.\" 1999 PTM Przemek Borys
.rn '' }`
.\" $RCSfile: perlsyn.1,v $$Revision: 1.5 $$Date: 2002/08/22 14:47:30 $
.\"
.\" $Log: perlsyn.1,v $
.\" Revision 1.5  2002/08/22 14:47:30  robert
.\" poprawione błędy formatowania -  nałożony man-pages-pl-0.22-roffix.patch z RedHata
.\"
.\" Revision 1.4  2000/10/22 16:15:29  wojtek2
.\" wiodące (spacje, zera etc.)->początkowe
.\" kontrolne (znaki, sekwencje)->sterujące
.\" także "klawisze kontrolne" (Ctrl+klaw.)->klawisze sterujące
.\"
.\" Revision 1.3  1999/09/02 09:17:41  wojtek2
.\" krzyżówka z 5.004 (przykłady!) plus trochę drobnych zmian
.\"
.\" Revision 1.1  1999/08/31 14:56:09  pborys
.\" perlsyn: składnia perla. alpha version
.\"
.\"
.de Sh
.br
.if t .Sp
.ne 5
.PP
\fB\\$1\fR
.PP
..
.de Sp
.if t .sp .5v
.if n .sp
..
.de Ip
.br
.ie \\n(.$>=3 .ne \\$3
.el .ne 3
.IP "\\$1" \\$2
..
.de Vb
.ft CW
.nf
.ne \\$1
..
.de Ve
.ft R

.fi
..
.\"
.\"
.\"     Set up \*(-- to give an unbreakable dash;
.\"     string Tr holds user defined translation string.
.\"     Bell System Logo is used as a dummy character.
.\"
.tr \(*W-|\(bv\*(Tr
.ie n \{\
.ds -- \(*W-
.ds PI pi
.if (\n(.H=4u)&(1m=24u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-12u'-\" diablo 10 pitch
.if (\n(.H=4u)&(1m=20u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-8u'-\" diablo 12 pitch
.ds L" ""
.ds R" ""
.\"   \*(M", \*(S", \*(N" and \*(T" are the equivalent of
.\"   \*(L" and \*(R", except that they are used on ".xx" lines,
.\"   such as .IP and .SH, which do another additional levels of
.\"   double-quote interpretation
.ds M" """
.ds S" """
.ds N" """""
.ds T" """""
.ds L' '
.ds R' '
.ds M' '
.ds S' '
.ds N' '
.ds T' '
'br\}
.el\{\
.ds -- \(em\|
.tr \*(Tr
.ds L" ``
.ds R" ''
.ds M" ``
.ds S" ''
.ds N" ``
.ds T" ''
.ds L' `
.ds R' '
.ds M' `
.ds S' '
.ds N' `
.ds T' '
.ds PI \(*p
'br\}
.\"	If the F register is turned on, we'll generate
.\"	index entries out stderr for the following things:
.\"		TH	Title 
.\"		SH	Header
.\"		Sh	Subsection 
.\"		Ip	Item
.\"		X<>	Xref  (embedded
.\"	Of course, you have to process the output yourself
.\"	in some meaninful fashion.
.if \nF \{
.de IX
.tm Index:\\$1\t\\n%\t"\\$2"
..
.nr % 0
.rr F
.\}
.TH PERLSYN 1 "perl 5.005, patch 02" "24 lipca 1998" "Podręcznik programisty perla"
.IX Title "PERLSYN 1"
.UC
.IX Name "perlsyn - Perl syntax"
.if n .hy 0
.if n .na
.ds C+ C\v'-.1v'\h'-1p'\s-2+\h'-1p'+\s0\v'.1v'\h'-1p'
.de CQ          \" put $1 in typewriter font
.ft CW
'if n "\c
'if t \\&\\$1\c
'if n \\&\\$1\c
'if n \&"
\\&\\$2 \\$3 \\$4 \\$5 \\$6 \\$7
'.ft R
..
.\" @(#)ms.acc 1.5 88/02/08 SMI; from UCB 4.2
.	\" AM - accent mark definitions
.bd B 3
.	\" fudge factors for nroff and troff
.if n \{\
.	ds #H 0
.	ds #V .8m
.	ds #F .3m
.	ds #[ \f1
.	ds #] \fP
.\}
.if t \{\
.	ds #H ((1u-(\\\\n(.fu%2u))*.13m)
.	ds #V .6m
.	ds #F 0
.	ds #[ \&
.	ds #] \&
.\}
.	\" simple accents for nroff and troff
.if n \{\
.	ds ' \&
.	ds ` \&
.	ds ^ \&
.	ds , \&
.	ds ~ ~
.	ds ? ?
.	ds ! !
.	ds /
.	ds q
.\}
.if t \{\
.	ds ' \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\'\h"|\\n:u"
.	ds ` \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\`\h'|\\n:u'
.	ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'^\h'|\\n:u'
.	ds , \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10)',\h'|\\n:u'
.	ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu-\*(#H-.1m)'~\h'|\\n:u'
.	ds ? \s-2c\h'-\w'c'u*7/10'\u\h'\*(#H'\zi\d\s+2\h'\w'c'u*8/10'
.	ds ! \s-2\(or\s+2\h'-\w'\(or'u'\v'-.8m'.\v'.8m'
.	ds / \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\z\(sl\h'|\\n:u'
.	ds q o\h'-\w'o'u*8/10'\s-4\v'.4m'\z\(*i\v'-.4m'\s+4\h'\w'o'u*8/10'
.\}
.	\" troff and (daisy-wheel) nroff accents
.ds : \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H+.1m+\*(#F)'\v'-\*(#V'\z.\h'.2m+\*(#F'.\h'|\\n:u'\v'\*(#V'
.ds 8 \h'\*(#H'\(*b\h'-\*(#H'
.ds v \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H)'\v'-\*(#V'\*(#[\s-4v\s0\v'\*(#V'\h'|\\n:u'\*(#]
.ds _ \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H+(\*(#F*2/3))'\v'-.4m'\z\(hy\v'.4m'\h'|\\n:u'
.ds . \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10)'\v'\*(#V*4/10'\z.\v'-\*(#V*4/10'\h'|\\n:u'
.ds 3 \*(#[\v'.2m'\s-2\&3\s0\v'-.2m'\*(#]
.ds o \\k:\h'-(\\n(.wu+\w'\(de'u-\*(#H)/2u'\v'-.3n'\*(#[\z\(de\v'.3n'\h'|\\n:u'\*(#]
.ds d- \h'\*(#H'\(pd\h'-\w'~'u'\v'-.25m'\f2\(hy\fP\v'.25m'\h'-\*(#H'
.ds D- D\\k:\h'-\w'D'u'\v'-.11m'\z\(hy\v'.11m'\h'|\\n:u'
.ds th \*(#[\v'.3m'\s+1I\s-1\v'-.3m'\h'-(\w'I'u*2/3)'\s-1o\s+1\*(#]
.ds Th \*(#[\s+2I\s-2\h'-\w'I'u*3/5'\v'-.3m'o\v'.3m'\*(#]
.ds ae a\h'-(\w'a'u*4/10)'e
.ds Ae A\h'-(\w'A'u*4/10)'E
.ds oe o\h'-(\w'o'u*4/10)'e
.ds Oe O\h'-(\w'O'u*4/10)'E
.	\" corrections for vroff
.if v .ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H)'\s-2\u~\d\s+2\h'|\\n:u'
.if v .ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'\v'-.4m'^\v'.4m'\h'|\\n:u'
.	\" for low resolution devices (crt and lpr)
.if \n(.H>23 .if \n(.V>19 \
\{\
.	ds : e
.	ds 8 ss
.	ds v \h'-1'\o'\(aa\(ga'
.	ds _ \h'-1'^
.	ds . \h'-1'.
.	ds 3 3
.	ds o a
.	ds d- d\h'-1'\(ga
.	ds D- D\h'-1'\(hy
.	ds th \o'bp'
.	ds Th \o'LP'
.	ds ae ae
.	ds Ae AE
.	ds oe oe
.	ds Oe OE
.\}
.rm #[ #] #H #V #F C
.SH "NAZWA"
.IX Header "NAME"
perlsyn \- Składnia perla
.SH "OPIS"
\fI Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!\fP
.PP
.IX Header "DESCRIPTION"
Skrypt perla składa się z sekwencji deklaracji i instrukcji. Jedynymi
rzeczami, które muszą być zadeklarowane w perlu, to formatki raportowe i
procedury. Więcej informacji o tych deklaracji znajdziesz w sekcjach
poniżej. Wszystkie niezainicjalizowane, stworzone przez użytkownika obiekty,
uznawane są za posiadające początkową wartość null lub 0, dopóki nie zostaną
zdefiniowane w jakiejś
jawnej operacji, jak np. przypisanie. (Choć jeśli chcesz, możesz dostawać 
ostrzeżenia o używaniu wartości niezdefiniowanych.) Sekwencja instrukcji
jest wykonywana tylko jednokrotnie, w przeciwieństwie do skryptów \fBsed\fR(1) czy
\fBawk\fR(1), gdzie sekwencja taka jest wykonywana dla każdej linii
wejściowej. Oznacza to, że musisz jawnie przetwarzać w pętli linie swojego
pliku wejściowego (lub plików), oznacza to też, że masz dużo większą
kontrolę nad tym, którymi plikami i liniami się zajmujesz.
(Właściwie to kłamię\*(--można zrobić niejawną pętlę za pomocą przełącznika
\fB\-n\fR lub \fB\-p\fR. Nie jest to po prostu domyślne i zarazem obowiązkowe
jak w \fBsed\fR(1) czy \fBawk\fR(1).)
.Sh "Deklaracje"
.IX Subsection "Deklaracje"
Perl jest w ogólności językiem wolnej postaci (free-form). (Jedynym
wyjątkiem są deklarację formatek--z oczywistych przyczyn.) Komentarze są
rozpoczynane znakiem \*(L"#\*(R" i ciągną się do końca linii.
Jeśli spróbujesz użyć komentarzy \f(CW/* */\fR w stylu C, to zostaną one
zinterpretowane albo jako dzielenie, albo jako porównywanie wzorca. Z kolei
komentarz \f(CW// z \*(C+ wygląda dokładnie jak puste wyrażenie regularne.
Nie kombinuj więc z tymi konstrukcjami.
.PP
Deklaracja może być wstawiona gdziekolwiek, gdzie można wstawić instrukcję,
lecz nie ma wpływu na wykonywanie podstawowej sekwencji
instrukcji\*(--deklaracje mają znaczenie tylko podczas kompilacji.
Zazwyczaj wszystkie deklaracje wstawiane są na początku lub na końcu
skryptu. Jeśli jednak używasz zmiennych prywatnych zawężonych leksykalnie,
utworzonych przez \fImy()\fR, będziesz musiał się upewnić, czy twoja definicja
formatki lub procedury, używającej tych deklaracji leży wewnątrz tego samego
zakresu.
.PP
Deklarowanie procedury zezwala na używanie jej nazwy tak, jakby
była operatorem listowym, licząc od tego miejsca, aż do końca programu. Możesz
zadeklarować procedurę bez jej definiowania, pisząc \f(CWsub name\fR,
więc:
.PP
.Vb 2
\&    sub myname;
\&    $me = myname $0             or die "can't get myname";
.Ve
Zauważ, że działa to jak operator listowy, a nie jak jednoargumentowy; uważaj
więc i używaj \f(CWor\fR zamiast \f(CW||\fR. Jednak jeśli zadeklarowałbyś
procedurę jako \f(CWsub myname ($)\fR, to
\f(CWmyname\fR funkcjonowałoby jak operator jednoargumentowy, więc
działałyby zarówno \f(CWor\fR jak i \f(CW||\fR.
.PP
Deklaracje procedur mogą być również ładowane instrukcją \f(CWrequire\fR,
lub jednocześnie ładowane jak i importowane do przestrzeni nazw dzięki
instrukcji \f(CWuse\fR. Dla szczegółów polecam podręcznik \fIperlmod\fR(1).
.PP
Sekwencja instrukcji może zawierać deklaracje zmiennych zawężonych leksykalnie,
lecz poza deklarowaniem nazwy zmiennej, deklaracja działa jak
zwykła instrukcja i jest wykonywana w sekwencji instrukcji jak zwyczajna
instrukcja. Znaczy to, że ma ona zarówno skutki podczas kompilacji, jak w
czasie działania.
.Sh "Instrukcje proste"
.IX Subsection "Instrukcje proste"
Jedynym rodzajem instrukcji prostej jest wyrażenie, analizowane dla swoich
efektów ubocznych. Każda instrukcja prosta musi się kończyć średnikiem,
chyba że jest ostatnią instrukcją bloku, wtedy średnik nie jest
obowiązujący. (Jednak wciąż jest zalecany jeśli blok zajmuje więcej niż
jedną linię, gdyż możliwe że dodasz jeszcze kolejne linie.)
Zauważ, że istnieją operatory takie, jak \f(CWeval {}\fR i \f(CWdo {}\fR,
które wyglądają jak instrukcje złożone, lecz nimi nie są
i wymagają jawnego zakończenia jeśli są użyte
jako ostatni element instrukcji.
.PP
Za każdą prostą instrukcją, tuż przed średnikiem (lub końcem bloku) może 
znajdować się \fI\s-1POJEDYNCZY\s0\fR modyfikator. Dopuszczalne modyfikatory
to:
.PP
.Vb 4
\&    if WYRAŻ
\&    unless WYRAŻ
\&    while WYRAŻ
\&    until WYRAŻ
\&    foreach WYRAŻ
.Ve
Modyfikatory \f(CWif\fR i \f(CWunless\fR mają semantykę zgodną z
oczekiwaniami (jeżeli i chyba że). Modyfikator \f(CWforeach\fR jest iteratorem:
dla każdej wartości w \s-1WYRAŻ\s0 przypisuje jej nazwę zastępczą \f(CW$_\fR
i wykonuje instrukcję. Modyfikatory \f(CWwhile\fR i \f(CWuntil\fR
również mają typową semantykę pętli while (warunek jest analizowany
najpierw). Wyjątkiem jest poprzedzenie tych modyfikatorów konstrukcją
do-\s-1BLOK\s0 - wówczas blok jest wykonywany raz przed sprawdzeniem warunku.
Dzięki temu możesz tworzyć pętle w rodzaju:
.PP
.Vb 4
\&    do {
\&        $line = <STDIN>;
\&        ...
\&    } until $line  eq ".\en";
.Ve
Zobacz opis \f(CWdo\fR w podręczniku \fIperlfunc\fR. Zauważ też, że
opisane poniżej instrukcje kontroli pętli \fI\s-1NIE\s0\fR będą działały w tej
konstrukcji, gdyż modyfikatory nie pobierają etykiet pętli. Przykro mi.
Możesz zawsze umieścić wewnątrz inny blok (dla \fCWnextfR) lub też umieścić
swoją instrukcję wewnątrz bloku (dla \f(CWlast\fR), aby zrobić coś takiego.
W przypadku \f(CWnext\fR po prostu podwój nawiasy:
.PP
.Vb 4
\&   do {{
\&      next if $x == $y;
\&      # coś tu robi
\&   }} until $x++ > $z;
.Ve
Dla \f(CWnext\fR musisz się bardziej rozpisać:
.PP
.Vb 6
\&   LOOP: {
\&           do {
\&              last if $x = $y**2;
\&              # coś tu robi
\&           } while $x++ <= $z;
\&   }
.Ve
.Sh "Instrukcje złożone"
.IX Subsection "Instrukcje złożone"
W perlu, sekwencja instrukcji definiująca zakres nazywana jest blokiem.
Czasami ograniczeniem bloku stanowi zawierający go plik (w wypadku
wymaganego (required) pliku lub programu jako całości), a czasami
zasięg łańcucha znakowego (w wypadku eval).
.PP
Lecz ogólnie, blok jest ograniczony nawiasami klamrowymi. Taką
konstrukcję syntaktyczną nazwiemy \s-1BLOKIEM\s0.
.PP
Do kontroli przepływu można używać następujących instrukcji złożonych:
.PP
.Vb 8
\&    if (WYRAŻ) BLOK
\&    if (WYRAŻ) BLOK else BLOK
\&    if (WYRAŻ) BLOK elsif (WYRAŻ) BLOK ... else BLOK
\&    ETYKIETA while (WYRAż) BLOK
\&    ETYKIETA while (WYRAŻ) BLOK continue BLOK
\&    ETYKIETA for (WYRAŻ; WYRAŻ; WYRAŻ) BLOK
\&    ETYKIETA foreach VAR (LISTA) BLOK
\&    ETYKIETA BLOK continue BLOK
.Ve
Zauważ, że w przeciwieństwie do C i Pacala, są one zdefiniowane w
kategoriach BLOKÓW, a nie instrukcji. Znaczy to, że nawiasy klamrowe są
niezbędne--wiszące instrukcje nie są dozwolone. Jeśli chcesz pisać warunki
bez nawiasów, to są na to inne sposoby. Następujące przykłady robią
wszystkie to samo:
.PP
.Vb 5
\&    if (!open(FOO)) { die "Can't open $FOO: $!"; }
\&    die "Can't open $FOO: $!" unless open(FOO);
\&    open(FOO) or die "Can't open $FOO: $!";     # FOO lub giń!
\&    open(FOO) ? 'hi mom' : die "Can't open $FOO: $!";
\&                        # to ostatnie trochę egzotyczne
.Ve
Instrukcja \f(CWif\fR jest nieskomplikowana. Ponieważ BLOKI są zawsze
ograniczone nawiasami klamrowymi, nigdy nie ma niejednoznaczności co do
tego, do którego \f(CWif\fR przynależy dany \f(CWelse\fR.
Jeśli zamiast \f(CWif\fR używasz \f(CWunless\fR, sens testu jest odwrócony.
.PP
Instrukcja \f(CWwhile\fR wykonuje swój blok tak długo, jak wyrażenie jest
prawdziwe (jego wartością nie jest łańcuch pusty, 0 czy \*(L"0").
\s-1ETYKIETA\s0 jest opcjonalna, a jeśli jest obecna, składa się z
identyfikatora, za którym następuje dwukropek. \s-1ETYKIETA\s0 identyfikuje
pętlę dla instrukcji kontroli pętli, czyli \f(CWnext\fR,
\f(CWlast\fR i \f(CWredo\fR.
Jeśli pominięto \s-1ETYKIETĘ\s0, instrukcje kontroli pętli odnoszą się
do najbardziej wewnętrznej otaczającej pętli. Może to wymagać dynamicznego
przeglądania wstecz stosu wywołań w czasie wykonania, aby znaleźć odpowiednią
\s-1ETYKIETĘ\s0.
Takie desperackie zachowania dają zwykle ostrzeżenia przy włączonej fladze
\fB\-w\fR.
.PP
Jeśli istnieje \s-1BLOK\s0 \f(CWcontinue\fR, to jest on zawsze wykonywany tuż
przed kolejną analizą warunku, podobnie jak trzeci element pętli \f(CWfor\fR
w C. Można tego używać do zwiększania zmiennej sterującej pętli, nawet gdy
pętla jest właśnie kontynuowana instrukcją \f(CWnext\fR (która jest z kolei
podobna do instrukcji \f(CWcontinue\fR z C).
.Sh "Kontrola pętli"
.IX Subsection "Kontrola pętli"
Polecenie \f(CWnext\fR jest podobne do instrukcji \f(CWcontinue\fR z C;
rozpoczyna nową iterację pętli:
.PP
.Vb 4
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        next LINE if /^#/;      # wykasuj komentarze
\&        ...
\&    }
.Ve
Polecenie \f(CWlast\fR jest podobne do instrukcji \f(CWbreak\fR z C (używanej
w pętlach); natychmiastowo opuszcza pętlę. Blok
\f(CWcontinue\fR nie jest wykonywany:
.PP
.Vb 4
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        last LINE if /^$/;      # zakończ po obsłużeniu nagłówka
\&        ...
\&    }
.Ve
Polecenie \f(CWredo\fR restartuje pętlę bez ponownego analizowania warunku.
Blok \f(CWcontinue\fR nie jest wykonywany. Polecenie to jest zazwyczaj używane
w programach, które chcą się okłamywać co do tego, co właśnie pobrały z wejścia.
.PP
Na przykład, podczas przetwarzania pliku takiego, jak \fI/etc/termcap\fR.
Jeśli twoje wiersze wejściowe mogą się kończyć lewymi ukośnikami, wskazującymi
kontynuację, możesz chcieć z wyprzedzeniem pobrać następny rekord.
.PP
.Vb 8
\&    while (<>) {
\&        chomp;
\&        if (s/\e\e$//) {
\&            $_ .= <>;
\&            redo unless eof();
\&        }
\&        # teraz przetwórz $_
\&    }
.Ve
co w perlu jest skrótem dla wersji napisanej bardziej dosłownie:
.PP
.Vb 8
\&    LINE: while (defined($line = <ARGV>)) {
\&        chomp($line);
\&        if ($line =~ s/\e\e$//) {
\&            $line .= <ARGV>;
\&            redo LINE unless eof(); # nie eof(ARGV)!
\&        }
\&        # teraz przetwórz $line
\&    }
.Ve
A tu mamy prosty striptizer komentarzy Pascalowych (uwaga: zakłada brak {
lub } w łańcuchach).
.PP
.Vb 14
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        while (s|({.*}.*){.*}|$1 |) {}
\&        s|{.*}| |;
\&        if (s|{.*| |) {
\&            $front = $_;
\&            while (<STDIN>) {
\&                if (/}/) {      # koniec komentarza?
\&                    s|^|$front{|;
\&                    redo LINE;
\&                }
\&            }
\&        }
\&        print;
\&    }
.Ve
Zauważ, że jeśli w powyższym kodzie istniałby blok \f(CWcontinue\fR, został
by on wywołany nawet dla usuniętych wierszy. Blok ten jest często używany do
resetowania liczników wierszy czy jednokrotnych dopasowań \f(CW?wzorców?\fR.
.PP
.Vb 10
\&    # zainspirowane przez :1,$g/fred/s//WILMA/
\&    while (<>) {
\&       ?(fred)?     && s//WILMA $1 WILMA/;
\&       ?(barney)?   && s//BETTY $1 BETTY/;
\&       ?(homer)?    && s//MARGE $1 MARGE/;
\&    } continue {
\&       print "$ARGV $.: $_";
\&       close ARGV   if eof();    # reset $. (nr wiersza)
\&       reset        if eof();    # reset ?wzorca?
\&    }
.Ve
Jeśli słowo \f(CWwhile\fR jest zamieniane słowem \f(CWuntil\fR, to sens
testu jest odwrócony, lecz warunek jest wciąż testowany w pierwszej
iteracji.
.PP
Instrukcje sterujące pętli nie współpracują z \f(CWif\fR ani \f(CWunless\fR,
gdyż nie są one pętlami. Możesz jednak podwoić nawiasy by je nimi uczynić.
.PP
.Vb 5
\&    if (/wzorzec/) {{
\&       next if /fred/;
\&       next if /barney/;
\&       # coś tu robi
\&    }}
.Ve
Postać \f(CWwhile/if BLOCK BLOCK\fR, która była dostępna w Perl 4 nie jest
już prawidłowa. Zmień wszystkie wystąpienia
\f(CWif BLOCK\fR na \f(CWif (do BLOCK)\fR.
.Sh "Pętle for"
.IX Subsection "Pętle for"
Perlowa pętla \f(CWfor\fR w stylu C, działa dokładnie jak odpowiadająca jej
pętla while, co znaczy, że to:
.PP
.Vb 3
\&    for ($i = 1; $i < 10; $i++) {
\&        ...
\&    }
.Ve
jest tym samym, co to:
.PP
.Vb 6
\&    $i = 1;
\&    while ($i < 10) {
\&        ...
\&    } continue {
\&        $i++;
\&    }
.Ve
(Jest jedna drobna różnica: pierwsza postać wymusza zawężenie leksykalne dla
zmiennych zadeklarowanych przez \f(CWmy\fR w wyrażeniu inicjalizacji.)
.PP
Poza zwykłymi pętlami po indeksach tablic, \f(CWfor\fR daje wiele innych
zastosowań. Oto przykład, zapobiegający problemowi, który napotyka się
testując jawnie EOF na interaktywnym deskryptorze pliku, co powoduje,
że program wygląda jakby się zawiesił.
.PP
.Vb 5
\&    $on_a_tty = \-t STDIN && \-t STDOUT;
\&    sub prompt { print "yes? " if $on_a_tty }
\&    for ( prompt(); <STDIN>; prompt() ) {
\&        # zrób coś
\&    }
.Ve
.Sh "Pętle foreach"
.IX Subsection "Pętle foreach"
Pętla \f(CWforeach\fR iteruje poprzez normalną wartość listową i przypisuje
zmiennej \s-1VAR\s0 wartość każdego kolejnego elementu listy. Jeśli zmienna jest
poprzedzona słowem kluczowym \f(CWmy\fR, to jest ona leksykalnie zawężona i
widzialna tylko wewnątrz pętli. W przeciwnym wypadku, zmienna jest niejawnie
lokalna w pętli i, po wyjściu z niej, odzyskuje pierwotną wartość.
Jeśli zmienna była poprzednio zadeklarowana przez \f(CWmy\fR, to pętla używa tej
zmiennej, zamiast zmiennej globalnej, lecz wciąż jest ona lokalna w obrębie
pętli. (Zauważ, że zmienne o zasięgu leksykalnym mogą być przyczyną kłopotów,
jeśli wewnątrz pętli masz odwołujące się do nich procedury lub deklaracje
formatów.)
.PP
Słowo kluczowe \f(CWforeach\fR jest w rzeczywistości synonimem słowa
\f(CWfor\fR, więc \f(CWforeach\fR możesz używać dla czytelności, a
\f(CWfor\fR dla skrócenia. (Albo też powłoka Bourne'a jest Ci milsza niż
\fIcsh\fR, więc pisanie \f(CWfor\fR jest naturalniejsze.)
Jeśli \f(CWVAR\fR jest pominięte, na kolejne wartości ustawiane będzie
\f(CW$_\fR.
Jeśli dowolny element \s-1LISTY\s0 jest lwartością, to możesz łatwo
modyfikować jego wartość, modyfikując \s-1VAR\s0 wewnątrz pętli. Jest tak
dlatego, że zmienna indeksu pętli \f(CWforeach\fR jest niejawnym synonimem
każdego iterowanego elementu.
W szczególności możliwa jest zmiana tym sposobem wartości elementów tablicy
LISTA (ale nie wyrażenia zwracającego LISTĘ).
.PP
Jeśli dowolna część \s-1LISTY\s0 jest tablicą, to \f(CWforeach\fR bardzo się
zmiesza, jeśli wewnątrz pętli dodasz lub usuniesz elementy, na przykład przy
pomocy \f(CWsplice\fR. Nie rób więc tego.
.PP
\f(CWforeach\fR prawdopodobnie nie zrobi tego, czego oczekujesz, jeśli
\s-1VAR\s0 jest zmienną specjalną. Tego też nie rób.
.PP
Przykłady:
.PP
.Vb 1
\&    for (@ary) { s/foo/bar/ }
.Ve
.Vb 3
\&    foreach my $elem (@elements) {
\&        $elem *= 2;
\&    }
.Ve
.Vb 3
\&    for $count (10,9,8,7,6,5,4,3,2,1,'BOOM') {
\&        print $count, "\en"; sleep(1);
\&    }
.Ve
.Vb 1
\&    for (1..15) { print "Merry Christmas\en"; }
.Ve
.Vb 3
\&    foreach $item (split(/:[\e\e\en:]*/, $ENV{TERMCAP})) {
\&        print "Item: $item\en";
\&    }
.Ve
Oto, jak programista C mógłby zakodować szczególny algorytm w perlu:
.PP
.Vb 9
\&    for (my $i = 0; $i < @ary1; $i++) {
\&        for (my $j = 0; $j < @ary2; $j++) {
\&            if ($ary1[$i] > $ary2[$j]) {
\&                last; # nie mogę wyjść do zewnętrznej :-(
\&            }
\&            $ary1[$i] += $ary2[$j];
\&        }
\&        # tu zabiera mnie last
\&    }
.Ve
Podczas gdy programista perla mógłby zrobić to wygodniej:
.PP
.Vb 6
\&    OUTER: foreach my $wid (@ary1) {
\&    INNER:   foreach my $jet (@ary2) {
\&                next OUTER if $wid > $jet;
\&                $wid += $jet;
\&             }
\&          }
.Ve
Widzisz jakie to proste? Czystsze, bezpieczniejsze i szybsze. Jest czystsze,
bo mniej tu zamieszania. Jest bezpieczniejsze, bo jeśli między wewnętrzną, a
zewnętrzną pętlę zostanie później dodany kod, to nie będzie on przypadkiem
wykonywany. \f(CWnext\fR jawnie iteruje inną pętlę zamiast przerywania
wewnętrznej. Jest to szybsze, gdyż perl wywołuje instrukcje \f(CWforeach\fR
szybciej niż równoważnik z pętlą \f(CWfor\fR.
.Sh "Podstawowe instrukcje BLOKOWE i switch"
.IX Subsection "Podstawowe instrukcje BLOKOWE i switch"
\s-1BLOK\s0 (z etykietą lub bez) jest równoważny pętli, która jest wykonywana
jeden raz. Tak więc możesz wewnątrz używać instrukcji kontroli pętli by
wyjść z bloku lub ponowić jego wykonanie.
(Zauważ, że nie jest to prawdą wewnątrz \f(CWeval{}\fR, \f(CWsub{}\fR
czy, przeciwnie do rozpowszchnionych przekonań, bloków \f(CWdo{}\fR, które nie
zaliczają się do pętli.) Blok \f(CWcontinue\fR jest opcjonalny.
.PP
Konstrukcja \s-1BLOKU\s0 jest szczególnie wygodna do tworzenia struktur
wyboru (case).
.PP
.Vb 6
\&    SWITCH: {
\&        if (/^abc/) { $abc = 1; last SWITCH; }
\&        if (/^def/) { $def = 1; last SWITCH; }
\&        if (/^xyz/) { $xyz = 1; last SWITCH; }
\&        $nothing = 1;
\&    }
.Ve
W perlu nie ma oficjalnej instrukcji switch, gdyż istnieje już kilka
sposobów na wykonanie jej równoważnika. Oprócz, mógłbyś napisać
.PP
.Vb 6
\&    SWITCH: {
\&        $abc = 1, last SWITCH  if /^abc/;
\&        $def = 1, last SWITCH  if /^def/;
\&        $xyz = 1, last SWITCH  if /^xyz/;
\&        $nothing = 1;
\&    }
.Ve
(W rzeczywistości nie jest to tak dziwne jak wygląda. Musisz sobie
uświadomić, że możesz  korzystać z \*(L"operatorów\*(R" kontroli pętli
wewnątrz wyrażeń. Jest to zwyczajny operator przecinka z C.)
.PP
lub
.PP
.Vb 6
\&    SWITCH: {
\&        /^abc/ && do { $abc = 1; last SWITCH; };
\&        /^def/ && do { $def = 1; last SWITCH; };
\&        /^xyz/ && do { $xyz = 1; last SWITCH; };
\&        $nothing = 1;
\&    }
.Ve
lub sformatowane w taki sposób, że wygląda bardziej na \*(L"poprawną\*(R"
instrukcję switch:
.PP
.Vb 5
\&    SWITCH: {
\&        /^abc/      && do {
\&                            $abc = 1;
\&                            last SWITCH;
\&                       };
.Ve
.Vb 4
\&        /^def/      && do {
\&                            $def = 1;
\&                            last SWITCH;
\&                       };
.Ve
.Vb 6
\&        /^xyz/      && do {
\&                            $xyz = 1;
\&                            last SWITCH;
\&                        };
\&        $nothing = 1;
\&    }
.Ve
lub
.PP
.Vb 6
\&    SWITCH: {
\&        /^abc/ and $abc = 1, last SWITCH;
\&        /^def/ and $def = 1, last SWITCH;
\&        /^xyz/ and $xyz = 1, last SWITCH;
\&        $nothing = 1;
\&    }
.Ve
lub nawet straszliwe
.PP
.Vb 8
\&    if (/^abc/)
\&        { $abc = 1 }
\&    elsif (/^def/)
\&        { $def = 1 }
\&    elsif (/^xyz/)
\&        { $xyz = 1 }
\&    else
\&        { $nothing = 1 }
.Ve
Popularnym idiomem instrukcji switch jest wykorzystanie tworzonego przez
\f(CWforeach\fR synonimu. Uzyskane tymczasowe przypisanie do zmiennej
\f(CW$_\fR umożliwia wygodne dopasowywanie:
.PP
.Vb 6
\&    SWITCH: for ($where) {
\&                /In Card Names/     && do { push @flags, '\-e'; last; };
\&                /Anywhere/          && do { push @flags, '\-h'; last; };
\&                /In Rulings/        && do {                    last; };
\&                die "unknown value for form variable where: `$where'";
\&            }
.Ve
Innym interesującym podejściem do instrukcji switch jest rozplanowanie bloku
\f(CWdo\fR tak, by zwracał właściwą wartość:
.PP
.Vb 8
\&    $amode = do {
\&        if     ($flag & O_RDONLY) { "r" }
\&        elsif  ($flag & O_WRONLY) { ($flag & O_APPEND) ? "a" : "w" }
\&        elsif  ($flag & O_RDWR)   {
\&            if ($flag & O_CREAT)  { "w+" }
\&            else                  { ($flag & O_APPEND) ? "a+" : "r+" }
\&        }
\&    };
.Ve
lub też
.PP
.Vb 5
\&        print do {
\&            ($flags & O_WRONLY) ? "write-only"          :
\&            ($flags & O_RDWR)   ? "read-write"          :
\&                                  "read-only";
\&        };
.Ve
albo, jeśli jesteś pewien, że wszystkie klauzule \f(CW&&\fR są prawdziwe,
możesz posłużyć się czymś podobnym, co "przełącza" w zależności od wartości
zmiennej środowiska \f(CWHTTP_USER_AGENT\fR.
.PP
.Vb 13
\&    #!/usr/bin/perl 
\&    # dobierz plik ze stroną żargonu według przeglądarki
\&    $dir = 'http://www.wins.uva.nl/~mes/jargon';
\&    for ($ENV{HTTP_USER_AGENT}) { 
\&        $page  =    /Mac/            && 'm/Macintrash.html'
\&                 || /Win(dows )?NT/  && 'e/evilandrude.html'
\&                 || /Win|MSIE|WebTV/ && 'm/MicroslothWindows.html'
\&                 || /Linux/          && 'l/Linux.html'
\&                 || /HP-UX/          && 'h/HP-SUX.html'
\&                 || /SunOS/          && 's/ScumOS.html'
\&                 ||                     'a/AppendixB.html';
\&    }
\&    print "Location: $dir/$page\e015\e012\e015\e012";
.Ve
Ten rodzaj instrukcji switch działa tylko, gdy wiesz, że klauzule \f(CW&&\fR
będą prawdziwe. Jeśli nie, to powinien być użyty poprzedni przykład
z \f(CW?:\fR.
.PP
Możesz także rozważyć napisanie hasza (tablicy asocjacyjnej) zamiast
syntezowania instrukcji switch.
.Sh "Goto"
.IX Subsection "Goto"
Perl obsługuje instrukcję \f(CWgoto\fR. \s-1ETYKIETA\s0 pętli nie jest w
rzeczywistości prawidłowym celem \f(CWgoto\fR; jest tylko nazwą pętli.
Istnieją trzy postacie: goto-\s-1ETYKIETA\s0, goto-\s-1WYRAŻ\s0 i
goto-&\s-1NAZWA\s0.
.PP
Postać goto-\s-1ETYKIETA\s0 szuka instrukcji oznaczonej \s-1ETYKIETĄ\s0 i
kontynuuje wykonywanie w tym miejscu. Nie może być używana do wchodzenia
do wnętrza konstrukcji, które wymagają inicjalizacji, takich jak procedury lub
pętle foreach. Nie może też być używana do wchodzenia do konstrukcji, które
są w jakiś sposób optymalizowane. Może być używane do wchodzenia prawie we
wszystkie inne miejsca w zakresie dynamicznym, łącznie z wychodzeniem z
procedur, lecz zwykle lepiej jest użyć konstrukcji takiej jak last lub
die. Autor Perla nigdy nie czuł potrzeby używania tej postaci goto (w
Perlu\*(--C to inna sprawa).
.PP
Postać goto-\s-1WYRAŻ\s0 oczekuje nazwy etykiety, której zakres zostanie
rozwiązany dynamicznie. Umożliwia to stosowanie wyliczanych goto jak w
\s-1FORTRAN\s0ie, lecz nie jest zbyt zalecane jeśli optymalizujesz z uwagi
na konserwację programu:
.PP
.Vb 1
\&    goto ("FOO", "BAR", "GLARCH")[$i];
.Ve
Postać goto-&\s-1NAZWA\s0 jest bardzo magiczna i podstawia wywołanie do
nazwanej procedury za bieżącą procedurę. Jest to używane przez
procedury \fI\s-1AUTOLOAD\s0()\fR, które chcą ładować inne procedury, a
potem udawać, że inna procedura została wywołana jako pierwsza (poza tym, że
wszelkie modyfikacje \f(CW@_\fR w bieżącej procedurrze są przenoszone do tej
innej procedury.) Po takim \f(CWgoto\fR, nawet \fIcaller()\fR nie będzie w
stanie powiedzieć, że ta procedura została wywołana pierwsza.
.PP
W większości tego typu przypadków, zazwyczaj dużo, dużo lepszym pomysłem jest
używanie strukturalnych mechanizmów kontroli przepływu \f(CWnext\fR,
\f(CWlast\fR lub \f(CWredo\fR, zamiast zwracać się ku \f(CWgoto\fR.
Dla niektórych zastosowań, para \f(CWeval{}\fR i \fIdie()\fR, służąca do
przetwarzania wyjątków może być też rozsądnym wyjściem.
.Sh "POD: Osadzona dokumentacja"
.IX Subsection "POD: Osadzona dokumentacja"
Perl posiada mechanizm łączenia dokumentacji z kodem źródłowym.
Podczas oczekiwania początku nowej instrukcji, jeśli kompilator natrafi na
linię, rozpoczynającą się od znaku równości i słowa, jak
.PP
.Vb 1
\&    =head1 Here There Be Pods!
.Ve
To ten tekst, oraz reszta napisów, aż do linii, rozpoczynającej się od 
\f(CW=cut\fR włącznie zostaną zignorowane. Format tekstu wtrąconego jest
opisany w podręczniku \fIperlpod\fR(1).
.PP
Umożliwia ci to łączenie kodu źródłowego i dokumentacji, jak w
.PP
.Vb 1
\&    =item snazzle($)
.Ve
.Vb 3
\&    Funkcja snazzle() będzie zachowywać się w najbardziej spektakularny
\&    sposób, jaki możesz sobie wyobrazić, prześcigając nawet cyber
\&    pirotechnikę.
.Ve
.Vb 1
\&    =cut powrót do kompilatora, fora z tego pod-fora!
.Ve
.Vb 4
\&    sub snazzle($) {
\&        my $thingie = shift;
\&        .........
\&    }
.Ve
Zauważ, że translatory pod powinny patrzeć tylko na akapity, rozpoczynające się
od dyrektywy pod (ułatwia to przetwarzanie), podczas gdy kompilator wie, że
ma szukać sekwencji specjalnych pod nawet w środku akapitu. Znaczy to, że
następujący tajny tekst będzie ignorowany zarówno przez kompilator, jak i
przez translatory.
.PP
.Vb 5
\&    $a=3;
\&    =tajne rzeczy
\&     warn "Ani POD ani KOD!?"
\&    =cut powrot
\&    print "got $a\en";
.Ve
Prawdopodobnie nie powinieneś opierać się na \fIwarn()\fR, "wypodowanym" na
zawsze. Nie wszystkie translatory zachowują się w tym momencie dobrze i być
może kompilator stanie się wybredniejszy.
.PP
Dyrektyw pod można też używać do szybkiego wykomentowania sekcji kodu.
.Sh "Plain Old Comments (Nie!)"
.IX Subsection "Plain Old Comments (Not!)"
Podobnie jak preprocesor C, perl może przetwarzać dyrektywy liniowe. Przy
ich użyciu, można kontrolować perlowe pojęcie nazw plików i numerów linii w
komunikatach o błędach/ostrzeżeniach (szczególnie dla łańcuchów, które są
przetwarzane z \fIeval()\fR). Składnia tego mechanizmu jest taka sama dla
jak dla większości preprocesorów C: dopasowuje wyrażenie regularne
\f(CW/^#\es*line\es+(\ed+)\es*(?:\es"([^"]*)")?/\fR do \f(CW$1\fR, będącego
numerem linii i \f(CW$2\fR, będącego opcjonalną nazwą pliku (podaną w
cudzysłowach).
.PP
Oto niektóre przykłady, które możesz sprawdzić w swojej powłoce:
.PP
.Vb 6
\&    % perl
\&    # line 200 "bzzzt"
\&    # znak `#' w poprzedniej linii musi być pierwszym znakiem linii
\&    die 'foo';
\&    __END__
\&    foo at bzzzt line 201.
.Ve
.Vb 5
\&    % perl
\&    # line 200 "bzzzt"
\&    eval qq[\en#line 2001 ""\endie 'foo']; print $@;
\&    __END__
\&    foo at - line 2001.
.Ve
.Vb 4
\&    % perl
\&    eval qq[\en#line 200 "foo bar"\endie 'foo']; print $@;
\&    __END__
\&    foo at foo bar line 200.
.Ve
.Vb 6
\&    % perl
\&    # line 345 "goop"
\&    eval "\en#line " . __LINE__ . ' "' . __FILE__ ."\e"\endie 'foo'";
\&    print $@;
\&    __END__
\&    foo at goop line 345.
.Ve

.rn }` ''
.SH "INFORMACJE O TŁUMACZENIU"
Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i 
\fImoże nie być aktualne\fR. W razie zauważenia różnic między powyższym opisem
a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub funkcji, prosimy o zapoznanie 
się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:
.IP
man \-\-locale=C 1 perlsyn
.PP
Prosimy o pomoc w aktualizacji stron man \- więcej informacji można znaleźć pod
adresem http://sourceforge.net/projects/manpages\-pl/.