.\" 1999 PTM Przemek Borys (total eclipse today! :)
.TH ED 1 "10 Listopad 1994"
.SH NAZWA
ed, red \- edytor tekstu
.SH SKADNIA
ed [-] [-Gs] [-p \fIacuch\fR] [\fIplik\fR]
.LP
red [-] [-Gs] [-p \fIacuch\fR] [\fIplik\fR]
.SH OPIS
.B ed
jest zorientowanym liniowo edytorem tekstu.
Jest o uywany do tworzenia, wywietlania, modyfikowania i innych dziaa na
plikach tekstowych.
.B red
to
.BR ed 
zastrzeony (restricted):
moe edytowa tylko pliki z biecego katalogu i nie moe wykonywa komend
powoki.

Po wywoaniu z argumentem
.IR pliku ,
jego kopia jest odczytywana do bufora edytora.
Wszelkie zmiany robione s na tej kopii, nie na
.I pliku
jako takim.
Podczas koczenia pracy z
.BR ed ,
wszelkie zmiany, ktrych nie zachowano komend
.I `w'
s tracone.

Edycja jest dokonywana w dwch rnych trybach:
.I komend
i
.IR wprowadzania .
Po uruchomieniu,
.B ed
jest w trybie komend.
W trybie tym ze standardowego wejcia czytane s komendy, a nastpnie s one
wykonywane na zawartoci bufora edytora. Przykadowa komenda moe wyglda
tak:
.sp
.RS
,s/\fIold\fR/\fInew\fR/g
.RE
.sp
co zamienia wszystkie pojawienia si napisu
.I old
na
.IR new .

Po podaniu komendy wprowadzania, takiej jak
.I `a'
(append--dopisz),
.I `i'
(insert--wstaw) lub
.I `c'
(change-zmie),
.B ed
wchodzi w tryb wprowadzania. Jest to podstawowe narzdzie wprowadzania
tekstu do pliku. W trybie tym nie ma dostpnych adnych komend.
Zamiast tego, standardowe wejcie jest bezporednio zapisywane do bufora
edytora. Linie skadaj si z tekstu, a do (cznie) znaku
.IR "nowej linii" .
Tryb wprowadzania jest przerywany wprowadzeniem pojedynczej kropki w linii.

Wszystkie komendy
.B ed
operuj na caych liniach, lub zakresach linii; np.
komenda
.I `d'
kasuje (delete) linie; komenda
.I `m'
przenosi linie, itp.
Mona te modyfikowa tylko cz linii, korzystajc z narzdzi podmiany,
podanych np. w powyszym przykadzie. Jednak nawet tu, komenda
.I `s'
tyczy si do caych linii naraz.

W oglnoci, komendy
.B ed
skadaj si z zera lub wicej adresw linii, za ktrymi nastpuje
pojedynczy znak komendy i czsto dodatkowe parametry; komendy maj wic
struktur:
.sp
.RS
.I [adres [,adres]]komenda[parametry]
.RE
.sp
Adresy wskazuj lini, lub zakres linii, ktrych dotyczy komenda. Jeli
podano mniej adresw ni potrzeba komendzie, uywane s adresy domylne.

.SS OPCJE
.TP 8
-G
Wymusza kompatybilno wsteczn. Dotyczy komend
.IR `G' ,
.IR `V' ,
.IR `f' ,
.IR `l' ,
.IR `m' ,
.IR `t' ,
and
.IR `!!' .
.TP 8
-s
Powstrzymuje diagnostyk. Powinno by uywane jeli standardowe wejcie 
.BR ed 'a
jest ze skryptu.

.TP 8
.RI \-p \ acuch
Podaje znak zachty komend. Moe to by wczane, lub wyczane komend
.IR `P' .

.TP 8
.I plik
Okrela nazw odczytywanego pliku. Jeli
.I plik
jest poprzedzony wykrzyknikiem (!), to jest interpretowany jak komenda
powoki. W tym wypadku to, co jest czytane, jest standardowym wyjciem
.I pliku
wywoanego przez
.IR sh (1).
Aby odczyta plik, ktrego nazwa rozpoczyna si od wykrzyknika, poprzed go
odwrotnym ukonikiem (\e).
Domylna nazwa pliku jest ustawiana na
.I file
tylko jeli nie jest poprzedzona wykrzyknikiem.

.SS ADRESOWANIE LINIOWE
Adres reprezentuje numer linii w buforze.
.B ed
obsuguje
.IR "adres biecy" ,
ktry jest zazwyczaj przekazywany komendom jako domylny (w wypadku
niepodania tego argumentu).
Podczas pierwszego odczytu pliku, adres biecy jest ustawiany na ostatni
lini. Oglnie, adres biecy jest ustawiany na ostatni lini, dotknit
przez komend.

Adres linii jest konstruowany z jednej z baz z poniszej listy, za ktr
opcjonalnie moe nastpowa offset numeryczny. Offsety mog zawiera dowolne
kombinacje cyfr, operatorw (np.
.IR + ,
.I -
i
.IR ^ )
i biaych spacji.
Adresy s czytane od lewej do prawej, a ich wartoci s obliczane wzgldem
adresu biecego.

Wyjtkiem reguy, e adresy reprezentuj numery jest adres
address
.I 0
(zero).
Oznacza to "przed pierwsz lini,"
i jest legalne tam gdzie ma sens.

Zakres adresw to dwa adresy, oddzielone przecinkiem lub rednikiem. Warto
pierwszego adresu w zakresie nie moe by wiksza od drugiego. Jeli w
zakresie podany jest tylko jeden adres, to drugi adres jest ustawiany na
podany.
Jeli podano
.IR n- krotn
par adresw, gdzie
.I n > 2,
to zakres jest okrelany przez ostatnie dwa adresy zestawu.
Jeli oczekiwany jest tylko jeden adres, to uywany jest ostatni.

Kady adres w zakresie przecinkowym jest interpretowany wzgldem adresu
biecego. W zakresie rednikowym, pierwszy adres jest uywany do ustawienia
adresu biecego, a drugi wzgldem pierwszego.


Rozpoznawane s nastpujce symbole adresowe.

.TP 8
\&.
Adres biecej linii w buforze.

.TP 8
$
Adres ostatniej linii w buforze.

.TP 8
n
.IR n ta
linia w buforze, 
gdzie
.I n
jest liczb w zakresie
.I [0,$].

.HP
-
.TP 8
^
Poprzednia linia.
Jest to rwnowane
.I -1
i moe by powtarzane z rosncym efektem.

.HP
-\fIn\fR
.TP 8
^\fIn\fR
.IR n ta
linia poprzednia, gdzie
.I n
jest liczb nieujemn.

.TP 8
+
Nastpna linia.
Jest to rwnowane
.I +1
i moe by powtarzane z rosncym efektem.

.HP
+\fIn\fR
.TP 8
biaa spacja \fIn\fR
.IR n ta
nastpna linia, gdzie
.I n
jest liczb nieujemn.
.IR "Biaa spacja" ,
za ktr nastpuje liczba
.I n
jest interpretowana jako
.IR +n .

.HP
,
.TP 8
%
Zakres od pierwszej do ostatniej linii. Jest to rwnowane
.I 1,$.

.TP 8
;
Zakres od biecej do ostatniej linii. Jest to rwnowane
.I .,$.

.TP 8
.RI / re/
Nastpna linia, zawierajca wyraenie regularne
.IR re .
Poszukiwanie gdy jest to konieczne, zakrca na pocztek bufora i leci
dalej a do linii biecej.
// powtarza ostatnie szukanie.

.TP 8
.RI ? re?
Poprzednia linia zawierajca wyraenie regularne
.IR re .
Poszukiwanie gdy jest to konieczne, zakrca na koniec bufora i leci a do
linii biecej.
?? powtarza ostatnie szukanie.

.TP 8
.RI \' lc
Linia poprzednio zaznaczona przez komend
.I `k'
(marK), gdzie
.I lc
jest ma liter.

.SS WYRAENIA REGULARNE
Wyraenia regularne s wzorcami, uywanymi w wybieraniu tekstu.
Na przykad, komenda
.B ed
.sp
.RS
g/\fInapis\fR/
.RE
.sp
drukuje wszystkie linie, zawierajce
.IR napis .
Wyraenia regularne s uywane te przez komend
.IR `s' ,
gdzie wybieraj stary tekst, zastpowany nowym.

W dodatku do podawania napisw, wyraenia regularne mog reprezentowa klasy
acuchw znakowych. acuchy tak reprezentowane bd odpowiada wyraeniom
regularnym. Jeli jest moliwe, by wyraenie regularne dopasowao kilka
napisw w linii, to wybierane jest dopasowanie najbardziej z lewej.

Do konstruowania wyrae regularnych uywane s nastpujce symbole:

.TP 8
c
Dowolny znak
.I c
nie wymieniony niej, cznie z `{', '}', `(', `)', `<' i `>' oznacza samego
siebie.

.TP 8
\e\fIc\fR
Znak
.IR c
 zacytowany lewym ukonikiem, inny ni `{', '}', `(', `)', `<', `>',
`b', 'B', `w', `W', `+' i `?' oznacza wanie ten znak.

.TP 8
\fR.\fR
Oznacza pojedynczy znak. (dowolny)

.TP 8
.I [klasa-znakw]
Oznacza pojedynczy znak z
.IR "klasy znakw" .
Aby do
.IR "klasy znakw"
wczy `]', musi to by pierwszy znak.
Zakres znakw mona przekaza, rozdzielajc jego koce znakiem `-', np.
`a-z', ktry oznacza wszystkie mae litery. Do podawania zestaww znakw w
.I klasie znakw
mona uywa nastpujcych literaw:
.sp
\ \ [:alnum:]\ \ [:cntrl:]\ \ [:lower:]\ \ [:space:]
.PD 0
\ \ [:alpha:]\ \ [:digit:]\ \ [:print:]\ \ [:upper:]
.PD 0
\ \ [:blank:]\ \ [:graph:]\ \ [:punct:]\ \ [:xdigit:]
.sp
Gdy znak `-' pojawia si jako pierwszy, lub ostatni znak
.IR "klasy-znakw" ,
to dopasowuje sam siebie.
Wszystkie inne znaki
.I "klasy-znakw"
odpowiadaj same sobie.
.sp
Wzorce w
.I "klasie-znakw"
postaci
.sp
\ \ [.\fIcol-elm\fR.] lub
.PD 0
\ \ [=\fIcol-elm\fR=]
.sp
gdzie
.I col-elm
jest
.I elementem porwnawczym
s interpretowane wedug
.IR locale (5)
(nie jest to obecnie obsugiwane).
Zobacz
.IR regex (3)
dla objanie tych konstrukcji. 

.TP 8
[^\fIklasa-znakw\fR]
Odpowiada dowolnemu pojedynczemu znakowi, innemu ni nowa linia, ktry nie
jest w
.IR klasie-znakw .
.IR klasa-znakw
jest definiowana podobnie jak wyej.

.TP 8
^
Jeli `^' jest pierwszym znakiem wyraenia regularnego, to zaczepia
wyraenie regularne na pocztku linii.
W przeciwnym wypadku oznacza `^'.

.TP 8
$
Jeli `$' jest ostatnim znakiem wyraenia regularnego, to doczepia wyraenie
regularne do koca linii. W przeciwnym wypadku oznacza `$'.

.TP 8
\e(\fIre\fR\e)
Definiuje podwyraenie
.IR re .
Podwyraenia mog by zagniedane.
Kolejne wsteczne odniesienia postaci `\e\fIn\fR', gdzie
.I n
jest cyfr z zakresu [1,9], rozwijaj si do tekstu dopasowanego przez
.IR n te
podwyraenie.
Na przykad, wyraenie regularne `\e(a.c\e)\e1' odpowiada napisowi
`abcabc', lecz nie `abcadc'.
Podwyraenia s porzdkowane wzgldem ich lewego ogranicznika.

.TP 8
*
Odpowiada dopsaowaniu poprzedzajcego znaku lub podwyraenia zero lub wicej
razy. jeli '*' jest pierwszym znakiem wyraenia regularnego, lub
podwyraenia, to oznacza '*'. Operator `*' daje czasem nieoczekiwane
rezultaty. Na przykad wyraenie `b*' dopasowuje pocztek napisu
`abbb', wedug podnapisu `bbb'.

.HP
\fR\e{\fIn,m\fR\e}\fR
.HP
\fR\e{\fIn,\fR\e}\fR
.TP 8
\fR\e{\fIn\fR\e}\fR
Odpowiada poprzedzajcemu jednoznakowemu wyraeniu regularnemu, lub 
podwyraeniu, dopasowanemu przynajmniej
.I n
i najwicej
.I m
razy.
Jeli
.I m
jest pominite, to jest tylko dolne ograniczenie.
Jeli pominity jest te przecinek, dopasowanie wymaga dokadnie
.I n
powtrze. Jeli ktra z tych postaci pojawi si na pocztku, to jest
interpretowana literalnie. Np.
`\e{2\e}' odpowiada `{2}', itd.

.HP
\e<
.TP 8
\fR\e>\fR
Zaczepia wyraenie znakowe, lub podwyraenie do pocztku (\e<) lub koca
(\e>) \fIsowa\fR, czyli w ASCII maksymalnego acucha znakw
alfanumerycznych, cznie z podkreleniem (_).


.LP
Nastpujce rozszerzone operatory s poprzedzane lewym ukonikiem, aby
odrni je od tradycyjnej skadni
.BR ed .

.HP
\fR\e`\fR
.TP 8
\fR\e'\fR
Bezwarunkowo dopasowuje pocztek (\e`) lub koniec (\e') linii.

.TP 8
\fR\e?\fR
Opcjonalnie odpowiada pojedynczemu znakowi, lub podwyraeniu, ktre go
poprzedza. Np. wyraenie `a[bd]\e?c'
odpowiada `abc', `adc' i `ac'.  Jeli \e? pojawia si na pocztku linii, to
jest traktowane literalnie jako `?'.

.TP 8
\fR\e+\fR
Odpowiada pojedynczemu znakowi, lub podwyraeniu, poprzedzajcemu go, a
powtarzajcemu si jeden, lub wicej razy. Tak wic wyraenie regularne
`a+' jest skrtem `aa*'.  Jeli \e+ pojawi si na pocztku linii, to
odpowiada literalnemu `+'.


.TP 8
\fR\eb\fR
Odpowiada pocztkowi lub kocowi (acuch zerowy) sowa. Tak wic wyraenie
regularne `\ebhello\eb' jest rwnowane `\e<hello\e>'.  Jednak, `\eb\eb'
jest prawidowym wyraeniem, podczas gdy `\e<\e>' nim nie jest.

.TP 8
\fR\eB\fR
Odpowiada (acuchowi zerowemu) w sowie.

.TP 8
\fR\ew\fR
Odpowiada dowolnemu znakowi w sowie.

.TP 8
\fR\eW\fR
Odpowiada dowolnemu znakowi nie bdcemu w sowie.

.SS KOMENDY
Wszystkie komendy
.B ed
to pojedyncze znaki, cho niektre wymagaj dodatkowych parametrw.
Jeli parametry komendy rozcigaj si na kilka linii, to kada linia poza
ostatni, powinna by zakoczona lewym ukonikiem (\e).

Oglnie, na lini dozwolona jest najwicej jedna komenda.
Jednak wikszo komend przyjmuje przyrostek drukowania, ktry moe by
dowolnym z
.I `p'
(drukuj-print),
.I `l'
(listuj-list) ,
lub
.I `n'
(wyliczaj-eNumerate),
ktry drukuje ostatni lini, dotknit przez komend.

Przerwanie (zwykle ^C) ma znaczenie przerywania biecej komendy i
powracania do trybu komend.

.B ed
rozpoznaje nastpujce komendy. Komendy pokazane s wraz z domylnymi
adresami, lub zakresami, dostarczanymi gdy nie zostay podane
(w nawiasach).

.TP 8
(.)a
Dokleja do adresowanej linii bufora lini, ktra moe by adresem zerowym.
Tekst jest wstawiany w trybie wprowadzania. Adres biecy jest ustawiany na
ostatni wprowadzon lini.

.TP 8
(.,.)c
Zmienia linie w buforze. Adresowane linie s kasowane, a w ich miejsce jest
wklejany tekst. Tekst wprowadzany jest w trybie wprowadzania. Biecy adres
jest ustawiany na ostatni wstawion lini.

.TP 8
(.,.)d
Kasuje adresowane linie z bufora. Jeli za skasowanym zakresem jest linia,
to biecy adres jest na ni ustawiany. W przeciwnym wypadku, jest ustawiany
na lini przed skasowanym zakresem.

.TP 8
.RI e \ plik
Edytuje
.IR plik ,
i ustawia domyln nazw pliku.
Jeli
.I plik
nie jest podany, uywana jest domylna nazwa pliku.
Wszelkie linie bufora s kasowane przed odczytem nowego pliku.
Biecy adres jest ustawiany na ostatni odczytan lini.

.TP 8
.RI e \ !komenda
Edytuje standardowe wyjcie
.IR `!komendy' ,
(zobacz
.RI ! komenda
niej).
Domylna nazwa pliku nie jest zmieniana.
Wszelkie linie bufora s kasowane przed odczytaniem wyjcia
.IR komendy .
Biecy adres jest ustawiany na ostatni odczytan lini.

.TP 8
.RI E \ plik
Edytuje bezwarunkowo
.IR plik .
Jest to podobne do komendy
.I e
lecz niezapisane zmiany s niszczone bez ostrzeenia. Biecy adres jest
ustawiany na ostatni odczytan lini.

.TP 8
.RI f \ plik
Ustawia domyln nazw pliku na
.IR plik .
Jeli
.I plik
nie jest podany, drukowana jest niecytowana domylna nazwa pliku.

.TP 8
.RI (1,$)g /re/lista-komend
Aplikuje
.I list-komend
do kadej linii, odpowiadajcej wyraeniu regularnemu
.IR re .
Biecy adres jest ustawiany na obecnie dopasowan lini przed wykonaniem
.IR listy-komend .
Na kocu komendy
.I `g'
adres biecy jest ustawiany na ostatni lini, dotknit przez 
.IR list-komend .

Kada komenda w
.I licie komend
musi by w oddzielnej licie, a kada linia poza ostatni musi by
zakoczona lewym ukonikiem (\e).
Dozwolone s wszystkie komendy poza
.IR `g' ,
.IR `G' ,
.IR `v' ,
i
.IR `V' .
Nowa linia w
.I licie-komend
jest rwnowana komendzie
.IR `p' .

.TP 8
.RI (1,$)G /re/
Interaktywnie edytuje linie odpowiadajce wyraeniu regularnemu
.IR re.
Dla kadej linii, linia jest drukowana i ustawiany jest adres biecy, a
uytkownik jest pytany o wstawienie
.IR listy-komend .
Na kocu dziaania komendy
.IR `G' ,
adres biecy jest ustawiany na ostatni lini, dotknit przez
.IR list-komend .

Format
.I listy-komend
jest taki sam jak w
.IR `g' .
Samotna nowa linia dziaa jak zerowa lista komend.
Pojedynczy `&' powtarza ostatni niezerow list komend.

.TP 8
H
Wcza drukowanie wyjanie bdw.
Domylnie nie s one drukowane. Zalecanym jest, by skrypty rozpoczynay si
t komend. Umoliwia to debuggowanie.

.TP 8
h
Drukuje objanienie ostatniego bdu.

.TP 8
(.)i
Wstawia tekst do bufora przed lini biec.
Tekst jest wstawiany w trybie wstawiania. Biecy adres jest ustawiany na
ostatni wstawion lini.

.TP 8
(.,.+1)j
czy adresowane linie. Adresowane linie s kasowane z bufora i zamieniane
przez pojedyncz lini, zawierajc poczony tekst. Adres biecy jest
ustawiany na wynikow lini.

.TP 8
.RI (.)k lc
Zaznacza lini ma liter
.IR lc .
Linia moe by wtedy adresowana jako
.IR 'lc .
Znaczenie nie jest czyszczone a do skasowania lub zmodyfikowania linii.

.TP 8
(.,.)l
Drukuje niedwuznacznie adresowane linie. Jeli jest wywoany z terminala,
.B ed
pauzuje na kocu kadej strony, a do wprowadzenia nowej linii. Biecy
adres jest ustawiany na ostatni drukowan lini.

.TP 8
(.,.)m(.)
Przenosi linie w buforze. Adresowane linie s przenoszone za prawostronny
adres docelowy, ktry moe by adresem 
.IR 0
(zero).
Biecy adres jest ustawiany na ostatni przeniesion lini.

.TP 8
(.,.)n
Drukuje adresowane linie wraz z ich numerami linii. Biecy adres jest
ustawiany na ostatni drukowan lini.

.TP 8
(.,.)p
Drukuje adresowane linie. Jeli jest wywoany z terminala,
.B ed
pauzuje na kocu kadej strony a do wprowadzenia nowej linii.
Biecy adres jest ustawiany na ostatni drukowan lini.

.TP 8
P
Wcza i wycza znak zachty komend.
O ile nie by on okrelony opcj linii komend,
\fI-p napis\fR, to jest domylnie wyczony.

.TP 8
q
Koczy prac z ed.

.TP 8
Q
Koczy prac bezwarunkowo.
Jest to podobne do komendy
.I q
lecz niezapisane zmiany s niszczone bez ostrzeenia.

.TP 8
.RI ($)r \ plik
Odczytuje
.I file
za adresowan lini. Jeli
.I plik
nie jest podany, uywana jest domylna nazwa pliku. Jeli nie byo wczeniej
domylnej nazwy pliku, domylna nazwa pliku jest ustawiana na
.IR plik .
W przeciwnym wypadku, domylna nazwa pliku jest niezmieniana.
Biecy adres jest ustawiany na ostatni odczytan lini.

.TP 8
.RI ($)r \ !komenda
Wczytuje za adresowan lini wyjcie
.IR `!komendy' ,
(zobacz
.RI ! komenda
niej).
Domylna nazwa pliku jest niezmieniona.
Biecy adres jest ustawiany na ostatni wczytan lini.

.HP
.RI (.,.)s /re/zamiana/
.HP
.RI (.,.)s  /re/zamiana/\fRg\fR
.HP
.RI (.,.)s  /re/zamiana/n
.br
Zamienia tekst w adresowanych liniach, odpowiadajcy wyraeniu regularnemu
.I re
na
.IR zamian .
Domylnie zamieniane jest tylko pierwsze dopasowanie linii.
Po podaniu przyrostka
.I `g'
(global) zamieniane jest kade dopasowanie.
Przyrostek
.IR `n' ,
gdzie
.I n
jest liczb dodatni, powoduje e zmieniane jest tylko
.IR n -te
dopasowanie.
Bdem jest, jeli nie dokonano adnych podstawie na adnej z adresowanych
linii. Biecy adres jest ustawiany na ostatni dotknit lini.

.I re
i
.I zamiana
mog by rozdzielane dowolnym znakiem innym ni spacja i nowa linia
(zobacz komend
.IR `s' ,
niej).
Jeli jeden, lub dwa z ostatnich ogranicznikw s pominite, to ostatnia
dotknita linia jest drukowana tak, jakby podano przyrostek
.IR `p' .

Niecytowany `&' w
.I zamianie
jest zamieniany na aktualnie dopasowany tekst.
Sekwencja
\fI`\em'\fR,
gdzie
.I m
jest liczb w zakresie [1,9] jest zamieniana
.IR m -t
referencj wsteczn wyraenia dopasowanego tekstu.
Jeli
.I zamiana
skada si z pojedynczego `%', to uywana jest
.I zamiana
z ostatniego podstawienia.
W
.I zamianie
mona osadza nowe linie po ich zacytowaniu lewym ukonikiem (\e).

.TP 8
(.,.)s
Powtarza ostatnie podstawienie.
Ta posta komendy
.I `s'
przyjmuje przyrostek licznika
.IR `n' ,
lub dowoln kombinacj znakw
.IR `r' ,
.IR `g' ,
i
.IR `p' .
Jeli podano przyrostek licznika
.IR `n' ,
to zmieniane jest tylko
.IR n -te
dopasowanie.
Przyrostek
.I `r'
powoduje, e zamiast ostatnie podstawienia, uywane jest
wyraenie regularne ostatniego szukania.
Przyrostek
.I `g'
wcza przyrostek global ostatniego podstawienia.
Przyrostek
.I `p'
wcza przyrostek drukowania ostatniego podstawienia. Biecy adres jest
ustawiany na ostatni dotknit lini.

.TP 8
(.,.)t(.)
Kopiuje adresowane linie za adres, wskazany z prawej strony, ktry moe by
adresem
.IR 0
(zero).
Biecy adres jest ustawiany na ostatni kopiowan lini.

.TP 8
u
Cofa ostatni komend i odtwarza biecy adres na taki, jaki by przed ni.
Komendy globalne
.IR `g' ,
.IR `G' ,
.IR `v' ,
i
.IR `V' .
s traktowane jako pojedyncze.
.I `u'
jest samo dla siebie inwersj.

.TP 8
.RI (1,$)v /re/lista-komend
Aplikuje
.I list-komend
na kadej z adresowanych linii, nie pasujcych do wyraenia regularnego
.IR re .
Jest to podobne do komendy
.IR `g' .

.TP 8
.RI (1,$)V /re/
Edytuje interaktywnie adresowane linie, nie odpowiadajce wyraeniu
regularnemu
.IR re.
Jest to podobne do komendy
.IR `G' .

.TP 8
.RI (1,$)w \ plik
Zapisuje adresowane linie do
.IR pliku .
Wszelkie poprzednie zawartoci
.I pliku
s tracone bez ostrzeenia.
Jeli nie ma domylnej nazwy pliku, to jest ona ustawiana na
.IR plik ,
a w przeciwnym wypadku nie jest zmieniana. Jeli nie podano nazwy pliku,
uywana jest nazwa domylna. Biecy adres nie jest zmieniany.

.TP 8
.RI (1,$)wq \ plik
zapisuje adresowane linie do
.IR pliku ,
a nastpnie wykonuje komend
.IR `q' .

.TP 8
.RI (1,$)w \ !komenda
Zapisuje adresowane linie na standardowe wejcie 
.IR `!komendy' ,
(zobacz
.RI ! komenda
niej).
Domylna nazwa pliku i biecy adres nie s zmieniane.

.TP 8
.RI (1,$)W \ plik
Dokleja adresowane linie do koca
.IR pliku .
Jest to podobne do komendy
.IR `w' ,
lecz poprzednia zawarto pliku nie jest niszczona.
Biecy adres nie jest zmieniany.

.TP 8
(.)x
Kopiuje (wstawia) zawarto bufora wycinania za adresowan lini. Biecy
adres jest ustawiany na ostatni skopiowan lini.

.TP 8
(.,.)y
Kopiuje (wyszarpuje) adresowane linie do bufora wycinania.
Bufor wycinania jest nadpisywany przez dalsze wywoania
.IR `y' ,
.IR `s' ,
.IR `j' ,
.IR `d' ,
lub
.IR `c' .
Biecy adres nie jest zmieniany.

.TP 8
.RI (.+1)z n
Przewija
.I n
linii naraz, rozpoczynajc od adresowanej linii. Jeli
.I n
nie jest podane, uywany jest biecy rozmiar okna. Biecy adres jest
ustawiany na ostatni drukowan lini.

.TP 8
.RI ! komenda
Wykonuje
.I komend
poprzez
.IR sh (1).
Jeli pierwszy znak
.I komendy
to `!', to jest on zamieniany tekstem poprzedniej
.IR `!komendy' .
.B ed
nie przetwarza
.I komendy
w poszukiwaniu cytatw lewoukonikowych. Jedna
niecytowany
.I `%'
jest zamieniany domyln nazw pliku.
Gdy powoka koczy wykonywanie, na standardowym wyjciu drukowany jest `!'.
Bieca linia nie jest zmieniana.

.TP 8
(.,.)#
Rozpoczyna komentarz; reszta linii, a do nowej linii jest ignorowana.
Jeli po adresie linii nastpuje rednik, to biecy adres jest ustawiany na
ten adres. W przeciwnym wypadku adres nie jest zmieniany.

.TP 8
($)=
Drukuje numer linii adresowanej linii.

.TP 8
(.+1)newline
Drukuje adresowan lini i ustawia biecy adres na t lini.

.SH PLIKI
.TP 20
/tmp/ed.*
Plik buforowy
.PD 0
.TP 20
ed.hup
Plik, do ktrego
.B ed
zapisuje gdy terminal jest zawieszany.

.SH ZOBACZ TAKE

.IR vi (1),
.IR sed (1),
.IR regex (3),
.IR sh (1).

USD:12-13

B. W. Kernighan and P. J. Plauger,
.I Software Tools in Pascal ,
Addison-Wesley, 1981.

.SH OGRANICZENIA
.B ed
przetwarza argumenty
.I plikowe
z cytatami lewoukonikowymi, np. wszystkie znaki poprzedzone lewym
ukonikiem w nazwie pliku s interpretowane literalnie.

Jeli plik tekstowy nie jest zakoczony znakiem nowej linii,
.B ed
podczas odczytu/zapisu dopisuje go. W przypadku pliku binarnego,
.B ed
tego nie robi.

.\" per line overhead: 4 ints

.SH DIAGNOSTYKA
Po bdzie, jeli wejcie
.BR ed 'a
nastpuje z pliku regularnego, lub "dokumentu tutaj" (dokumentu wczonego) to 
koczy; w przeciwnym wypadku drukuje `?' i powraca do trybu komend.
Wyjanienie ostatniego bdu jest drukowane po komendzie
.I `h'
(help).

Prba zakoczenia
.B ed
lub edycji innego pliku przed zapisaniem zmodyfikowanego bufora powoduje
bd. Jeli komenda jest wstawiona drugi raz, powiedzie si, lecz zmiany
bufora bd utracone.

.B ed
koczy dziaanie z zerem, jeli nie byo bdw. W przeciwnym wypadku z
wartoci >0.