nagłówek woluminu także pokrywa całą tablicę
partycji, tzn.  zaczyna się w bloku zerowym i domyślnie ciągnie się przez
pięć cylindrów.  Pozostałe miejsce w nagłówku woluminu może być użyte przez
wpisy głównych katalogów. Żadna partycja nie może nachodzić na nagłówek
woluminu.  Także, nie należy zmieniać typu nagłówka woluminu, ani tworzyć na
nim systemu plików, ponieważ spowoduje to utratę tablicy partycji. Proszę
używać tego typu etykiety dysku tylko podczas pracy z Linuksem na
komputerach IRIX/SGI lub podczas pracy z dyskami IRIX/SGI pod Linuksem.

Tablica partycji typu DOS może opisać nieograniczoną liczbę partycji. W
sektorze 0 jest miejsce na opis 4 partycji (zwanych podstawowymi \(em
`primary'). Jedna z nich może być partycją rozszerzoną; jest ona jakby
pudełkiem zawierającym partycje logiczne, których deskryptory można znaleźć
w wiązanej liście sektorów, z których każdy poprzedza odpowiadającą partycję
logiczną.  Cztery podstawowe partycje, niezależnie od tego czy są obecne,
czy nie, otrzymują numery od 1 do 4. Numery partycji logicznych zaczynają
się od 5.

W tablicy partycji typu DOS początkowe przesunięcie (`offset')  i rozmiar
każdej partycji przechowywany jest na dwa sposoby: jako bezwzględna liczba
sektorów (zapisywana na 32 bitach)  i jako trójka Cylindry/Głowice/Sektory
(Cylinders/Heads/Sectors)  (zapisywana na 10+8+6 bitach). Pierwszy zapis
jest w porządku \- przy 512\-bajtowych sektorach będzie działał aż do 2 TB. W
przypadku drugiego zapisu występują dwa małe problemy. Przede wszystkim pola
C/H/S mogą być wypełnione tylko wtedy, gdy znana jest liczba głowic oraz
liczba sektorów na ścieżce. Po drugie, nawet jeżeli te liczby są znane, to
te 24 bity, które są dostępne, nie wystarczają.  DOS używa tylko C/H/S,
Windows \(em obu, a Linux nigdy nie używa C/H/S.

Jeśli jest to możliwe, \fBfdisk\fP automatycznie uzyska informacje o geometrii
dysku.  Niekoniecznie musi to być fizyczna geometria dysku (co więcej,
nowoczesne dyski w rzeczywistości nie mają czegoś takiego jak fizyczna
geometria, a w każdym razie nie mają niczego, co mogłoby być opisane w
prostej postaci cylindry/głowice/sektory), lecz geometria, której używa
MS\-DOS dla tablicy partycji.

Zazwyczaj wszystko idzie dobrze i nie ma żadnych problemów, jeżeli Linux
jest jedynym systemem na dysku. Jednakże, jeśli dysk będzie dzielony z
innymi systemami operacyjnymi, to dobrym pomysłem jest utworzenie co
najmniej jednej partycji fdiskiem pochodzącym z innego systemu
operacyjnego. Linux, podczas uruchamiania, przegląda tablicę partycji i
stara się wywnioskować, jaka (fałszywa) geometria dysku jest wymagana, żeby
mógł dobrze współpracować z innymi systemami.

Gdy wypisywana jest tablica partycji, dokonywane jest sprawdzenie
konsystencji wpisów tablicy. Sprawdzane jest, czy fizyczne i logiczne punkty
startowe i końcowe są takie same, oraz czy partycja rozpoczyna się i kończy
w granicach cylindrów (poza pierwszą partycją).

Niektóre wersje MS\-DOS tworzą pierwszą partycję, która nie rozpoczyna się na
granicy cylindra, lecz na 2 sektorze pierwszego cylindra. Partycje
rozpoczynające się na cylindrze 1 nie mogą rozpoczynać się na granicy
cylindra, lecz raczej nie powinno to sprawiać problemów, chyba że używany
jest OS/2.

Funkcje sync() i ioctl(BLKRRPART) są wywoływane (o ile zmieniono tablicę
partycji) przed wyjściem, kiedy tablica partycji zostanie już
zaktualizowana.  Dawno temu było konieczne przeładowanie systemu (reboot) po
użyciu fdiska.  Teraz nie powinno być takiej potrzeby; co więcej, zbyt
szybkie przeładowanie systemu może spowodować utratę jeszcze nie zapisanych
danych. Proszę zauważyć, że zarówno jądro, jak i dysk mogą buforować dane.

.SH "OSTRZEŻENIE DOS 6.x"

Komenda FORMAT z DOS 6.x szuka informacji w pierwszym sektorze obszaru
danych partycji i traktuje je jako godniejsze zaufania niż informacje z
tablicy partycji.  Dosowy FORMAT oczekuje od dosowego FDISK\-a, że ten
wyczyści pierwsze 512 bajtów obszarów danych przy każdej zmianie
rozmiarów. Dosowy FORMAT zajrzy do tych dodatkowych danych nawet z flagą /U
\-\- uważamy to za błąd tych programów.

Tak więc używając cfdiska lub fdiska do zmiany rozmiaru partycji dosowej,
należy też użyć \fBdd\fP do wyzerowania pierwszych 512 bajtów tej partycji
przed użyciem dosowego FORMAT. Na przykład, po utworzeniu dosowej partycji
/dev/sda1programem cfdisk (po wyjściu z fdiska lub cfdiska i przeładowaniu
Linuksa, dzięki czemu informacje o tablicy partycji będą poprawne), powinno
się wykonać polecenie "dd if=/dev/zero of=/dev/hda1 bs=512 count=1", które
zeruje pierwszych 512 bajtów partycji.

\fBBĄDŹ NIEWYOBRAŻALNIE OSTROŻNY\fP przy używaniu komendy \fBdd\fP, gdyż mała
pomyłka może spowodować zniszczenie wszystkich danych z dysku.

Dla najlepszych wyników, zawsze powinno się używać fdiska specyficznego dla
danego systemowi operacyjnemu. Na przykład, partycje dosowe powinno się
tworzyć dosowym FDISK\-iem, a linuksowe \(em linuksowym fdiskiem lub
cfdiskiem.

.SH OPCJE
.TP 
\fB\-b \fP\fIrozmiar\-sektora\fP
Określa rozmiar sektora dysku. Możliwe wartości są następująca: 512, 1024,
2048 lub 4096. (Ostatnie jądra znają rozmiar sektora. Proszę używać tej
opcji tylko dla starych jąder lub w celu nadpisania wartości podanej przez
jądro). Od util\-linux\-2.17 fdisk rozróżnia logiczny i fizyczny rozmiar
sektora. Ta opcja zmienia obie wartości rozmiarów sektora na
\fIrozmiar\-sektora\fP.
.TP 
\fB\-c\fP[\fI=tryb\fP]
Określa tryb kompatybilności, "dos" lub "nondos". Domyślnym trybem jest
niedosowy. Aby zachować kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej
opcji bez argumentu <tryb> \- używana jest wówczas wartość
domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument <tryb> nie może
być oddzielony od opcji \-c spacją, poprawną formą jest np. "\-c=dos".
.TP 
\fB\-C \fP\fIcylindry\fP
Określa liczbę cylindrów dysku. Prawdopodobnie nie ma osoby, która miałaby
powód aby używać tej opcji.
.TP 
\fB\-H \fP\fIgłowice\fP
Określa liczbę głowic dysku (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz liczbę
używaną do tablic partycji). Rozsądnymi wartościami są 255 i 16.
.TP 
\fB\-S \fP\fIsektory\fP
Określa liczbę sektorów dysku na ścieżkę (oczywiście nie ich fizyczną
liczbę, lecz liczbę używaną do tablic partycji). Rozsądną wartością jest 63.
.TP 
\fB\-h\fP
Wyświetla pomoc i kończy pracę.
.TP 
\fB\-l\fP
Wypisuje tablice partycji dla podanych urządzeń i kończy działanie.  Jeżeli
nie podano żadnych urządzeń, to używane są urządzenia wymienione w pliku
\fI/proc/partitions\fP (o ile taki istnieje).
.TP 
\fB\-s \fP\fIpartycja\fP...
Wypisuje rozmiar każdej podanej partycji (w blokach).
.TP 
\fB\-u\fP[\fI=jednostka\fP]
Podczas wypisywania tablic partycji pokazuje rozmiary w "sectors"
(sektorach) lub w "cylinders" (cylindrach). Domyślnie używane są sektory. Ze
względu na kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez
argumentu <jednostki> \- używana jest wówczas wartość
domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument <jednostki> nie
może być oddzielony od opcji \-u spacją, poprawną formą jest
np. "\-u=cylinders".
.TP 
\fB\-v\fP
Wypisuje numer wersji \fBfdiska\fP i kończy działanie.
.SH BŁĘDY
Istnieje kilka różnych programów *fdisk.  Każdy z nich ma swoje problemy i
zalety.  Prosimy wypróbować ich w następującej kolejności: \fBcfdisk\fP,
\fBfdisk\fP, \fBsfdisk\fP.  (Istotnie, \fBcfdisk\fP jest pięknym programem, mającym
surowe wymagania co do tablic partycji, które akceptuje, tworzącym tablice
partycji wysokiej jakości.  Należy go używać, jeżeli tylko jest taka
możliwość.  \fBfdisk\fP jest programem mającym wiele błędów, robiącym mętne
rzeczy \(em zazwyczaj zdarza mu się dać sensowne wyniki. Jego pojedynczą
zaletą jest obsługa etykiet dysków typu BSD i innych nie\-DOS\-owych tablic
partycji.  Należy go unikać, jeżeli tylko jest taka możliwość.  \fBsfdisk\fP
jest programem tylko dla hakerów \(em interfejs użytkownika jest okropny,
ale program jest poprawniejszy od fdiska i potężniejszy od zarówno fdiska,
jak i cfdiska. Co więcej, może być używany nieinteraktywnie).
.PP
Obecnie istnieje także program \fBparted\fP. Interfejs użytkownika cfdisk jest
lepszy, ale parted potrafi o wiele więcej: nie tylko zmieniać wielkość
partycji, ale również systemów plików, które się na nich znajdują.
.PP
Etykiety dysku typu IRIX/SGI nie są obecnie obsługiwane przez jądro. Co
więcej, katalogi główkowe (header directories) IRIX/SGI nie są jeszcze w
pełni obsługiwane.
.PP
.\" .SH AUTHORS
.\" A. V. Le Blanc (LeBlanc@mcc.ac.uk)
.\" Bernhard Fastenrath (fasten@informatik.uni-bonn.de)
.\" Jakub Jelinek (jj@sunsite.mff.cuni.cz)
.\" Andreas Neuper (ANeuper@GUUG.de)
.\" and many others.
Brak opcji "zapisz tablicę partycji do pliku".
.SH "ZOBACZ TAKŻE"
\fBcfdisk\fP(8), \fBsfdisk\fP(8), \fBmkfs\fP(8), \fBparted\fP(8), \fBpartprobe\fP(8),
\fBkpartx\fP(8)
.SH DOSTĘPNOŚĆ
Polecenie fdisk jest częścią pakietu util\-linux i jest dostępne pod adresem
ftp://ftp.kernel.org/pub/linux/utils/util\-linux/.
.SH TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są:
Przemek Borys (PTM) <pborys@p-soft.silesia.linux.org.pl>,
Robert Luberda (PTM) <robert@debian.org>
i
Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>.
.PP
Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na stronie http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/. Jest zgodne z wersją \fB 2.20.1 \fPoryginału.