.\" Copyright (c) 1985, 1989, 1990 The Regents of the University of California.
.\" All rights reserved.
.\"
.\" Redistribution and use in source and binary forms, with or without
.\" modification, are permitted provided that the following conditions
.\" are met:
.\" 1. Redistributions of source code must retain the above copyright
.\"    notice, this list of conditions and the following disclaimer.
.\" 2. Redistributions in binary form must reproduce the above copyright
.\"    notice, this list of conditions and the following disclaimer in the
.\"    documentation and/or other materials provided with the distribution.
.\" 3. All advertising materials mentioning features or use of this software
.\"    must display the following acknowledgement:
.\"	This product includes software developed by the University of
.\"	California, Berkeley and its contributors.
.\" 4. Neither the name of the University nor the names of its contributors
.\"    may be used to endorse or promote products derived from this software
.\"    without specific prior written permission.
.\"
.\" THIS SOFTWARE IS PROVIDED BY THE REGENTS AND CONTRIBUTORS ``AS IS'' AND
.\" ANY EXPRESS OR IMPLIED WARRANTIES, INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE
.\" IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE
.\" ARE DISCLAIMED.  IN NO EVENT SHALL THE REGENTS OR CONTRIBUTORS BE LIABLE
.\" FOR ANY DIRECT, INDIRECT, INCIDENTAL, SPECIAL, EXEMPLARY, OR CONSEQUENTIAL
.\" DAMAGES (INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, PROCUREMENT OF SUBSTITUTE GOODS
.\" OR SERVICES; LOSS OF USE, DATA, OR PROFITS; OR BUSINESS INTERRUPTION)
.\" HOWEVER CAUSED AND ON ANY THEORY OF LIABILITY, WHETHER IN CONTRACT, STRICT
.\" LIABILITY, OR TORT (INCLUDING NEGLIGENCE OR OTHERWISE) ARISING IN ANY WAY
.\" OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE, EVEN IF ADVISED OF THE POSSIBILITY OF
.\" SUCH DAMAGE.
.\"
.\"	from: @(#)ftp.1	6.18 (Berkeley) 7/30/91
.\"	$Id: ftp.1,v 1.7 2003/05/29 11:06:06 robert Exp $
.\"
.\" Translation (c) 1998 Jarek Woloszyn <yossa@dione.ids.pl>
.\" {PTM/JW/0.1/28-09-1998/"program do przesyłania plików"}
.Dd July 30, 1991
.Dt FTP 1
.Os BSD 4.2
.Sh NAZWA
.Nm ftp
.Nd ARPANET'owy program do przesyłania plików
.Sh SKŁADNIA
.Nm ftp
.Op Fl v
.Op Fl d
.Op Fl i
.Op Fl n
.Op Fl g
.Op Fl q
.Op Ar host
.Sh OPIS
\fI Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!\fP
.Pp
.Nm Ftp
jest interfejsem użytkownika do 
.Tn ARPANET'owego
standardu - Protokołu Przesyłania Plików (File Transfer Protocol).
Ten program pozwala użytkownikom przesyłać pliki na i z odległego miejsca w
sieci.
.Pp
Opcje mogą być podawane w linii poleceń lub w interpretatorze komend.
.Bl -tag -width flag
.It Fl v
Ta opcja każe 
.Nm ftp
pokazywać wszystkie odpowiedzi z odległego serwera, a także statystyki o
transferze danych.
.It Fl n
Wstrzymuje
.Nm ftp
od próbowania \*(Lqauto-logina\*(Rq przy pierwszym połączeniu.
Jeśli auto-login jest włączony,
.Nm ftp
sprawdzi czy w pliku
.Pa .netrc
(zobacz niżej) w katalogu użytkownika istnieje wpis opisujący konto na
odległej maszynie.
Jeśli wpis nie istnieje,
.Nm ftp
spyta o login na odległym serwerze (standardowo jest to nazwa użytkownika,
na komputerze lokalnym) i jeśli będzie potrzebne o hasło i konto na które się
zalogować. 
.It Fl i
Wyłącza interaktywne pytania podczas wielokrotnego ściągania plików.
.It Fl d
Włącza debuggowanie.
.It Fl g
Wyłącza rozszerzanie znaków specjalnych w nazwach plików (np. *,?,[],{})
.It Fl q
Wychodzi, gdy wystąpi błąd podczas wykonywania polecenia w makrze.
.El
.Pp
Host, z którym
.Nm ftp
ma się komunikować może być podany w linii poleceń.
Jeśli tak się stanie,
.Nm ftp
od razu spróbuje się połączyć z serwerem
.Tn FTP
na tym hoście. W przeciwnym wypadku
.Nm ftp
wejdzie do swojego interpretatora poleceń i będzie czekał na polecenia od
użytkownika.
Kiedy
.Nm ftp
czeka na polecenia od użytkownika,
.Ql ftp>
jest pokazywane na ekranie.
Następujące komendy są rozpoznawane przez 
.Nm ftp  :
.Bl -tag -width Fl
.It Ic \&! Op Ar komenda Op Ar arg
Wywołuje interaktywny shell na lokalnym komputerze.
Jeżeli podano jakieś argumenty, pierwszy jest uważany za polecenie do
wykonania od razu, z resztą argumentów jako jego argumenty.
.It Ic \&$ Ar nazwa-makra Op Ar arg
Wykonuje makro o nazwie 
.Ar nazwa-makra
zdefiniowane przy pomocy komendy
.Ic macdef  .
Argumenty są przekazywane do makra bez rozszerzania nazw (unglobbed).
.It Ic konto Op Ar hasło
Dostarcza dodatkowe hasło potrzebne, aby mieć dostęp do zasobów, po tym
jak logowanie zostało zakończone pomyślnie.
Jeśli nie podano żadnych argumentów, użytkownik będzie zapytany o hasło do
konta w trybie bez wyświetlania znaków.
.It Ic append Ar plik-lokalny Op Ar plik-zdalny
Dopisz plik lokalny do plik na odległej maszynie.
Jeśli
.Ar plik-lokalny
pozostał niezdefiniowany, nazwa lokalnego pliku jest używana do nazwania
pliku odległego po zmianie komendami z ustawień poleceń
.Ic ntrans
lub
.Ic nmap  .  
Transfer pliku korzysta z ustawień
.Ic type  ,
.Ic format ,
.Ic mode  ,
i
.Ic structure .
.It Ic ascii
Ustawia tryb przesyłania plików (
.Ic type
) na sieciowy
.Tn ASCII .
Jest to standardowe ustawienie.
.It Ic bell
Włącza sygnał dźwiękowy po skończeniu każdego polecenia przesłania pliku.
.It Ic binary
Ustawia tryb przesyłania plików (
.Ic type
) na binarny.
.It Ic bye
Kończy sesję
.Tn FTP
z odległym serwerem i wychodzi z 
.Nm ftp  .
Koniec pliku także zakończy sesję i skończy działanie.
.It Ic case
Zmienia wrażliwość na wielkość liter w odległych plikach podczas polecenia
.Ic mget  .
Kiedy
.Ic case
jest włączone (standardowo wyłączone), duże litery w nazwach plików na
odległym komputerze zostaną zmienione na małe litery podczas zapisywania
w katalogu lokalnym.
.It Ic \&cd Ar zdalny-katalog
Zmienia aktualny katalog na odległym komputerze na
.Ar zdalny-katalog  .
.It Ic cdup
Zmienia aktualny katalog na odległym komputerze na katalog o jeden stopień
wyższy.
.It Ic chmod Ar prawa nazwa-pliku
Zmienia prawa dostępu do pliku
.Ar nazwa-pliku
na odległym komputerze na
.Ar prawa  .
.It Ic close
Kończy sesję
.Tn FTP
z odległym serwerem i wraca do interpretatora poleceń.
Wszystkie zdefiniowane makra są usuwane.
.It Ic \&cr
Zmienia usuwanie znaku powrotu karetki na końcach linii w plikach przesyłanych
w trybie ascii.
Rekordy są kończone znakami cr/lf, w czasie przesyłania w trybie ascii.
Kiedy
.Ic \&cr
jest włączone (standardowo), powrót karetki (cr) jest usuwane zgodnie z
ogranicznikiem pojedynczej linii systemu 
.Ux  .
Rekordy w systemach
.Pf nie\- Ns Ux
mogą zawierać linie. Ta struktura pozostanie tylko wtedy, kiedy
.Ic \&cr
jest wyłączone.
.It Ic delete Ar plik-zdalny
Usuwa plik
.Ar plik-zdalny
na odległym komputerze.
.It Ic debug Op Ar wartość-debuga
Zmienia tryb debuggowania.
Jeśli opcjonalny argument
.Ar wartość-debuga
zostanie podany, jest on używany do ustawienia poziomu debugowania.
Kiedy debugowanie jest włączone,
.Nm ftp
pokazuje każdą linię wysyłaną do serwera, poprzedzoną ciągiem
.Ql \-\->
.It Xo
.Ic dir
.Op Ar remote-directory
.Op Ar local-file
.Xc
Drukuje listę zawartości katalogu
.Ar remote-directory  ,
opcjonalnie umieszczając ją w pliku lokalnym
.Ar local-file  .
Jeśli pytania interaktywne są włączone,
.Nm ftp
poprosi użytkownika o weryfikację ostatniego argumentu, będącego
docelowym plikiem lokalny do którego zostanie zapisany wynik
.Ic dir  .
Jeśli żaden katalog nie zostanie podany, używany jest aktualny katalog
na odległym serwerze.
Jeśli żaden lokalny plik nie zostanie podany lub
.Ar local-file
jest
.Fl  ,
wynik zostanie pokazany na terminalu.
.It Ic disconnect
Synonim dla
.Ar close  .
.It Ic forma Ar format
Zmienia 
.Ic formę 
przesyłania
na
.Ar format  .
Standardowym formatem jest \*(Lqfile\*(Rq.
.It Ic get Ar plik-zdalny Op Ar plik-lokalny
Ściąga plik
.Ar plik-zdalny
i zachowuje go na lokalnym komputerze.
Jeśli nazwa pliku lokalnego nie zostanie podana, plik nazywany jest tak jak
na odległej maszynie, zgodnie z ustawieniami
.Ic case  ,
.Ic ntrans ,
i
.Ic nmap  .
Aktualne ustawienia
.Ic type  ,
.Ic form ,
.Ic mode  ,
i
.Ic structure
są używane przy przesyłaniu pliku.
.It Ic glob
Zmienia rozszerzanie nazw plików dla poleceń
.Ic mdelete  ,
.Ic mget
i
.Ic mput  .
Jeśli rozszerzanie jest wyłączone przy pomocy
.Ic glob  ,
argumenty będące nazwami plików nie są rozszerzane.
Rozszerzanie dla
.Ic mput
jest wykonywane tak jak w
.Xr csh 1 .
Dla
.Ic mdelete
i
.Ic mget  ,
każdy odległy plik jest rozszerzany osobno na odległym serwerze i lista
plików nie jest łączona.
Rozszerzanie nazw katalogów jest inne od rozszerzania nazw katalogów:
dokładny rezultat zależy od odległego systemu operacyjnego i serwera ftp.
Można go wcześniej podglądnąć przy pomocy
.Ql mls remote-files \-
Uwaga:
.Ic mget
i
.Ic mput
nie mają za zadanie przesyłać całe podkatalogi z plikami.
To może być wykonywane przez przesyłanie archiwów
.Xr tar 1
tych podkatalogów (w trybie binarnym).
.It Ic hash
Zmienia wypisywanie hasha (``#'') dla każdego przesłanego bloku danych.
Długość każdego bloku wynosi 1024 bajty.
.It Ic help Op Ar komenda
Pokazuje informację o znaczeniu polecenia
.Ar komenda  .
Jeśli nie podano żadnego argumentu
.Nm ftp
pokazuje listę wszystkich poleceń.
.It Ic idle Op Ar sekundy
Ustawia licznik bezczynności na odległym serwerze na
.Ar sekundy
sekund.
Jeśli
.Ar sekundy
zostały pominięte, pokazywany jest aktualny licznik bezczynności.
.It Ic lcd Op Ar katalog
Zmienia aktualny katalog na lokalnej maszynie.
Jeśli
.Ar katalog
nie został podany, używany jest katalog domowy użytkownika.
.It Xo
.Ic \&ls
.Op Ar remote-directory
.Op Ar local-file
.Xc
Pokazuje zawartość katalogu na odległej maszynie. Lista zawiera informacje
systemowe, które zostały wybrane przez serwer; np. większość systemów
.Ux
pokaże listę z komendy
.Ql ls \-l .
(Zobacz także
.Ic nlist . )
Jeśli nie podano
.Ar remote-directory
aktualny katalog roboczy jest używany.
Jeśli interaktywne pytania są włączone, 
.Nm ftp
każe użytkownikowi potwierdzić, że ostatni argument rzeczywiście jest
docelowym plikiem lokalnym do którego zostanie zapisany wynik polecenia
.Ic \&ls  .
Jeśli nie podano pliku lokalnego lub
.Ar local-file
jest
.Sq Fl ,
lista pokazywana jest w oknie terminala.
.It Ic macdef Ar nazwa-makra
Definiuje makro. Kolejne linie są zapisywane do makra o nazwie
.Ar nazwa-makra  ;
pusta linia kończy wprowadzanie poleceń.
Istnieje limit 16 makr i 4096 znaków we wszystkich zdefiniowanych makrach.
Makro pozostaje zdefiniowanym dopóki nie wykona się polecenia
.Ic close  .
Przy wykonywaniu makra, znaki `$' i `\e' interpterowane są jako
znaki specjalne.
Liczba lub liczby poprzedzone znakiem `$' są zamieniane na odpowiednie argumenty
z linii wywołującej makro.
`i' poprzedzone przez `$' sygnalizuje, że makro ma zostać zapętlone.
Przy pierwszym przejściu `$i' zamieniane jest przez pierwszy argument w linii
wywołania makra, przy drugim przejściu zamieniany jest przez drugi argument,
itd.
Dowolny znak poprzedzony przez `\e' zamieniany jest na ten znak.
Możesz użyć `\e' aby zapobiec specjalnemu traktowaniu znaku `$'.
.It Ic mdelete Op Ar zdalne-pliki
Usuwa pliki
.Ar zdalne-pliki
z odległego serwera.
.It Ic mdir Ar zdalne-pliki plik-lokalny
Tak jak
.Ic dir  ,
tylko, że można podać wiele plików.
Jeśli włączone są interaktywne pytania,
.Nm ftp
każe użytkownikowi potwierdzić, że ostatni argument rzeczywiście jest plikiem
lokalnym do którego zostanie zapisany wynik polecenia
.Ic mdir  .
.It Ic mget Ar zdalne-pliki
Rozszerza nazwy dla
.Ar zdalnych-plików
na odległym serwerze i wykonuje
.Ic get
dla każdego pliku otrzymanego w ten sposób.
Zobacz także
.Ic glob  ,
gdzie opisane są detale rozszerzania nazw.
Każdy z tych plików zostanie przetworzony zgodnie z ustawieniami
.Ic case  ,
.Ic ntrans ,
i
.Ic nmap  .
Pliki są przesyłane do lokalnego aktualnego katalogu, który może zostać
zmieniony przy pomocy
.Ql lcd katalog ;
nowy katalog lokalny może zostać utworzony przez
.Ql "\&! mkdir katalog" .
.It Ic mkdir Ar nazwa-katalogu
Tworzy nowy katalog na odległej maszynie.
.It Ic mls Ar zdalne-pliki plik-lokalny
Tak jak
.Ic nlist  ,
poza tym, że może być podane wiele odległych plików
oraz katalog lokalny
.Ar plik-lokalny
musi zostać podany.
Jeśli włączone są interaktywne pytania,
.Nm ftp
każe użytkownikowi potwierdzić, że ostatni argument rzeczywiście jest plikiem
lokalnym, do którego zostanie zapisany wynik polecenia
.Ic mls  .
.It Ic tryb Op Ar nazwa-trybu
Ustawia 
.Ic tryb 
przesyłania na 
.Ar nazwę-trybu  .
Standardowo jest to tryb \*(Lqstream\*(Rq.
.It Ic modtime Ar nazwa-pliku
Pokazuje datę ostatniej modyfikacji pliku na odległym serwerze. 
.It Ic mput Ar pliki-lokalne
Rozszerza znaki specjalne w nazwach plików lokalnych podanych jako argumenty
i wykonuje
.Ic put
dla każdego otrzymanego pliku.
Zobacz także
.Ic glob  ,
gdzie opisane są detale rozszerzania nazw.
Każdy z tych plików zostanie przetworzony zgodnie z ustawieniami
.Ic ntrans ,
i
.Ic nmap  .
.It Ic newer Ar nazwa-pliku Op Ar plik-lokalny
Pobiera plik, gdy data modyfikacji na odległym serwerze jest późniejsza
niż data modyfikacji pliku lokalnego.
Jeśli lokalny plik nie istnieje, plik odległy jest uważany za nowszy.
W przeciwnym wypadku ta komenda jest identyczna z get
.Ar get  .
.It Xo
.Ic nlist
.Op Ar zdalny-katalog
.Op Ar plik-lokalny
.Xc
Pokazuje listę plików w katalogu na odległym komputerze.
Jeśli 
.Ar zdalny-katalog
nie został podany, używany jest aktualny katalog roboczy.
Jeśli włączone są interaktywne pytania,
.Nm ftp
każe użytkownikowi potwierdzić, że ostatni argument jest plikiem lokalnym,
do którego zostanie zapisany wynik polecenia 
.Ic nlist  .
Jeśli lokalny plik nie został podany lub podano
.Fl  ,
wynik pokazywany jest na terminalu.
.It Ic nmap Op Ar inwzorzec outwzorzec
Włącza lub wyłącza mechanizm mapowania nazw plików.
Jeśli nie podano argumentów jest on wyłączany. Jeśli podano argumenty
pliki odległe są mapowane w czasie komend
.Ic mput
oraz
.Ic put
wydanych bez podanych plików odległych.
Jeśli podano argumenty, pliki lokalne są mapowane podczas komend
.Ic mget
oraz
.Ic get
wydanych bez podanych plików lokalnych.
To polecenie jest przydatne podczas połączeń z systemami
.No nie\- Ns Ux
z inną konwencją nazywania plików.
Mapowanie robione jest ze wzorców
.Ar inwzorzec
i
.Ar outwzorzec  .
.Op Ar Inwzorzec
jest wzorem dla plików przychodzących (które mogły już być przetworzone zgodnie
z ustawieniami
.Ic ntrans
i
.Ic case
).
Zmienne wzorcowe są robione przez umieszczanie sekwencji
`$1', `$2', ..., `$9' w
.Ar inwzorzec  .
Użycie `\\' zapobiega specjalnemu traktowaniu znaku `$'.
Wszystkie inne znaki są traktowane dosłownie i używane do określenia
wartości zmiennych
.Ic nmap
.Op Ar inwzorzec  .
Np. podanie jako
.Ar inwzorzec
$1.$2 oraz jako odległą nazwę pliku "mydata.data", $1 przyjmie wartość
"mydata", a $2 przyjmie wartość "data".
.Ar Outwzorzec
określa rezultat po mapowaniu.
Sekwencje `$1', `$2', ...., `$9' są zamieniane przez wartości wynikające ze
wzorca
.Ar inwzorzec  .
Ciąg `$0' jest zamieniany przez  oryginalną nazwę pliku.
Dodatkowo ciąg
.Ql Op Ar seq1 , Ar seq2
zamieniany jest przez
.Op Ar seq1
jeśli
.Ar seq1
nie jest puste; w przeciwnym wypadku zamieniane jest na
.Ar seq2 .
Np. polecenie
.Pp
.Bd -literal -offset indent -compact
nmap $1.$2.$3 [$1,$2].[$2,file]
.Ed
.Pp
da wynik "myfile.data" dla danych nazw "myfile.data" oraz
"myfile.data.old", "myfile.file" dla plików wejściowych "myfile" i 
"myfile.myfile" dla ".myfile".
Odstępy mogą być zawarte w
.Ar outwzorzec  ,
tak jak w przykładzie: `nmap $1 sed "s/  *$//" > $1' .
Użycie znaku `\e' zapobiega specjalnemu traktowaniu znaków 
`$','[','[', oraz `,'.
.It Ic ntrans Op Ar inznaki Op Ar outznaki
Włącza lub wyłącza mechanizm tłumaczenia znaków nazw plików.
Jeśli nie podano argumentów, mechanizm translacji znaków nazw plików jest
wyłączony. Jeśli podano argumenty, znaki zdalnych nazw plików podlegają
podczas wywoływania komend
.Ic mput
i
.Ic put
tłumaczeniu. (o ile nie podano jawnie zdalnej nazwy pliku.) 
Podobnie ma się sprawa z działaniem komend
.Ic mget
i
.Ic get
\fR.
Komenda ta jest przydatna do podłączania się do 
.No nie\- Ns Ux
owego komputera o innych konwencjach nazywania plików.
Znaki nazwy pliku, odpowiadające znakom w
.Ar inznaki
są podmieniane na ich odpowiedniki w
.Ar outznaki  .
Jeśli pozycja znaku w
.Ar inznaki
jest dalsza niż długość
.Ar outznaki  ,
to znak jest kasowany z nazwy pliku.
.It Ic open Ar host Op Ar port
Nawiąż połączenie z podanym
.Ar hostem
.Tn FTP
\fR.
Dodatkowo można podać numer portu; wtedy
.Nm ftp
spróbuje zestawić połączenie z serwerem
.Tn FTP
na określonym porcie.
Jeśli włączona jest opcja
.Ic auto-login
(a jest to domyślne),
.Nm ftp
spróbuje też automatycznie zalogować użytkownika na serwer
.Tn FTP
(patrz niżej).
.It Ic prompt
Włącz interaktywne zapytywanie.
Pojawia się to podczas wielokrotnych transferów plików, umożliwiając
użytkownikowi selektywne wysyłanie lub pobieranie plików.
Jeśli jest to wyłączone (domyślnie jest włączone), wszelkie operacje
.Ic mget
i
.Ic mput
będą przenosić wszystkie pliki;
.Ic mdelete
również nie będzie oszczędzać niczego.
.It Ic proxy Ar komenda-ftp
Wywołaj komendę ftp w drugorzędnym połączeniu. Komenda ta zezwala
na równoczesne połączenie do dwóch zdalnych serwerów ftp i przesyłanie
plików między nimi dwoma.
Pierwszą komendą
.Ic proxy
powinna być
.Ic open  ,
do zestawienia drugorzędnego połączenia.
Aby zobaczyć listę komend ftp, dostępnych w drugorzędnym połączeniu, wpisz
"proxy ?".
Następujące komendy zachowują się inaczej po poprzedzeniu przez
.Ic proxy  :
.Ic open
nie definiuje nowych makr podczas procesu autologowania,
.Ic close
nie kasuje istniejących definicji makr,
.Ic get
i
.Ic mget
przesyłają pliki z hosta w połączeniu pierwszorzędnym na host w połączeniu
drugorzędnym, a
.Ic put  ,
.Ic mput ,
i
.Ic append
przesyłają pliki z hosta w połączeniu drugorzędnym na host w połączeniu
pierwszorzędnym.
Trzeciorzędne transfery plików zależą od obsługiwania przez serwer
połączenia drugorzędnego komendy
.Dv PASV
protokołu ftp.
.It Ic put Ar plik-lokalny Op Ar plik-zdalny
Zapisz plik lokalny na zdalnej maszynie.
Jeśli
.Ar plik-zdalny
nie jest podany, używana jest lokalna nazwa plików (po przetworzeniu według
ustawień
.Ic ntrans
lub
.Ic nmap
\fR).
Transfer plików używa bieżących ustawień dla
.Ic type  ,
.Ic format ,
.Ic mode  ,
i
.Ic structure  .
.It Ic pwd
Drukuj nazwę bieżącego katalogu roboczego zdalnej maszyny.
.It Ic quit
Synonim
.Ic bye  .
.It Ic quote Ar arg1 arg2 ...
Podane argumenty są przesyłane dosłownie do zdalnego serwera
.Tn FTP
\fR.
.It Ic recv Ar plik-zdalny Op Ar plik-lokalny
Synonim get.
.It Ic reget Ar plik-zdalny Op Ar plik-lokalny
Reget działa jak get, lecz jeśli
.Ar plik-lokalny
istnieje i jest mniejszy niż
.Ar plik-zdalny  ", to "
.Ar plik-lokalny
jest uważany za częściowo odebraną kopię
.Ar pliku-zdalnego
\fR, a transfer będzie rozpoczynany w odpowiednim miejscu pliku.
Komenda ta jest przydatna do transferowania bardzo dużych plików poprzez
sieci, mające tendencje do zrywania połączeń.
.It Ic remotehelp Op Ar nazwa-komendy
Zażądaj pomocy od zdalnego serwera
.Tn FTP
\fR.
Jeśli podano
.Ar nazwę-komendy
to jest ona również przekazywana serwerowi.
.It Ic remotestatus Op Ar nazwa-pliku
Bez argumentów, pokaż status zdalnej maszyny.
Jeśli podano
.Ar nazwy-pliku
\fR, pokaż status
.Ar nazwy-pliku
zdalnej maszyny.
.It Xo
.Ic rename
.Op Ar z
.Op Ar na
.Xc
Zmień nazwę pliku
.Ar z
na zdalnej maszynie na plik
.Ar na  .
.It Ic reset
Wyczyść kolejkę odpowiedzi.
Komenda ta resynchronizuje sekwencjonowanie komendy/odpowiedzi ze zdalnym
serwerem ftp. Resynchronizacja jest niezbędna po pogwałceniu protokołu ftp
przez zdalny serwer.
.It Ic restart Ar marker
Restartuj następujący zaraz
.Ic get
lub
.Ic put
pod wskazanym
.Ar markerem  .
Na systemach
.Ux
marker jest zazwyczaj offsetem bajtowym w pliku.
.It Ic rmdir Ar nazwa-katalogu
Usuń katalog ze zdalnej maszyny.
.It Ic runique
Włącz zapisywanie plików na lokalnym systemie z unikalnymi nazwami plików.
Jeśli plik o danej nazwie już istnieje, komendy
.Ic get
i
.Ic mget
dopiszą do nowej nazwy pliku ".1".
Jeśli i ta nazwa jest nazwą istniejącego pliku, do nazwy oryginalnej
doklejane jest ".2". Proces ten trwa aż do ".99". Później drukowany jest
komunikat o błędzie i transfer dalej nie zachodzi.
Generowanie unikalnej nazwy pliku będzie raportowane.
Zauważ, że
.Ic runique
nie wpływa na pliki lokalne, wygenerowane komendą powłoki (patrz niżej).
Domyślnie jest to wyłączone.
.It Ic send Ar plik-lokalny Op Ar plik-zdalny
Synonim put.
.It Ic sendport
Włącz używanie komend
.Dv PORT
\&. Domyślnie
.Nm ftp
próbuje używać komendy
.Dv PORT
podczas nawiązywania połączenia dla każdego transferu danych.
Używanie komendy
.Dv PORT
może zapobiec opóźnieniom podczas wielokrotnych transferów plików.
Jeśli komenda
.Dv PORT
zawiedzie,
.Nm ftp
użyje domyślnego portu danych.
Gdy używanie komendy
.Dv PORT
jest wyłączone, nie są podejmowane żadne próby w kierunku używania komend
.Dv PORT
podczas transferów plików.
Jest to przydatne dla niektórych implementacji
.Tn FTP
\fR, które ignorują komendy
.Dv PORT
\fR, lecz nieprawidłowo wskazują, że zostały one przyjęte.
.It Ic site Ar arg1 arg2 ...
Argumenty są przesyłane dosłownie do zdalnego serwera
.Tn FTP
jako komenda
.Dv SITE
\fR.
.It Ic size Ar nazwa-pliku
Zwraca rozmiar
.Ar nazwy-pliku
na zdalnej maszynie.
.It Ic status
Pokaż obecny status
.Nm ftp  .
.It Ic struct Op Ar nazwa-struktury
Ustaw
.Ar strukturę
transferu plików na
.Ar nazwę-struktury .
Domyślnie używana jest struktura \*(Lqstream\*(Rq.
.It Ic sunique
Włącz zapisywanie plików na maszynie zdalnej według konwencji unique.
Serwer zdalny musi obsługiwać komendę
.Dv STOU
protokołu FTP.
Zdalny serwer będzie zgłaszał unikalne nazwy.
Domyślnie jest to wyłączone.
.It Ic system
Pokaż typ systemu operacyjnego zdalnej maszyny.
.It Ic tenex
Ustaw typ transferu plików, wymaganego do rozmawiania z maszynami
.Tn TENEX
\fR.
.It Ic trace
Włącz śledzenie pakietów.
.It Ic type Op Ar nazwa-typu
Ustaw
.Ic typ
transferu plików na
.Ar nazwę-typu  .
Jeśli nie podano typu, drukowany jest aktualnie ustawiony.
Domyślnym typem jest sieciowy
.Tn ASCII .
.It Ic umask Op Ar nowamaska
Ustaw domyślną umaskę na zdalnym serwerze na
.Ar nowąmaskę  .
Jeśli
.Ar nowamaska
jest pominięta, drukowana jest wartość bieżącej.
.It Xo
.Ic user Ar nazwa-użytkownika
.Op Ar hasło
.Op Ar konto
.Xc
Zezwala na identyfikację przed serwerem
.Tn FTP
\fR.
Jeśli
.Ar hasło
nie jest podane, a serwer go wymaga,
.Nm ftp
zapyta o nie (po wyłączeniu lokalnego echa).
Jeśli nie podano pola
.Ar konta
\fR, a serwer
.Tn FTP
go wymaga, użytkownik zostanie o nie zapytany.
Jeśli podano pole
.Ar konta
\fR, a zdalny serwer nie wymagał go podczas logowania, to po zakończeniu 
sekwencji logowania serwerowi zostanie przekazana komenda account.
O ile 
.Nm ftp
nie był wywołany z wyłączonym \*(Lqauto-login\*(Rq, proces ten jest
dokonywany automatycznie w początkowym połączeniu z serwerem
.Tn FTP
\fR.
.It Ic verbose
Włącz tryb gadatliwy.
W trybie tym wszystkie odpowiedzi serwera
.Tn FTP
są użytkownikowi drukowane.
Dodatkowo,
tryb ten po transferach plików daje statystyki.
Domyślnie tryb ten jest włączony.
.It Ic ? Op Ar komenda
Synonim help.
.El
.Pp
Zawierające spacje argumenty komend mogą być cytowane znakami
cudzysłowów `"'.
.Sh PRZERYWANIE TRANSFERU PLIKÓW
Aby przerwać transfer plików, użyj terminalowego klawisza przerwania (zwykle
Ctrl-C).
Transfery wysyłane zostaną zatrzymane natychmiast. Transfery odbierane
zostaną zatrzymane przez wysłanie komendy ftp
.Dv ABOR
do zdalnego serwera i przez odrzucenie wszelkich dalszych odebranych danych.
Szybkość dokonania tego zadania, zależy od tego, jak zdalny serwer obsługuje
.Dv ABOR
\&. Jeśli serwer nie obsługuje komendy
.Dv ABOR
\fR, znak zachęty
.Ql ftp>
nie pojawi się aż serwer nie zakończy wysyłać żądanego pliku.
.Pp
Sekwencja terminalowa przerwania będzie ignorowana w wypadku gdy
.Nm ftp
zakończył przetwarzanie lokalne i oczekuje odpowiedzi od
zdalnego serwera. Długie opóźnienie w tym trybie może wynikać z obsługi
ABOR, opisanej powyżej, lub z nieoczekiwanego zachowania zdalnego serwera,
łącznie z pogwałceniami protokołu ftp.
Jeśli opóźnienia wynikają z nieoczekiwanego zachowania zdalnego serwera,
lokalny program
.Nm ftp
musi być ubijany ręcznie.
.Sh KONWENCJE NAZYWANIA PLIKÓW
Pliki, przekazane komendom
.Nm ftp
jako argumenty są przetwarzane według następujących zasad.
.Bl -enum
.It
Jeśli podana jest nazwa pliku
.Sq Fl
to do odczytu używane będzie
.Ar stdin
a dla zapisu
.Ar stdout
\fR.
.It
Jeśli pierwszy znak nazwy pliku to
.Sq \&| ,
to reszta traktowana jest jako komenda powłoki.
.Nm Ftp
wtedy rozwidla (fork) powłokę przy użyciu
.Xr popen 3
i odczytuje (zapisuje) ze stdout (stdin).
Jeśli komenda powłoki zawiera spacje, argument musi być zacytowany; np.
\*(Lq" ls \-lt"\*(Rq.
Szczególnie użytecznym przykładem tego mechanizmu jest: \*(Lqdir more\*(Rq.
.It
Przy nieudanym zakończeniu powyższych sprawdzeń, o ile włączone jest
``globowanie'', nazwy lokalnych plików są rozwijane według reguł używanych w 
.Xr csh  1  ;
c.f. komenda
.Ic glob
\fR.
Jeśli komenda
.Nm ftp
oczekuje pojedynczego pliku lokalnego (np.
.Ic put  ) ,
to używany jest tylko pierwszy plik wygenerowany operacją "globowania".
.It
Dla komend
.Ic mget
i
.Ic get
bez podanych lokalnych nazw plików, nazwa lokalna jest identyczna ze zdalną,
choć może być przekształcana przez ustawienia
.Ic case  ,
.Ic ntrans ,
lub
.Ic nmap
\fR.
Ostateczna nazwa pliku może być jeszcze ewentualnie zmieniona jeśli włączone
jest
.Ic runique
\fR.
.It
Dla komend
.Ic mput
i
.Ic put
bez podanych zdalnych nazw plików, zdalne nazwy są identyczne z lokalnymi,
choć mogą być przekształcone przez ustawienia
.Ic ntrans
lub
.Ic nmap
\fR.
Ostateczna nazwa pliku może być jeszcze ewentualnie zmieniona jeśli włączone
jest
.Ic sunique
\fR.
.El
.Sh PARAMETRY TRANSFERU PLIKÓW
Specyfikacja FTP podaje wiele parametrów, które mogą dotyczyć transferu
plików.
Parametr
.Ic type
może być jednym z \*(Lqascii\*(Rq, \*(Lqimage\*(Rq (binary),
\*(Lqebcdic\*(Rq i \*(Lqlocal byte size\*(Rq (przeważnie dla
.Tn PDP Ns -10's
i
.Tn PDP Ns -20's
\fR).
.Nm Ftp
obsługuje typy ascii oraz image transferu plików
plus local byte size 8 dla transferów w stylu
.Ic tenex
\fR.
.Pp
.Nm Ftp
obsługuje tylko domyślne wartości dla pozostałych parametrów transferu
plików:
.Ic mode  ,
.Ic form ,
i
.Ic struct  .
.Sh PLIK .netrc
Plik
.Pa .netrc
zawiera informacje loginowe i inicjalizacji, używane przez proces
autologowania.
Znajduje się w katalogu domowym użytkownika. Rozpoznawane są następujące
elementy; mogą być one rozdzielone spacjami, tabulacjami lub nowymi liniami:
.Bl -tag -width password
.It Ic machine Ar nazwa
Zidentyfikuj zdalną maszynę
.Ar nazwa .
Proces autologowania przeszukuje plik
.Pa .netrc
w poszukiwaniu
elementu
.Ic machine
\fR, który odpowiada zdalnej maszynie podanej w linii komend ftp, lub
jako argument komendy
.Ic open
\fR.
Jeśli element zostanie znaleziony, przetwarzane są dalsze elementy
.Pa .netrc
\fR, z zatrzymaniem się po osiągnięciu następnego elementu
.Ic machine
lub elementu
.Ic default
\fR.
.It Ic default
Jest to to samo co
.Ic machine
.Ar nazwa
lecz
.Ic default
odpowiada dowolnej nazwie
Zdefiniowany być może tylko jeden element
.Ic default
i musi znajdować się on za wszystkimi innymi elementami
.Ic machine
\fR.
Normalnie jest używany jako:
.Pp
.Dl default login anonymous password user@site
.Pp
dając tak użytkownikowi
.Ar automatyczne
logowanie anonimowego ftp na maszyny niewskazane w
.Pa .netrc .
Może to być przeciążone przez użycie flagi
.Fl n
\fR, która wyłącza autologowanie.
.It Ic login Ar nazwa
Określ użytkownika zdalnej maszyny. Jeśli ten element istnieje,
autologowanie rozpocznie logowanie z użyciem podanej
.Ar nazwy .
.It Ic password Ar łańcuch
Przekazuje hasło.
Jeśli ten element jest obecny, proces autologowania przekaże podany łańcuch
jeśli zdalny serwer wymaga hasła jako części procesu logowania.
Zauważ, że jeśli element ten jest obecny w
.Pa .netrc
dla użytkowników innych niż
.Ar anonymous  ,
.Nm ftp
przerwie proces autologowania jeśli
.Pa .netrc
jest odczytywalne przez kogokolwiek poza użytkownikiem.
.It Ic konto Ar łańcuch
Przekaż dodatkowe hasło konta.
Jeśli ten element jest obecny, proces autologowania przekaże podany łańcuch
jeśli serwer zażąda dodatkowego hasła konta. Jeśli nie zażąda, autologowanie
rozpocznie komendę
.Dv ACCT
\fR.
.It Ic macdef Ar name
Definiuje makro. Ten element funkcjonuje jak komenda
.Ic macdef
\fR.
Makro jest definiowane z podaną nazwą; jego zawartość rozpoczyna się w
następnej linii
.Pa .netrc
i trwa aż do spotkania pustej linii (kolejne znaki nowej linii).
Jeśli zdefiniowane jest makro o nazwie
.Ic init
\fR, to jest  ono wykonywane automatycznie jako pierwszy krok procesu
autologowania.
.El
.Sh ŚRODOWISKO
.Nm Ftp
korzysta z następujących zmiennych środowiskowych.
.Bl -tag -width Fl
.It Ev HOME
Dla domyślnego położenia pliku
.Pa .netrc
\fR, o ile taki istnieje.
.It Ev SHELL
Dla domyślnej powłoki.
.El
.Sh ZOBACZ TAKŻE
.Xr ftpd 8
.Sh HISTORIA
Komenda
.Nm ftp
pojawiła się w
.Bx 4.2 .
.Sh BŁĘDY
Prawidłowe wykonywanie wielu komend zależy od prawidłowego zachowania się
zdalnego serwera.
.Pp
Błąd w traktowaniu powrotów karetki w kodzie transferu trybu-ascii w
.Bx 4.2
został poprawiony. Poprawka ta może powodować nieprawidłowości w przesyłaniu
plików binarnych do i od
.Bx 4.2
w trybie ascii.
Sposobem na uniknięcie tego problemu jest używanie typu binarnego.
.Sh "INFORMACJE O TŁUMACZENIU"
Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i 
\fImoże nie być aktualne\fR. W razie zauważenia różnic między powyższym opisem
a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub funkcji, prosimy o zapoznanie 
się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:
.br
man \-\-locale=C 1 ftp
.Pp
Prosimy o pomoc w aktualizacji stron man \- więcej informacji można znaleźć pod
adresem http://sourceforge.net/projects/manpages\-pl/.