.\" {PTM/PB/0.1/03-04-1998/"Praktyczny jzyk ekstrakcji i raportowania"}
.\" Translation 1999 Przemek Borys <pborys@dione.ids.pl>
.\" Translation update: Robert Luberda <robert@debian.org>, Mar 2003, perl 5.8.0
.\"
.rn '' }`
''' $RCSfile: perl.1,v $$Revision: 1.5 $$Date: 2003/03/10 11:10:17 $
'''
''' $Log: perl.1,v $
''' Revision 1.5  2003/03/10 11:10:17  robert
''' aktualizacja do 5.8.0
''' + hipertekstowo
'''
''' Revision 1.4  2000/02/28 18:52:55  wojtek2
''' definuje=>definuje
''' wg.=>wg
''' usunity przecinek przed ostatnim elementem wylicze: "lub" oraz "i"
'''
''' Revision 1.3  1999/06/14 18:55:13  pborys
''' modyfikacje stylistyczne
'''
'''
''' Rev. 1.2a w oparciu o rev.1.2; wyk.1999/06/12 hq
''' - nieco zmian glownie poprawiajacych jasnosc stylu etc.
'''   W przypadkach watpliwosci lingwistycznych oparlem sie o oryg.ang.
'''   z 1999/03/28 (lecz bez wprowadzania zmian merytorycznych)
'''
''' Revision 1.2  1999/05/15 22:00:30  kura '''
''' - poprawione bdy
''' - dodana hipertekstowo
''' - kilka poprawek
'''
''' Revision 1.1  1999/05/01 10:30:56  pborys
''' Rozumie sie samo przez sie.
'''
.\" Automatically generated by Pod::Man v1.34, Pod::Parser v1.13
.\"
.\" Standard preamble:
.\" ========================================================================
.de Sh \" Subsection heading
.br
.if t .Sp
.ne 5
.PP
\fB\\$1\fR
.PP
..
.de Sp \" Vertical space (when we can't use .PP)
.if t .sp .5v
.if n .sp
..
.de Vb \" Begin verbatim text
.ft CW
.nf
.ne \\$1
..
.de Ve \" End verbatim text
.ft R
.fi
..
.\" Set up some character translations and predefined strings.  \*(-- will
.\" give an unbreakable dash, \*(PI will give pi, \*(L" will give a left
.\" double quote, and \*(R" will give a right double quote.  | will give a
.\" real vertical bar.  \*(C+ will give a nicer C++.  Capital omega is used to
.\" do unbreakable dashes and therefore won't be available.  \*(C` and \*(C'
.\" expand to `' in nroff, nothing in troff, for use with C<>.
.tr \(*W-|\(bv\*(Tr
.ds C+ C\v'-.1v'\h'-1p'\s-2+\h'-1p'+\s0\v'.1v'\h'-1p'
.ie n \{\
.    ds -- \(*W-
.    ds PI pi
.    if (\n(.H=4u)&(1m=24u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-12u'-\" diablo 10 pitch
.    if (\n(.H=4u)&(1m=20u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-8u'-\"  diablo 12 pitch
.    ds L" ""
.    ds R" ""
.    ds C` ""
.    ds C' ""
'br\}
.el\{\
.    ds -- \|\(em\|
.    ds PI \(*p
.    ds L" ``
.    ds R" ''
'br\}
.\"
.\" If the F register is turned on, we'll generate index entries on stderr for
.\" titles (.TH), headers (.SH), subsections (.Sh), items (.Ip), and index
.\" entries marked with X<> in POD.  Of course, you'll have to process the
.\" output yourself in some meaningful fashion.
.if \nF \{\
.    de IX
.    tm Index:\\$1\t\\n%\t"\\$2"
..
.    nr % 0
.    rr F
.\}
.\"
.\" For nroff, turn off justification.  Always turn off hyphenation; it makes
.\" way too many mistakes in technical documents.
.hy 0
.if n .na
.\"
.\" Accent mark definitions (@(#)ms.acc 1.5 88/02/08 SMI; from UCB 4.2).
.\" Fear.  Run.  Save yourself.  No user-serviceable parts.
.    \" fudge factors for nroff and troff
.if n \{\
.    ds #H 0
.    ds #V .8m
.    ds #F .3m
.    ds #[ \f1
.    ds #] \fP
.\}
.if t \{\
.    ds #H ((1u-(\\\\n(.fu%2u))*.13m)
.    ds #V .6m
.    ds #F 0
.    ds #[ \&
.    ds #] \&
.\}
.    \" simple accents for nroff and troff
.if n \{\
.    ds ' \&
.    ds ` \&
.    ds ^ \&
.    ds , \&
.    ds ~ ~
.    ds /
.\}
.if t \{\
.    ds ' \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\'\h"|\\n:u"
.    ds ` \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\`\h'|\\n:u'
.    ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'^\h'|\\n:u'
.    ds , \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10)',\h'|\\n:u'
.    ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu-\*(#H-.1m)'~\h'|\\n:u'
.    ds / \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\z\(sl\h'|\\n:u'
.\}
.    \" troff and (daisy-wheel) nroff accents
.ds : \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H+.1m+\*(#F)'\v'-\*(#V'\z.\h'.2m+\*(#F'.\h'|\\n:u'\v'\*(#V'
.ds 8 \h'\*(#H'\(*b\h'-\*(#H'
.ds o \\k:\h'-(\\n(.wu+\w'\(de'u-\*(#H)/2u'\v'-.3n'\*(#[\z\(de\v'.3n'\h'|\\n:u'\*(#]
.ds d- \h'\*(#H'\(pd\h'-\w'~'u'\v'-.25m'\f2\(hy\fP\v'.25m'\h'-\*(#H'
.ds D- D\\k:\h'-\w'D'u'\v'-.11m'\z\(hy\v'.11m'\h'|\\n:u'
.ds th \*(#[\v'.3m'\s+1I\s-1\v'-.3m'\h'-(\w'I'u*2/3)'\s-1o\s+1\*(#]
.ds Th \*(#[\s+2I\s-2\h'-\w'I'u*3/5'\v'-.3m'o\v'.3m'\*(#]
.ds ae a\h'-(\w'a'u*4/10)'e
.ds Ae A\h'-(\w'A'u*4/10)'E
.    \" corrections for vroff
.if v .ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H)'\s-2\u~\d\s+2\h'|\\n:u'
.if v .ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'\v'-.4m'^\v'.4m'\h'|\\n:u'
.    \" for low resolution devices (crt and lpr)
.if \n(.H>23 .if \n(.V>19 \
\{\
.    ds : e
.    ds 8 ss
.    ds o a
.    ds d- d\h'-1'\(ga
.    ds D- D\h'-1'\(hy
.    ds th \o'bp'
.    ds Th \o'LP'
.    ds ae ae
.    ds Ae AE
.\}
.rm #[ #] #H #V #F C
.\" ========================================================================
.\"
.IX Title "PERL 1"
.TH PERL 1 "2003-01-11" "perl v5.8.0" "Podrcznik programisty Perla"
.SH "NAZWA"
perl \- Praktyczny jzyk ekstrakcji i raportowania
.SH "SKADNIA"
.IX Header "SKADNIA"
\&\fBperl\fR	[\ \fB\-sTuU\fR\ ] [\ \fB\-hv\fR\ ]\ [\ \fB\-V\fR[:\fIzmienna_conf\fR]\ ]
    [\ \fB\-cw\fR\ ]\ [\ \fB\-d\fR[:\fIdebugger\fR]\ ]\ [\ \fB\-D\fR[\fInumer/lista\fR]\ ]
    [\ \fB\-pna\fR\ ]\ [\ \fB\-F\fR\fIwzorzec\fR\ ]\ [\ \fB\-l\fR[\fIoctal\fR]\ ]\ [\ \fB\-0\fR[\fIliczba_semkowa\fR]\ ]
    [\ \fB\-I\fR\fIkatalog\fR\ ]\ [\ \fB\-m\fR[\fB\-\fR]\fImodu\fR\ ]\ [\ \fB\-M\fR[\fB\-\fR]\fI'modu...'\fR\ ]
    [\ \fB\-P\fR\ ] [\ \fB\-S\fR\ ] [\ \fB\-x\fR[\fIkatalog\fR]\ ]
    [\ \fB\-i\fR[\fIrozszerzenie\fR]\ ] [\ \fB\-e\fR\ \fI'polecenie'\fR\ ]\ [\ \fB\-\-\fR\ ]\ [\ \fIplik_z_programem\fR\ ]\ [\ \fIargument\fR\ ]...
.PP
Jeli jeste nowicjuszem Perla, powiniene zacz od \fBperlintro\fR(1),
zawierajcego oglne informacje dla pocztkujcych i dostarczajcego
informacji mogcych pomc ci nawigowa po reszcie szczegowej
dokumentacji Perla.
.PP
Dla uatwienia dostpu, podrcznik Perla zosta podzielony na kilka sekcji:
.Sh "Przegld"
.IX Subsection "Przegld"
.Vb 3
\&    \fBperl\fR(1)                Przegld moliwoci Perla  (ta sekcja)
\&    \fBperlintro\fR(1)           Wstp do Perl dla pocztkujcych
\&    \fBperltoc\fR(1)             Spis treci dokumentacji
.Ve
.Sh "Przewodniki"
.IX Subsection "Przewodniki"
.Vb 3
\&    \fBperlreftut\fR(1)          Szybkie wprowadzenie do referencji
\&    \fBperldsc\fR(1)             Wstp do struktur danych
\&    \fBperllol\fR(1)             Struktury danych Perla: listy list
.Ve
.PP
.Vb 2
\&    \fBperlrequick\fR(1)         Szybkie wprowadzenie do wyrae regularnych
\&    \fBperlretut\fR(1)           Podrcznik wyrae regularnych
.Ve
.PP
.Vb 4
\&    \fBperlboot\fR(1)            Podrcznik OO Perla dla pocztkujcych
\&    \fBperltoot\fR(1)            Podrcznik OO Perla, cz 1
\&    \fBperltooc\fR(1)            Podrcznik OO Perla, cz 2
\&    \fBperlbot\fR(1)             Sztuczki OO wraz z przykadami
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlstyle\fR(1)           Przewodnik po stylu Perla
.Ve
.PP
.Vb 2
\&    \fBperltrap\fR(1)            Puapki dla nieuwanych
\&    \fBperldebtut\fR(1)          Przewodnik debuggowania Perla
.Ve
.PP
.Vb 10
\&    \fBperlfaq\fR(1)             Czsto zadawane pytania
\&      \fBperlfaq1\fR(1)          Oglne pytania dotyczce Perla
\&      \fBperlfaq2\fR(1)          Uzyskiwanie Perla i nauka
\&      \fBperlfaq3\fR(1)          Narzdzie programistyczne
\&      \fBperlfaq4\fR(1)          Manipulowanie danymi
\&      \fBperlfaq5\fR(1)          Pliki i formaty
\&      \fBperlfaq6\fR(1)          Wyraenia regularne
\&      \fBperlfaq7\fR(1)          Sprawy zwizane z jzykiem
\&      \fBperlfaq8\fR(1)          Oddziaywanie z systemem
\&      \fBperlfaq9\fR(1)          Sie
.Ve
.Sh "Reference Manual"
.IX Subsection "Reference Manual"
.Vb 20
\&    \fBperlsyn\fR(1)             Skadnia
\&    \fBperldata\fR(1)            Struktury danych
\&    \fBperlop\fR(1)              Operatory Perla i priorytety
\&    \fBperlsub\fR(1)             Podprocedury
\&    \fBperlfunc\fR(1)            Wbudowane funkcje
\&      \fBperlopentut\fR(1)       Podrcznik funkcji open()
\&      \fBperlpacktut\fR(1)       Podrcznik funkcji pack() i unpack()
\&    \fBperlpod\fR(1)             Czysta stara dokumentacja
\&    \fBperlpodspec\fR(1)         Format czystej starej dokumentacji
\&    \fBperlrun\fR(1)             Wywoywanie Perla i opcje
\&    \fBperldiag\fR(1)            Komunikaty diagnostyczne
\&    \fBperllexwarn\fR(1)         Ostrzeenia Perla i ich kontrola
\&    \fBperldebug\fR(1)           Debugowanie
\&    \fBperlvar\fR(1)             Predefiniowane zmienne
\&    \fBperlre\fR(1)              Wyraenia regularne, reszta opowieci
\&    \fBperlref\fR(1)             Referencje, reszta opowieci
\&    \fBperlform\fR(1)            Formaty
\&    \fBperlobj\fR(1)             Obiekty Perla
\&    \fBperltie\fR(1)             Obiekty ukryte za prostymi zmiennymi
\&      \fBperldbmfilter\fR(1)     Filtry DBM
.Ve
.PP
.Vb 3
\&    \fBperlipc\fR(1)             Komunikacja midzyprocesowa
\&    \fBperlfork\fR(1)            Informacje o funkcji fork()
\&    \fBperlnumber\fR(1)          Semantyka liczb w Perlu
.Ve
.PP
.Vb 2
\&    \fBperlthrtut\fR(1)          Podrcznik wtkw Perla
\&      \fBperlothrtut\fR(1)          Stary podrcznik wtkw Perla
.Ve
.PP
.Vb 5
\&    \fBperlport\fR(1)            Podrcznik przenaszalnoci Perla
\&    \fBperllocale\fR(1)          Wsparcie dla ustawie narodowych
\&    \fBperluniintro\fR(1)        Wprowadzenie do Unikodu w Perlu
\&    \fBperlunicode\fR(1)         Wsparcie dla Unikodu w Perlu
\&    \fBperlebcdic\fR(1)          Uywanie Perla na platformach EBCDIC
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlsec\fR(1)             Bezpieczestwo
.Ve
.PP
.Vb 5
\&    \fBperlmod\fR(1)             Moduy Perla: jak dziaaj
\&    \fBperlmodlib\fR(1)          Moduy Perla: jak pisa i uywa
\&    \fBperlmodstyle\fR(1)        Moduy Perla: jak pisa ze stylem
\&    \fBperlmodinstall\fR(1)      Moduy Perla: jak zainstalowa z archiwum CPAN
\&    \fBperlnewmod\fR(1)          Moduy Perla: przygotowanie nowego moduu do dystrybucji
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlutil\fR(1)            Narzdzie uytkowe znajdujce si w dystrybucji Perla
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlcompile\fR(1)         Wstp do zestawu do kompilowania Perla
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlfilter\fR(1)          Filtry rde Perla
.Ve
.Sh "Funkcje wewntrze i interfejs jzyka C"
.IX Subsection "Funkcje wewntrze i interfejs jzyka C"
.Vb 7
\&    \fBperlembed\fR(1)           Jak zaczy Perl do aplikacji C lub C++
\&    \fBperldebguts\fR(1)         Wskazwki dotyczce debuggowania Perla
\&    \fBperlxstut\fR(1)           Podrcznik XS 
\&    \fBperlxs\fR(1)              API interfejsu XS 
\&    \fBperlclib\fR(1)            Funkcje wewntrzne zastpujce standardowe funkcje biblioteki C
\&    \fBperlguts\fR(1)            Wewntrzne funkcje dla tych, ktrzy robi rozszerzenia
\&    \fBperlcall\fR(1)            Konwencje woania z C
.Ve
.PP
.Vb 4
\&    \fBperlapi\fR(1)             Lista funkcji API (wygenerowana automatycznie)
\&    \fBperlintern\fR(1)          Wewntrzne funkcje Perla (wygenerowane automatycznie)
\&    \fBperliol\fR(1)             API w C implementacji wejcia/wyjcia w Perlu przy uyciu warstw (layers)
\&    \fBperlapio\fR(1)            Abstrakcyjny, wewntrzny interfejs Perla dla wejcia/wyjcia
.Ve
.PP
.Vb 1
\&    \fBperlhack\fR(1)            Przewodnik hakerw Perla
.Ve
.Sh "Rnorodne"
.IX Subsection "Rnorodne"
.Vb 2
\&    \fBperlbook\fR(1)            Informacje o ksikach
\&    \fBperltodo\fR(1)            Rzeczy do zrobienia w nowszych wersjach Perla
.Ve
.PP
.Vb 9
\&    \fBperlhist\fR(1)            Historia Perla
\&    \fBperldelta\fR(1)           Zmiany od ostatniej wersji
\&    \fBperl572delta\fR(1)        Zmiany w wersji 5.7.2 Perla
\&    \fBperl571delta\fR(1)        Zmiany w wersji 5.7.1 Perla
\&    \fBperl570delta\fR(1)        Zmiany w wersji 5.7.0 Perla
\&    \fBperl561delta\fR(1)        Zmiany w wersji 5.6.1 Perla
\&    \fBperl56delta\fR(1)         Zmiany w wersji 5.6 Perla
\&    \fBperl5005delta\fR(1)       Zmiany w wersji 5.005 Perla
\&    \fBperl5004delta\fR(1)       Zmiany w wersji 5.004 Perla
.Ve
.Sh "Specyficzne dla jzyka"
.IX Subsection "Specyficzne dla jzyka"
.Vb 4
\&    \fBperlcn\fR(1)              Perl dla Chiczykw (uproszczony chiski, w EUC-CN)
\&    \fBperljp\fR(1)              Perl dla Japoczykw (w EUC-JP)
\&    \fBperlko\fR(1)              Perl dla Koreaczykw (w EUC-KR)
\&    \fBperltw\fR(1)              Perl for Chiczykw (tradycyjny chiski, w Big5)
.Ve
.Sh "Specyficzne dla systemu"
.IX Subsection "Specyficzne dla systemu"
.Vb 30
\&    \fBperlaix\fR(1)             Uwagi do systemu AIX
\&    \fBperlamiga\fR(1)           Uwagi do systemu AmigaOS
\&    \fBperlapollo\fR(1)          Uwagi do systemu Apollo DomainOS
\&    \fBperlbeos\fR(1)            Uwagi do systemu BeOS
\&    \fBperlbs2000\fR(1)          Uwagi do systemu POSIX-BC BS2000
\&    \fBperlce\fR(1)              Uwagi do systemu WinCE
\&    \fBperlcygwin\fR(1)          Uwagi do systemu Cygwin
\&    \fBperldgux\fR(1)            Uwagi do systemu DG/UX
\&    \fBperldos\fR(1)             Uwagi do systemu DOS
\&    \fBperlepoc\fR(1)            Uwagi do systemu EPOC
\&    \fBperlfreebsd\fR(1)         Uwagi do systemu FreeBSD
\&    \fBperlhpux\fR(1)            Uwagi do systemu HP-UX
\&    \fBperlhurd\fR(1)            Uwagi do systemu Hurd
\&    \fBperlirix\fR(1)            Uwagi do systemu Irix
\&    \fBperlmachten\fR(1)         Uwagi do systemu Power MachTen
\&    \fBperlmacos\fR(1)           Uwagi do systemu Mac OS (Classic)
\&    \fBperlmint\fR(1)            Uwagi do systemu MiNT
\&    \fBperlmpeix\fR(1)           Uwagi do systemu MPE/iX
\&    \fBperlnetware\fR(1)         Uwagi do systemu NetWare
\&    \fBperlos2\fR(1)             Uwagi do systemu OS/2
\&    \fBperlos390\fR(1)           Uwagi do systemu OS/390
\&    \fBperlplan9\fR(1)           Uwagi do systemu Plan 9
\&    \fBperlqnx\fR(1)             Uwagi do systemu QNX
\&    \fBperlsolaris\fR(1)         Uwagi do systemu Solaris
\&    \fBperltru64\fR(1)           Uwagi do systemu Tru64
\&    \fBperluts\fR(1)             Uwagi do systemu UTS
\&    \fBperlvmesa\fR(1)           Uwagi do systemu VM/ESA
\&    \fBperlvms\fR(1)             Uwagi do systemu VMS
\&    \fBperlvos\fR(1)             Uwagi do systemu Stratus VOS
\&    \fBperlwin32\fR(1)           Uwagi do systemu Windows
.Ve
.PP
Na systemach Debiana, naley zainstalowa pakiet \fBperl-doc\fR, ktry
 zawiera wikszo standardowej dokumentacji Perla oraz program
\&\fBperldoc\fR(1).
.PP
Dostpna jest szczegowa dokumentacja moduw perla zarwno tych
rozprowadzanych z Perlem, jak i tych, ktre s dostarczane
przez dostawcw zewntrznych.
.\" those distributed with Perl and third-party modules which are packaged
.\" or locally installed.
.PP
Powiniene by w
stanie  oglda dokumentacj Perla swoim programem \fBman\fR\|(1) 
lub \fBperldoc\fR\|(1).
.PP
Jeeli z twoim programem w Perlu dzieje si co dziwnego i nie wiesz,
gdzie szuka pomocy, sprbuj najpierw uy opcji \fB\-w\fP, ktra bardzo czsto
potrafi pokaza, gdzie dokadnie ley problem.
.SH "OPIS"
.IX Header "OPIS"
Perl jest jzykiem interpretowanym, optymalizowanym do skanowania
dowolnych plikw tekstowych, wycigania z nich informacji i drukowania
raportw opartych na tych danych. Jest te dobrym jzykiem dla wielu zada
zarzdzania systemem. Jzyk mia w zaoeniach by raczej praktyczny (atwy,
efektywny, kompletny) ni pikny (may, elegancki, minimalny).
.PP
Perl (wg autora) czy najlepsze waciwoci jzykw C, \fBsed\fR,
\fBawk\fR i \fBsh\fR, wic osoby zaznajomione z tymi jzykami nie powinny
mie z nim problemw. (Historycy jzykw zauwa take pozostaoci
\&\fBcsh\fR, Pascala, a nawet \s-1BASICa\-PLUS\s0).
Skadnia wyrae odpowiada do blisko skadni C. W
przeciwiestwie do wikszoci narzdzi uniksowych, Perl nie ogranicza
arbitralnie rozmiaru twoich danych\*(--jeli masz woln pami, Perl moe
wessa cay plik jako pojedynczy acuch znakowy. Rekurencja
jest nieograniczonej gbokoci. Tabele uywane przez tablice asocjacyjne
(tzw. \*(L"hasze\*(R") rosn tak, by zachowa maksymaln wydajno. 
Perl uywa wyrafinowanych
metod porwnywania wzorcw do bardzo szybkiego przeszukania duej iloci
danych. Mimo e jest optymalizowany do zada tekstowych, moe take zajmowa
si danymi binarnymi i tworzy pliki dbm wygldajce jak tablice asocjacyjne.
Suidowane skrypty Perla s bezpieczniejsze ni programy w C, dziki
mechanizmowi ledzenia przepywajcych danych, ktry eliminuje wiele gupich
dziur w bezpieczestwie. 
.PP
Jeli masz problem, ktry normalnie wymagaby
uycia \fBsed\fRa lub \fBawk\fRa, lub \fBsh\fR, lecz przewysza ich
waciwoci lub musi dziaa szybciej i nie chcesz pisa takiej bahostki
w C, to Perl jest przypuszczalnie tym, czego szukasz. Jest te wiele
translatorw, umoliwiajcych konwertowanie skryptw \fBsed\fRa i \fBawk\fRa
na skrypty Perla.
.PP
Ale czekaj, jest wicej...
.PP
Wersja 5 Perla jest waciwie napisana od nowa i daje nastpujce rzeczy:
.IP "\(bu" 4 
modularyzacja i powtrne uywanie kodu z pomoc niezliczonych moduw
.Sp
Opisane w \fBperlmod\fR(1), \fBperlmodlib\fR(1) i \fBperlmodinstall\fR(1).
.IP "\(bu" 4
zakorzenienie i rozszerzalno
.Sp
Opisane w \fBperlembed\fR(1), \fBperlxstut\fR(1), \fBperlxs\fR(1), \fBperlcall\fR(1),
\fBperlguts\fR(1) i \fBxsubpp\fR(1).
.IP "\(bu" 4
pozwala zdefiniowa wanie magiczne zmienne (wczajc w to wielokrotne rwnolege
implementacje \s-1DBM\s0)
.\" FIXME: roll-your-own magic variables (including multiple simultaneous \s-1DBM\s0 implementations)
.Sp
Opisane w \fBperltie\fR(1) i \fBAnyDBM_File\fR(3perl).
.IP "\(bu" 4
podprogramy mog by teraz nadpisywane, adowane automatycznie i mog mie prototypy
.Sp
Opisane w \fBperlsub\fR(1).
.IP "\(bu" 4
dowolnie zagniedone struktury danych i funkcje anonimowe
.Sp
Opisane w \fBperlreftut\fR(1), \fBperlref\fR(1), \fBperldsc\fR(1) i \fBperllol\fR(1).
.IP "\(bu" 4
programowanie orientowane obiektowo
.Sp
Opisane w \fBperlobj\fR(1), \fBperlboot\fR(1), \fBperltoot\fR(1), \fBperltooc\fR(1) i \fBperlbot\fR(1).
.IP "\(bu" 4
wkompilowywanie w kod C lub bajtkod Perla
.Sp
Opisane w \fBB\fR(3perl) i \fBB::Bytecode\fR(3perl).
.IP "\(bu" 4
wsparcie dla wtkw
.Sp
Opisane w \fBperlthrtut\fR(1) i \fBThread\fR(3perl).
.IP "\(bu" 4
wsparcie dla internacjonalizacji, ustawie jzykowych i Unikodu
.Sp
Opisane w \fBperllocale\fR(1) i \fButf8\fR(3perl).
.IP "\(bu" 4
zasig skadniowy
.Sp
Opisane w \fBperlsub\fR(1).
.IP "\(bu" 4
ulepszenie wyrae regularnych
.Sp
Opisane w \fBperlre\fR(1) z dodatkowymi przykadami w \fBperlop\fR(1).
.IP "\(bu" 4
ulepszony debugger i interaktywne rodowisko Perla ze wsparciem
dla zintegrowanego edytora
.Sp
Opisane w \fBperldebtut\fR(1), \fBperldebug\fR(1) i \fBperldebguts\fR(1).
.IP "\(bu" 4
biblioteka zgodna z \s-1POSIX\s0 1003.1
.Sp
Opisane w \s-1POSIX\s0.
.PP
OK, to ju \fIwystarczajco\fR duo.
.SH "DOSTPNO"
.IX Header "DOSTPNO"
Perl jest dostpny dla wikszoci systemw operacyjnych, wczajc w to
wszystkie systemy uniksopodobne. 
Lista znajduje si w rozdziale 
\&\*(L"Wspierane platformy\*(R" w  \fBperlport\fR(1).
.PP
.SH "RODOWISKO"
.IX Header "RODOWISKO"
Patrz \fBperlrun\fR(1).
.SH "AUTOR"
.IX Header "AUTOR"
Larry Wall <larry@wall.org>, z pomoc multum innych osb.
.PP
Jeeli Twoje sukcesy w Perlu i referencje mogyby pomc innym,
ktrzy by chcieli uy Perla w swoich programach,
lub jeeli po prostu chcesz wyrazi swoj wdziczno Larry'emu
i twrcom Perla, prosimy pisa do perl\-thanks@perl.org .
.SH "PLIKI"
.IX Header "PLIKI"
.PP
.Vb 1
\& "@INC"                 lokalizacje bibliotek Perla
.Ve
.SH "ZOBACZ TAKE"
.IX Header "ZOBACZ TAKE"
.PP
.Vb 2
\& a2(1)     translator awk na perl
\& s2p(1)    translator seda na perl
.Ve
.PP
.Vb 3
\& http://www.perl.com/       strona domowa Perla
\& http://www.cpan.org/       archiwum CPAN
\& http://www.perl.org/       Perl Mongers (grupy uytkownikw Perla)
.Ve
.SH "DIAGNOSTYKA"
.IX Header "DIAGNOSTYKA"
Pragma \f(CW\*(C`use warnings\*(C'\fR (i przecznik \fB\-w\fR) daje urocz diagnostyk.
.PP
Zobacz stron \fBperldiag\fR(1) dla szczegw o diagnostyce Perla.
Pragma \f(CW\*(C`use diagnostics\*(C'\fR powoduje, e 
zazwyczaj zwize ostrzeenia i bdy Perla s wywietalne wanie
w tej duszej formie.
.PP
Bdy kompilacji daj numer linii z bdem oraz wskazanie kolejnego tokenu
lub typu tokenu, ktry mia by badany. (W wypadku skryptu przekazanego
Perlowi przez przecznik \fB\-e\fR, kade \fB\-e\fR jest traktowane jako
pojedyncza linia).
.PP
Skrypty setuidowane maj dodatkowe warunki, mogce dawa bdy w
rodzaju \*(L"Insecure dependency\*(R".  Zobacz stron \fBperlsec\fR(1).
.PP
Wspomnielimy ju, e powiniene koniecznie rozway uycie przecznika
\fB\-w\fR?
.SH "BDY"
.IX Header "BDY"
Przecznik \fB\-w\fR nie jest obowizujcy.
.PP
Perl polega na tym, jak twoja maszyna definiuje rne operacje, takie jak
rzutowanie typw, \fIatof()\fR(3) i \fIsprintf\fR(3). To ostatnie moe nawet
spowodowa coredump kiedy otrzyma nonsensowne wartoci wejciowe.
.PP
Jeli twoje stdio wymaga seeka lub eof midzy odczytami i zapisami w danym
strumieniu, to tak te jest w Perlu. (Nie dotyczy to \fIsysread()\fR
i \fIsyswrite()\fR).
.PP
Podczas gdy aden z wbudowanych typw danych nie ma ostatecznego limitu
rozmiaru (poza rozmiarem pamici), istnieje wci kilka innych ogranicze:
dany identyfikator nie moe by duszy ni 251 znakw.
Numery linii wywietlane w komunikatach diagnostycznych s wewntrznie
przechowywane jako liczby cakowite \*(L"short integers\*(R", dlatego
maksymalna warto jak mog przyj wynosi 65535 (wyszy numer
spowoduje ponowne liczenia od zera).
.\" FIXME  (higher numbers usually being
.\" affected by wraparound).
.PP
Raporty o bdach moesz przesya poczt do \fIperlbug@perl.com\fR
(upewnij si, e zaczye pene dane o konfiguracji jako wyjcie programu
myconfig, zaczanego w drzewie rdowym Perla, lub z \f(CW\*(C`perl \-V\*(C'\fR)).
Jeli udao ci si skompilowa perla, skrypt \fBperlbug\fR(1) z katalogu \fIutils/\fR moe
zosta wykorzystany do pomocy w wysaniu raportu bdu.
.PP
Perl waciwie jest skrtem od Pathologically Eclectic Rubbish Lister
(Patologicznie Eklektyczny Roztrzsacz mieci), ale nie mw nikomu, e tak
powiedziaem.
.SH "UWAGI"
.IX Header "UWAGI"
Mottem Perla jest \*(L"Istnieje wicej ni jeden sposb by to
zrobi.\*(R". Odgadnicie, ile pozostao jest wiczeniem dla czytelnika.
.PP
Trzy gwne cnoty programisty to Lenistwo, Niecierpliwo i Pycha.
Sprawd w \*(L"ksice z wielbdem\*(R" dlaczego (L.Wall, T.Christiansen,
R.L.Schwartz - Programmming Perl, O'Reilly & Associates, 1996;
wyd.polskie 1999).