.\" %%%LICENSE_START(PUBLIC_DOMAIN)
.\" This is in the public domain
.\" %%%LICENSE_END
.\"
.\"*******************************************************************
.\"
.\" This file was generated with po4a. Translate the source file.
.\"
.\"*******************************************************************
.\" This file is distributed under the same license as original manpage
.\" Copyright of the original manpage:
.\" Copyright © 
.\" Copyright © of Polish translation:
.\" Przemek Borys (PTM) <pborys@dione.ids.pl>, 1998.
.\" Grzegorz Goławski (PTM) <grzegol@pld.org.pl>, 2002.
.\" Robert Luberda <robert@debian.org>, 2014.
.\" Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>, 2014.
.TH LD.SO 8 2014\-07\-08 GNU "Podręcznik programisty Linuksa"
.SH NAZWA
ld.so, ld\-linux.so* \- dynamiczny konsolidator/ładowacz
.SH SKŁADNIA
Konsolidator dynamiczny może być uruchomiony albo pośrednio przez
uruchomienie jakiegokolwiek skonsolidowanego dynamicznie programu lub
biblioteki (w tym przypadku żadna opcja linii poleceń nie będzie przekazana
do konsolidatora dynamicznego i w przypadku ELF\-a uruchomiony zostanie
konsolidator dynamiczny przechowywany w sekcji \fB.interp\fP programu), albo
bezpośrednio przez uruchomienie:
.P
\fI/lib/ld\-linux.so.*\fP [OPCJE] [PROGRAM [ARGUMENTY]]
.SH OPIS
Programy \fBld.so\fP i \fBld\-linux.so*\fP wyszukują i uruchamiają biblioteki
dzielone wymagane przez program, przygotowują program do uruchomienia, a w
końcu go uruchamiają.
.LP
Binarki linuksowe wymagają konsolidacji dynamicznej (czyli konsolidacji
podczas uruchamiania), chyba że podczas kompilacji programowi \fBld\fP(1)
przekazano opcję\ \fB\-static\fP.
.LP
Program \fBld.so\fP obsługuje binarki w używanym dawno temu formacie a.out;
\fBld\-linux.so*\fP obsługuje format ELF (\fI/lib/ld\-linux.so.1\fP dla libc5,
\fI/lib/ld\-linux.so.2\fP dla glibc2), który jest używany przez wszystkich już
od ładnych paru lat. Poza tym oba programy zachowują się tak samo i używają
tych samych plików pomocniczych i programów: \fBldd\fP(1), \fBldconfig\fP(8) oraz
\fI/etc/ld.so.conf\fP.
.LP
Podczas rozwiązywania zależności bibliotek, konsolidator dynamiczny najpierw
przegląda każdy łańcuch znaków zależności w poszukiwaniu znaku ukośnika
(może wystąpić, jeśli podczas linkowania biblioteki podano nazwę ścieżki
zawierającą ukośniki). Jeśli taki znak zostanie znaleziony, to łańcuch
znaków zależności jest interpretowany jako nazwa (względnej lub
bezwzględnej) ścieżki i biblioteka jest ładowana, używając tej nazwy
ścieżki.
.LP
Jeśli zależność od biblioteki nie zawiera znaku ukośnika, to potrzebne
biblioteki dzielone są szukane w następującej kolejności:
.IP o 3
(Tylko ELF). Używa katalogów podanych w sekcji atrybutów dynamicznych
DT_RPATH binarki, jeśli jest obecna i nie istnieje atrybut
DT_RUNPATH. Użycie DT_RPATH jest przestarzałe.
.IP o
Przy użyciu zmiennej środowiskowej \fBLD_LIBRARY_PATH\fP. Poza binariami z
ustawionym bitem set\-user\-ID/set\-group\-ID,dla których jest to ignorowane.
.IP o
(Tylko ELF) Używając katalogów podanych w sekcji atrybutów dynamicznych
DT_RUNPATH binarki, jeśli taka sekcja istnieje.
.IP o
Z pliku bufora \fI/etc/ld.so.cache\fP, zawierającego skompilowaną
listę\ bibliotek poprzednio znalezionych w ścieżce bibliotek. Jeśli jednakże
program binarny został skonsolidowany z opcją linkera  \fB\-z nodeflib\fP, to
pomijane są biblioteki z domyślnych ścieżek bibliotek. Preferowane są
biblioteki zainstalowane w katalogach zgodnych z właściwościami sprzętu
(patrz niżej).
.IP o
W domyślnej ścieżce \fI/lib\fP a potem w \fI/usr/lib\fP. Ten krok jest pomijany,
jeśli program binarny został skonsolidowany z opcją\ \fB\-z nodeflib\fP
konsolidatora.
.SS "Rozwijanie zmiennych w rpath"
.PP
\fBld.so\fP rozumie pewne łańcuchy znaków w specyfikacji rpath (DT_RPATH lub
DT_RUNPATH); łańcuch ty są zamieniane następująco:
.TP 
\fI$ORIGIN\fP (lub równoważnie \fI${ORIGIN}\fP)
Rozwija się do katalogu zawierającego plik wykonywalny aplikacji. Tak więc
aplikacja znajdująca się w \fIjakimśkatalogu/app\fP może zostać skompilowana z

    gcc \-Wl,\-rpath,\(aq$ORIGIN/../lib\(aq

tak żeby przypisane jej biblioteki dzielone mogły być\ umieszczone w
\fIjakimśkatalogu/lib\fP, niezależnie od tego, gdzie \fIjakiśkatalog\fP jest
umieszczony w hierarchii katalogów. Umożliwia to tworzenie aplikacji, które
nie muszą być instalowane w specjalnych katalogów, ale mogą po prostu być
rozpakowane w dowolnym katalogu i wciąż\ będą mogły znaleźć swoje biblioteki
dzielone.
.TP 
\fI$LIB\fP (lub równoważnie \fI${LIB}\fP)
Rozwija się do \fIlib\fP lub \fIlib64\fP w zależności od architektury (np. na
x86\-64 rozwija się \fIlib64\fP, a na x86\-32 rozwija się do \fIlib\fP).
.TP 
\fI$PLATFORM\fP (lub równoważnie \fI${PLATFORM}\fP)
.\" To get an idea of the places that $PLATFORM would match,
.\" look at the output of the following:
.\"
.\"     mkdir /tmp/d
.\"     LD_LIBRARY_PATH=/tmp/d strace -e open /bin/date 2>&1 | grep /tmp/d
.\"
.\" ld.so lets names be abbreviated, so $O will work for $ORIGIN;
.\" Don't do this!!
Rozwija się do łańcucha znaków odpowiadającemu typowi procesora systemu
(np. "x86_64"). Na niektórych architekturach jądro Linuksa nie przekazuje
konsolidatorowi dynamicznemu oznaczenia platformy. Wartość tego łańcucha
znaków jest pobierana z wartości \fBAT_PLATFORM\fP pomocniczego wektora (patrz
\fBgetauxval\fP(3)).
.SH OPCJE
.TP 
\fB\-\-list\fP
Wyświetla wszystkie zależności wraz ze sposobem ich rozwiązania.
.TP 
\fB\-\-verify\fP
Sprawdza, że program jest konsolidowany dynamicznie i że ten konsolidator
dynamiczny może go obsłużyć.
.TP 
\fB\-\-library\-path PATH\fP
Używa PATH zamiast ustawienia zmiennej środowiska \fBLD_LIBRARY_PATH\fP (patrz
niżej).
.TP 
\fB\-\-inhibit\-rpath LISTA\fP
Ignoruje informacje RPATH i RUNPATH w nazwach obiektów w LIŚCIE. Opcja jest
ignorowana, jeśli \fBld.so\fP ma ustawiony bit set\-user\-ID lub set\-group\-ID.
.TP 
\fB\-\-audit LISTA\fP
Używa obiektów wymienionych w LIŚCIE jako audytorów.
.SH "WŁAŚCIWOŚCI SPRZĘTOWE"
Niektóre biblioteki są kompilowane z użyciem  specyficznych dla danego
sprzętu instrukcji, które nie muszą istnieć na każdym CPU. Takie biblioteki
powinny być\ instalowane w katalogach, których nazwy określają wymagane
właściwości sprzętu, na przykład \fI/usr/lib/sse2/\fP. Konsolidator dynamiczny
porównuje nazwy takich katalogów ze sprzętem maszyny i wybiera najbardziej
odpowiednią wersję danej biblioteki. Katalogi właściwości sprzętu mogą
tworzyć kaskady, dopuszczając kombinacje cech CPU. Lista nazw wspieranych
właściwości sprzętowych zależy od CPU. Obecnie rozpoznawane są następujące
nazwy:
.TP 
\fBAlpha\fP
ev4, ev5, ev56, ev6, ev67
.TP 
\fBMIPS\fP
loongson2e, loongson2f, octeon, octeon2
.TP 
\fBPowerPC\fP
4xxmac, altivec, arch_2_05, arch_2_06, booke, cellbe, dfp, efpdouble,
efpsingle, fpu, ic_snoop, mmu, notb, pa6t, power4, power5, power5+, power6x,
ppc32, ppc601, ppc64, smt, spe, ucache, vsx
.TP 
\fBSPARC\fP
flush, muldiv, stbar, swap, ultra3, v9, v9v, v9v2
.TP 
\fBs390\fP
dfp, eimm, esan3, etf3enh, g5, highgprs, hpage, ldisp, msa, stfle, z900,
z990, z9\-109, z10, zarch
.TP 
\fBx86 (tylko 32\-bitowe)\fP
acpi, apic, clflush, cmov, cx8, dts, fxsr, ht, i386, i486, i586, i686, mca,
mmx, mtrr, pat, pbe, pge, pn, pse36, sep, ss, sse, sse2, tm
.SH ŚRODOWISKO
Wśród ważniejszych zmiennych środowiskowych są następujące:
.TP 
\fBLD_ASSUME_KERNEL\fP
(glibc od wersji 2.2.3). Każda biblioteka dzielona może informować
konsolidator dynamiczny o wymaganej minimalnej wersji ABI jądra (To
wymaganie jest zakodowane w sekcji "note" ELF\-a; sekcja ta jest widoczna w
\fIreadelf\ \-n\fP jako sekcja oznaczona \fBNT_GNU_ABI_TAG\fP). Podczas działania
konsolidator dynamiczny określa wersję ABI uruchomionego jądra i odrzuca
biblioteki dzielone, które wymagają minimalnej wersji ABI większej niż
wersja ABI uruchomionego jądra.

\fBLD_ASSUME_KERNEL\fP może zostać użyta do spowodowania, że konsolidator
dynamiczny założy, że jest uruchomiony na systemie z inną wersją\ ABI
jądra. Na przykład następująca linia poleceń powoduje, że konsolidator
dynamiczny podczas ładowania bibliotek dzielonych wymaganych przez
\fImójprog\fP zakłada, że działa w systemie Linux 2.2.5

.in +4n
.nf
$ \fBLD_ASSUME_KERNEL=2.2.5 ./mójprog\fP
.fi
.in

W systemach, które dostarczają wielu wersji biblioteki dzielonej (w różnych
katalogach w ścieżce wyszukiwania) o różnych minimalnych wymaganiach wersji
ABI jądra, \fBLD_ASSUME_KERNEL\fP może zostać użyte do wybrania tej wersji
biblioteki, która zostanie użyta (w zależności od porządku przeszukiwania
katalogów). Historycznie najczęstszym użyciem \fBLD_ASSUME_KERNEL\fP było
ręczne wybieranie starszej implementacji POSIX\-owych wątków LinuxThreads w
systemach, które miały zainstalowane zarówno LinuxThreads, jak i NPTL (który
był domyślną wersją na takich systemach); patrz \fBpthreads\fP(7).
.TP 
\fBLD_BIND_NOT\fP
(glibc od wersji 2.2) Podczas rozwijania symbolu nie aktualizuje Global
Offset Table (GOT) i Procedure Linkage Table (PLT).
.TP 
\fBLD_BIND_NOW\fP
(libc5; glibc od wersji 2.1.1) Gdy zmienna ta jest obecna, sprawia, że
dynamiczny konsolidator rozwiąże wszystkie symbole podczas startu programu,
a nie wtedy gdy będzie do nich pierwsze odniesienie. Jest to użyteczne
podczas używania debuggera.
.TP 
\fBLD_LIBRARY_PATH\fP
Oddzielona dwukropkami lista katalogów, w których szukać bibliotek ELF
podczas wykonywania.  Podobne do zmiennej środowiskowej \fBPATH\fP. Ignorowane
w przypadku programów z ustawionym bitem set\-user\-ID lub set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_PRELOAD\fP
Lista dodatkowych, podanych przez użytkownika bibliotek dzielonych ELF,
którą należy załadować przed wszystkimi innymi. Elementy listy mogą być
oddzielone od siebie spacjami lub dwukropkami. Umożliwia to wybiórczą
zamianę funkcji w innych bibliotekach dzielonych. Może być używane do
wybiórczego nadpisywania funkcji z innych bibliotek dzielonych. Biblioteki
są  wyszukiwane zgodnie z regułami podanymi w rozdziale OPIS.Dla plików
binarnych ELF z ustawionym bitem set\-user\-ID/set\-group\-ID, nazwy ścieżek
zawierając ukośniki są ignorowane, a biblioteki ze standardowej ścieżki
katalogów ładowane będą tylko wtedy, gdy mają także ustawiony bit
set\-user\-ID.
.TP 
\fBLD_TRACE_LOADED_OBJECTS\fP
(tylko ELF) Gdy zmienna ta jest ustawiona na niepusty łańcuch znaków, to
powoduje, że program wypisze swoje zależności od bibliotek dynamicznych, tak
jakby był uruchomiany przez \fBldd\fP(1), a nie normalnie.
.LP
Jest także wiele bardziej lub mniej mętnych zmiennych, wiele przestarzałych
lub przeznaczonych do użytku wewnętrznego.
.TP 
\fBLD_AOUT_LIBRARY_PATH\fP
(libc5) Wersja \fBLD_LIBRARY_PATH\fP tylko dla binariów a.out. Starsze wersje
ld\-linux.so.1 wspierały także \fBLD_ELF_LIBRARY_PATH\fP.
.TP 
\fBLD_AOUT_PRELOAD\fP
(libc5) Wersja \fBLD_PRELOAD\fP tylko dla binariów a.out. Starsze wersje
ld\-linux.so.1 wspierały także \fBLD_ELF_PRELOAD\fP.
.TP 
\fBLD_AUDIT\fP
(glibc od wersji 2.4). Rozdzielona dwukropkami lista określonych przez
użytkownika dzielonych obiektów ELF do załadowania przez wszystkimi innymi
obiektami w oddzielnej przestrzeni nazw konsolidatora (to jest w przestrzeni
nazw, która nie wpływa na przyporządkowania symboli, które odbywa się w
procesie). Bibliotek tych można użyć\ do audytu operacji konsolidatora
dynamicznego. \fBLD_AUDIT\fP jest ignorowane dla binarek z ustawionym bitem
set\-user\-ID/set\-group\-ID.

Konsolidator dynamiczny powiadomi biblioteki audytu w tak zwanych punktach
sprawdzeń audytu \em na przykład ładowanie nowej biblioteki, rozwiązanie
symbolu lub wywołanie symbolu z innego obiektu dzielonego \em przez
wywołanie odpowiedniej funkcji biblioteki audytu. Szczegóły można znaleźć w
\fBrtld\-audit\fP(7). Interfejs audytu jest w dużej mierze zgodny z tym
udostępnianym przez Solarisa, opisanym w jego \fIPrzewodniku po
konsolidatorze i bibliotekach\fP w rozdziale \fIInterfejs audytu
konsolidatora\fP.
.TP 
\fBLD_BIND_NOT\fP
(glibc od wersji 2.1.95) Nie aktualizuje GOT (global offset table) ani PLT
(procedure linkage table) po rozwinięciu symbolu.
.TP 
\fBLD_DEBUG\fP
(glibc od wersji 2.1) Wypisuje rozwlekłe informacje debugowania
konsolidatora dynamicznego. Jeśli ustawione na \fBall\fP wypisuje wszystkie
dostępne informacje debugowania, jeśli ustawione na \fBhelp\fP wyświetla listę
kategorii, które można podać jako wartość tej zmiennej środowiskowej. Od
glibc wersji 2.3.4 \fBLD_DEBUG\fP jest ignorowana dla binariów
set\-user\-ID/set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_DEBUG_OUTPUT\fP
(glibc od wersji 2.1) Plik, do którego będzie zapisane wyjście
\fBLD_DEBUG\fP. Domyślnie jest to standardowe wyjście
błędów. \fBLD_DEBUG_OUTPUT\fP jest ignorowana dla binariów
set\-user\-ID/set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_DYNAMIC_WEAK\fP
(glibc od wersji 2.1.91) Pozwala na nadpisywanie słabych (ang. weak) symboli
(przywracając poprzednie zachowanie glibc). Ze względów bezpieczeństwa od
wersji 2.3.4 biblioteki glibc \fBLD_DYNAMIC_WEAK\fP jest ignorowane dla
programów z ustawionym bitem set\-user\-ID/set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_HWCAP_MASK\fP
(glibc od wersji 2.1) Maska właściwości sprzętowych.
.TP 
\fBLD_KEEPDIR\fP
(tylko a.out)(libc5)  Nie ignoruju katalogu w nazwach ładowanych bibliotek
a.out. Używanie tej opcji nie jest zalecane.
.TP 
\fBLD_NOWARN\fP
(tylko a.out)(libc5) Powstrzymuje ostrzeżenia o bibliotekach a.out o
niekompatybilnych numerach minorowych wersji.
.TP 
\fBLD_ORIGIN_PATH\fP
.\" Only used if $ORIGIN can't be determined by normal means
.\" (from the origin path saved at load time, or from /proc/self/exe)?
(glibc od wersji 2.1) Ścieżka, w której znaleziono program binarny (dla
programów bez bitu set\-user\-ID). Ze względów bezpieczeństwa od wersji 2.4
biblioteki glibc \fBLD_ORIGIN_PATH\fP jest ignorowane dla binariów
set\-user\-ID/set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_POINTER_GUARD\fP
(glibc od wersji 2.4) Ustawione na 0 powoduje wyłączenie ochrony
wskaźników. Jakakolwiek inna wartość włącza ochronę wskaźników, co jest
także zachowaniem domyślnym. Ochrona wskaźników jest mechanizmem
bezpieczeństwa, w którym niektóre wskaźnika do kodu przechowywanego w
zapisywalnej pamięci programu (adresy powrotu zwrócone przez \fBsetjmp\fP(3)
lub wskaźniki do funkcji używane przez różne funkcje wewnętrzne biblioteki
glibc) są w pseudolosowy zmieniane, aby utrudnić hakerowi przejęcie tych
wskaźników i przeprowadzenie ataków typu przepełnienie bufora lub stosu.
.TP 
\fBLD_PROFILE\fP
(glibc od wersji 2.1) Nazwa (pojedynczego) obiektu dzielonego przeznaczonego
do profilowania, podane albo jako nazwa ścieżki, albo nazwa pliku
so. Wyjście profilowania jest dopisywane do pliku o nazwie
"\fI$LD_PROFILE_OUTPUT\fP/\fI$LD_PROFILE\fP.profile".
.TP 
\fBLD_PROFILE_OUTPUT\fP
(glibc od wersji 2.1) Katalog, w którym powinno być zapisane wyjście
\fBLD_PROFILE\fP. Jeśli ta zmienna nie jest zdefiniowana lub jeśli wartość tej
zmiennej jest pusta, to domyślnym katalogiem jest
\fI/var/tmp\fP. \fBLD_PROFILE_OUTPUT\fP jest ignorowane dla programów set\-user\-ID
i set\-group\-ID, które zawsze używają \fI/var/profile\fP.
.TP 
\fBLD_SHOW_AUXV\fP
.\" FIXME
.\" Document LD_TRACE_PRELINKING (e.g.: LD_TRACE_PRELINKING=libx1.so ./prog)
.\" Since glibc 2.3
.\" Also enables DL_DEBUG_PRELINK
(glibc od wersji 2.1) Wyświetla tablicę pomocniczą przekazaną przez jądro. Z
powodów bezpieczeństwa od wersji 2.3.5 biblioteki glibc \fBLD_SHOW_AUXV\fP jest
ignorowana dla binariów set\-user\-ID/set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_USE_LOAD_BIAS\fP
.\" http://sources.redhat.com/ml/libc-hacker/2003-11/msg00127.html
.\" Subject: [PATCH] Support LD_USE_LOAD_BIAS
.\" Jakub Jelinek
Domyślnie (czyli jeśli ta zmienna nie jest zdefiniowana) programy
wykonywalne i prekonsolidowane obiekty dzielone będą\ uwzględniały adresy
bazowe bibliotek, od których zależą, a (nieprekonsolidowane) programy
wykonywalne niezależne od pozycji (position\-independent executable, PIE) i
inne obiekty dzielone nie będą ich uwzględniały. Jeśli \fBLD_USE_LOAD_BIAS\fP
jest zdefiniowana z jakąś wartością, to zarówno programy wykonywalne, jak i
PIE, będą uwzględniały adresy bazowe. Jeśli \fBLD_USE_LOAD_BIAS\fP jest
zdefiniowane i ma wartość 0, to ani programy wykonywalne, ani PIE nie będą
uwzględniały adresów bazowych. Zmienna ta jest ignorowana przez programy
set\-user\-ID i set\-group\-ID.
.TP 
\fBLD_VERBOSE\fP
(glibc od wersji 2.1). Jeśli ustawione na niepusty łańcuch znaków i jeśli
została ustawiona zmienna środowiskowa \fBLD_TRACE_LOADED_OBJECTS\fP, to
wypisuje informacje o wersjonowaniu symboli programu.
.TP 
\fBLD_WARN\fP
(tylko ELF)(glibc od wersji 2.1.3) Jeśli ustawione na niepusty łańcuch
znaków, to włącza ostrzeganie o nierozwijalnych symbolach.
.TP 
\fBLDD_ARGV0\fP
(libc5) \fIargv\fP[0] do użycia przez \fBldd\fP(1), jeśli żadne argumenty nie są
obecne.
.SH PLIKI
.PD 0
.TP 
\fI/lib/ld.so\fP
Dynamiczny konsolidator/ładowacz a.out
.TP 
\fI/lib/ld\-linux.so.\fP{\fI1\fP,\fI2\fP}
Dynamiczny konsolidator/ładowacz ELF
.TP 
\fI/etc/ld.so.cache\fP
Plik zawierający skompilowaną listę katalogów, w których należy szukać
bibliotek oraz uporządkowaną listę bibliotek kandydujących.
.TP 
\fI/etc/ld.so.preload\fP
Plik zawierający oddzieloną spacjami listę bibliotek dzielonych ELF, które
mają być załadowane przed programem.
.TP 
\fBlib*.so*\fP
Biblioteki dzielone
.PD
.SH UWAGI
Możliwości \fBld.so\fP dostępne są tylko dla programów binarnych,
skompilowanych przy użyciu libc w wersji 4.4.3 lub wyższej. Funkcjonalności
ELF\-a są dostępne od Linuksa 1.1.52 i libc5.
.SH "ZOBACZ TAKŻE"
.\" .SH AUTHORS
.\" ld.so: David Engel, Eric Youngdale, Peter MacDonald, Hongjiu Lu, Linus
.\"  Torvalds, Lars Wirzenius and Mitch D'Souza
.\" ld-linux.so: Roland McGrath, Ulrich Drepper and others.
.\"
.\" In the above, (libc5) stands for David Engel's ld.so/ld-linux.so.
\fBldd\fP(1), \fBsprof\fP(1), \fBgetauxval\fP(3), \fBrtld\-audit\fP(7), \fBldconfig\fP(8),
\fBsln\fP(8)
.SH "O STRONIE"
Angielska wersja tej strony pochodzi z wydania 3.71 projektu Linux
\fIman\-pages\fP. Opis projektu, informacje dotyczące zgłaszania błędów, oraz
najnowszą wersję oryginału można znaleźć pod adresem
\%http://www.kernel.org/doc/man\-pages/.
.SH TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są:
Przemek Borys (PTM) <pborys@dione.ids.pl>,
Grzegorz Goławski (PTM) <grzegol@pld.org.pl>,
Robert Luberda <robert@debian.org>
i
Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>.
.PP
Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na stronie http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/. Jest zgodne z wersją \fB 3.71 \fPoryginału.