.\" {PTM/WK/0.1 /21-08-1999/"kalkulator dowolnej precyzji"}
.\" wersja 1.06, z listopada 2000.
.\"
.\" dc.1 - the *roff document processor source for the dc manual
.\"
.\" This file is part of GNU dc.
.\" Copyright (C) 1994, 1997, 1998, 2000 Free Software Foundation, Inc.
.\"
.\" This program is free software; you can redistribute it and/or modify
.\" it under the terms of the GNU General Public License as published by
.\" the Free Software Foundation; either version 2 of the License , or
.\" (at your option) any later version.
.\"
.\" This program is distributed in the hope that it will be useful,
.\" but WITHOUT ANY WARRANTY; without even the implied warranty of
.\" MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE.  See the
.\" GNU General Public License for more details.
.\"
.\" You should have received a copy of the GNU General Public License
.\" along with this program; see the file COPYING.  If not, write to:
.\"   The Free Software Foundation, Inc.
.\"   59 Temple Place, Suite 330
.\"   Boston, MA 02111 USA
.\"
.TH DC 1 "1997-03-25" "Projekt GNU"
.ds dc \fBdc\fP
.ds Dc \fBDc\fP
.SH NAZWA
dc - kalkulator dowolnej precyzji
.SH SKŁADNIA
.B dc
.RB [ -V ]
.RB [ --version ]
.RB [ -h ]
.RB [ --help ]
.RB [ -e
.IR wyraż-skryptowe ]
.RB [ --expression=
.IR wyraż-skryptowe ]
.RB [ -f
.IR plik-skryptu ]
.RI [ --file=
.RB plik-skryptu ]
.RI [ plik ...]
.SH OPIS
\fI Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!\fP
.PP
Dokument ten opisuje \fBdc\fR w wersji 1.06, z listopada 2000.
.PP
\fBdc\fR jest kalkulatorem pracującym w odwrotnej notacji polskiej,
obsługującym arytmetykę nieograniczonej precyzji.
Pozwala również na definiowanie i wywoływanie makr.
Zwykle \fBdc\fR czyta ze standardowego wejścia. Jeśli użyto argumentów
polecenia \fBdc\fR, to są one traktowane jak nazwy plików. Zawartość tych
plików jest odczytywana i wykonywana przez \fBdc\fR przed odczytem
standardowego wejścia.
Wszystkie zwykłe wyniki kierowane są na standardowe wyjście; wszystkie
komunikaty o błędach kierowane są na standardowe wyjście błędów.
.PP
Kalkulator odwrotnej notacji polskiej przechowuje liczby na stosie.
Wprowadzenie liczby odkłada ją na stos.
Operacje arytmetyczne pobierają argumenty ze stosu i odkładają na nim wyniki.
.PP
W celu wprowadzenia liczby do \fBdc\fR wpisujemy cyfry z opcjonalną
kropką dziesiętną. Nie jest rozpoznawana notacja wykładnicza.
Liczbę ujemną poprzedzamy znakiem podkreślenia ``_''. Nie można posłużyć
się w tym celu znakiem ``-'' (minus), gdyż jest to dwuargumentowy operator
odejmowania.
Dwie kolejne liczby wprowadzamy oddzielając je spacjami lub znakami nowej
linii.  Nie mają one znaczenia jako polecenia.
.SH OPCJE
\*(Dc można wywoływać z następującymi opcjami wiersza poleceń:
.TP
.B -V
.TP
.B --version
Wypisuje numer wersji uruchomionego \*(dc i informację o prawach autorskich,
a następnie kończy działanie.
.TP
.B -h
.TP
.B --help
Wypisuje komunikat o sposobie wywołania, podając w skrócie opcje wiersza
poleceń i adres, na który należy zgłaszać błędy, a następnie kończy działanie.
.TP
.B -e \fIskrypt\fP
.TP
.BI --expression= skrypt
Dodaje polecenia ze
.I skryptu
do zestawu poleceń, jakie mają być wykonane podczas przetwarzania wejścia.
.TP
.B -f \fIplik-skryptu\fP
.TP
.BI --file= plik-skryptu
Dodaje polecenia zawarte w
.I pliku-skryptu
do zestawu poleceń, jakie mają być wykonane podczas przetwarzania wejścia.
.PP
Jeżeli po przetworzeniu powyższych opcji pozostaną jeszcze jakieś parametry
wiersza poleceń, to są one interpretowane jako nazwy plików wejściowych,
które należy wykonać.  Nazwa \fB-\fP odnosi się do standardowego strumienia
wejściowego.  Jeśli nie podano ani opcji \fB-e\fP ani żadnych plików, to
polecenia do wykonania będą czytane ze standardowego wejścia.
.PD
.SH Polecenia wypisywania
.TP
.B p
Wypisuje wartość z wierzchołka stosu, bez jego zmiany. Po wartości wypisywany
jest znak nowej linii.
.TP
.B n
Wypisuje wartość z wierzchołka stosu, zdejmując ją równocześnie ze stosu.
Nie wypisuje po niej znaku nowej linii.
.B P
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu.
Jeśli jest to łańcuch, to jest on po prostu wypisywany bez końcowego znaku
nowej linii. W przeciwnym razie jest to liczba, a część całkowita jej
wartości bezwzględnej wypisywana jest jako strumień bajtów "o podstawie
(UCHAR_MAX+1)". Zakładając, że (UCHAR_MAX+1) wynosi 256 (jak to jest
w większości maszyn o 8-bitowych bajtach), funkcję tę realizuje także
sekwencja \fBKSK 0k1/ [_1*]sx d0>x [256~aPd0<x]dsxx sxLKk\fP, z wyjątkiem
skutku ubocznego, jakim jest nadpisanie wartości z rejestru x.
.TP
.B f
Wypisuje całą zawartość stosu
.ig
i zawartość wszystkich rejestrów,
..
nie zmieniając niczego.
Jest polecenie przydatne w sytuacji, gdy się pogubiliśmy lub chcemy się
zorientować, jaki był efekt pewnych poleceń.
.PD
.SH Arytmetyka
.TP
.B +
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dodaje je i odkłada wynik na stos.
Dokładność wyniku zależy wyłącznie od wartości argumentów i jest
wystarczająco ścisła.
.TP
.B -
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, odejmuje pierwszą zdjętą od drugiej
i składa wynik ponownie na stos.
.TP
.B *
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, mnoży je i odkłada wynik na stos.
Liczba cyfr ułamkowych wyniku jest kontrolowana przez aktualną wartość
dokładności (patrz niżej) i liczby cyfr ułamkowych mnożonych wartości.
.TP
.B /
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dzieli drugą zdjętą przez pierwszą
i odkłada wynik ponownie na stos.
Liczba cyfr ułamkowych wyniku określana jest przez wartość dokładności.
.TP
.B %
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, oblicza resztę z dzielenia, jakie byłoby
wykonane przez \fB/\fR i odkłada wynik na stos.
Obliczona wartość jest tą samą, co otrzymana z sekwencji \fBSd dld/ Ld*-\fP.
.TP
.B ~
Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dzieli drugą zdjętą przez pierwszą.
Odkłada na stos iloraz, a następnie resztę z dzielenia.
Dzielenie wykonywane jest z liczbą cyfr ułamkowych określoną wartością
dokładności.
(Funkcję tę może też spełniać sekwencja \fBSdSn lnld/ LnLd%\fP, z nieco
odmiennym sprawdzaniem błędów.)
.TP
.B ^
Zdejmuje ze stosu dwie wartości i wykonuje potęgowanie, posługując się
pierwszą zdjętą jako wykładnikiem, zaś drugą jako podstawą potęgowania.
Ułamkowa część wykładnika jest ignorowana.
Wartość dokładności określa liczbę cyfr ułamkowych wyniku.
.TP
.B |
Zdejmuje ze stosu trzy wartości i oblicza potęgowanie modulo
[od tłum: modular exponentiation == (a^b) mod c].
.br
Pierwsza ze zdjętych wartości używana jest jako dzielnik operacji
(reduction modulus).
Wartość ta musi być niezerowa i powinna być liczbą całkowitą.
Druga używana jest jako wykładnik i musi być liczbą nieujemną,
a jej część ułamkowa zostanie zignorowana.
Trzecia z pobranych ze stosu wartości określa podstawę potęgowania,
powinna ona być całkowita.
Dla małych liczb jest to zbliżone do sekwencji \fBSm^Lm%\fP, ale,
w odróżnieniu od \fB^\fP, polecenie to działa z dowolnie dużymi wykładnikami.
.TP
.B v
Zdejmuje ze stosu pojedynczą wartość, oblicza jej pierwiastek kwadratowy
i odkłada go na stos.
Wartość dokładności określa liczbę cyfr ułamkowych wyniku.
.PP
Na większość operacji arytmetycznych wpływa ``wartość dokładności'', którą
ustala się za pomocą polecenia \fBk\fR.
Domyślną wartością dokładności jest zero, co oznacza, że wszystkie działania
arytmetyczne z wyjątkiem dodawania i odejmowania dają wyniki całkowite.
.PP
Operacja reszty
.B %
wymaga pewnego wyjaśnienia:
zastosowana do argumentów  ``a'' i ``b'' daje w wyniku ``a - (b * (a / b))'',
gdzie ``a/b'' obliczane jest z bieżącą dokładnością.
.SH Kontrola stosu
.TP
.B c
Czyści stos, powoduje, że będzie on pusty.
.TP
.B d
Powiela wartość na wierzchołku stosu, odkładając na stos jej kopię.
Zatem ``4d*p'' oblicza 4 podniesione do kwadratu i wypisuje wynik.
.TP
.B r
Zamienia miejscami dwie górne wartości na stosie.
.SH Rejestry
\fBdc\fR udostępnia 256 rejestrów pamięciowych, każdy nazwany pojedynczym
znakiem. W rejestrze można przechować liczbę lub łańcuch znakowy i później
je odtworzyć.
.TP
.BI s r
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i zapisuje w rejestrze \fIr\fR.
.TP
.BI l r
Kopiuje wartość zawartą w rejestrze \fIr\fR i odkłada ją na stos.
Nie zmienia to zawartości \fIr\fR.
.PP
Każdy z rejestrów posiada również swój własny stos. Bieżącą wartością rejestru
jest wierzchołek stosu rejestru.
.TP
.BI S r
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu (głównego) i odkłada ją na stosie
rejestru \fIr\fR. Poprzednia wartość rejestru staje się niedostępna.
.TP
.BI L r
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu rejestru \fIr\fR i odkłada ją
na głównym stosie. Poprzednia wartość stosu rejestru \fIr\fR,
jeśli była takowa, jest teraz dostępna poprzez polecenie \fBl\fIr\fR.
.ig
.PP
Polecenie
.B f
wypisuje listę wszystkich rejestrów zawierających przechowywane wartości,
razem z tymi zawartościami. Wypisywana jest tylko bieżąca zawartość każdego
z rejestrów (wierzchołek jego stosu).
..
.SH Parametry
\fBdc\fR posiada trzy parametry kontrolujące jego pracę:
dokładność, podstawę systemu pozycyjnego wejścia i podstawę wyjścia.
Dokładność określa liczbę cyfr dziesiętnych, jaka będzie zachowana w wyniku
większości operacji arytmetycznych.
Podstawa wejścia odpowiada za interpretację wprowadzanych liczb; wszystkie
wprowadzane liczby używają tej podstawy.
Podstawa wyjścia używana jest do wypisywania liczb.
.PP
Podstawa wejścia i wyjścia są odrębnymi parametrami; można spowodować,
że będą różne, co może być użyteczne lub mylące.
Podstawa wejścia musi być liczbą z zakresu od 2 do 16.
Podstawa wyjścia musi wynosić co najmniej 2.
Dokładność musi być równa zeru lub większa. Dokładność zawsze określana jest
jako liczba cyfr dziesiętnych, niezależnie od bieżącej podstawy wejścia czy
wyjścia.
.TP
.B i
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia
podstawy wejścia.
.TP
.B o
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia
podstawy wyjścia.
.TP
.B k
Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia
dokładności.
.TP
.B I
Odkłada bieżącą wartość podstawy wejścia na stosie.
.TP
.B O
Odkłada bieżącą wartość podstawy wyjścia na stosie.
.TP
.B K
Odkłada bieżącą dokładność na stosie.
.SH Łańcuchy znakowe
.PP
\fBdc\fR oprócz pracy z liczbami może też działać na łańcuchach znakowych.
Łańcuchy można jedynie wypisywać i wykonywać jako makra (co oznacza,
że zawartość łańcucha przetwarzana jest jako polecenia \fBdc\fR).
Stos i wszystkie rejestry mogą przechowywać łańcuchy, a \fBdc\fR zawsze wie,
czy dany obiekt jest łańcuchem czy liczbą.
Niektóre z poleceń, jak np. operacje arytmetyczne, wymagają liczb jako swych
argumentów i wyświetlają błędy, jeśli dostarczono im łańcuch.
Inne akceptują zarówno liczby, jak i łańcuchy znakowe. Na przykład,
polecenie
.B p
akceptuje oba rodzaje argumentów i wypisuje obiekt stosownie do jego typu.
.TP
.BI [ znaki ]
Tworzy łańcuch zawierający
.I znaki
(zawarte pomiędzy nawiasami kwadratowymi \fB[\fR i \fB]\fR)
i odkłada go na stos.
Na przykład,
.B [foo]P
wypisuje znaki
.B foo
(bez zakończenia znakiem nowej linii).
.TP
.B a
Zdejmowany jest wierzchołek stosu.
Jeżeli jest to liczba, to młodszy bajt (low-order byte) tej liczby zamieniany
jest na łańcuch i odkładany na stos. W przeciwnym przypadku, wierzchołek stosu
był łańcuchem, a z powrotem na stos odkładany jest pierwszy znak tego
łańcucha.
.TP
.B x
Zdejmuje wartość ze stosu i wykonuje ją jako makro. Zwykle powinien to być
łańcuch znakowy. Jeżeli jest to liczba, to zostanie po prostu zwrócona na stos.
Na przykład,
.B [1p]x
wykonuje makro
.BR 1p ,
które odkłada
.B 1
na stosie i wypisuje
.B 1
w osobnym wierszu.
.PP
Makra są najczęściej przechowywane w rejestrach:
.B [1p]sa
składuje makro do wypisania
.B 1
w rejestrze
.BR a ,
zaś
.B lax
wywołuje to makro.
.TP
.BI > r
Zdejmuje dwie wartości ze stosu i porównuje je, zakładając, że są one liczbami,
wykonując zawartość rejestru
.I r
jako makro, jeśli pierwotny wierzchołek stosu jest większy.
Tak więc,
.B 1 2>a
wywoła zawartość rejestru
.B a
zaś
.B 2 1>a
nie wywoła.
.TP
.BI !> r
Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu nie jest
większy (jest mniejszy bądź równy) od liczby występującej pod nim.
.TP
.BI < r
Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu jest mniejszy
od liczby występującej pod nim.
.BI !< r
Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu nie jest
mniejszy (jest większy bądź równy) od liczby występującej pod nim.
.TP
.BI = r
Podobnie, ale wywołuje makro, gdy obie zdjęte ze stosu liczby są równe.
.TP
.BI != r
Podobnie, ale wywołuje makro, gdy obie zdjęte ze stosu liczby nie są równe.
.ig
Jest to również poprawna forma sprawdzenia równości dwu łańcuchów.
..
.TP
.B ?
Czyta wiersz z terminala i wykonuje go. Polecenie to umożliwia makru
pobieranie danych od użytkownika.
.TP
.B q
powoduje zakończenie pracy makra i makra, z którego było ono wywołane.
Polecenie to wywołane na najwyższym poziomie lub z makra wywołanego
bezpośrednio z najwyższego poziomu spowoduje zakończenie pracy \fBdc\fR.
.TP
.B Q
Zdejmuje ze stosu wartość i używa jej jako liczby poziomów wykonania makr,
jakie mają zostać zakończone.
Tak więc,
.B 3Q
kończy pracę trzech poziomów makr.
Polecenie
.B Q
nigdy nie powoduje zakończenia pracy \fBdc\fR.
.SH Informacja o stanie
.TP
.B Z
Zdejmuje wartość ze stosu, oblicza liczbę jej cyfr (lub liczbę znaków, jeśli
jest to łańcuch) i odkłada tę liczbę na stos.
.TP
.B X
Zdejmuje wartość ze stosu, oblicza liczbę jej cyfr ułamkowych i odkłada tę
liczbę na stos. Dla łańcuchów wartością odkładaną na stos jest
.\" -1.
0.
.TP
.B z
Odkłada na stos bieżącą wysokość stosu: liczbę obiektów na stosie przed
wykonaniem polecenia \fBz\fR.
.SH Różne
.TP
.B !
Uruchamia resztę wiersza jako polecenie systemu.
Zauważ, że pierwszeństwo w analizie składni mają polecenia \fB!<\fP,
\fB!=\fP i \fB!>\fP, więc jeśli chcemy uruchomić polecenie systemu
zaczynające się od \fB<\fP, \fB>\fP lub \fB=\fP, to po \fB!\fP musimy
dodać odstęp.
.TP
.B #
Interpretuje resztę wiersza jako komentarz.
.TP
.BI : r
Zdejmuje ze stosu dwie górne wartości. Wartość, która była drugą od góry
stosu zostanie zachowana w tablicy
.IR r ,
indeksowanej wartością byłego wierzchołka stosu.
.TP
.BI ; r
Zdejmuje wierzchołek stosu i posługuje się nim jako indeksem tablicy
.IR r .
Wybrana w ten sposób wartość jest następnie odkładana na stos.
Zauważ, że każda ze składowanych na stosie instancji rejestru ma swoją
własną, skojarzoną z nią tablicę.
Zatem, \fB1 0:a 0Sa 2 0:a La 0;ap\fP wypisze 1, gdyż 2 zostało zapamiętane
w instancji 0:a, która została później odłożona na stos.
.SH UWAGI
Operacje tablicowe
.B :
oraz
.B ;
są zwykle używane wyłącznie przez tradycyjne implementacje \fBbc\fR.
(Program
.B bc
w wersji GNU jest samowystarczalny i nie potrzebuje \fBdc\fR by działać.)
.SH BŁĘDY
Błędy proszę zgłaszać (w jęz.angielskim) na adres
.BR bug-dc@gnu.org .
.SH "INFORMACJE O TŁUMACZENIU"
Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i 
\fImoże nie być aktualne\fR. W razie zauważenia różnic między powyższym opisem
a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub funkcji, prosimy o zapoznanie 
się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:
.IP
man \-\-locale=C 1 dc
.PP
Prosimy o pomoc w aktualizacji stron man \- więcej informacji można znaleźć pod
adresem http://sourceforge.net/projects/manpages\-pl/.