.\"t
.\" 1999 PTM Przemek Borys
'\"
'\" Copyright (c) 1993 The Regents of the University of California.
'\" Copyright (c) 1994-1997 Sun Microsystems, Inc.
'\"
'\" See the file "license.terms" for information on usage and redistribution
'\" of this file, and for a DISCLAIMER OF ALL WARRANTIES.
'\" 
'\" RCS: @(#) $Id: expr.n,v 1.1 2000/02/21 15:11:35 pborys Exp $
'\" 
'\" The definitions below are for supplemental macros used in Tcl/Tk
'\" manual entries.
'\"
'\" .AP type name in/out ?indent?
'\"	Start paragraph describing an argument to a library procedure.
'\"	type is type of argument (int, etc.), in/out is either "in", "out",
'\"	or "in/out" to describe whether procedure reads or modifies arg,
'\"	and indent is equivalent to second arg of .IP (shouldn't ever be
'\"	needed;  use .AS below instead)
'\"
'\" .AS ?type? ?name?
'\"	Give maximum sizes of arguments for setting tab stops.  Type and
'\"	name are examples of largest possible arguments that will be passed
'\"	to .AP later.  If args are omitted, default tab stops are used.
'\"
'\" .BS
'\"	Start box enclosure.  From here until next .BE, everything will be
'\"	enclosed in one large box.
'\"
'\" .BE
'\"	End of box enclosure.
'\"
'\" .CS
'\"	Begin code excerpt.
'\"
'\" .CE
'\"	End code excerpt.
'\"
'\" .VS ?version? ?br?
'\"	Begin vertical sidebar, for use in marking newly-changed parts
'\"	of man pages.  The first argument is ignored and used for recording
'\"	the version when the .VS was added, so that the sidebars can be
'\"	found and removed when they reach a certain age.  If another argument
'\"	is present, then a line break is forced before starting the sidebar.
'\"
'\" .VE
'\"	End of vertical sidebar.
'\"
'\" .DS
'\"	Begin an indented unfilled display.
'\"
'\" .DE
'\"	End of indented unfilled display.
'\"
'\" .SO
'\"	Start of list of standard options for a Tk widget.  The
'\"	options follow on successive lines, in four columns separated
'\"	by tabs.
'\"
'\" .SE
'\"	End of list of standard options for a Tk widget.
'\"
'\" .OP cmdName dbName dbClass
'\"	Start of description of a specific option.  cmdName gives the
'\"	option's name as specified in the class command, dbName gives
'\"	the option's name in the option database, and dbClass gives
'\"	the option's class in the option database.
'\"
'\" .UL arg1 arg2
'\"	Print arg1 underlined, then print arg2 normally.
'\"
'\" RCS: @(#) $Id: expr.n,v 1.1 2000/02/21 15:11:35 pborys Exp $
'\"
'\"	# Set up traps and other miscellaneous stuff for Tcl/Tk man pages.
.if t .wh -1.3i ^B
.nr ^l \n(.l
.ad b
'\"	# Start an argument description
.de AP
.ie !"\\$4"" .TP \\$4
.el \{\
.   ie !"\\$2"" .TP \\n()Cu
.   el          .TP 15
.\}
.ie !"\\$3"" \{\
.ta \\n()Au \\n()Bu
\&\\$1	\\fI\\$2\\fP	(\\$3)
.\".b
.\}
.el \{\
.br
.ie !"\\$2"" \{\
\&\\$1	\\fI\\$2\\fP
.\}
.el \{\
\&\\fI\\$1\\fP
.\}
.\}
..
'\"	# define tabbing values for .AP
.de AS
.nr )A 10n
.if !"\\$1"" .nr )A \\w'\\$1'u+3n
.nr )B \\n()Au+15n
.\"
.if !"\\$2"" .nr )B \\w'\\$2'u+\\n()Au+3n
.nr )C \\n()Bu+\\w'(in/out)'u+2n
..
.AS Tcl_Interp Tcl_CreateInterp in/out
'\"	# BS - start boxed text
'\"	# ^y = starting y location
'\"	# ^b = 1
.de BS
.br
.mk ^y
.nr ^b 1u
.if n .nf
.if n .ti 0
.if n \l'\\n(.lu\(ul'
.if n .fi
..
'\"	# BE - end boxed text (draw box now)
.de BE
.nf
.ti 0
.mk ^t
.ie n \l'\\n(^lu\(ul'
.el \{\
.\"	Draw four-sided box normally, but don't draw top of
.\"	box if the box started on an earlier page.
.ie !\\n(^b-1 \{\
\h'-1.5n'\L'|\\n(^yu-1v'\l'\\n(^lu+3n\(ul'\L'\\n(^tu+1v-\\n(^yu'\l'|0u-1.5n\(ul'
.\}
.el \}\
\h'-1.5n'\L'|\\n(^yu-1v'\h'\\n(^lu+3n'\L'\\n(^tu+1v-\\n(^yu'\l'|0u-1.5n\(ul'
.\}
.\}
.fi
.br
.nr ^b 0
..
'\"	# VS - start vertical sidebar
'\"	# ^Y = starting y location
'\"	# ^v = 1 (for troff;  for nroff this doesn't matter)
.de VS
.if !"\\$2"" .br
.mk ^Y
.ie n 'mc \s12\(br\s0
.el .nr ^v 1u
..
'\"	# VE - end of vertical sidebar
.de VE
.ie n 'mc
.el \{\
.ev 2
.nf
.ti 0
.mk ^t
\h'|\\n(^lu+3n'\L'|\\n(^Yu-1v\(bv'\v'\\n(^tu+1v-\\n(^Yu'\h'-|\\n(^lu+3n'
.sp -1
.fi
.ev
.\}
.nr ^v 0
..
'\"	# Special macro to handle page bottom:  finish off current
'\"	# box/sidebar if in box/sidebar mode, then invoked standard
'\"	# page bottom macro.
.de ^B
.ev 2
'ti 0
'nf
.mk ^t
.if \\n(^b \{\
.\"	Draw three-sided box if this is the box's first page,
.\"	draw two sides but no top otherwise.
.ie !\\n(^b-1 \h'-1.5n'\L'|\\n(^yu-1v'\l'\\n(^lu+3n\(ul'\L'\\n(^tu+1v-\\n(^yu'\h'|0u'\c
.el \h'-1.5n'\L'|\\n(^yu-1v'\h'\\n(^lu+3n'\L'\\n(^tu+1v-\\n(^yu'\h'|0u'\c
.\}
.if \\n(^v \{\
.nr ^x \\n(^tu+1v-\\n(^Yu
\kx\h'-\\nxu'\h'|\\n(^lu+3n'\ky\L'-\\n(^xu'\v'\\n(^xu'\h'|0u'\c
.\}
.bp
'fi
.ev
.if \\n(^b \{\
.mk ^y
.nr ^b 2
.\}
.if \\n(^v \{\
.mk ^Y
.\}
..
'\"	# DS - begin display
.de DS
.RS
.nf
.sp
..
'\"	# DE - end display
.de DE
.fi
.RE
.sp
..
'\"	# SO - start of list of standard options
.de SO
.SH "OPCJE STANDARDOWE"
.LP
.nf
.ta 4c 8c 12c
.ft B
..
'\"	# SE - end of list of standard options
.de SE
.fi
.ft R
.LP
Zobacz dla szczegółów podręcznik \\fBoptions\\fR(n).
..
'\"	# OP - start of full description for a single option
.de OP
.LP
.nf
.ta 4c
Nazwa linii poleceń:	\\fB\\$1\\fR
Nazwa bazy danych:	\\fB\\$2\\fR
Klasa bazy danych:	\\fB\\$3\\fR
.fi
.IP
..
'\"	# CS - begin code excerpt
.de CS
.RS
.nf
.ta .25i .5i .75i 1i
..
'\"	# CE - end code excerpt
.de CE
.fi
.RE
..
.de UL
\\$1\l'|0\(ul'\\$2
..
.TH expr 3tcl 8.0 Tcl "Wbudowane komendy Tcl"
.BS
'\" Note:  do not modify the .SH NAME line immediately below!
.SH NAZWA
expr \- Oblicz wyrażenie
.SH SKŁADNIA
\fBexpr \fIarg \fR?\fIarg arg ...\fR?
.BE

.SH OPIS
\fI Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!\fP
.PP
.PP
Łączy kolejne parametry \fIarg\fR (dodając między nimi spacje) i analizuje
wynik jako wyrażenie Tcl, zwracając wartość. Dozwolone wyrażenia Tcl są
podzbiorem operatorów dozwolonych w wyrażeniach C i mają takie samo
znaczenie i pierwszeństwo, jak odpowiadające im operatory C.
Wyrażenia dają prawie zawsze wyniki numeryczne (całkowite, lub
zmiennoprzecinkowe). Np. wyrażenie
.CS
\fBexpr 8.2 + 6\fR
.CE
przechodzi w 14.2.
Wyrażenia Tcl różnią się od wyrażeń C tym, że operandy są podawane w inny
sposób. Poza tym, wyrażenia Tcl obsługują operandy nienumeryczne oraz
porównania łańcuchów.
.SH OPERANDY
.PP
Wyrażenie Tcl składa się z kombinacji operandów, operatorów i nawiasów.
Między operandami i operatorami można używać białych spacji; są one
ignorowane. Tam gdzie mozliwe, operandy są interpretowane jako wartości
całkowite. Wartości całkowite można podawać dziesiętnie (normalny wypadek),
ósemkowo (jeśli pierwszym znakiem operandu jest \fB0\fR) lub szesnastkowo
(jeśli pierwszymi znakami operandu są \fB0x\fR).
Jeśli operand nie jest w żadnym z powyszszych formatów całkowitych, to o ile
jest to możliwe, jest traktowany jako liczba zmiennoprzecinkowa. Zmienne
zmiennoprzecinkowe mogą być podawane w dowolny ze sposobów, obsługiwanych
przez zgodny z ANSI kompilator C (poza tym, że przyrostki
\fBf\fR, \fBF\fR, \fBl\fR i \fBL\fR w większości instalacji nie będą
dozwolone).
Na przykład, wszystkie następujące liczby są poprawnymi liczbami
zmiennoprzecinkowymi: 2.1, 3., 6e4, 7.91e+16.
Jesli nie jest możliwa interpretacja numeryczna, to operand jest
pozostawiany jako łańcuch (wtedy jednak można stosować tylko ograniczony
zestaw operatorów).
.PP
Operandy mogą być podawane w następujące sposoby:
.IP [1]
Jako wartość numeryczną, całkowitą albo zmiennoprzecinkową.
.IP [2]
Jako zmienną Tcl, przy użyciu standardowej notacji \fB$\fR.
Wartość zmiennej zostanie wykorzystana jako operand.
.IP [3]
Jako łańcuch ujęty w podwójne cudzysłowy.
Przetwarzanie wyrażenia będzie wrażliwe na podstawienia ukośnikowe,
zmiennych i komend, i użyje wyniku jako operandu.
.IP [4]
Jako łańcuch ujęty w nawiasy klamrowe. Znaki między klamrą otwierającą i
zamykającą zostaną użyte jako operand bez żadnego podstawiania.
.IP [5]
Jako komenda Tcl w naiwasach kwadratowych. Komenda zostanie wykonana, a jej
wynik użyty jako operand.
.IP [6]
Jako funkcja matematyczna, której argumenty mają dowolną z powyższych
postaci, taka jak \fBsin($x)\fR. Zobacz niżej dla listy zdefiniowanych
funkcji.
.LP
Tam gdzie zachodzą podstawienia, są one dokonywane przez instrukcje
wyrażenia.
Jednak mógł też zostać już wykonany inny poziom podstawiania, dokonywany
przez przetwarzacza poleceń przed wywołaniem przetwarzacza wyrażeń.
Jak pokazuje poniższa dyskusja, zwykle najlepiej jest ujmować wyrażenia w
klamry, co zapobiega by przetwarzacz dokonał podstawień zawartości.
.PP
Dla pewnych przykładów prostych wyrażeń, załóżmy że zmienna
\fBa\fR ma wartość 3, a
zmienna \fBb\fR wartość 6.
Następnie, komenda po lewej stronie każdej z linii da wynik, widoczny po
prawej stronie.
.CS
.ta 6c
\fBexpr 3.1 + $a	6.1
expr 2 + "$a.$b"	5.6
expr 4*[llength "6 2"]	8
expr {{word one} < "word $a"}	0\fR
.CE
.SH OPERATORY
.PP
Poniżej wymienione są prawidłowe operatory; są one zgrupowane według
malejącego priorytetu:
.TP 20
\fB\-\0\0+\0\0~\0\0!\fR
Jednoargumentowy minus, jednoargumentowy plis, bitowy NOT i logiczny NOT.
Żaden z tych operatorów nie może być stosowany do operandów łańcuchowych, a
bitowy NOT może być stosowany tylko do liczb całkowitych.
.TP 20
\fB*\0\0/\0\0%\fR
Mnożenie, dzielenie, reszta. Żaden z tych operatorów nie może być stosowany
do operandów łańcuchowych, a reszta może być stosowana tylko do liczb
całkowitych.
Reszta ma zawsze znak dzielnika i jej wartość absolutna jest zawsze mnijesza
niż wartość dzielnika.
.TP 20
\fB+\0\0\-\fR
Dodawanie i odejmowanie. Prawidłowe dla dowolnych operandów numerycznych.
.TP 20
\fB<<\0\0>>\fR
Przesuwanie w lewo i w prawo. Prawidłowe tylko dla operandów całkowitych.
Przesuwanie w prawo propaguje bit znaku.
.TP 20
\fB<\0\0>\0\0<=\0\0>=\fR
Logiczny mniejszy, większy, mniejszy lub równy, większy lub równy.
Każdy operator daje 1 jeśli warunek jest spełniony lub 0 w przeciwnym
wypadku. Operandami mogą być zarówno wartości numeryczne, jak i łańcuchowe,
w którym wypadku dokonywane jest porównywanie łańcuchów.
.TP 20
\fB==\0\0!=\fR
Logiczna równość i nierówność. Każdy operator daje wynik zero/jeden.
Prawidłowe dla wszelkich operandów.
.TP 20
\fB&\fR
Bitowy AND. Prawidłowy tylko dla operandów całkowitych.
.TP 20
\fB^\fR
Bitowy XOR. Prawidłowy tylko dla operandów całkowitych.
.TP 20
\fB|\fR
Bitowy OR. Prawidłowy tylko dla operandów całkowitych.
.TP 20
\fB&&\fR
Logiczny AND. Daje 1 jeśli obydwa operandy są niezerowe, lub 0 w przeciwnym
wypadku.
Prawidłowe dla operandów logicznych i numerycznych.
.TP 20
\fB||\fR
Logiczny OR. Daje 0 jeśli obydwa operandy są zerowe lub 1 w przeciwnym
wypadku. Prawidłowe dla operandów logicznych i numerycznych.
.TP 20
\fIx\fB?\fIy\fB:\fIz\fR
Jeżeli-to-inaczej, jak w C. Jeśli \fIx\fR rozwija się na wartość niezerową,
to wynikiem jest wartość \fIy\fR. W przeciwnym wypadku wartością wynikową
jest \fIz\fR.
Operand \fIx\fR musi mieć wartość numeryczną.
.LP
Zobacz podręcznik C dla dalszych szczegółów o wynikach, dawanych przez
operatory. Wszystkie operatory binarne grupują się od lewej do prawej w tym
samym priorytecie. Np. komenda
.CS
\fBexpr 4*2 < 7\fR
.CE
daje 0.
.PP
Operatory \fB&&\fR, \fB||\fR i \fB?:\fR mają ``leniwą
analizę'', zupełnie jak w C, co znaczy, że operandy nie są analizowane jeśli
nie ma takiej potrzeby do określenia wyniku. Np. w komendzie
.CS
\fBexpr {$v ? [a] : [b]}\fR
.CE
analizowane będzie tylko jedno z \fB[a]\fR lub \fB[b]\fR, zależnie od
wartości \fB$v\fR. Zauważ jednak, że jest to prawdziwe tylko jeśli całe
wyrażenie jest ujęte w nawiasy klamrowe; w przeciwnym wypadku przetwarzacz
Tcl przemieli zarówno \fB[a]\fR jak i \fB[b]\fR jeszcze przed wywołaniem
komendy \fBexpr\fR.
.SH "FUNKCJE MATEMATYCZNE"
.PP
Tcl obsługuje następujące funkcje matematyczne wyrażeń:
.TS
l l l l.
\fBacos\fR	\fBcos\fR	\fBhypot\fR	\fBsinh\fR
\fBasin\fR	\fBcosh\fR	\fBlog\fR	\fBsqrt\fR
\fBatan\fR	\fBexp\fR	\fBlog10\fR	\fBtan\fR
\fBatan2\fR	\fBfloor\fR	\fBpow\fR	\fBtanh\fR
\fBceil\fR	\fBfmod\fR	\fBsin\fR
.TE

Każda z tych funkcji woła funkcję biblioteki matematycznej o tej samej
nazwie. Tcl ponadto implemntuje następujące funkcje dla konwersji między
liczbami całkowitymi, zmiennoprzecinkowymi i losowania liczb losowych:
.TP
\fBabs(\fIarg\fB)\fR
Zwraca wartość modułu \fIarg\fR. \fIArg\fR może być liczbą całkowitą, lub
zmiennoprzecinkową; wynik jest zwracany w tej samej postaci.
.TP
\fBdouble(\fIarg\fB)\fR
Jeśli \fIarg\fR jest liczbą zmiennoprzecinkową, zwracane jest \fIarg\fR. W
przeciwnym wypadku \fIarg\fR jest konwertowany na postać zmiennoprzecinkową
i zwracany w tej postaci.
.TP
\fBint(\fIarg\fB)\fR
Jak wyżej, ale zamiana na liczbę całkowitą.
.TP
\fBrand()\fR
Zwraca liczbę zmiennoprzecinkową w zakresie od zera do 1. Nasienie pochodzi
z wewnętrznego zegara maszyny, lub może być ustawiane ręcznie funkcją srand.
.TP
\fBround(\fIarg\fB)\fR
Jeśli \fIarg\fR jest całkowite, zwracane jest \fIarg\fR. W przeciwnym
wypadku \fIarg\fR jest konwertowane na postać całkowitą poprzez
zaokrąglanie.
.TP
\fBsrand(\fIarg\fB)\fR
Parametr \fIarg\fR, który musi być liczbą całkowitą, służy do resetowania
nasienia generatora liczb losowych. Zwraca pierwszą liczbę losową dla tego
nasienia. Każdy interpreter ma swoje własne nasienie.
.PP
W dodatku do tych predefiniowanych funkcji, aplikacje mogą definiować inne
funkcje, korzystając z \fBTcl_CreateMathFunc\fR().
.SH "TYPY, PRZEPEŁNIENIE I PRECYZJA"
.PP
Wszystkie obliczenia wewnętrzne na liczbach całkowitych są dokonywane w
typie \fIlong\fR z C, a wszystkie obliczenia zmiennoprzecinkowe na typie
\fIdouble\fR.
Podczas konwersji łańcucha na liczbę zmiennoprzecinkową, wykrywane jest
przepełnienie eksponentne, co powoduje błąd Tcl.
Dla konwersji łańcucha na liczbę całkowitą, wykrywanie przepełnienia zależy
od zachowania pewnych funkcji biblioteki C, więc raczej nie można na tym
polegać.
.PP
Konwersja między reprezentacjami całkowitymi, zmiennoprzecinkowymi i
łańcuchowymi operandów jest wykonywana automatycznie tam gdzie potrzeba.
Dla obliczeń arytmetycznych zmienne całkowite są używane tak długo, aż nie
pojawi się liczba zmiennoprzecinkowa i wtedy zaczyna się używanie liczb
zmiennoprzecinkowych.
Na przykład,
.CS
\fBexpr 5 / 4\fR
.CE
zwraca 1, podczas gdy
.CS
\fBexpr 5 / 4.0\fR
\fBexpr 5 / ( [string length "abcd"] + 0.0 )\fR
.CE
zwraca 1.25.
Wartości zmiennoprzecinkowe są zawsze zwracane z ``\fB.\fR'' lub \fBe\fR,
więc nie wyglądają jak liczby całkowite. Na przykład,
.CS
\fBexpr 20.0/5.0\fR
.CE
zwraca \fB4.0\fR, nie \fB4\fR.

.SH "OPERACJE ŁAŃCUCHOWE"
.PP
Jeśli jeden z operandów porównania jest łańcuchem, a drugi ma wartość
numeryczną, to operand numeryczny jest konwertowany z użyciem formatu
\fB%d\fR lub \fB%g\fR funkcji \fIsprintf\fR(3) języka C z powrotem na łańcuch. 
Na przykład komendy
.CS
\fBexpr {"0x03" > "2"}\fR
\fBexpr {"0y" < "0x12"}\fR
.CE
zwracają 1. Pierwsze porównanie jest dokonywane w porównaniu całkowitym, a
drugie w porównaniu łańcuchowym, po przekonwertowaniu drugiego operandu na
łańcuch \fB18\fR.
Ponieważ Tcl ma tendencje do traktowania wartości tam gdzie możliwe jako
liczby, to używanie operatorów \fB==\fR i podobnych nie jest dobrym
pomysłem, jeśli naprawdę chcesz porównania łańcuchowego; lepiej użyć komendy
\fBstring compare\fR.

.SH "ROZWAŻANIA O WYDAJNOŚCI"
.VS
.PP
Jeśli chcesz jak największej szybkości i najmniejszego zajmowania pamięci,
ujmuj wyrażenia w klamry. Umożliwia to kompilatorowi kodu bitowego
Tcl wygenerowanie jak najlepszego kodu.
.PP
Jak wspomniano wyżej, w wyrażeniach dokonuje się dwóch podstawień:
raz przez przetwarzacz Tcl, raz przez komendę \fBexpr\fR.
Na przykład, komendy
.CS
\fBset a 3\fR
\fBset b {$a + 2}\fR
\fBexpr $b*4\fR
.CE
zwracają 11, a nie wielokrotność 4.
Jest tak dlatego, że przetwarzacz Tcl najpierw podstawia za \fB$a + 2\fR
zmienną \fBb\fR, a następnie komenda \fBexpr\fR przetwarza wyrażanie
\fB$a + 2*4\fR.
.PP
Większość wyrażeń nie wymaga drugiej kolejki podstawień. Są one albo
ujmowane w klamry, albo ich proces podstawiania zmiennych i komend daje
liczby i łańcuchy, nie wymagające podstawień jako takich. Jednak z uwagi na
to, że nieuklamrowione wyrażenia wymagają dwóch rund podstawień, kompilator
kodu bitowego musi emitować dodatkowe instrukcje obsługi takiej sytuacji.
Najkosztowniejszy kod generowany jest dla nieuklamrowionych wyrażeń, które
zawierają podstawienia komend. Wyrażenia te muszą być implementowane przez
generowanie nowego kodu za każdym wykonaniem wyrażenia.
.VE

.SH SŁOWA KLUCZOWE
arytmetyka, logiczny, porównanie, wyrażenie, porównanie rozmyte
.SH "INFORMACJE O TŁUMACZENIU"
Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i 
\fImoże nie być aktualne\fR. W razie zauważenia różnic między powyższym opisem
a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub funkcji, prosimy o zapoznanie 
się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:
.IP
man \-\-locale=C 3tcl expr
.PP
Prosimy o pomoc w aktualizacji stron man \- więcej informacji można znaleźć pod
adresem http://sourceforge.net/projects/manpages\-pl/.