.\" Copyright 1992, 1993 Rickard E. Faith (faith@cs.unc.edu)
.\" Copyright 1998 Andries E. Brouwer (aeb@cwi.nl)
.\" Copyright 2012 Davidlohr Bueso <dave@gnu.org>
.\" Copyright (C) 2013 Karel Zak <kzak@redhat.com>
.\" May be distributed under the GNU General Public License
.\"*******************************************************************
.\"
.\" This file was generated with po4a. Translate the source file.
.\"
.\"*******************************************************************
.\" This file is distributed under the same license as original manpage
.\" Copyright of the original manpage:
.\" Copyright © 1992,1993 Rickard E. Faith, 1998 Andries E. Brouwer (GPL-1)
.\" Copyright © of Polish translation:
.\" Przemek Borys (PTM) <pborys@p-soft.silesia.linux.org.pl>, 1999.
.\" Robert Luberda (PTM) <robert@debian.org>, 2002.
.\" Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>, 2012, 2016.
.TH FDISK 8 "luty 2016" util\-linux "Administracja systemem"

.SH NAZWA
fdisk \- obsługa dyskowej tablicy partycji

.SH SKŁADNIA
\fBfdisk\fP [\fIopcje\fP] \fIurządzenie\fP
.sp
\fBfdisk \-l\fP [\fIurządzenie\fP...]

.SH OPIS
\fBfdisk\fP to obsługiwany z pomocą okien dialogowych program do tworzenia i
zmieniania tablicy partycji dysku twardego. Obsługuje tablice partycji typu
GPT, MBR, Sun, SGI i BSD.

Urządzenia blokowe mogą być podzielone na jeden lub więcej logicznych dysków
zwanych \fIpartycjami\fP.  Podział ten jest zapisany w \fItablicy partycji\fP
znajdującej się zwykle w sektorze 0 dysku (w świecie BSD mówi się o
tzw. plastrach dyskowych "disk slice" i etykietach dysku "disklabel").

Partycjonowanie przestrzega domyślnie limitów wejścia/wyjścia urządzenia
(topologii). \fBfdisk\fP jest w stanie zoptymalizować schemat dysku do
4\-kilobajtowego rozmiaru sektora oraz używa wyrównania przesunięcia na
współczesnych dyskach korzystających z MBR i GPT. Zawsze powinno się
korzystać z ustawień domyślnych \fBfdisk\fPa, ponieważ domyślne wartości
(np. początkowego i końcowego sektora partycji) i rozmiary partycji podane w
notacji \fB+\fP\fIrozmiar\fP{\fBM\fP,\fBG\fP,...} są zawsze wyrównywane zgodnie z
właściwościami urządzenia.

Bogaty interfejs do wyświetlania schematów dysków dla skryptów zapewnia
\fBpartx\fP(8), \fBfdisk\fP jest przeznaczony raczej dla ludzi. Kompatybilność
wsteczna w wyjściu \fBfdisk\fP nie jest gwarantowana. Wejście (polecenia)
powinny pozostać wstecznie kompatybilne.

.SH OPCJE
.TP 
\fB\-b\fP, \fB\-\-sector\-size\fP \fIrozmiar\-sektora\fP
Określa rozmiar sektora dysku. Możliwe wartości są następujące: 512, 1024,
2048 i 4096. (Ostatnie jądra znają rozmiar sektora. Proszę używać tej opcji
tylko dla starych jąder lub w celu nadpisania wartości podanej przez
jądro). Od util\-linux\-2.17 \fBfdisk\fP rozróżnia logiczny i fizyczny rozmiar
sektora. Ta opcja zmienia obie wartości rozmiarów sektora na
\fIrozmiar\-sektora\fP.
.TP 
\fB\-B\fP, \fB\-\-protect\-boot\fP
Nie zamazuje początku pierwszego sektora dysku przy tworzeniu nowej etykiety
dysku. Ta funkcja jest obsługiwana w przypadku GPT i MBR.
.TP 
\fB\-c\fP, \fB\-\-compatibility\fP[\fB=\fP\fItryb\fP]
Określa tryb kompatybilności, \fBdos\fP lub \fBnondos\fP. Domyślnym trybem jest
niedosowy. Aby zachować kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej
opcji bez argumentu \fItryb\fP \- używana jest wówczas wartość domyślna. Proszę
zauważyć, że opcjonalny argument \fItryb\fP nie może być oddzielony od opcji
\fB\-c\fP spacją, poprawną formą jest np. "\-c=dos".
.TP 
\fB\-h\fP, \fB\-\-help\fP
Wyświetla pomoc i kończy pracę
.TP 
\fB\-L\fP, \fB\-\-color\fP[\fB=\fP\fIkiedy\fP]
Koloryzuje wynik. Opcjonalnym argumentem \fIkiedy\fP może być \fBauto\fP, \fBnever\fP
(nigdy) lub \fBalways\fP (zawsze). Gdy nie poda się\ argumentu \fIkiedy\fP,
domyślnym ustawieniem jest \fBauto\fP. Kolory mogą\ być wyłączone, aktualne
wbudowane ustawienie domyślne pokaże opcja \fB\-\-help\fP. Zob. również\ rozdział
\fBKOLORY\fP.
.TP 
\fB\-l\fP, \fB\-\-list\fP
Wypisuje tablice partycji dla podanych urządzeń i kończy działanie.  Jeżeli
nie podano żadnych urządzeń, to używane są urządzenia wymienione w pliku
\fI/proc/partitions\fP (o ile taki plik istnieje).
.TP 
\fB\-o\fP,\fB \-\-output \fP\fIlista\fP
Określa wypisywane kolumny. Ich listę można poznać podając opcję \fB\-\-help\fP.

Domyślna listę kolumn można rozszerzyć, jeśli \fIlistę\fP poda się w formacie
\fB+\fP\fIlista\fP (np. \fB\-o +UUID\fP).
.TP 
\fB\-s\fP, \fB\-\-getsz\fP
Wyświetla rozmiar jako 512\-bajtowe sektory każdego podanego urządzenia
blokowego. Ta opcja jest PRZESTARZAŁA na korzyść \fBblockdev\fP(1)
.TP 
\fB\-t\fP, \fB\-\-type\fP \fItyp\fP
Włącza obsługę etykiet dysku wyłącznie podanego \fItypu\fP, wyłączając obsługę
pozostałych typów.
.TP 
\fB\-u\fP, \fB\-\-units\fP[\fB=\fP\fIjednostka\fP]
Podczas wypisywania tablic partycji pokazuje rozmiary w \fBsectors\fP
(sektorach) lub w \fBcylinders\fP (cylindrach). Domyślnie używane są
sektory. Ze względu na kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej
opcji bez argumentu \fIjednostki\fP \- używana jest wówczas wartość
domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument \fIjednostka\fP nie może być
oddzielony od opcji \fB\-u\fP spacją, poprawną formą jest np. "\-u=cylinders".

.TP 
\fB\-C\fP, \fB\-\-cylinders\fP \fIliczba\fP
Określa liczbę cylindrów dysku. Prawdopodobnie nie ma osoby, która miałaby
powód aby używać tej opcji.
.TP 
\fB\-H\fP, \fB\-\-heads\fP \fIliczba\fP
Określa liczbę głowic dysku (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz liczbę
używaną do tablic partycji). Rozsądnymi wartościami są 255 i 16.
.TP 
\fB\-S\fP, \fB\-\-sectors\fP \fIliczba\fP
Określa liczbę sektorów dysku na ścieżkę (oczywiście nie ich fizyczną
liczbę, lecz liczbę używaną do tablic partycji). Rozsądną wartością jest 63.

.TP 
\fB\-w\fP, \fB\-\-wipe\fP \fIkiedy\fP
Usuwa sygnatury systemu plików, tablicy partycji i RAID aby zapobiec
ewentualnym kolizjom. Argument \fIkiedy\fP może przyjąć wartość \fBauto\fP,
\fBnever\fP lub \fBalways\fP. Gdy nie poda się tej opcji, domyślnie stosowane jest
ustawienie \fBauto\fP, które usuwa sygnatury tylko w trybie interaktywnym. W
każdym przypadku wykryte sygnatury skutkują wypisaniem ostrzeżenia przed
utworzeniem nowej\ tablicy partycji. Zob. też polecenie \fBwipefs\fP(8).

.TP 
\fB\-V\fP, \fB\-\-version\fP
Wypisuje informację o wersji programu i wychodzi.

.SH URZĄDZENIA
\fIUrządzenie\fP jest to z reguły /dev/sda, /dev/sdb itp. Nazwy urządzeń
odnoszą się do całego dysku. Stare systemy bez libata (biblioteki używanej
wewnątrz jądra Linux do obsługi kontrolerów i urządzeń ATA) rozróżniają
dyski IDE i SCSI. W takich przypadkach nazwami urządzeń będą /dev/hd* (IDE)
lub /dev/sd* (SCSI).

\fIPartycja\fP to nazwa urządzenia, za którą następuje numer partycji. Na
przykład, /dev/sda1 jest pierwszą partycją pierwszego dysku twardego w
systemie. Proszę również zapoznać się z dokumentacją jądra Linux (plik
Documentation/devices.txt).

.SH ROZMIARY
Okno "ostatni sektor" ("last sector") akceptuje podanie rozmiaru partycji za
pomocą\ liczby sektorów albo w notacji \fB+\fP\fIrozmiar\fP{\fBK\fP,\fBM\fP,\fBG\fP,...}.

Rozmiar poprzedzony znakiem \fB+\fP jest interpretowany jako relatywny do
pierwszego sektora partycji. W takim przypadku oczekiwane jest podanie
rozmiaru w bajtach; po liczbie tej mogą występować przyrostki oznaczające
wielokrotność: KiB=1024, MiB=1024*1024 itd. dla GiB, TiB, PiB, EiB, ZiB i
YiB. Cząstka "iB" jest opcjonalna, tzn. "K" ma to samo znaczenie co "KiB".

Rozmiary relatywne są\ zawsze wyrównywane zgodnie z limitami wejścia/wyjścia
danego urządzenia. Zaleca się\ stosowanie notacji
\fB+\fP\fIrozmiar\fP{\fBK\fP,\fBM\fP,\fBG\fP,...}.

W celu kompatybilności wstecznej fdisk przyjmuje również przyrostki KB=1000,
MB=1000*1000 itd. dla GB, TB, PB, EB, ZB i YB. Te przyrostki utworzone w
oparciu o notację 10^N są\ przestarzałe.

.SH "PLIKI SKRYPTÓW"
\fBfdisk\fP pozwala na odczytanie (poleceniem "I") skryptów kompatybilnych z
sfdisk. Skrypt jest następnie stosowany do tablicy partycji przechowywanej w
pamięci, a później istnieje możliwość modyfikacji jej przed ostatecznym
zapisaniem na dysk.
.PP
Działa to również\ w drugą stronę, ponieważ poleceniem "O" można zapisać
aktualny schemat dysku przechowywany w pamięci do skryptu.
.PP
Pliki skryptów są kompatybilne pomiędzy cfdisk, sfdisk, fdisk i pozostałymi
programami libfdisk. Więcej szczegółów w podręczniku \fBsfdisk\fP(8).

.SH ETYKIETY\ DYSKU
\fBGPT (GUID Partition Table)\fP
.RS
GPT to nowoczesny standard opisujący schemat tablicy partycji. GTP używa
64\-bitowe logicznych adresów bloków, sum kontrolnych, UUID\-ów i nazw dla
partycji. Nie ma ograniczeń w liczbie partycji (choć narzędzia
partycjonujące zwykle ograniczają tę liczbę do 128).

Proszę\ zauważyć, że w specyfikacji GPT pierwszy sektor jest wciąż
przeznaczony na \fBochronne MBR\fP. Unika się w ten sposób błędne rozpoznanie i
zamazanie dysków GPT przez narzędzia partycjonujące znające tylko MBR.

GPT jest zawsze lepszym wyborem niż\ MBR, szczególnie na nowoczesnym sprzęcie
korzystającym z UEFI.
.RE

\fBTypu DOS\-owego (MBR)\fP
.RS
Tablica partycji typu DOS może opisać nieograniczoną liczbę partycji. W
sektorze 0 jest miejsce na opis 4 partycji (zwanych podstawowymi \(em
`primary'). Jedna z nich może być partycją rozszerzoną; jest ona jakby
pudełkiem zawierającym partycje logiczne, których deskryptory można znaleźć
w wiązanej liście sektorów, z których każdy poprzedza odpowiadającą partycję
logiczną.  Cztery podstawowe partycje, niezależnie od tego czy są obecne,
czy nie, otrzymują numery od 1 do 4. Numery partycji logicznych zaczynają
się od 5.

W tablicy partycji typu DOS początkowe przesunięcie ("offset") i rozmiar
każdej partycji przechowywany jest na dwa sposoby: jako bezwzględna liczba
sektorów (zapisywana na 32 bitach) i jako trójka Cylindry/Głowice/Sektory
(\fBC\fPylinders/\fBH\fPeads/\fBS\fPectors) (zapisywana na 10+8+6 bitach). Pierwszy
zapis jest w porządku \- przy 512\-bajtowych sektorach będzie działał aż do 2
TB. W przypadku drugiego zapisu występują dwa małe problemy. Przede
wszystkim pola C/H/S mogą być wypełnione tylko wtedy, gdy znana jest liczba
głowic oraz liczba sektorów na ścieżce. Po drugie, nawet jeżeli te liczby są
znane, to te 24 bity, które są dostępne, nie wystarczają.  DOS używa tylko
C/H/S, Windows \(em obu, a Linux nigdy nie używa C/H/S. \fBAdresowanie C/H/S
jest przestarzałe\fP i może w przyszłości nie być obsługiwane przez którąś z
wersji fdisk.

\fBProszę zapoznać się z rozdziałem o trybie DOS\-owym, aby utworzyć partycje
kompatybilne z DOS\-em.\fP Domyślnie, \fBfdisk\fP nie troszczy się o granice
cylindrów.
.RE

\fBTypu BSD/Sun\fP
.RS
Etykieta dysku typu BSD/Sun może opisywać 8 partycji, z których trzecia
powinna być specjalną partycją oznaczającą cały dysk. Partycji, która używa
swojego pierwszego sektora (jak na przykład partycja wymiany) nie należy
umieszczać w cylindrze 0, ponieważ zniszczy to etykietę dysku. Proszę
zauważyć, że \fBetykieta BSD\fP jest zwykle zagnieżdżona w partycji DOS.
.RE

\fBTypu IRIX/SGI\fP
.RS
Etykieta dysku IRIX/SGI może opisywać 16 partycji, z których jedenasta
powinna być partycją całego "woluminu", natomiast dziewiąta powinna być
tzw. "nagłówkiem woluminu".  Nagłówek woluminu także pokrywa całą tablicę
partycji, tzn. zaczyna się w bloku zerowym i domyślnie ciągnie się przez
pięć cylindrów. Pozostałe miejsce w nagłówku woluminu może być użyte przez
wpisy głównych katalogów. Żadna partycja nie może nachodzić na nagłówek
woluminu. Także, nie należy zmieniać typu nagłówka woluminu, ani tworzyć na
nim systemu plików, ponieważ spowoduje to utratę tablicy partycji. Proszę
używać tego typu etykiety dysku tylko podczas pracy z Linuksem na
komputerach IRIX/SGI lub podczas pracy z dyskami IRIX/SGI pod Linuksem.
.RE

Gdy zaktualizowano tablicę partycji, to przed wyjściem wykonywane jest
sync() i ioctl(BLKRRPART) (ponowne odczytanie tablicy partycji z dysku).

.SH "OSTRZEŻENIE trybu DOS i DOS 6.x"
\fBCały ten rozdział jest nieaktualny. W żadnym ze współczesnych systemów\fP
\fBoperacyjnych nie ma potrzeby martwić się takimi rzeczami jak geometria
czy\fP \fBcylindry. Jeśli naprawdę konieczne jest stosowanie partycjonowanie\fP
\fBkompatybilnego z DOS\-em konieczne jest włączenie trybu DOS i cylindrów
jako\fP \fBjednostek za pomocą opcji wiersza poleceń "\-c=dos \-u=cylinders".\fP

Komenda FORMAT z DOS 6.x szuka informacji w pierwszym sektorze obszaru
danych partycji i traktuje je jako godniejsze zaufania niż informacje z
tablicy partycji.  Dosowy FORMAT oczekuje od dosowego FDISK\-a, że ten
wyczyści pierwsze 512 bajtów obszarów danych przy każdej zmianie
rozmiarów. Dosowy FORMAT zajrzy do tych dodatkowych danych nawet z flagą /U
\-\- uważamy to za błąd tych programów.

Tak więc używając programu \fBcfdisk\fP lub \fBfdisk\fP do zmiany rozmiaru
partycji dosowej, należy też użyć \fBdd\fP(1) do \fBwyzerowania pierwszych 512
bajtów\fP tej partycji przed użyciem dosowego FORMAT. Na przykład, po
utworzeniu dosowej partycji /dev/sda1 programem \fBfdisk\fP (po wyjściu z
\fBfdisk\fP i przeładowaniu Linuksa, dzięki czemu informacje o tablicy partycji
będą poprawne), powinno się wykonać polecenie "dd if=/dev/zero of=/dev/hda1
bs=512 count=1", które zeruje pierwszych 512 bajtów partycji.

\fBfdisk\fP zwykle automatycznie uzyska informacje o geometrii
dysku. Niekoniecznie musi to być fizyczna geometria dysku (co więcej,
nowoczesne dyski w rzeczywistości nie mają czegoś takiego jak fizyczna
geometria, a w każdym razie nie mają niczego, co mogłoby być opisane w
prostej postaci cylindry/głowice/sektory), lecz geometria, której używa
MS\-DOS dla tablicy partycji.

Zazwyczaj wszystko idzie dobrze i nie ma żadnych problemów, jeżeli Linux
jest jedynym systemem na dysku. Jednakże, jeśli dysk będzie dzielony z
innymi systemami operacyjnymi, to dobrym pomysłem jest utworzenie co
najmniej jednej partycji fdiskiem pochodzącym z innego systemu
operacyjnego. Linux, podczas uruchamiania, przegląda tablicę partycji i
stara się wywnioskować, jaka (fałszywa) geometria dysku jest wymagana, żeby
mógł dobrze współpracować z innymi systemami.

Gdy wypisywana jest tablica partycji, w trybie DOS dokonywane jest
sprawdzenie spójności wpisów tablicy. Sprawdzane jest, czy fizyczne i
logiczne punkty startowe i końcowe są takie same, oraz czy partycja
rozpoczyna się i kończy w granicach cylindrów (poza pierwszą partycją).

Niektóre wersje MS\-DOS tworzą pierwszą partycję, która nie rozpoczyna się na
granicy cylindra, lecz na 2 sektorze pierwszego cylindra. Partycje
rozpoczynające się na cylindrze 1 nie mogą rozpoczynać się na granicy
cylindra, lecz raczej nie powinno to sprawiać problemów, chyba że używany
jest OS/2.

Dla najlepszych wyników, zawsze powinno się używać fdiska specyficznego dla
danego systemowi operacyjnemu. Na przykład, partycje dosowe powinno się
tworzyć dosowym FDISK\-iem, a linuksowe \(em linuksowym fdiskiem lub
cfdiskiem.
.SH KOLORY
Jawne kolorowanie można wyłączyć za pomocą\ pustego pliku
\fI/etc/terminal\-colors.d/fdisk.disable\fP.

Więcej informacji o konfiguracji kolorów zawiera podręcznik
\fBterminal\-colors.d\fP(5). Logiczne nazwy kolorów obsługiwane przez \fBfdisk\fP
to:
.TP 
\fBheader\fP
Nagłówek wyjściowych tablic/tabel.
.TP 
\fBhelp\-title\fP
Tytuły sekcji pomocy.
.TP 
\fBwarn\fP
Ostrzeżenia.
.TP 
\fBwelcome\fP
Powitania.

.SH AUTORZY
.MT kzak@redhat.com
Karel Zak
.ME
.br
.MT dave@gnu.org
Davidlohr Bueso
.ME
.br
.PP
Oryginalną wersję\ napisali Andries E. Brouwer, A. V. Le Blanc i inni.

.SH ŚRODOWISKO
.IP FDISK_DEBUG=all
włącza wyjście debugowania fdisk.
.IP LIBFDISK_DEBUG=all
włącza wyjście debugowania libfdisk.
.IP LIBBLKID_DEBUG=all
włącza wyjście debugowania libblkid.
.IP LIBSMARTCOLS_DEBUG=all
włącza wyjście debugowania libsmartcols.

.SH "ZOBACZ TAKŻE"
\fBcfdisk\fP(8), \fBsfdisk\fP(8), \fBmkfs\fP(8), \fBpartx\fP(8)

.SH DOSTĘPNOŚĆ
Polecenie fdisk jest częścią pakietu util\-linux i jest dostępne pod adresem
ftp://ftp.kernel.org/pub/linux/utils/util\-linux/.
.SH TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są:
Przemek Borys (PTM) <pborys@p-soft.silesia.linux.org.pl>,
Robert Luberda (PTM) <robert@debian.org>
i
Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>.
.PP
Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na stronie http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/. Jest zgodne z wersją \fB 2.28 \fPoryginału.