File: perlfunc.1

package info (click to toggle)
manpages-pl 20050320-1
links: PTS
area: main
in suites: sarge
size: 12,200 kB
ctags: 16
sloc: makefile: 1,454; perl: 477; sh: 316
file content (4417 lines) | stat: -rw-r--r-- 181,429 bytes
parent folder | download | duplicates (3)
.\" 1999 PTM Przemek Borys
.rn '' }`
''' $RCSfile: perlfunc.1,v $$Revision: 1.17 $$Date: 2003/05/29 11:06:06 $
'''
''' $Log: perlfunc.1,v $
''' Revision 1.17  2003/05/29 11:06:06  robert
''' poprawki (gwnie warningi groffa)
'''
''' Revision 1.16  2002/08/22 14:47:30  robert
''' poprawione bdy formatowania -  naoony man-pages-pl-0.22-roffix.patch z RedHata
'''
''' Revision 1.15  2001/07/24 06:59:57  wojtek2
''' [bd] fatalny => krytyczny
'''
''' Revision 1.14  2001/06/14 08:43:13  wojtek2
''' s/,chyba, e/,chyba e/
''' plus troch literwek, formatowania etc.
'''
''' Revision 1.13  2000/10/22 16:15:28  wojtek2
''' wiodce (spacje, zera etc.)->pocztkowe
''' kontrolne (znaki, sekwencje)->sterujce
''' take "klawisze kontrolne" (Ctrl+klaw.)->klawisze sterujce
'''
''' Revision 1.12  2000/03/18 16:00:27  wojtek2
''' 1. sprawdzone pakiety mtools i file
''' 2. conajmniej->co najmniej
'''
''' Revision 1.11  1999/09/30 06:37:19  siewca
''' poprawki ortograficzne
'''
''' Revision 1.10  1999/09/11 22:17:18  siewca
''' ortografy
'''
''' Revision 1.9  1999/09/03 01:12:14  siewca
''' troch korekt orgrotografogicznych ;>
'''
''' Revision 1.8  1999/08/30 08:42:40  wojtek2
''' perlfunc: kilka drobnych poprawek
''' user*, group*: dodana przestroga
'''
''' Revision 1.7  1999/08/06 10:51:05  wojtek2
''' Pokuta: napis->acuch
''' rekursja->rekurencja
''' inne drobne
'''
''' Revision 1.6  1999/08/03 11:07:22  wojtek2
''' bistable->dwustanowy
''' przewanie " xx rather than yy" -> "xx zamiast yy"
'''
''' Revision 1.5  1999/08/02 12:08:52  pborys
''' string->napis
''' shell->powoka
''' kernel->jdro
'''
''' Revision 1.4  1999/07/31 19:18:54  pborys
''' zmiana slashy na ukoniki
'''
''' Revision 1.3  1999/07/31 15:27:30  pborys
''' korekszkenz
'''
''' Revision 1.2  1999/07/13 14:39:16  pborys
''' FAQ - Przestrogi/zastrzeenia
''' robotnicy - wiadomo
''' whatis - nowo skompilowany
''' perlfunc.1 - poprawiony styl (przynajmniej w tym gupim wstpie ;)
''' which.1 - lokalizowanie pliku
''' nanosleep.2 - ekstremalnie dokadne pauzowanie
''' select.2 - sprawdzanie stanu deskryptorw, przenony sleep
''' sigaction.2 - operacje na sygnaach
''' sigblock.2 - bsd'owy sposb blokowania sygnaw
''' glob.3 - rozwijanie symbolicznych cieek shella w normalne
'''
''' Revision 1.1  1999/07/12 22:22:53  pborys
''' f77.1: dodane tumaczenia pozostawionych tekstw (poza copying ;)
''' FAQ: dodane PRZESTROGI
''' perlfunc.1: wersja beeeeta ;)
'''
'''
.de Sh
.br
.if t .Sp
.ne 5
.PP
\fB\\$1\fR
.PP
..
.de Sp
.if t .sp .5v
.if n .sp
..
.de Ip
.br
.ie \\n(.$>=3 .ne \\$3
.el .ne 3
.IP "\\$1" \\$2
..
.de Vb
.ft CW
.nf
.ne \\$1
..
.de Ve
.ft R

.fi
..
'''
'''
'''     Set up \*(-- to give an unbreakable dash;
'''     string Tr holds user defined translation string.
'''     Bell System Logo is used as a dummy character.
'''
.tr \(*W-|\(bv\*(Tr
.ie n \{\
.ds -- \(*W-
.ds PI pi
.if (\n(.H=4u)&(1m=24u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-12u'-\" diablo 10 pitch
.if (\n(.H=4u)&(1m=20u) .ds -- \(*W\h'-12u'\(*W\h'-8u'-\" diablo 12 pitch
.ds L" ""
.ds R" ""
'''   \*(M", \*(S", \*(N" and \*(T" are the equivalent of
'''   \*(L" and \*(R", except that they are used on ".xx" lines,
'''   such as .IP and .SH, which do another additional levels of
'''   double-quote interpretation
.ds M" """
.ds S" """
.ds N" """""
.ds T" """""
.ds L' '
.ds R' '
.ds M' '
.ds S' '
.ds N' '
.ds T' '
'br\}
.el\{\
.ds -- \(em\|
.tr \*(Tr
.ds L" ``
.ds R" ''
.ds M" ``
.ds S" ''
.ds N" ``
.ds T" ''
.ds L' `
.ds R' '
.ds M' `
.ds S' '
.ds N' `
.ds T' '
.ds PI \(*p
'br\}
.\"	If the F register is turned on, we'll generate
.\"	index entries out stderr for the following things:
.\"		TH	Title 
.\"		SH	Header
.\"		Sh	Subsection 
.\"		Ip	Item
.\"		X<>	Xref  (embedded
.\"	Of course, you have to process the output yourself
.\"	in some meaninful fashion.
.if \nF \{
.de IX
.tm Index:\\$1\t\\n%\t"\\$2"
..
.nr % 0
.rr F
.\}
.TH PERLFUNC 1 "perl 5.004, patch 01" "12/Jun/97" "Podrcznik programisty perla"
.IX Title "PERLFUNC 1"
.UC
.IX Name "perlfunc - Perl builtin functions"
.if n .hy 0
.if n .na
.ds C+ C\v'-.1v'\h'-1p'\s-2+\h'-1p'+\s0\v'.1v'\h'-1p'
.de CQ          \" put $1 in typewriter font
.ft CW
'if n "\c
'if t \\&\\$1\c
'if n \\&\\$1\c
'if n \&"
\\&\\$2 \\$3 \\$4 \\$5 \\$6 \\$7
'.ft R
..
.\" @(#)ms.acc 1.5 88/02/08 SMI; from UCB 4.2
.	\" AM - accent mark definitions
.bd B 3
.	\" fudge factors for nroff and troff
.if n \{\
.	ds #H 0
.	ds #V .8m
.	ds #F .3m
.	ds #[ \f1
.	ds #] \fP
.\}
.if t \{\
.	ds #H ((1u-(\\\\n(.fu%2u))*.13m)
.	ds #V .6m
.	ds #F 0
.	ds #[ \&
.	ds #] \&
.\}
.	\" simple accents for nroff and troff
.if n \{\
.	ds ' \&
.	ds ` \&
.	ds ^ \&
.	ds , \&
.	ds ~ ~
.	ds ? ?
.	ds ! !
.	ds /
.	ds q
.\}
.if t \{\
.	ds ' \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\'\h"|\\n:u"
.	ds ` \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\`\h'|\\n:u'
.	ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'^\h'|\\n:u'
.	ds , \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10)',\h'|\\n:u'
.	ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu-\*(#H-.1m)'~\h'|\\n:u'
.	ds ? \s-2c\h'-\w'c'u*7/10'\u\h'\*(#H'\zi\d\s+2\h'\w'c'u*8/10'
.	ds ! \s-2\(or\s+2\h'-\w'\(or'u'\v'-.8m'.\v'.8m'
.	ds / \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H)'\z\(sl\h'|\\n:u'
.	ds q o\h'-\w'o'u*8/10'\s-4\v'.4m'\z\(*i\v'-.4m'\s+4\h'\w'o'u*8/10'
.\}
.	\" troff and (daisy-wheel) nroff accents
.ds : \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10-\*(#H+.1m+\*(#F)'\v'-\*(#V'\z.\h'.2m+\*(#F'.\h'|\\n:u'\v'\*(#V'
.ds 8 \h'\*(#H'\(*b\h'-\*(#H'
.ds v \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H)'\v'-\*(#V'\*(#[\s-4v\s0\v'\*(#V'\h'|\\n:u'\*(#]
.ds _ \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H+(\*(#F*2/3))'\v'-.4m'\z\(hy\v'.4m'\h'|\\n:u'
.ds . \\k:\h'-(\\n(.wu*8/10)'\v'\*(#V*4/10'\z.\v'-\*(#V*4/10'\h'|\\n:u'
.ds 3 \*(#[\v'.2m'\s-2\&3\s0\v'-.2m'\*(#]
.ds o \\k:\h'-(\\n(.wu+\w'\(de'u-\*(#H)/2u'\v'-.3n'\*(#[\z\(de\v'.3n'\h'|\\n:u'\*(#]
.ds d- \h'\*(#H'\(pd\h'-\w'~'u'\v'-.25m'\f2\(hy\fP\v'.25m'\h'-\*(#H'
.ds D- D\\k:\h'-\w'D'u'\v'-.11m'\z\(hy\v'.11m'\h'|\\n:u'
.ds th \*(#[\v'.3m'\s+1I\s-1\v'-.3m'\h'-(\w'I'u*2/3)'\s-1o\s+1\*(#]
.ds Th \*(#[\s+2I\s-2\h'-\w'I'u*3/5'\v'-.3m'o\v'.3m'\*(#]
.ds ae a\h'-(\w'a'u*4/10)'e
.ds Ae A\h'-(\w'A'u*4/10)'E
.ds oe o\h'-(\w'o'u*4/10)'e
.ds Oe O\h'-(\w'O'u*4/10)'E
.	\" corrections for vroff
.if v .ds ~ \\k:\h'-(\\n(.wu*9/10-\*(#H)'\s-2\u~\d\s+2\h'|\\n:u'
.if v .ds ^ \\k:\h'-(\\n(.wu*10/11-\*(#H)'\v'-.4m'^\v'.4m'\h'|\\n:u'
.	\" for low resolution devices (crt and lpr)
.if \n(.H>23 .if \n(.V>19 \
\{\
.	ds : e
.	ds 8 ss
.	ds v \h'-1'\o'\(aa\(ga'
.	ds _ \h'-1'^
.	ds . \h'-1'.
.	ds 3 3
.	ds o a
.	ds d- d\h'-1'\(ga
.	ds D- D\h'-1'\(hy
.	ds th \o'bp'
.	ds Th \o'LP'
.	ds ae ae
.	ds Ae AE
.	ds oe oe
.	ds Oe OE
.\}
.rm #[ #] #H #V #F C
.SH "NAZWA"
.IX Header "NAME"
perlfunc \- Wbudowane funkcje perla
.SH "OPIS"
.IX Header "DESCRIPTION"
Funkcje z tej sekcji mog suy pomoc w wyraeniach. Podpadaj one pod
dwie gwne kategorie: operatory list, oraz nazwane operatory
jednoargumentowe. [Przyp. tum.: w perlu nie ma prawdziwych funkcji, s
operatory]
Rni si one w zwizku priorytetowym przecinkiem.
(zobacz tablic priorytetw na stronie \fIperlop(1)\fR.). Operatory list
pobieraj wicej ni jeden argument, podczas gdy operatory jednoargumentowe,
z definicji,
nigdy nie bior wicej ni jeden argument. Tak wic przecinek koczy argument
operatora jednoargumentowego, lecz jedynie rozdziela argumenty operatora
listy. Oglnie, operator jednoargumentowy daje swojemu argumentowi kontekst 
skalarny,
podczas gdy operator listowy moe dawa zarwno kontekst skalarny, jak i
listowy. Jeli daje obydwa, to argumenty skalarne bd najpierw, a za nimi
nastpi argumenty listowe. (Zauwa, e moe istnie tylko jeden argument
listowy.) Np. funkcja \fIsplice()\fR ma trzy argumenty skalarne, za ktrymi
nastpuje lista.
.PP
W opisach skadni, ktre s niej, operatory list, ktre oczekuj listy (i
daj kontekst listowy elementom tej listy) s pokazywane z argumentem LISTA.
Lista taka moe skada si z dowolnej kombinacji argumentw
skalarnych lub wartoci listowych; wartoci listowe bd wczone w list
tak, jakby kady pojedynczy element by interpolowany w tym punkcie listy,
tworzc dusz, jednowymiarow warto listow. Elementy typu LISTA powinny
by oddzielone przecinkami.
.PP
Kada funkcja z poniszej listy, moe by uyta bez, albo z nawiasami
wok swoich argumentw. (Opisy skadni pomijaj nawiasy.) Jeli uywasz
nawiasw, to prosta (lecz czasem zaskakujca) regua jest taka:
\fIWYGLDA\fR jak funkcja, wic \fIJEST\fR funkcj i priorytet nie ma
znaczenia. W przeciwnym wypadku jest to operator listowy lub operator
jednoargumentowy i priorytet si liczy. I biaa spacja midzy funkcj i
lewym nawiasem nie liczy si\*(--wic musisz by czasem ostrony:
.PP
.Vb 5
\&    print 1+2+4;        # Drukuje 7.
\&    print(1+2) + 4;     # Drukuje 3.
\&    print (1+2)+4;      # Te drukuje 3!
\&    print +(1+2)+4;     # Drukuje 7.
\&    print ((1+2)+4);    # Drukuje 7.
.Ve
Jeli uruchamiasz perla z przecznikiem \fB\-w\fR, to bdziesz o tym
ostrzegany. Na przykad trzecia z powyszych linii daje w efekcie:
.PP
.Vb 2
\&    print (...) interpreted as function at - line 1.
\&    Useless use of integer addition in void context at - line 1.
.Ve
Dla instrukcji, ktre mog by uywane zarwno w kontekstach skalarnych, jak
i listowych, bd nie wymagajcy przerwania jest oglnie wskazywany w
kontekcie skalarnym przez zwrot niezdefiniowanej wartoci, a w kontekcie
listowym przez zwrot listy null.
.PP
Zapamitaj nastpujc regu:
.Ip "\fI\s-1NIE\s0 \s-1ISTNIEJE\s0 \s-1OGLNA\s0 \s-1REGUA\s0 \s-1KONWERSJI\s0 \s-1LISTY\s0 \s-1W\s0 \s-1SKALAR\s0!\fR" 8
.IX Item "\fI\s-1THERE\s0 \s-1IS\s0 \s-1NO\s0 \s-1GENERAL\s0 \s-1RULE\s0 \s-1FOR\s0 \s-1CONVERTING\s0 A \s-1LIST\s0 \s-1INTO\s0 A \s-1SCALAR\s0!\fR"
.PP
Kady operator i funkcja decyduje, jaki rodzaj wartoci jest najbardziej
odpowiedni do zwrcenia w kontekcie skalarnym. Niektre operatory zwracaj
dugo listy, ktra byaby zwrcona w kontekcie listowym. Niektre
zwracaj pierwsz warto listy. Niektre zwracaj ostatni warto listy.
Inne zwracaj liczb pomylnych operacji. Oglnie, robi one to, czego
chcesz, chyba e oczekujesz spjnoci.
.Sh "Funkcje perla wedug kategorii"
.IX Subsection "Perl Functions by Category"
Oto funkcje perla (wczajc rzeczy, ktre wygldaj jak funkcje, np.
niektre sowa kluczowe i nazwane operatory), poukadane wedug kategorii.
Niektre funkcje pojawiaj si w wicej ni jednym miejscu.
.Ip "Funkcje dla skalarw lub acuchw" 5
.IX Item "Functions for SCALARs or strings"
chomp, chop, chr, crypt, hex, index, lc, lcfirst, length,
oct, ord, pack, q/\s-1ACUCH\s0/, qq/\s-1ACUCH\s0/, reverse, rindex,
sprintf, substr, tr///, uc, ucfirst, y///
.Ip "Wyraenia regularne i porwnywanie wzorcw" 5
.IX Item "Regular expressions and pattern matching"
m//, pos, quotemeta, s///, split, study
.Ip "Funkcje numeryczne" 5
.IX Item "Numeric functions"
abs, atan2, cos, exp, hex, int, log, oct, rand, sin, sqrt,
srand
.Ip "Funkcje dla prawdziwych  tablic (@ARRAYs)" 5
.IX Item "Functions for real @ARRAYs"
pop, push, shift, splice, unshift
.Ip "Funkcje dla danych listowych" 5
.IX Item "Functions for list data"
grep, join, map, qw/\s-1ACUCH\s0/, reverse, sort, unpack
.Ip "Funkcje dla %HASHw (tablic asocjacyjnych)" 5
.IX Item "Functions for real %HASHes"
delete, each, exists, keys, values
.Ip "Funkcje wejcia i wyjcia" 5
.IX Item "Input and output functions"
binmode, close, closedir, dbmclose, dbmopen, die, eof,
fileno, flock, format, getc, print, printf, read, readdir,
rewinddir, seek, seekdir, select, syscall, sysread, sysseek,
syswrite, tell, telldir, truncate, warn, write
.Ip "Funkcje dla danych o okrelonej dugoci lub rekordw" 5
.IX Item "Functions for fixed length data or records"
pack, read, syscall, sysread, syswrite, unpack, vec
.Ip "Funkcje dla deskryptorw plikw, plikw lub katalogw" 5
.IX Item "Functions for filehandles, files, or directories"
\fI\-X\fR, chdir, chmod, chown, chroot, fcntl, glob, ioctl, link,
lstat, mkdir, open, opendir, readlink, rename, rmdir,
stat, symlink, umask, unlink, utime
.Ip "Sowa kluczowe zwizane z kontrol dziaania programu" 5
.IX Item "Keywords related to the control flow of your perl program"
caller, continue, die, do, dump, eval, exit, goto, last,
next, redo, return, sub, wantarray
.Ip "Sowa kluczowe zwizane z zakresami" 5
.IX Item "Keywords related to scoping"
caller, import, local, my, package, use
.Ip "Rne funkcje" 5
.IX Item "Miscellaneous functions"
defined, dump, eval, formline, local, my, reset, scalar,
undef, wantarray
.Ip "Funkcje dla procesw i grup procesw" 5
.IX Item "Functions for processes and process groups"
alarm, exec, fork, getpgrp, getppid, getpriority, kill,
pipe, qx/\s-1ACUCH\s0/, setpgrp, setpriority, sleep, system,
times, wait, waitpid
.Ip "Sowa kluczowe zwizane z moduami perla" 5
.IX Item "Keywords related to perl modules"
do, import, no, package, require, use
.Ip "Sowa kluczowe zwizane z klasami i obiektowoci" 5
.IX Item "Keywords related to classes and object-orientedness"
bless, dbmclose, dbmopen, package, ref, tie, tied, untie, use
.Ip "Niskopoziomowe funkcje gniazd" 5
.IX Item "Low-level socket functions"
accept, bind, connect, getpeername, getsockname,
getsockopt, listen, recv, send, setsockopt, shutdown,
socket, socketpair
.Ip "Funkcje komunikacji midzyprocesowej Systemu V" 5
.IX Item "System V interprocess communication functions"
msgctl, msgget, msgrcv, msgsnd, semctl, semget, semop,
shmctl, shmget, shmread, shmwrite
.Ip "Pobieranie informacji uytkownika i grupy" 5
.IX Item "Fetching user and group info"
endgrent, endhostent, endnetent, endpwent, getgrent,
getgrgid, getgrnam, getlogin, getpwent, getpwnam,
getpwuid, setgrent, setpwent
.Ip "Pobieranie informacji sieciowej" 5
.IX Item "Fetching network info"
endprotoent, endservent, gethostbyaddr, gethostbyname,
gethostent, getnetbyaddr, getnetbyname, getnetent,
getprotobyname, getprotobynumber, getprotoent,
getservbyname, getservbyport, getservent, sethostent,
setnetent, setprotoent, setservent
.Ip "Funkcje zwizane z czasem" 5
.IX Item "Time-related functions"
gmtime, localtime, time, times
.Ip "Funkcje nowe w perl5" 5
.IX Item "Functions new in perl5"
abs, bless, chomp, chr, exists, formline, glob, import, lc,
lcfirst, map, my, no, prototype, qx, qw, readline, readpipe,
ref, sub*, sysopen, tie, tied, uc, ucfirst, untie, use
.Sp
* \- \f(CWsub\fR byo sowem kluczowym w perl4, lecz w perl5 jest to
operator, ktry moe by uywany w wyraeniach.
.Ip "Funkcje przedawnione w perl5" 5
.IX Item "Functions obsoleted in perl5"
dbmclose, dbmopen
.Sh "Alfabetyczny listing funkcji perla"
.IX Subsection "Alphabetical Listing of Perl Functions"
.Ip "-X \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "-X \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "-X \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "-X \s-1EXPR\s0"
.Ip "-X" 8
.IX Item "-X"
Test pliku, gdzie X jest jedn z niej wymienionych liter. Ten
jednoargumentowy operator pobiera argument, nazw pliku lub jego uchwyt.
Nastpnie testuje plik i sprawdza, czy co jest
w nim prawdziwe. Jeli argument zostanie pominity, testuje \f(CW$_\fR,
nie liczc \f(CW-t\fR, ktre testuje \s-1STDIN\s0.
Zasadniczo zwraca \f(CW1\fR dla wyniku pozytywnego i \f(CW''\fR 
dla negatywnego, a warto niezdefiniowan, jeli plik nie istnieje. Mimo
miesznych nazw, priorytety s takie same jak kadym innym nazwanym
operatorze jednoargumentowym i argument moe by otoczony nawiasami.
Operator moe by jednym z:
.Sp
.Vb 4
\&    -r  Plik jest odczytywalny przez efektywny uid/gid.
\&    -w  Plik jest zapisywalny przez efektywny uid/gid.
\&    -x  Plik jest wykonywalny przez efektywny uid/gid.
\&    -o  Wacicielem pliku jest efektywny uid.
.Ve
.Vb 4
\&    -R  Plik jest odczytywalny przez rzeczywisty uid/gid.
\&    -W  Plik jest zapisywalny przez rzeczywisty uid/gid.
\&    -X  Plik jest wykonywalny przez rzeczywisty uid/gid.
\&    -O  Wacicielem pliku jest rzeczywisty uid.
.Ve
.Vb 3
\&    -e  Plik istnieje.
\&    -z  Plik ma rozmiar zerowy.
\&    -s  Plik ma rozmiar niezerowy (zwraca rozmiar).
.Ve
.Vb 8
\&    -f  Plik jest prostym plikiem.
\&    -d  Plik jest katalogiem.
\&    -l  Plik jest dowizaniem symbolicznym.
\&    -p  Plik jest nazwanym potokiem (FIFO).
\&    -S  Plik jest gniazdem.
\&    -b  Plik jest blokowym plikiem specjalnym.
\&    -c  Plik jest znakowym plikiem specjalnym.
\&    -t  Uchwyt pliku jest otwarty do tty.
.Ve
.Vb 3
\&    -u  Plik ma ustawiony bit `setuid'.
\&    -g  Plik ma ustawiony bit `setgid'.
\&    -k  Plik ma ustawiony bit `sticky'.
.Ve
.Vb 2
\&    -T  Plik jest plikiem tekstowym.
\&    -B  Plik jest plikiem binarnym (przeciwiestwo -T).
.Ve
.Vb 3
\&    -M  Wiek pliku w dniach, gdy uruchomi si skrypt
\&    -A  To samo dla czasu dostpu.
\&    -C  To samo dla zmiany informacji inode.
.Ve
Interpretacja operatorw praw pliku \f(CW-r\fR, \f(CW-R\fR, \f(CW-w\fR,
\f(CW-W\fR, \f(CW-x\fR i \f(CW-X\fR bazuje jedynie na prawach pliku i
uid/gid uytkownika. Mog istnie inne powody, dla ktrych w rzeczywistoci
nie moesz go odczyta, zapisa lub uruchomi. Zauwa te, e dla
superuytkownika, operatory \f(CW-r\fR, \f(CW-R\fR, \f(CW-w\fR, i \f(CW-W\fR 
zawsze zwracaj 1, a \f(CW-x\fR i \f(CW-X\fR zwracaj 1, jeli ustawiony
jest tak dowolny bit wykonania. Skrypty uruchamiane przez superuytkownika
powinny wic wywoywa do celw testowania praw pliku funkcj
\fIstat()\fR lub tymczasowo zmieni uid na co innego.
.Sp
Przykad:
.Sp
.Vb 5
\&    while (<>) {
\&        chop;
\&        next unless -f $_;      # ignoruj specjalne
\&        ...
\&    }
.Ve
Zauwa, e \f(CW-s/a/b/\fR nie dokonuje zanegowanego podstawienia.
Powiedzenie
\f(CW-exp($foo)\fR dziaa wci zgodnie z oczekiwaniami, jednak jedynie
pojedyncze litery za znakiem minusa s interpretowane jako testy plikowe.
.Sp
Przeczniki \f(CW-T\fR i \f(CW-B\fR dziaaj tak, e testuj pierwszy
blok pliku w poszukiwaniu dziwnych znakw, takich jak dziwne kody sterujce,
lub znaki z wysokiego zestawu znakw. Jeli jest ich zbyt wiele (>30%), to
jest to plik \f(CW-B\fR, w przeciwnym wypadku to plik \f(CW-T\fR.  
Dodatkowo, kady plik, zawierajcy w pierwszym bloku null jest uwaany za
plik binarny. Jeli \f(CW-T\fR lub \f(CW-B\fR jest uywane na uchwycie
pliku, to testowany jest biecy bufor standardowego wejcia zamiast
pierwszego bloku.
Zarwno \f(CW-T\fR jak i \f(CW-B\fR zwracaj odpowied pozytywn
dla pliku null lub pliku, ktry jest na EOF podczas testowania jego
uchwytu. Z uwagi na to, e dla testu \f(CW-T\fR trzeba odczyta plik, 
w wikszoci przypadkw uywa si najpierw \f(CW-f\fR, jak w
\f(CWnext unless -f $file && -T $file\fR.
.Sp
Jeli ktry z operatorw testu plikw (lub \fIstat()\fR czy \fIlstat()\fR)
otrzymaby specjalny uchwyt pliku, skadajcy si z samego podkrelenia, to
uyta zostaaby struktura `stat' z poprzedniego testu pliku, oszczdzajc 
wywoania systemowego. (Nie dziaa to dla \f(CW-t\fR, a ponadto powiniene 
pamita,
e \fIlstat()\fR i \f(CW-l\fR zostawiaj w strukturze wartoci dla dowiza
symbolicznych, a nie rzeczywistych plikw.) Przykad:
.Sp
.Vb 1
\&    print "Can do.\en" if -r $a || -w _ || -x _;
.Ve
.Vb 9
\&    stat($filename);
\&    print "Readable\en" if -r _;
\&    print "Writable\en" if -w _;
\&    print "Executable\en" if -x _;
\&    print "Setuid\en" if -u _;
\&    print "Setgid\en" if -g _;
\&    print "Sticky\en" if -k _;
\&    print "Text\en" if -T _;
\&    print "Binary\en" if -B _;
.Ve
.Ip "abs \s-1WARTO\s0" 8
.IX Item "abs \s-1VALUE\s0"
.Ip "abs" 8
.IX Item "abs"
Zwraca modu argumentu.
Jeli parametr \s-1WARTO\s0 zostanie pominity, to uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "accept \s-1NOWEGNIAZDO\s0,\s-1GNIAZDO\s0" 8
.IX Item "accept \s-1NEWSOCKET\s0,\s-1GENERICSOCKET\s0"
Przyjmuje nadchodzce poczenie na gniedzie, podobnie jak wywoanie
systemowe \fIaccept\fR\|(2). Po sukcesie zwraca spakowany adres, a w razie
poraki \s-1FALSE\s0. Przykad uycia mona znale w sekcji
\fISockets: Client/Server Communication\fR strony podrcznika \fIperlipc(1)\fR.
.Ip "alarm \s-1SEKUNDY\s0" 8
.IX Item "alarm \s-1SECONDS\s0"
.Ip "alarm" 8
.IX Item "alarm"
Powoduje, e sygna \s-1ALARM\s0 jest dostarczany do tego procesu po
okrelonej liczbie sekund. Jeli nie podano parametru sekund, uywana jest
warto zachowana w \f(CW$_\fR. (Niestety na niektrych maszynach czas moe
by do sekundy krtszy ni ten, ktry podasz, zalenie od sposobu zliczania
sekund.) Naraz odlicza moe tylko jeden zegar. Kade wywoanie wycza
poprzedni zegar, a argument 0 wycza poprzedni zegar bez uruchamiania
nowego. Zwrcona warto jest iloci czasu, pozostajcego poprzedniemu
zegarowi.
.Sp
Dla opnie lub wikszej dokadnoci ni jedna sekunda, moesz uy
perlowego interfejsu \fIsyscall()\fR, i dosta si do \fIsetitimer\fR\|(2),
o ile twj system to obsuguje. W przeciwnym wypadku obejrzyj opis
\f(CWselect()\fR, gdzie w tym dokumencie. Oglnie czstym bdem jest
czenie wywoa \fIalarm()\fR i \fIsleep()\fR.
.Sp
Jeli chcesz uywa \fIalarm()\fR do timeout'owania wywoania systemowego,
musisz uy pary eval/die. Nie mona oczekiwa, e alarm spowoduje, e
wywoanie systemowe si zakoczy, z $! ustawionym na \s-1EINTR\s0, gdy na
niektrych systemach perl ustawia obsug sygnaw tak, e wywoania
systemowe s restartowane. Uywanie eval/die dziaa zawsze.
.Sp
.Vb 13
\&    eval {
\&        local $SIG{ALRM} = sub { die "alarm\en" };       # NB \en wymagane
\&        alarm $timeout;
\&        $nread = sysread SOCKET, $buffer, $size;
\&        alarm 0;
\&    };
\&    die if $@ && $@ ne "alarm\en";       # propaguj bdy
\&    if ($@) {
\&        # timeout
\&    }
\&    else {
\&        # bez timeouta
\&    }
.Ve
.Ip "atan2 Y,X" 8
.IX Item "atan2 Y,X"
Zwraca arcus tangens z Y/X, w zakresie  \-\*(PI do \*(PI.
.Sp
Dla operacji tangens, moesz uy funkcji \fI\s-1POSIX::\s0tan()\fR,
lub uy znanej relacji:
.Sp
.Vb 1
\&    sub tan { sin($_[0]) / cos($_[0])  }
.Ve
.Ip "bind \s-1GNIAZDO\s0,\s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "bind \s-1SOCKET\s0,\s-1NAME\s0"
Przywizuje adres sieciowy do gniazda, podobnie jak wywoanie systemowe
bind(2). Po sukcesie zwraca \s-1TRUE\s0, a w przeciwnym wypadku
\s-1FALSE\s0. \s-1NAZWA\s0 powinna by spakowanym adresem, typu
odpowiedniego dla gniazda. Zobacz przykady w sekcji
\fISockets: Client/Server Communication\fR na stronie podrcznika
\fIperlipc(1)\fR.
.Ip "binmode \s-1UCHWYTYPLIKU\s0" 8
.IX Item "binmode \s-1FILEHANDLE\s0"
Powoduje, e plik przecza si w tryb binarny zapisu/odczytu. Ma to miejsce
w systemach operacyjnych, ktre dokonuj takiego rozrnienia. Pliki, ktre
nie s w trybie binarnym, ukrywaj wejciowe sekwencje \s-1CR\s0 \s-1LF\s0
pod \s-1LF\s0, a sekwencje wyjciowe \s-1LF\s0 s tumaczone na
\s-1CR\s0 \s-1LF\s0. Tryb binarny nie wpywa na nic pod Unixem; jednak pod
\s-1MS\s0\-\s-1DOS\s0 i innymi archaicznymi systemami, moe to by niezbdna
waciwo\*(--w przeciwnym wypadku twoja biblioteka C moe znieksztaci
plik.  Kluczem do rozrniania systemw, ktre potrzebuj trybu binarnego od
tych, ktre go nie potrzebuj, jest ich format pliku tekstowego. Systemy
podobne do Unix i Plan9, oddzielaj linie pojedynczym znakiem i koduj go w
C jako \*(L'\en\*(R'. Nie potrzebuj one trybu binarnego. Wszystkie inne
potrzebuj. Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest wyraeniem, to warto brana jest
jako nazwa uchwytu pliku.
.Ip "bless \s-1REF\s0,\s-1NAZWAKLASY\s0" 8
.IX Item "bless \s-1REF\s0,\s-1CLASSNAME\s0"
.Ip "bless \s-1REF\s0" 8
.IX Item "bless \s-1REF\s0"
Funkcja ta mwi rzeczy, wskazywanej przez referencj \s-1REF\s0, e jest 
teraz obiektem
w pakiecie \s-1NAZWAKLASY\s0\*(--lub w biecym pakiecie, jeli nie podano
parametru nazwy klasy. Funkcja zwraca dla pewnoci referencj, gdy jest ona
czsto ostatni rzecz w konstruktorze. Jeli bogosawiona funkcja ma
by dziedziczona w klasach potomnych, to zawsze uywaj wersji 
dwuargumentowej tej funkcji. Dla dalszych informacji o bogosawieniu
obiektw zobacz stron \fIperlobj\fR(1).
.Ip "caller \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "caller \s-1EXPR\s0"
.Ip "caller" 8
.IX Item "caller"
Zwraca kontekst biecego wywoania podprocedury. W kontekcie skalarnym,
jeli byo wywoanie, tj. jeli jestemy w podprocedurze lub \fIeval()\fR
lub \fIrequire()\fR, zwraca nazw pakietu wywoujcego, a w przeciwnym razie
warto niezdefiniowan. W kontekcie listowym, zwraca
.Sp
.Vb 1
\&    ($pakiet, $nazwapliku, $linia) = caller;
.Ve
Z parametrem \s-1WYRA\s0 zwraca troch dodatkowych danych, z ktrych
korzysta debugger do drukowania ladu stosu. Warto \s-1WYRA\s0 wskazuje,
o ile ramek wywoa naley si cofn od biecej.
.Sp
.Vb 2
\&    ($pakiet, $nazwapliku, $linia, $podprocedura,
\&     $maargumenty, $chcetabli, $teksteval, $jest_require) = caller($i);
.Ve
\f(CW$podprocedura\fR tutaj moe by \f(CW"(eval)"\fR, jeli ramka nie jest
wywoaniem podproceduralnym. W tej sytuacji ustawiane s dodatkowe elementy,
\f(CW$teksteval\fR i \f(CW$jest_require\fR: 
\f(CW$jest_require\fR jest prawdziwe, jeli ramka zostaa utworzona w
instrukcji \f(CWrequire\fR lub \f(CWuse\fR, \f(CW$teksteval\fR 
zawiera tekst instrukcji \f(CWeval WYRA\fR.  
Praktycznie, dla instrukcji \f(CWeval BLOCK\fR,
\f(CW$nazwapliku\fR to \f(CW"(eval)"\fR, a \f(CW$teksteval\fR jest
niezdefiniowany.  (Zauwa te, e kada instrukcja
\f(CWuse\fR tworzy ramk \f(CWrequire\fR. (wewntrz ramki \f(CWeval WYRA\fR)
.Sp
Co wicej, po wywoaniu z pakietu \s-1DB\s0, caller zwraca jeszcze
dokadniejsze dane: ustawia zmienn listow \f(CW@DB::args\fR na argumenty,
z ktrymi wywoano podprocedur.
.Ip "chdir \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "chdir \s-1EXPR\s0"
Zmienia katalog roboczy na \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite,
to zmienia katalog na katalog domowy. Po sukcesie zwraca \s-1TRUE\s0, a w
przeciwnym wypadku \s-1FALSE\s0. Zobacz przykad przy opisie \fIdie()\fR.
.Ip "chmod \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "chmod \s-1LIST\s0"
Zmienia prawa listy plikw. Pierwszy element listy musi by numerycznym
zapisem praw, ktry powinien by liczb semkow, a ktry z pewnoci nie
powinien by acuchem cyfr semkowych:
\f(CW0644\fR jest ok, ale \f(CW'0644'\fR nie jest.  Zwraca liczb plikw,
ktrych prawa zmieniono. Jeli wszystkim co masz jest acuch,
zobacz te wpis \f(CWoct\fR, znajdujcy si gdzie indziej w tym dokumencie.
.Sp
.Vb 5
\&    $cnt = chmod 0755, 'foo', 'bar';
\&    chmod 0755, @executables;
\&    $mode = '0644'; chmod $mode, 'foo';      # ustawia prawa na --w----r-T!
\&    $mode = '0644'; chmod oct($mode), 'foo'; # to jest lepsze
\&    $mode = 0644;   chmod $mode, 'foo';      # to jest najlepsze
.Ve
.Ip "chomp \s-1ZMIENNA\s0" 8
.IX Item "chomp \s-1VARIABLE\s0"
.Ip "chomp \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "chomp \s-1LIST\s0"
.Ip "chomp" 8
.IX Item "chomp"
Jest to troszk bezpieczniejsza wersja wpisu \f(CWchop\fR, opisanego gdzie
indziej w tym dokumencie. Usuwa wszelkie zakoczenia linii, ktre
odpowiadaj biecej wartoci \f(CW$/\fR (znanego te jako
\f(CW$INPUT_RECORD_SEPARATOR\fR w module \f(CWEnglish\fR).  
Zwraca cakowit liczb znakw, usunitych ze wszystkich argumentw. Czsto
jest uywany do usuwania nowych linii z koca rekordu wejciowego jeli
obawiasz si, e rekordowi moe jej brakowa. W trybie `paragraph'
(\f(CW$/ = ""\fR), usuwa wszystkie koczce znaki nowych linii z acuchw.
Jeli pominita zostanie \s-1ZMIENNA\s0, to ucinane jest \f(CW$_\fR.
Przykad:
.Sp
.Vb 5
\&    while (<>) {
\&        chomp;  # zapobiegaj \en na ostatnim polu
\&        @array = split(/:/);
\&        ...
\&    }
.Ve
Moesz w zasadzie uci wszystko co jest lwartoci, wczajc przypisanie:
.Sp
.Vb 2
\&    chomp($cwd = `pwd`);
\&    chomp($answer = <STDIN>);
.Ve
Jeli ucinasz list, obcinany jest kady element, a zwracana jest lista
usunitych znakw.
.Ip "chop \s-1ZMIENNA\s0" 8
.IX Item "chop \s-1VARIABLE\s0"
.Ip "chop \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "chop \s-1LIST\s0"
.Ip "chop" 8
.IX Item "chop"
Odrywa ostatni znak acucha i zwraca jego warto. Jest przede wszystkim
uywany do usuwania nowej linii z koca rekordu wejciowego, lecz jest duo
bardziej efektywny ni \f(CWs/\en//\fR, poniewa ani nie skanuje, ani nie
kopiuje acucha. Jeli pominito \s-1ZMIENN\s0, odrywa \f(CW$_\fR.
Przykad:
.Sp
.Vb 5
\&    while (<>) {
\&        chop;   # zapobie \en na ostatnim polu
\&        @array = split(/:/);
\&        ...
\&    }
.Ve
Moesz w zasadzie oderwa cokolwiek, co jest lwartoci, wczajc
przypisanie:
.Sp
.Vb 2
\&    chop($cwd = `pwd`);
\&    chop($answer = <STDIN>);
.Ve
Jeli obrywasz list, obrywany jest kady element. Zwracana jest tylko
warto ostatniego oderwania.
.Sp
Zauwa, e chop zwraca ostatni znak. Aby zwrci wszystkie poza ostatnim,
uyj \f(CWsubstr($lancuch, 0, -1)\fR.
.Ip "chown \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "chown \s-1LIST\s0"
Zmienia waciciela (i grup) listy plikw. Pierwsze dwa argumenty listy
musz by \fI\s-1NUMERYCZNYMI\s0\fR uid i gid, podanym w tej kolejnoci.
Zwraca liczb plikw, na ktrych powioda si zamiana.
.Sp
.Vb 2
\&    $cnt = chown $uid, $gid, 'foo', 'bar';
\&    chown $uid, $gid, @filenames;
.Ve
Oto przykad, ktry podglda nienumeryczne uid'y w pliku z hasami:
.Sp
.Vb 4
\&    print "User: ";
\&    chop($user = <STDIN>);
\&    print "Files: "
\&    chop($pattern = <STDIN>);
.Ve
.Vb 2
\&    ($login,$pass,$uid,$gid) = getpwnam($user)
\&        or die "$user not in passwd file";
.Ve
.Vb 2
\&    @ary = <${pattern}>;        # rozwi nazwy plikw
\&    chown $uid, $gid, @ary;
.Ve
Na wikszoci systemw nie moesz zmienia wacicielstwa, chyba e jeste
superuytkownikiem, cho powiniene by w stanie zmienia grup na dowoln z
twoich drugorzdnych grup. Na niezabezpieczonych systemach ograniczenia te
mog by mniejsze, lecz nie jest to przenone zaoenie.
.Ip "chr \s-1LICZBA\s0" 8
.IX Item "chr \s-1NUMBER\s0"
.Ip "chr" 8
.IX Item "chr"
Zwraca znak, reprezentowany przez \s-1LICZB\s0 w zbiorze znakw.
Na przykad, \f(CWchr(65)\fR to \*(L"A\*(R" w \s-1ASCII\s0.  
Dla odwrcenia tego dziaania, uyj \f(CWord\fR, ktre jest opisane gdzie
indziej w tym dokumencie.
.Sp
Jeli pominito \s-1LICZB\s0, to uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "chroot \s-1NAZWAPLIKU\s0" 8
.IX Item "chroot \s-1FILENAME\s0"
.Ip "chroot" 8
.IX Item "chroot"
Funkcja ta dziaa tak samo jak wywoanie systemowe chroot(2): powoduje, e
podany katalog staje si nowym katalogiem gwnym dla wszelkich nowych
cieek, ktre bd si zaczynay od \*(L"/\*(R". Tyczy si to twojego
procesu i jego dzieci. Ze wzgldw bezpieczestwa, wywoanie to jest
zastrzeone dla superuytkownika. Jeli pominito \s-1NAZWPLIKU\s0, to
uywany jest \f(CW$_\fR.
.Ip "close \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "close \s-1FILEHANDLE\s0"
Zamyka plik lub potok zwizany z uchwytem, zwracajc \s-1TRUE\s0 jedynie w
wypadku, gdy stdio da rad oprni wszystkie bufory i zamkn systemowy
deskryptor pliku. Jeli uchwyt pliku pochodzi od otwartego potoku, funkcja
zwrci \s-1FALSE\s0 jeli ktre z potrzebnych wywoa systemowych
zawiedzie lub jeli program zakoczy prac z niezerowym statusem. (Jeli
problemem jest fakt, e program skoczy si z niezerowym kodem, to $!
bdzie ustawione na 0.)
Nie musisz zamyka \s-1UCHWYTUPLIKU\s0, jeli chcesz go zaraz potem
wykorzysta do innego otwarcia \fIopen()\fR, poniewa funkcja \fIopen()\fR
zamknie go za ciebie. Jednak jawne zamknicie pliku wejciowego resetuje
licznik linii ($.), podczas gdy niejawne zamknicie w \fIopen()\fR tego nie
robi. Poza tym, zamykanie potoku powoduje oczekiwanie na zakoczenie procesu
z potoku, na wypadek gdyby chcia pniej obejrze wyjcie potoku. Jawne
zamykanie potoku wstawia warto statusu komendy do \f(CW$?\fR.  Przykad:
.Sp
.Vb 4
\&    open(OUTPUT, '|sort >foo'); # potok do `sort'
\&    ...                         # drukuj rne rzeczy na wyjcie
\&    close OUTPUT;               # czekaj na zakoczenie `sort'
\&    open(INPUT, 'foo');         # pobierz wyniki sortowania
.Ve
\s-1UCHWYTPLIKU\s0 moe by wyraeniem, ktrego warto daje rzeczywist
nazw uchwytu pliku.
.Ip "closedir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0" 8
.IX Item "closedir \s-1DIRHANDLE\s0"
Zamyka katalog, otworzony funkcj \fIopendir()\fR.
.Ip "connect \s-1GNIAZDO\s0,\s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "connect \s-1SOCKET\s0,\s-1NAME\s0"
Prbuje poczy si ze zdalnym gniazdem, zupenie tak jak wywoanie
systemowe connect(2). Po sukcesie zwraca \s-1TRUE\s0, a w przeciwnym wypadku
\s-1FALSE\s0. \s-1NAZWA\s0 powinna by spakowanym typem adresu, odpowiednim
dla gniazda. Zobacz przykady w sekcji
\fISockets: Client/Server Communication\fR na stronie podrcznika
\fIperlipc\fR(1).
.Ip "continue \s-1BLOK\s0" 8
.IX Item "continue \s-1BLOCK\s0"
W rzeczywistoci jest to instrukcja kontroli wykonywania programu, a nie
funkcja. Jeli do \s-1BLOKU\s0 doczone jest \f(CWcontinue\fR \s-1BLOK\s0
(zazwyczaj we \f(CWwhile\fR lub \f(CWforeach\fR),
to jest zawsze wykonywany tu przed kolejnym wykonaniem warunku, zupenie
jak trzecia cz ptli \f(CWfor\fR w C. Tak wic moe by uywane do
zwikszania zmiennej ptli, nawet gdy ptla bya kontynuowana z pomoc
instrukcji \f(CWnext\fR (ktra jest podobna do instrukcji \f(CWcontinue\fR z C).
.Ip "cos \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "cos \s-1EXPR\s0"
Zwraca cosinus z \s-1WYRA\s0 (wyraonego w radianach). Jeli pominie si
argument \s-1WYRA\s0, to uywany jest \f(CW$_\fR.
.Sp
Dla operacji arcus cosinus, moesz uy funkcji \fI\s-1POSIX::\s0acos()\fR,
lub nastpujcej relacji:
.Sp
.Vb 1
\&    sub acos { atan2( sqrt(1 - $_[0] * $_[0]), $_[0] ) }
.Ve
.Ip "crypt \s-1CZYSTYTEKST\s0,\s-1SALT\s0" 8
.IX Item "crypt \s-1PLAINTEXT\s0,\s-1SALT\s0"
Koduje acuch na wzr funkcji \fIcrypt\fR\|(3) z biblioteki C. Moe to by
uyteczne np. do sprawdzania plikw z hasami w poszukiwaniu sabych hase.
Robi to powinni tylko ludzie noszcy biae kapelusze.
.Sp
Zauwa, e crypt jest funkcj jednokierunkow, podobnie jak rozbijanie jajek
na omlet. Nie istnieje (znana) funkcja dekodujca. W wyniku, funkcja wcale
nie jest tak uyteczna do kryptografii. (Dla tego, zobacz najbliszy mirror
\s-1CPAN\s0.)
.Sp
Oto przykad, ktry daje pewno, e ktokolwiek uruchomi ten program, zna
swoje wasne haso:
.Sp
.Vb 2
\&    $pwd = (getpwuid($<))[1];
\&    $salt = substr($pwd, 0, 2);
.Ve
.Vb 5
\&    system "stty -echo";
\&    print "Haso: ";
\&    chop($word = <STDIN>);
\&    print "\en";
\&    system "stty echo";
.Ve
.Vb 5
\&    if (crypt($word, $salt) ne $pwd) {
\&        die "Niezmiernie mi przykro...\en";
\&    } else {
\&        print "ok\en";
\&    }
.Ve
Oczywicie wpisywanie swojego hasa za kadym razem, gdy kto o nie poprosi
jest niemdre.
.Ip "dbmclose \s-1HASH\s0" 8
.IX Item "dbmclose \s-1HASH\s0"
[Funkcja ta jest przedawniona przez funkcj \fIuntie()\fR.]
.Sp
Przerywa powizanie midzy plikiem \s-1DBM\s0 a tablic asocjacyjn.
.Ip "dbmopen \s-1HASH\s0,\s-1NAZWADB\s0,\s-1PRAWA\s0" 8
.IX Item "dbmopen \s-1HASH\s0,\s-1DBNAME\s0,\s-1MODE\s0"
[funkcja ta jest przedawniona przez funkcj \fItie()\fR.]
.Sp
czy to plik \fIdbm\fR\|(3), \fIndbm\fR\|(3), \fIsdbm\fR\|(3), \fIgdbm()\fR,
lub Berkeley \s-1DB\s0 z tablic asocjacyjn. \s-1HASH\s0 jest nazw tablicy
asocjacyjnej. (w
przeciwiestwie do normalnego otwierania, pierwszy argument
\fI\s-1NIE\s0\fR jest uchwytem pliku, cho wyglda podobnie). \s-1NAZWADB\s0
jest nazw bazy danych (bez rozszerze w rodzaju \fI.dir\fR czy \fI.pag\fR).
Jeli baza nie istnieje, to jest tworzona z prawami okrelanymi przez
\s-1PRAWA\s0 (zmodyfikowanymi przez \fIumask()\fR). Jeli twj system
obsuguje tylko starsze funkcje \s-1DBM\s0, to moesz w swoim programie
wykona tylko jeden \fIdbmopen()\fR. W starszych wersjach perla, jeli
system nie mia ani \s-1DBM\s0, ani  ndbm, wywoanie \fIdbmopen\fR
powodowao bd krytyczny; teraz schodzi do
\fIsdbm\fR\|(3).
.Sp
Jeli nie masz prawa zapisu do pliku \s-1DBM\s0, to moesz tylko odczytywa
zmienne asocjacyjne, nie moesz ich ustawia. Jeli chcesz sprbowa, czy moesz
zapisywa, uyj albo testw plikowych, albo sprbuj ustawi prbny wpis
asocjacyjny wewntrz \fIeval()\fR, co przechwyci bd.
.Sp
Zauwa, e funkcje takie, jak \fIkeys()\fR i \fIvalues()\fR mog zwraca
w uyciu z plikami \s-1DBM\s0 wielkie tablice. Moesz do iteracji przez
wielkie pliki \s-1DBM\s0 uywa take \fIeach()\fR. Przykad:
.Sp
.Vb 6
\&    # drukuj offsety pliku historii
\&    dbmopen(%HIST,'/usr/lib/news/history',0666);
\&    while (($key,$val) = each %HIST) {
\&        print $key, ' = ', unpack('L',$val), "\en";
\&    }
\&    dbmclose(%HIST);
.Ve
Zobacz te stron podrcznika \fIAnyDBM_File\fR -- jest tam bardziej oglny
opis wad i zalet rnych podej dbm. Zobacz te stron \fIDB_File\fR, dla
bogatej implementacji.
.Ip "defined \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "defined \s-1EXPR\s0"
.Ip "defined" 8
.IX Item "defined"
Zwraca warto logiczn, mwic czy \s-1WYRA\s0 ma warto inn od
niezdefiniowanej \f(CWundef\fR. Jeli \s-1WYRA\s0 nie jest obecne,
to testowane jest \f(CW$_\fR.
.Sp
Wiele operacji zwraca \f(CWundef\fR aby wskaza bd, koniec pliku, bd
systemowy, niezainicjalizowan zmienn i inne wyjtki. Funkcja ta pozwala
odrni \f(CWundef\fR od innych wartoci. (Prosty test logiczny nie rozrni
\f(CWundef\fR, zero, pustego acucha, i \*(L"0\*(R", ktre wszystkie s
jednakowo faszywe.)
Zauwa, e poniewa \f(CWundef\fR jest prawidowym skalarem, to jego obecno
\fIniekoniecznie\fR musi wskazywa warunek wyjtkowy: \fIpop()\fR zwraca
\f(CWundef\fR gdy jego argument jest pust tablic, \fIlub\fR gdy zwracany
element jest wartoci \fCWundef\fR.
.Sp
\fIdefined()\fR mona uywa te do sprawdzania czy podprocedura wychodzi. Z
drugiej strony, uywanie \fIdefined()\fR na agregatach (tablicach
asocjacyjnych i tablicach)
nie musi zwrci zgodnych z intuicj wynikw i powinno si go w tych
przypadkach unika.
.Sp
Gdy uywane na elemencie tablicy asocjacyjnej, mwi czy warto jest 
zdefiniowana, a nie
czy taki klucz istnieje w tablicy. Dla tego celu, uyj \f(CWexists\fR, ktre
jest opisane gdzie indziej w tym dokumencie.
.Sp
Przykady:
.Sp
.Vb 6
\&    print if defined $switch{'D'};
\&    print "$val\en" while defined($val = pop(@ary));
\&    die "Can't readlink $sym: $!"
\&        unless defined($value = readlink $sym);
\&    sub foo { defined &$bar ? &$bar(@_) : die "Brak bar"; }
\&    $debugging = 0 unless defined $debugging;
.Ve
Uwaga: Wielu ludzi naduywa \fIdefined()\fR, a potem s oni zaskoczeni, e
liczba 0 i "" (acuch o dugoci zero) s w rzeczywistoci wartociami
zdefiniowanymi. Na przykad, jeli powiesz
.Sp
.Vb 1
\&    "ab" =~ /a(.*)b/;
.Ve
to porwnanie wzorca si powiedzie i \f(CW$1\fR bdzie zdefiniowane,
niezalenie od tego, e trafio w "nic". W rzeczywistoci nie mona
powiedzie, e trafio w "nic". Raczej trafio w co, o dugoci zera
znakw. Jest to wszystko bardzo czyste i uczciwe. Gdy funkcja zwraca warto
niezdefiniowan, jest to przyznanie si, e nie moga da uczciwej
odpowiedzi. Tak wic powiniene uywa \fIdefined()\fR tylko jeli
sprawdzasz dziaanie tego, co prbujesz osign. W niektrych wypadkach,
rzecz, ktrej oczekujesz jest proste porwnanie z 0 lub "".
.Sp
Obecnie uywanie \fIdefined()\fR na caej tablicy lub tablicy asocjacyjnej, 
zgasza tylko czy
zostaa dla niego zaalokowana pami. Tak wic tablica, ktr ustawiasz na
pust list jest pocztkowo niezdefiniowana, a gdy si zapeni, staje si
zdefiniowana. Zamiast tego powiniene uy prostego testu rozmiaru:
.Sp
.Vb 2
\&    if (@an_array) { print "ma elementy tablicowe\en" }
\&    if (%a_hash)   { print "ma elementy asocjacyjne\en"   }
.Ve
Uycie na nich \fIundef()\fR powoduje wyczyszczenie ich pamici i
zgoszenie, e nie s ju zdefiniowane. Nie powinno si jednak tego robi,
chyba e nie masz zamiaru ich wicej uywa, poniewa po prostu szybciej
jest uywa pamici gotowej do wypenienia, ni alokowa j od nowa.
.Sp
Zachowanie \fIdefined()\fR na agregatach moe zosta zmienione, poprawione,
lub zepsute w nastpnych wersjach perla.
.Sp
Zobacz te opisy \f(CWundef\fR, \f(CWexists\fR,  i \f(CWref\fR, znajdujce
si w innych miejscach tego dokumentu.
.Ip "delete \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "delete \s-1EXPR\s0"
Kasuje podany \fIklucz\fR\|(e) i zwizane z nim wartoci z tablicy
asocjacyjnej. Dla kadego
klucza, zwracana jest skasowana warto zwizana z kluczem albo warto
niezdefiniowana, jeli taki klucz nie istnia. Kasowanie z \f(CW$ENV{}\fR
modyfikuje rodowisko. Kasowanie z tablicy asocjacyjnej, podczonej do 
pliku \s-1DBM\s0,
kasuje wpis z pliku. (lecz kasowanie z takiego pliku nie musi zwraca
niczego.)
.Sp
Nastpujcy przykad kasuje wszystkie wartoci tablicy asocjacyjnej:
.Sp
.Vb 3
\&    foreach $key (keys %HASH) {
\&        delete $HASH{$key};
\&    }
.Ve
Podobnie robi nastpujce:
.Sp
.Vb 1
\&    delete @HASH{keys %HASH}
.Ve
(Ale obydwa s wolniejsze ni komenda \fIundef()\fR.)
Zauwa, e
\s-1WYRA\s0 
moe by arbitralnie skomplikowany tak dugo, dopki kocowa operacja jest
podejrzeniem elementu asocjacyjnego lub wycinkiem tablicy asocjacyjnej
(`hash slice'):
.Sp
.Vb 2
\&    delete $ref->[$x][$y]{$key};
\&    delete @{$ref->[$x][$y]}{$key1, $key2, @morekeys};
.Ve
.Ip "die \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "die \s-1LIST\s0"
Poza obrbem \fIeval()\fR drukuje warto \s-1LISTY\s0 na \f(CWSTDERR\fR 
i koczy prac z biec wartoci \f(CW$!\fR (errno). Jeli \f(CW$!\fR
wynosi 0, to koczy z wartoci \f(CW($? >> 8)\fR (status poprzedniej
`komendy`).  Jeli \f(CW($? >> 8)\fR jest zerem, to koczy z wartoci 255.
Wewntrz \fIeval\fR, komunikat o bdzie jest pakowany do \f(CW$@\fR,
a \fIeval()\fR jest przerywany wartoci niezdefiniowan; powoduje to, e
\fIdie()\fR moe podnie wyjtek.
.Sp
Rwnowane przykady:
.Sp
.Vb 2
\&    die "Nie mog przej do spool: $!\en" unless chdir '/usr/spool/news';
\&    chdir '/usr/spool/news' or die "Nie mog przej do spool: $!\en"
.Ve
Jeli warto \s-1WYRA\s0 nie koczy si now lini, drukowany jest rwnie
numer biecej linii skryptu i wejcia, a za nimi doklejana jest nowa linia.
Wskazwka: Czasami dodanie \*(L", stopped\*(R" do twojego komunikatu moe
nada mu wicej sensu po doklejeniu acucha \*(L"at foo line 123\*(R".
Zamy, e uruchamiasz skrypt \*(L"canasta\*(R".
.Sp
.Vb 2
\&    die "/etc/games is no good";
\&    die "/etc/games is no good, stopped";
.Ve
daj w efekcie odpowiednio:
.Sp
.Vb 2
\&    /etc/games is no good at canasta line 123.
\&    /etc/games is no good, stopped at canasta line 123.
.Ve
Zobacz take \fIexit()\fR i \fIwarn()\fR.
.Sp
Mona zaaranowa spraw tak, e callback bdzie wywoywany tu przed
uczynieniem swojej powinnoci przez \fIdie()\fR. Naley w tym celu ustawi
hak \f(CW$SIG{__DIE__}\fR.  Zwizany handler zostanie wywoany z tekstem
bdu i moe zmieni tre komunikatu bdu, wywoujc \fIdie()\fR ponownie.
Zobacz stron \fIperlvar\fR(1), dla dalszych detali o ustawianiu wpisw
\f(CW%SIG\fR, a take opis \fIeval()\fR dla paru przykadw.
.Ip "do \s-1BLOK\s0" 8
.IX Item "do \s-1BLOCK\s0"
Nie jest to funkcja. Zwraca warto ostatniej komendy w sekwencji komend,
wskazywanych przez \s-1BLOK\s0. Po zmodyfikowaniu przez modyfikator ptli,
wywouje jednokrotnie \s-1BLOK\s0 przed sprawdzeniem warunku ptli. (W
innych instrukcjach modyfikatory ptli sprawdzaj warunek na samym
pocztku.)
.Ip "do \s-1PODPROCEDURA\s0(\s-1LISTA\s0)" 8
.IX Item "do \s-1SUBROUTINE\s0(\s-1LIST\s0)"
Niezalecana forma wywoania podprocedury. Zobacz stron \fIperlsub\fR(1).
.Ip "do \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "do \s-1EXPR\s0"
Uywa wartoci \s-1WYRA\s0 jako nazwy pliku i wykonuje zawarto tego pliku
jako skrypt perla. Podstawowym zadaniem tej instrukcji jest wczanie
podprocedur z bibliotek perla.
.Sp
.Vb 1
\&    do 'stat.pl';
.Ve
jest zupenie jak
.Sp
.Vb 1
\&    eval `cat stat.pl`;
.Ve
tylko troch bardziej efektywne, utrzymuje ledzenie biecej nazwy plikw
dla komunikatw o bdach i przeszukuje wszystkie katalogi \fB\-I\fR, jeli
plik nie znajduje si w katalogu biecym (zobacz take tablic \f(CW@INC\fR
w sekcji \fIPredefined Names\fR podrcznika \fIperlvar\fR(1)).
Jednak jest takie samo w sensie, e przetwarza (parses) plik za kadym razem,
gdy go wywoasz, wic przypuszczalnie nie chciaby tego wewntrz ptli.
.Sp
Zauwa, e wczanie moduw bibliotecznych mona zaatwi lepiej z pomoc
operatorw \fIuse()\fR i \fIrequire()\fR, 
ktre rwnie dokonuj sprawdzania bdw i powoduj wyjtki jeli jest
jaki problem.
.Ip "dump \s-1ETYKIETA\s0" 8
.IX Item "dump \s-1LABEL\s0"
Powoduje to natychmiastowy zrzut core. Jest to po to, by mg uy programu
\fBundump\fR do konwertowania zrzutu core do pliku binarnego po
zainicjalizowaniu wszystkich zmiennych z pocztku programu. Po uruchomieniu
nowego binarium, rozpocznie si ono od wywoania
\f(CWgoto ETYKIETA\fR (ze wszystkimi ograniczeniami, na ktre cierpi
\f(CWgoto\fR).  Myl o tym, jak o goto z interweniujcym zrzutem core i
reinkarnacj. Jeli \s-1ETYKIETA\s0 jest pominita, program restartuje si
od pocztku. \s-1UWAGA\s0: wszelkie pliki, ktre byy otwarte w momencie
zrzutu core nie bd otwarte w nowej inkarnacji programu, powodujc
przypuszczalnie zamieszanie w czci perla. Zobacz te opcj \fB\-u\fR ze
strony \fIperlrun\fR(1).
.Sp
Przykad:
.Sp
.Vb 12
\&    #!/usr/bin/perl
\&    require 'getopt.pl';
\&    require 'stat.pl';
\&    %days = (
\&        'Sun' => 1,
\&        'Mon' => 2,
\&        'Tue' => 3,
\&        'Wed' => 4,
\&        'Thu' => 5,
\&        'Fri' => 6,
\&        'Sat' => 7,
\&    );
.Ve
.Vb 1
\&    dump QUICKSTART if $ARGV[0] eq '-d';
.Ve
.Vb 2
\&    QUICKSTART:
\&    Getopt('f');
.Ve
.Ip "each \s-1HASH\s0" 8
.IX Item "each \s-1HASH\s0"
Po wywoaniu w kontekcie listowym, zwraca dwuelementow tablic, skadajc
si z klucza i wartoci nastpnego elementu asocjacyjnego, tak e moesz 
iterowa poprzez tablic. Po wywoaniu w kontekcie skalarnym, zwraca 
tylko klucz  dla
nastpnego elementu asocjacyjnego. (Uwaga: Klucze mog mie warto "0" lub "", 
co jest
logicznie nieprawidowe; moesz w tym celu chcie zapobiec konstrukcjom jak 
\f(CWwhile ($k = each %foo) {}\fR .)
.Sp
Wpisy s zwracane w kolejnoci do losowej. Gdy tablica asocjacyjna jest 
cakowicie odczytana, w
kontekcie listowym zwracana jest tablica null (co po przypisaniu daje
warto \s-1FALSE\s0 (0)), a w kontekcie skalarnym zwracany jest 
\f(CWundef\fR.
Nastpne wywoanie \fIeach()\fR po tym rozpocznie iterowanie od nowa.
Dla kadej tablicy asocjacyjnej istnieje pojedynczy iterator, dzielony przez
funkcje \fIeach()\fR, \fIkeys()\fR i \fIvalues()\fR; moe by zresetowany
przez odczytanie wszystkich elementw tablicy lub przez wywoanie
\f(CWkeys HASH\fR lub \f(CWvalues HASH\fR.
Jeli dodajesz, lub kasujesz elementy tablicy asocjacyjnej podczas jej
iterowania, to moe
si zdarzy, e niektre wpisy utracisz, a niektre dostaniesz zduplikowane.
Nie rb wic tego.
.Sp
Nastpujcy przykad drukuje rodowisko, podobnie jak program 
\fIprintenv\fR\|(1), lecz w odwrotnej kolejnoci:
.Sp
.Vb 3
\&    while (($key,$value) = each %ENV) {
\&        print "$key=$value\en";
\&    }
.Ve
Zobacz te \fIkeys()\fR i \fIvalues()\fR.
.Ip "eof \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "eof \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "eof ()" 8
.IX Item "eof ()"
.Ip "eof" 8
.IX Item "eof"
Zwraca 1, jeli nastpny odczyt z \s-1UCHWYTUPLIKU\s0 zwrci koniec pliku
(eof) lub jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 nie jest otwarty. \s-1UCHWYTPLIKU\s0
moe by wyraeniem, ktrego warto daje prawdziw nazw uchwytu pliku.
(Zauwa, e ta funkcja w rzeczywistoci odczytuje znak, a potem wstawia go z
powrotem, wic nie jest zbyt uyteczna w kontekcie interaktywnym.)
Nie czytaj z pliku terminalowego  (lub nie woaj \f(CWeof(UCHWYTPLIKU)\fR)
po osigniciu koca pliku. Pliki takie, jak terminale mog po takim zabiegu
utraci warunek koca pliku.
.Sp
\f(CWeof\fR bez argumentw, uywa jako argumentu ostatniego odczytu pliku.
Puste nawiasy () mog wskazywa na pseudo plik, zoony z plikw,
wymienionych w linii komend, np. \f(CWeof()\fR dobrze jest uywa wewntrz
ptli \f(CWwhile (<>)\fR, aby wykry koniec ostatniego pliku. Przykady:
.Sp
.Vb 5
\&    # resetuj numerowanie linii dla kadego pliku wejciowego
\&    while (<>) {
\&        print "$.\et$_";
\&        close(ARGV) if (eof);   # Nie eof().
\&    }
.Ve
.Vb 9
\&    # wstaw kreski przed ostatni lini ostatniego pliku
\&    while (<>) {
\&        if (eof()) {
\&            print "--------------\en";
\&            close(ARGV);        # close or break; is needed if we
\&                                # are reading from the terminal
\&        }
\&        print;
\&    }
.Ve
Wskazwka praktyczna: w perlu prawie nigdy nie trzeba uywa \f(CWeof\fR,
poniewa operatory wejciowe zwracaj undef gdy nie bd miay wicej
danych.
.Ip "eval \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "eval \s-1EXPR\s0"
.Ip "eval \s-1BLOK\s0" 8
.IX Item "eval \s-1BLOCK\s0"
\s-1WYRA\s0 jest przetwarzany i wykonywany tak, jakby by malekim
programem perla. Jest wywoywany w kontekcie biecego programu perla, wic
wszelkie ustawienia zmiennych lub definicje podprocedur i formatw zostaj
dalej. Zwracana warto jest wartoci ostatniego wykonanego wyraenia, lub
wartoci, przekazan przez return, czyli tak jak w podprocedurach. Ostatnie
wyraenie jest wykonywane w kontekcie skalarnym, lub tablicowym, zalenie
od kontekstu eval.
.Sp
Jeli pojawi si bd skadni lub bd czasu dziaania albo jeli wykonana
zostanie instrukcja \fIdie()\fR, to zwrcona zostanie warto
niezdefiniowana, a \f(CW$@\fR zostanie ustawione na komunikat o bdzie.
Jeli nie byo bdu, \f(CW$@\fR bdzie acuchem null. 
Jeli \s-1WYRA\s0 zostanie pominite, to wykonywane jest \f(CW$_\fR.
Ostatni rednik,
jeli taki istnieje, moe by pominity w wyraeniu. Ostrzegam jednak, e
uywanie \fIeval()\fR  nie wycisza perla od drukowania ostrzee na
\s-1STDERR\s0, ani nie upycha tekstu tych komunikatw do \f(CW$@\fR.
Aby zrobi ktr z tych rzeczy, musisz uy zabudowania
\f(CW$SIG{__WARN__}\fR. Zobacz \fIwarn()\fR i stron \fIperlvar\fR(1).
.Sp
Zauwa, e poniewa \fIeval()\fR przechwytuje krytyczne (w innych wypadkach)
bdy, to jest przydatny dla okrelania czy konkretna waciwo (taka, jak
np. \fIsocket()\fR, \fIsymlink()\fR, itp. jest zaimplementowana. Jest to
rwnie mechanizm perla obsugiwania wyjtkw, gdzie operator die jest
mechanizmem ich podnoszenia.
.Sp
Jeli wykonywany kod si nie rni, moesz uy postaci eval-\s-1BLOK\s0 do
wychwytywania bdw czasu dziaania, bez potrzeby rekompilacji za kadym
razem. Bd, jeli si pojawi, jest wci zwracany w \f(CW$@\fR.
Przykady:
.Sp
.Vb 2
\&    # spowoduj, by dzielenie przez zero nie byo krytyczne
\&    eval { $answer = $a / $b; }; warn $@ if $@;
.Ve
.Vb 2
\&    # to samo, mniej efektywnie
\&    eval '$answer = $a / $b'; warn $@ if $@;
.Ve
.Vb 2
\&    # bd czasu kompilacji
\&    eval { $answer = };
.Ve
.Vb 2
\&    # bd czasu dziaania
\&    eval '$answer =';   # ustawia $@
.Ve
Uywajc postaci eval{} jako puapki na wyjtki w bibliotekach, moesz nie
yczy sobie uruchamiania hakw \f(CW__DIE__\fR, ktre mg sobie ustawi
uytkownik. Dla tego celu mona wykorzysta konstrukcj 
\f(CWlocal $SIG{__DIE__}\fR. Przykad:
.Sp
.Vb 2
\&    # bardzo prywatna puapka na wyjtek dzielenia przez zero
\&    eval { local $SIG{'__DIE__'}; $answer = $a / $b; }; warn $@ if $@;
.Ve
Jest to szczeglnie istotne, gdy haki \f(CW__DIE__\fR mog wywoywa
\fIdie()\fR ponownie, co ma efekt zmieniania komunikatw o bdach:
.Sp
.Vb 6
\&    # haki __DIE__ mog modyfikowa komunikaty o bdach
\&    {
\&       local $SIG{'__DIE__'} = sub { (my $x = $_[0]) =~ s/foo/bar/g; die $x };
\&       eval { die "foo foofs here" };
\&       print $@ if $@;                # drukuje "bar barfs here"
\&    }
.Ve
Uywajc \fIeval()\fR, powiniene szczeglnie uwaa, by pamita na co si
patrzy gdy:
.Sp
.Vb 2
\&    eval $x;            # PRZYPADEK 1
\&    eval "$x";          # PRZYPADEK 2
.Ve
.Vb 2
\&    eval '$x';          # PRZYPADEK 3
\&    eval { $x };        # PRZYPADEK 4
.Ve
.Vb 2
\&    eval "\e$$x++"       # PRZYPADEK 5
\&    $$x++;              # PRZYPADEK 6
.Ve
Przypadki 1 i 2 zachowuj si jednakowo: uruchamiaj kod, zawarty w zmiennej
\f(CW$x\fR. (Chocia przypadek 2 ma ogupiajce cudzysowy, powodujce, e
czytelnik zastanawia si, co jeszcze moe si zdarzy (nic nie moe).)
Przypadki 3 i 4 zachowuj si podobnie: wykonuj one kod \*(L'$x\*(R', ktry
nie robi nic poza zwrceniem wartoci \f(CW$x\fR. (Przypadek 4 jest
preferowany ze wzgldw estetycznych, ma te zalet kompilowania podczas
kompilacji, a nie podczas dziaania.) Przypadek 5 jest miejscem, gdzie
normalnie chciaby uy cudzysoww, poza tym, e w tej konkretnej sytuacji
mona uy po prostu symbolicznych referencji. Jest tak w przypadku 6.
.Ip "exec \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "exec \s-1LIST\s0"
Funkcja \fIexec()\fR wykonuje komend systemow \fI\s-1i\s0 \s-1NIGDY\s0
\s-1NIE\s0 \s-1POWRACA\s0\fR, chyba e komenda nie istnieje i jest
wykonywana bezporednio, zamiast przez \f(CW/bin/sh -c\fR (patrz niej).  
Jeli chcesz powrci, uyj zamiast \fIexec()\fR instrukcji \fIsystem()\fR.
.Sp
Jeli w \s-1LICIE\s0 jest wicej ni jeden argument, lub jeli jest to
tablica z wicej ni jedn wartoci, wywoywany jest
\fIexecvp\fR\|(3) (z argumentami z \s-1LISTY\s0).  Jeli jest tylko jeden
argument skalarny, to jest on sprawdzany w poszukiwaniu metaznakw powoki.
Jeli s tam jakie znaki, to cay argument jest przekazywany do przetworzenia
przez \f(CW/bin/sh -c\fR.  
Jeli nie ma adnych metaznakw, to argument jest dzielony na sowa i
przekazywany bezporednio do \fIexecvp(3)\fR, co jest bardziej efektywne.
Uwaga: \fIexec()\fR i \fIsystem()\fR nie oprniaj twojego bufora
wejciowego, wic moliwe, e aby zapobiec utracie wyjcia, bdziesz musia 
ustawi \f(CW$|\fR.  Przykady:
.Sp
.Vb 2
\&    exec '/bin/echo', 'Twoimi argumentami s: ', @ARGV;
\&    exec "sort $outfile | uniq";
.Ve
Jeli tak naprawd nie potrzebujesz wywoa pierwszego argumentu, lecz
chcesz oszuka program, ktry wykonujesz co do jego nazwy, to moesz poda
program, ktry chcesz wywoa jako \*(L"obiekt niebezporedni\*(R" (bez
przecinka) na samym pocztku \s-1LISTY\s0. (Wymusza to zawsze interpretacj
\s-1LISTY\s0 jako listy wielowartociowej, nawet jeli jest tam tylko
pojedynczy skalar.) Przykad:
.Sp
.Vb 2
\&    $shell = '/bin/csh';
\&    exec $shell '-sh';          # udaj, e to powoka loginowa
.Ve
lub, bardziej bezporednio,
.Sp
.Vb 1
\&    exec {'/bin/csh'} '-sh';    # udaj, e to powoka loginowy
.Ve
.Ip "exists \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "exists \s-1EXPR\s0"
Zwraca \s-1TRUE\s0, jeli podany klucz asocjacyjny istnieje w tablicy
asocjacyjnej. Warto jest prawdziwa nawet gdy odpowiadajca kluczowi
warto jest niezdefiniowana.
.Sp
.Vb 3
\&    print "Istnieje\en" if exists $array{$key};
\&    print "Zdefiniowany\en" if defined $array{$key};
\&    print "Prawdziwy\en" if $array{$key};
.Ve
Element asocjacyjny moe by prawdziwy tylko wtedy, gdy jest zdefiniowany, a
zdefiniowany jeli istnieje, lecz odwrotna kolejno niekoniecznie jest
prawdziwa.
.Sp
Zauwa, e \s-1WYRA\s0 moe by skomplikowany tak daleko, dopki ostateczna
operacja jest podejrzeniem klucza asocjacyjnego:
.Sp
.Vb 1
\&    if (exists $ref->[$x][$y]{$key}) { ... }
.Ve
.Ip "exit \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "exit \s-1EXPR\s0"
Wykonuje \s-1WYRA\s0 i koczy prac z t wartoci. (W
rzeczywistoci, wywouje najpierw zdefiniowane procedury \f(CWEND\fR, lecz
procedury te mog przerwa koczenie. Podobnie, rwnie przed wyjciem
woane s wszelkie destruktory obiektw.) Przykad: 
.Sp
.Vb 2
\&    $ans = <STDIN>;
\&    exit 0 if $ans =~ /^[Xx]/;
.Ve
Zobacz te \fIdie()\fR. Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, to praca koczy
si statusem 0. Jedynymi, uniwersalnymi i przenonymi wartociami
\s-1WYRA\s0 s 0 dla sukcesu i 1 dla bdu; wszelkie inne s podstaw do
dziwnych interpretacji, zalenych od rodowiska, w ktrym program jest
uruchomiony.
.Sp
Nie powiniene uywa \fIexit()\fR do przerywania podprocedury, jeli
istnieje szansa, e kto mgby chcie ustawi puapk na bd. Zamiast tego
uyj \fIdie()\fR, ktry moe by przechwycony przez \fIeval()\fR.
.Ip "exp \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "exp \s-1EXPR\s0"
.Ip "exp" 8
.IX Item "exp"
Zwraca \fIe\fR (naturalna podstawa logarytmu) do potgi \s-1WYRA\s0. Jeli
\s-1WYRA\s0 jest pominite, zwraca \f(CWexp($_)\fR.
.Ip "fcntl \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1FUNKCJA\s0,\s-1SKALAR\s0" 8
.IX Item "fcntl \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1FUNCTION\s0,\s-1SCALAR\s0"
Implementuje funkcj \fIfcntl\fR\|(2). Przypuszczalnie bdziesz musia
zaznaczy
.Sp
.Vb 1
\&    use Fcntl;
.Ve
aby mc si ni posugiwa. Przetwarzanie argumentw i zwracanie wartoci
dziaa zupenie jak w \fIioctl()\fR, opisanym niej. Zauwa, e
\fIfcntl()\fR da bd krytyczny po uyciu na maszynie, nie implementujcej
\fIfcntl\fR\|(2). Na przykad:
.Sp
.Vb 2
\&    use Fcntl;
\&    fcntl($filehandle, F_GETLK, $packed_return_buffer);
.Ve
.Ip "fileno \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "fileno \s-1FILEHANDLE\s0"
Zwraca deskryptor pliku dla uchwytu pliku. Jest to przydatne dla
konstruowania bitmap dla \fIselect()\fR. Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest
wyraeniem, to jego warto brana jest za nazw uchwytu pliku.
.Ip "flock \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1OPERACJA\s0" 8
.IX Item "flock \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1OPERATION\s0"
Wywouje \fIflock\fR\|(2), lub emuluje go dla uchwytu \s-1UCHWYTPLIKU\s0.
Zwraca \s-1TRUE\s0 po sukcesie, \s-1FALSE\s0 w wypadku jakiego problemu. Na
maszynach nie implementujcych blokowania \fIflock\fR\|(2), \fIfcntl\fR\|(2),
lub \fIlockf\fR\|(3), powoduje bd krytyczny.  \fIflock()\fR
jest przenonym perlowym interfejsem blokowania plikw, cho blokuje tylko
cae pliki, a nie rekordy.
.Sp
\s-1OPERACJA\s0 jest jedn z \s-1LOCK_SH\s0, \s-1LOCK_EX\s0, lub
\s-1LOCK_UN\s0. Moliwa jest jeszcze kombinacja z \s-1LOCK_NB\s0. Stae te
maj tradycyjne wartoci 1, 2, 8 i 4, lecz moesz uywa nazw symbolicznych
po zaimportowaniu ich z moduu Fcntl, robic to albo pojedynczo, albo
grupowo, uywajc tagu \*(L':flock\*(R' .  
\s-1LOCK_SH\s0 da blokady dzielonej, \s-1LOCK_EX\s0 da blokady na
wyczno,
a \s-1LOCK_UN\s0 zwalnia poprzednio zadan blokad. Jeli do \s-1LOCK_SH\s0
lub \s-1LOCK_EX\s0 dodany zostanie \s-1LOCK_NB\s0, to \fIflock\fR nie bdzie
blokowa, oczekujc na zablokowanie, lecz zakoczy dziaanie natychmiast (aby
dowiedzie si, czy uzyskae blokad, sprawd status wyjcia).
.Sp
Aby zapobiec prawdopodobnie dekoordynacji, perl oprnia \s-1UCHWYTPLIKU\s0
przed jego (od)blokowaniem.
.Sp
Zauwa, e emulacja zbudowana za pomoc \fIlockf\fR(3) nie daje blokad
dzielonych i wymaga, by \s-1UCHWYTPLIKU\s0 by otwarty z zamiarem zapisu.
Jest to semantyka, ktr implementuje \fIlockf\fR\|(3).  Wikszo
(wszystkie?) systemw jednak implementuje \fIlockf\fR(3) na zasadach blokowania
\fIfcntl\fR(2), wicej rnice nie powinny si dawa we znaki.
.Sp
Zauwa te, e niektre wersje \fIflock()\fR nie mog blokowa rzeczy
poprzez sie; bdziesz musia uy  do tego bardziej specyficznego dla
systemu
\fIfcntl()\fR. Jeli chcesz, moesz zmusi perla do ignorowania systemowej
funkcji \fIflock\fR(2) i uywa jego wasnej, opartej o \fIfcntl\fR(2)
emulacji. Robi si to, podajc programowi \fIConfigure\fR przecznik
\f(CW-Ud_flock\fR. Trzeba to oczywicie zrobi podczas konfigurowania perla
jako takiego.
.Sp
Oto doklejacz mailboxa dla systemw \s-1BSD\s0.
.Sp
.Vb 1
\&    use Fcntl ':flock'; # importuj stae LOCK_*
.Ve
.Vb 6
\&    sub lock {
\&        flock(MBOX,LOCK_EX);
\&        # a w wypadku, gdyby kto doklei
\&        # podczas naszego oczekiwania...
\&        seek(MBOX, 0, 2);
\&    }
.Ve
.Vb 3
\&    sub unlock {
\&        flock(MBOX,LOCK_UN);
\&    }
.Ve
.Vb 2
\&    open(MBOX, ">>/usr/spool/mail/$ENV{'USER'}")
\&            or die "Nie mog otworzy mailboxa!: $!";
.Ve
.Vb 3
\&    lock();
\&    print MBOX $msg,"\en\en";
\&    unlock();
.Ve
Zobacz te stron podrcznika. S tam inne przykady  \fIflock()\fR.
.Ip "fork" 8
.IX Item "fork"
Wykonuje wywoanie systemowe \fIfork\fR\|(2). Zwraca procesowi
rodzicielskiemu pid dziecka, a w wtku dziecka zwraca zero. W wypadku bdu,
zwraca \f(CWundef\fR.
Uwaga: nieoprnione bufory pozostaj nieoprnione w obydwu procesach, co
znaczy, e bdziesz musia ustawi
\f(CW$|\fR ($\s-1AUTOFLUSH\s0 w English) lub wywoa metod \fIautoflush()\fR
z \s-1IO::\s0Handle aby zapobiec duplikacji wyjcia.
.Sp
Jeli \fIfork()\fR'ujesz bez czekania na dzieci, zbierzesz zombies.
(Osierocone procesy.)
.Sp
.Vb 1
\&    $SIG{CHLD} = sub { wait };
.Ve
Istnieje te trik podwjnego forka (sprawdzanie bdw forka zostao
pominite);
.Sp
.Vb 11
\&    unless ($pid = fork) {
\&        unless (fork) {
\&            exec "co naprawd chcesz robi";
\&            die "bez exec";
\&            # ... or ...
\&            ## (jaki_kod_perla)
\&            exit 0;
\&        }
\&        exit 0;
\&    }
\&    waitpid($pid,0);
.Ve
Zobacz te stron podrcznika \fIperlipc\fR(1). S tam dalsze przykady
forkowania i zbierania konajcych dzieci.
.Sp
Zauwa, e jeli twoje forkowane dziecko dziedziczy systemowe deskryptory
plikw, takie jak \s-1STDIN\s0 i \s-1STDOUT\s0, ktre w rzeczywistoci s
poczone potokiem lub gniazdem, to jeli skoczysz dziaanie, zdalny
serwer (taki jak httpd, rsh) nie bdzie myla, e rzeczywicie skoczye.
Powiniene je otworzy na nowo na /dev/null.
.Ip "format" 8
.IX Item "format"
Zadeklaruj format obrazka, uywanego z funkcj \fIwrite()\fR. Na przykad:
.Sp
.Vb 4
\&    format Something =
\&        Test: @<<<<<<<< @||||| @>>>>>
\&              $str,     $%,    '$' . int($num)
\&    .
.Ve
.Vb 4
\&    $str = "widget";
\&    $num = $cost/$quantity;
\&    $~ = 'Something';
\&    write;
.Ve
Dla dalszych opisw i przykadw, zobacz stron \fIperlform\fR(1).
.Ip "formline \s-1OBRAZEK\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "formline \s-1PICTURE\s0,\s-1LIST\s0"
Jest to funkcja wewntrzna, uywana przez \f(CWformat\fRy. Mona j jednak
wywoa te samodzielnie. Formatuje ona (zobacz stron \fIperlform\fR(1))
list wartoci zalenie od zawartoci \s-1OBRAZKA\s0, umieszczajc wyjcie w
akumulatorze wyjcia formatowego, \f(CW$^A\fR (\f(CW$ACCUMULATOR\fR w English).
Ostatecznie, po dokonaniu \fIwrite()\fR, zawarto
\f(CW$^A\fR jest zapisywana do jakiego uchwytu pliku. Moesz jednak
odczyta go samodzielnie i ustawi na "". Zauwa, e format zazwyczaj
wykonuje jeden \fIformline()\fR na kad lini formy, lecz sama funkcja
\fIfromline\fR nie zwraca uwagi na to, ile nowych linii jest osadzonych w
\s-1OBRAZKU\s0. Znaczy to, e tokeny \f(CW~\fR i \f(CW~~\fR bd traktowa
cay \s-1OBRAZEK\s0 jako lini pojedyncz. Moesz wic by zmuszonym do
uywania wielu linii form, aby zaimplementowa pojedynczy format zapisu,
podobnie jak kompilator format.
.Sp
Uwaaj, jeli wstawiasz wok obrazka podwjne cudzysowy--znak
\*(L"\f(CW@\fR\*(R" moe by wzity za pocztek nazwy tablicy.
\fIformline()\fR zawsze zwraca \s-1TRUE\s0. Zobacz stron \fIperlform\fR(1) dla
dalszych przykadw.
.Ip "getc \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "getc \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "getc" 8
.IX Item "getc"
Zwraca nastpny znak z pliku wejciowego, identyfikowanego przez
\s-1UCHWYTPLIKU\s0. Na kocu pliku zwraca acuch null. Jeli
\s-1UCHWYTPLIKU\s0 zostanie pominity, odczyt nastpuje ze \s-1STDIN\s0.
Nie jest to efektywne. Nie moe by uywane do pobierania niebuforowanych
pojedynczych znakw. Do tego celu sprbuj raczej czego w rodzaju:
.Sp
.Vb 6
\&    if ($BSD_STYLE) {
\&        system "stty cbreak </dev/tty >/dev/tty 2>&1";
\&    }
\&    else {
\&        system "stty", '-icanon', 'eol', "\e001";
\&    }
.Ve
.Vb 1
\&    $key = getc(STDIN);
.Ve
.Vb 7
\&    if ($BSD_STYLE) {
\&        system "stty -cbreak </dev/tty >/dev/tty 2>&1";
\&    }
\&    else {
\&        system "stty", 'icanon', 'eol', '^@'; # ASCII null
\&    }
\&    print "\en";
.Ve
Okrelenie, czy \f(CW$BSD_STYLE\fR powinno by ustawione, pozostawiamy jako
wiczenie dla czytelnika.
.Sp
Na systemach, kompatybilnych z  \s-1POSIX\s0, bardziej przenona do tego
celu moe by funkcja \fI\s-1POSIX::\s0getattr()\fR.
Zobacz te modu \f(CWTerm::ReadKey\fR z najbliszego mirrora \s-1CPAN\s0;
szczegy o \s-1CPAN\s0 mona znale we wpisie \f(CWCPAN\fR ze strony
podrcznika \fIperlmod\fR(1).
.Ip "getlogin" 8
.IX Item "getlogin"
Zwraca biecy login z \fI/etc/utmp\fR. (o ile istnieje.) 
W wypadku nulla, uyj \fIgetpwuid()\fR.
.Sp
.Vb 1
\&    $login = getlogin || getpwuid($<) || "Kilroy";
.Ve
Nie wykorzystuj \fIgetlogin()\fR do autentykacji: nie jest tak bezpieczny
jak \fIgetpwuid()\fR.
.Ip "getpeername \s-1GNIZADO\s0" 8
.IX Item "getpeername \s-1SOCKET\s0"
Zwraca spakowany adres sockaddr drugiego koca z poczenia na
\s-1GNIEDZIE\s0.
.Sp
.Vb 5
\&    use Socket;
\&    $hersockaddr    = getpeername(SOCK);
\&    ($port, $iaddr) = unpack_sockaddr_in($hersockaddr);
\&    $herhostname    = gethostbyaddr($iaddr, AF_INET);
\&    $herstraddr     = inet_ntoa($iaddr);
.Ve
.Ip "getpgrp \s-1PID\s0" 8
.IX Item "getpgrp \s-1PID\s0"
Zwraca biec grup procesu dla podanego \s-1PID\s0a. Aby uzyska
grup biecego procesu, uyj wartoci \s-1PID\s0 rwnej zero.
Uycie tej funkcji na maszynie, nie implementujcej \fIgetpgrp\fR\|(2)
podniesie wyjtek. Jeli parametr \s-1PID\s0 zostanie pominity, to zwracana
jest grupa biecego procesu. Zauwa, e wersja \s-1POSIX\s0 \fIgetpgrp\fR
nie przyjmuje argumentu \s-1PID\s0, wic naprawd przenona jest tylko
konstrukcja \s-1PID\s0==0.
.Ip "getppid" 8
.IX Item "getppid"
Zwraca identyfikator procesu rodzicielskiego.
.Ip "getpriority \s-1CZYJE\s0,\s-1KTO\s0" 8
.IX Item "getpriority \s-1WHICH\s0,\s-1WHO\s0"
Zwraca biecy priorytet procesu, grupy procesw, lub uytkownika. (Zobacz
stron podrcznika \fIgetpriority(2)\fR.)
Uycie tej funkcji na maszynie nie implementujcej \fIgetpriority\fR\|(2)
podniesie wyjtek krytyczny.
.Ip "getpwnam \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "getpwnam \s-1NAME\s0"
.Ip "getgrnam \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "getgrnam \s-1NAME\s0"
.Ip "gethostbyname \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "gethostbyname \s-1NAME\s0"
.Ip "getnetbyname \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "getnetbyname \s-1NAME\s0"
.Ip "getprotobyname \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "getprotobyname \s-1NAME\s0"
.Ip "getpwuid \s-1UID\s0" 8
.IX Item "getpwuid \s-1UID\s0"
.Ip "getgrgid \s-1GID\s0" 8
.IX Item "getgrgid \s-1GID\s0"
.Ip "getservbyname \s-1NAZWA\s0,\s-1PROTO\s0" 8
.IX Item "getservbyname \s-1NAME\s0,\s-1PROTO\s0"
.Ip "gethostbyaddr \s-1ADR\s0,\s-1TYPADRESU\s0" 8
.IX Item "gethostbyaddr \s-1ADDR\s0,\s-1ADDRTYPE\s0"
.Ip "getnetbyaddr \s-1ADR\s0,\s-1TYPADRESU\s0" 8
.IX Item "getnetbyaddr \s-1ADDR\s0,\s-1ADDRTYPE\s0"
.Ip "getprotobynumber \s-1LICZBA\s0" 8
.IX Item "getprotobynumber \s-1NUMBER\s0"
.Ip "getservbyport \s-1PORT\s0,\s-1PROTO\s0" 8
.IX Item "getservbyport \s-1PORT\s0,\s-1PROTO\s0"
.Ip "getpwent" 8
.IX Item "getpwent"
.Ip "getgrent" 8
.IX Item "getgrent"
.Ip "gethostent" 8
.IX Item "gethostent"
.Ip "getnetent" 8
.IX Item "getnetent"
.Ip "getprotoent" 8
.IX Item "getprotoent"
.Ip "getservent" 8
.IX Item "getservent"
.Ip "setpwent" 8
.IX Item "setpwent"
.Ip "setgrent" 8
.IX Item "setgrent"
.Ip "sethostent \s-1STAYOPEN\s0" 8
.IX Item "sethostent \s-1STAYOPEN\s0"
.Ip "setnetent \s-1STAYOPEN\s0" 8
.IX Item "setnetent \s-1STAYOPEN\s0"
.Ip "setprotoent \s-1STAYOPEN\s0" 8
.IX Item "setprotoent \s-1STAYOPEN\s0"
.Ip "setservent \s-1STAYOPEN\s0" 8
.IX Item "setservent \s-1STAYOPEN\s0"
.Ip "endpwent" 8
.IX Item "endpwent"
.Ip "endgrent" 8
.IX Item "endgrent"
.Ip "endhostent" 8
.IX Item "endhostent"
.Ip "endnetent" 8
.IX Item "endnetent"
.Ip "endprotoent" 8
.IX Item "endprotoent"
.Ip "endservent" 8
.IX Item "endservent"
Funkcje te dokonuj tych samych akcji, co ich odpowiedniki z biblioteki
systemowej. W kontekcie listowym, wartoci zwracane rnych funkcji `get'
s nastpujce:
.Sp
.Vb 7
\&    ($nazwa,$haso,$uid,$gid,
\&       $quota,$komentarz,$gcos,$katalog,$shell) = getpw*
\&    ($nazwa,$haso,$gid,$czonkowie) = getgr*
\&    ($nazwa,$aliasy,$typadresu,$dugo,@addrs) = gethost*
\&    ($nazwa,$aliasy,$typadresu,$sie) = getnet*
\&    ($nazwa,$aliasy,$protok) = getproto*
\&    ($nazwa,$aliasy,$port,$protok) = getserv*
.Ve
(Jeli wpis nie istnieje, dostaniesz list null.)
.Sp
W kontekcie skalarnym, dostajesz nazw. Wyjtkiem jest funkcja podgldania
wedug nazwy, gdzie dostajesz inn rzecz, jak by ona nie bya.
(Jeli wpis nie istnieje, otrzymujesz warto niezdefiniowan.)  Na
przykad:
.Sp
.Vb 7
\&    $uid = getpwnam
\&    $nazwa = getpwuid
\&    $nazwa = getpwent
\&    $gid = getgrnam
\&    $nazwa = getgrgid
\&    $nazwa = getgrent
\&    itd.
.Ve
Warto \f(CW$czonkowie\fR, zwracana przez \fIgetgr*()\fR to oddzielona
spacjami lista nazw loginowych czonkw grupy.
.Sp
Jeli w C obsugiwana jest zmienna errno, to dla funkcji \fIgethost*()\fR
jego warto bdzie przekazywana przez \f(CW$?\fR. Warto \f(CW@addrs\fR,
zwracana przez wykonane wywoanie, jest list czystych (raw) adresw,
zwrconych przez odpowiednie wywoanie systemowe. W domenie internetowej,
kady adres jest czterobajtowy, a rozpakowa go moesz, mwic co w
rodzaju:
.Sp
.Vb 1
\&    ($a,$b,$c,$d) = unpack('C4',$addr[0]);
.Ve
.Ip "getsockname \s-1GNIAZDO\s0" 8
.IX Item "getsockname \s-1SOCKET\s0"
Zwraca spakowany adres sockaddr tego koca poczenia na \s-1GNIEDZIE\s0.
.Sp
.Vb 3
\&    use Socket;
\&    $mysockaddr = getsockname(SOCK);
\&    ($port, $myaddr) = unpack_sockaddr_in($mysockaddr);
.Ve
.Ip "getsockopt \s-1GNIAZDO\s0,\s-1POZIOM\s0,\s-1NAZWAOPCJI\s0" 8
.IX Item "getsockopt \s-1SOCKET\s0,\s-1LEVEL\s0,\s-1OPTNAME\s0"
Zwraca zadan opcj gniazda, lub warto niezdefiniowan w wypadku bdu.
.Ip "glob \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "glob \s-1EXPR\s0"
.Ip "glob" 8
.IX Item "glob"
Zwraca warto \s-1WYRA\s0 z rozwiniciami nazwy plikw, takimi jakich
dokonaaby powoka. Funkcja ta jest wewntrzn funkcj implementujc operator
\f(CW<*.c>\fR, lecz moesz jej uy bezporednio. Jeli pominite zostanie
\s-1WYRA\s0, to uywane bdzie \f(CW$_\fR. 
Operator \f(CW<*.c>\fR jest omwiony bliej w sekcji \fII/O Operators\fR na
stronie \fIperlop\fR(1).
.Ip "gmtime \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "gmtime \s-1EXPR\s0"
Konwertuje czas zwrcony przez funkcj time do 9 elementowej tablicy, w
ktrej znajduje si czas zlokalizowany do standardowej strefy Greenwich.
Zazwyczaj jest to uywane nastpujco:
.Sp
.Vb 3
\&    #  0    1    2     3     4    5     6     7     8
\&    ($sec,$min,$hour,$mday,$mon,$year,$wday,$yday,$isdst) =
\&                                            gmtime(time);
.Ve
Wszystkie elementy tablicy s numeryczne i pochodz wprost ze struktury tm.
Oglnie znaczy to, e \f(CW$mon\fR ma zakres 0..11, a \f(CW$wday\fR 0..6, z
niedziel kryjc si pod 0. Dodatkowo, \f(CW$year\fR jest liczb lat od
1900, a \fInie\fR po prostu dwiema ostatnimi cyframi roku.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, wykonuje \f(CWgmtime(time())\fR.
.Sp
W kontekcie skalarnym, zwraca warto \fIctime\fR\|(3):
.Sp
.Vb 1
\&    $now_string = gmtime;  # np. "Thu Oct 13 04:54:34 1994"
.Ve
Zobacz te funkcj \fItimegm()\fR, udostpnian przez modu Time::Local, a
take funkcj \fIstrftime\fR\|(3), dostpn przez modu \s-1POSIX\s0.
.Ip "goto \s-1ETYKIETA\s0" 8
.IX Item "goto \s-1LABEL\s0"
.Ip "goto \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "goto \s-1EXPR\s0"
.Ip "goto &\s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "goto &\s-1NAME\s0"
Posta goto-\s-1ETYKIETA\s0 szuka instrukcji, oznaczonej przez
\s-1ETYKIETA\s0 i kontynuuje dziaanie od tamtego miejsca. Nie moe by
uywane do przechodzenia do konstrukcji, wymagajcej inicjalizacji, takiej
jak podprocedura czy ptla foreach. Nie moe te by uywane do
przechodzenia do konstrukcji optymalizowanej, lub do wychodzenia z bloku,
lub podprocedury, przekazanej do \fIsort()\fR.
Mona nim natomiast przeskoczy prawie we wszystkie inne miejsca zakresu
dynamicznego, wczajc wychodzenie z podprocedur, cho w tym wypadku lepiej
uy innej konstrukcji, takiej jak last lub die. Autor perla nigdy nie czu
potrzeby uywania tej postaci goto (tzn. w perlu\*(--C jest inn spraw).
.Sp
Posta goto-\s-1WYRA\s0 oczekuje nazwy etykiety, ktrej zakres moe by
rozwizany dynamicznie. Pozwala to na obliczane goto per \s-1FORTRAN\s0,
lecz nie jest zbyt zalecane, jeli optymalizujesz ze wzgldu na atwo
konserwacji programu:
.\" maintainowanie:
.Sp
.Vb 1
\&    goto ("FOO", "BAR", "GLARCH")[$i];
.Ve
Posta goto-&\s-1NAZWA\s0 jest bardzo magiczna i podmienia wywoanie do
nazwanej podprocedury dla biecej procedury. Jest to uywane przez
podprocedury \s-1AUTOLOAD\s0, ktre chc adowa inne podprocedury, a potem
udawa, e ta inna podprocedura zostaa wywoana jako pierwsza (poza tym,
wszelkie zmiany \f(CW@_\fR biecej podprocedury s przekazywane innej
podprocedurze.) Po tym goto, nawet \fIcaller()\fR nie bdzie w stanie
powiedzie, e ta procedura bya wywoana pierwsza.
.Ip "grep \s-1BLOK\s0 \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "grep \s-1BLOCK\s0 \s-1LIST\s0"
.Ip "grep \s-1WYRA\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "grep \s-1EXPR\s0,\s-1LIST\s0"
Jest to podobne duchowo, lecz nie identyczne do \fIgrep\fR\|(1) i krewnych.
W rzeczywistoci, nie jest ograniczone do uywania wyrae regularnych.
.Sp
Wykonuje \s-1BLOK\s0 lub \s-1WYRA\s0 dla kadego elementu \s-1LISTY\s0
(ustawiajc lokalnie \f(CW$_\fR na kady element) i zwracajc list
wartoci, skadajcych si z tych, dla ktrych wykonane wyraenie byo
prawdziwe. W kontekcie skalarnym, zwraca liczb prawdziwych wyrae.
.Sp
.Vb 1
\&    @foo = grep(!/^#/, @bar);    # Pozbd si komentarzy
.Ve
lub rwnowanie,
.Sp
.Vb 1
\&    @foo = grep {!/^#/} @bar;    # pozbd si komentarzy
.Ve
Zauwa, e skoro \f(CW$_\fR jest referencj do wartoci listy, moe by
uywane do modyfikowania elementw tablicy. Podczas gdy jest to przydatne i
obsugiwane, moe to spowodowa te nieoczekiwane rezultaty, szczeglnie w
wypadku gdy \s-1LISTA\s0 nie jest nazwan tablic. 
.Sp
Grep zwraca aliasy do oryginalnej listy. Znaczy to, e modyfikowanie
elementu listy zwrconej przez to polecenie, modyfikuje te element listy
oryginalnej.
.Ip "hex \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "hex \s-1EXPR\s0"
.Ip "hex" 8
.IX Item "hex"
Interpretuje \s-1WYRA\s0 jako acuch szesnastkowy i zwraca odpowiadajc mu
warto. (Dla konwersji acuchw, ktre mog si zaczyna od 0, lub 0x,
zobacz opis \f(CWoct\fR, znajdujcy si gdzie w tym dokumencie.) Jeli
\s-1WYRA\s0 zostanie pominite, to uywane jest \f(CW$_\fR.
.Sp
.Vb 2
\&    print hex '0xAf'; # drukuje '175'
\&    print hex 'aF';   # to samo
.Ve
.Ip "import" 8
.IX Item "import"
Nie istnieje wbudowana funkcja \fIimport\fR. Jest to zwyczajna metoda
(podprocedura), definiowana (dziedziczona) przez moduy, ktre ycz sobie
eksportowa nazwy do kolejnych moduw. [potem] funkcja \f(CWuse()\fR woa 
metod \fIimport()\fR dla uywanego pakietu. Zobacz jeszcze opis \f(CWuse()\fR
i stron  \fIperlmod\fR(1) oraz stron \fIExporter\fR.
.Ip "index \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0,\s-1POZYCJA\s0" 8
.IX Item "index \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0,\s-1POSITION\s0"
.Ip "index \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0" 8
.IX Item "index \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0"
Zwraca pozycj pierwszego pojawienia si \s-1SUBSTR\s0 w acuchu \s-1STR\s0.
Jeli \s-1POZYCJA\s0 jest pominita, to przeszukiwanie rozpoczyna si od
pocztku acucha. Warto zwracana jest oparta o 0 (lub tego, na co ustawisz
zmienn \f(CW$[\fR \*(--lecz lepiej tego nie rb). Jeli podcig nie moe
zosta zlokalizowany, zwracana jest podstawa - 1, czyli normalnie \-1.
.Ip "int \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "int \s-1EXPR\s0"
.Ip "int" 8
.IX Item "int"
Zwraca cz cakowit z \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite,
uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "ioctl \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1FUNKCJA\s0,\s-1SKALAR\s0" 8
.IX Item "ioctl \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1FUNCTION\s0,\s-1SCALAR\s0"
Implementuje funkcj \fIioctl\fR\|(2). Przypuszczalnie aby jej uywa,
bdziesz musia powiedzie
.Sp
.Vb 1
\&    require "ioctl.ph"; # przypuszczalnie w /usr/local/lib/perl/ioctl.ph
.Ve
Jeli \fIioctl.ph\fR nie istnieje, lub nie ma waciwych definicji, bdziesz
musia uy swojej wasnej, opartej na nagwkach C, takich jak
\fI<sys/ioctl.h>\fR. 
(Istnieje skrypt perla o nazwie \fBh2ph\fR(1), ktra pomaga w konwersji,
lecz jest to nietrywialna sprawa.) \s-1SKALAR\s0 jest wartoci zapisywan,
lub odczytywan, zalenie od \s-1FUNKCJI\s0\*(--wskanik do wartoci
acuchowej \s-1SKALARA\s0 bdzie przekazany jako trzeci argument waciwego
wywoania ioctl. (Jeli \s-1SKALAR\s0 nie ma wartoci acuchowej, lecz ma
numeryczn, to zostanie przekazana ta warto zamiast wskanika do
acucha.  Aby zapewni, e bdzie to prawdziwe, przed uyciem dodaj do 
skalara 0). Do manipulowania na wartociach struktur, uywanych przez
\fIioctl()\fR przydatne s funkcje \fIpack()\fR i \fIunpack()\fR.
Nastpujcy przykad ustawia znak kasowania na \s-1DEL\s0.
.Sp
.Vb 11
\&    require 'ioctl.ph';
\&    $getp = &TIOCGETP;
\&    die "NO TIOCGETP" if $@ || !$getp;
\&    $sgttyb_t = "ccccs";                # 4 znaki i short
\&    if (ioctl(STDIN,$getp,$sgttyb)) {
\&        @ary = unpack($sgttyb_t,$sgttyb);
\&        $ary[2] = 127;
\&        $sgttyb = pack($sgttyb_t,@ary);
\&        ioctl(STDIN,&TIOCSETP,$sgttyb)
\&            || die "Nie mog wykona ioctl: $!";
\&    }
.Ve
Warto zwracana ioctl (i fcntl) jest nastpujca:
.Sp
.Vb 4
\&        gdy OS zwraca:          to Perl zwraca:
\&            -1               warto niezdefiniowan
\&             0                acuch "0 but true"
\&         co innego                 to samo
.Ve
Tak wic, mimo e perl zwraca po sukcesie \s-1TRUE\s0, a w wypadku 
niepowodzenia \s-1FALSE\s0, moesz atwo okreli rzeczywist warto
zwrcon przez system operacyjny:
.Sp
.Vb 2
\&    ($retval = ioctl(...)) || ($retval = -1);
\&    printf "System zwrci %d\en", $retval;
.Ve
.Ip "join \s-1WYRA\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "join \s-1EXPR\s0,\s-1LIST\s0"
czy osobne acuchy \s-1LISTY\s0 w pojedynczy acuch, w ktrym pola s
rozdzielone wartociami \s-1WYRA\s0. Zwraca ten acuch.
Przykad:
.Sp
.Vb 1
\&    $_ = join(':', $login,$passwd,$uid,$gid,$gcos,$home,$shell);
.Ve
Zobacz te opis \f(CWsplit\fR.
.Ip "keys \s-1HASH\s0" 8
.IX Item "keys \s-1HASH\s0"
Zwraca normalna tablic, skadajc si z wszystkich kluczy nazwanej tablicy
asocjacyjnej. (W kontekcie skalarnym, zwraca liczb kluczy.) Klucze s
zwracane w do losowej kolejnoci, lecz w tej samej, w ktrej swoje
wartoci produkuj funkcje \fIvalues()\fR i \fIeach()\fR (o ile tablica
asocjacyjna nie bya [w midzyczasie] zmieniana).
W efekcie ubocznym, funkcja resetuje iterator tablicy.
.Sp
A oto jeszcze inny sposb na wydrukowanie rodowiska:
.Sp
.Vb 5
\&    @keys = keys %ENV;
\&    @values = values %ENV;
\&    while ($#keys >= 0) {
\&        print pop(@keys), '=', pop(@values), "\en";
\&    }
.Ve
a co, jeli by je posortowa wedug klucza:
.Sp
.Vb 3
\&    foreach $key (sort(keys %ENV)) {
\&        print $key, '=', $ENV{$key}, "\en";
\&    }
.Ve
Aby posortowa tablic wedug wartoci, bdziesz musia uy funkcji
\f(CWsort\fR. Oto numeryczne posortowanie tablicy asocjacyjnej wedug jej
wartoci:
.Sp
.Vb 3
\&    foreach $key (sort { $hash{$b} <=> $hash{$a} } keys %hash)) {
\&        printf "%4d %s\en", $hash{$key}, $key;
\&    }
.Ve
Jako lwarto, \f(CWkeys\fR umoliwia zwikszanie liczby komrek
asocjacyjnych, zaalokowanych dla danej tablicy asocjacyjnej. Moesz zyska
na efektywnoci, jeli tablica ma by dua. (Jest to podobne do
pre-rozszerzania tablicy przez przeznaczanie $#array wikszego numeru.)
Jeli powiesz
.Sp
.Vb 1
\&    keys %hash = 200;
.Ve
to \f(CW%hash\fR bdzie  mia co najmniej 200 zaalokowanych komrek. Komrki
te bd utrzymywane nawet, jeli zrobisz \f(CW%hash = ()\fR. Jeli chcesz
zwolni zasb wewntrz zakresu, uyj \f(CWundef %hash\fR.
Korzystajc z powyszej waciwoci, zawsze mona zmniejszy liczb 
zaalokowanych komrek.
.Ip "kill \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "kill \s-1LIST\s0"
Wysya sygna do listy procesw. Pierwszy element listy musi by nazw
sygnau. Zwraca liczb procesw, do ktrych udao si przesa sygna.
.Sp
.Vb 2
\&    $cnt = kill 1, $child1, $child2;
\&    kill 9, @goners;
.Ve
W przeciwiestwie do zachowania w powoce, w perlu jeli \fI-1SYGNA\s0\fR
jest ujemny, to killuje grupy procesw, zamiast procesw. (W Systemie V,
ujemny numer \fI\s-1PROCESU\s0\fR odnosi si te do grup procesw, lecz nie
jest to przenone.) Oznacza to, e zazwyczaj chcesz przekazywa sygnay
dodatnie. Moesz te uywa nazw sygnaw w cudzysowach. Zobacz jeszcze sekcj
\fISignals\fR w podrczniku \fIperlipc\fR(1).
.Ip "last \s-1ETYKIETA\s0" 8
.IX Item "last \s-1LABEL\s0"
.Ip "last" 8
.IX Item "last"
Komenda \f(CWlast\fR jest podobna do instrukcji \f(CWbreak\fR z C (uywanej
w ptlach); przerywa natychmiastowo ptl. Jeli pominity jest parametr
\s-1ETYKIETY\s0, to komenda odnosi si do najbardziej wewntrznej ptli
zamykajcej. Potencjalna instrukcja bloku \f(CWcontinue\fR nie jest
wykonywana:
.Sp
.Vb 4
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        last LINE if /^$/;      # zakocz po skoczeniu z nagwkiem
\&        ...
\&    }
.Ve
.Ip "lc \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "lc \s-1EXPR\s0"
.Ip "lc" 8
.IX Item "lc"
Zwraca \s-1WYRA\s0 w maych literach. Jest to wewntrzna funkcja,
implementujca escape \eL w acuchach ujtych w cudzysowy. Jeli wczone
jest \f(CWuse locale\fR, to szanuje biece locale \s-1LC_CTYPE\s0.
Zobacz stron podrcznika \fIperllocale\fR(1).
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "lcfirst \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "lcfirst \s-1EXPR\s0"
.Ip "lcfirst" 8
.IX Item "lcfirst"
Zwraca warto \s-1WYRA\s0, w ktrym pierwszy znak jest zastpiony ma
liter. Jest to funkcja wewntrzna, implementujca escape \el w acuchach
ujtych w podwjne cudzysowy. Jeli wczone jest \f(CWuse locale\fR, to
szanuje biece locale \s-1LC_CTYPE\s0. Zobacz stron podrcznika
\fIperllocale\fR(1).
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "length \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "length \s-1EXPR\s0"
.Ip "length" 8
.IX Item "length"
Zwraca dugo w znakach wartoci \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 jest
pominite, zwracana jest dugo \f(CW$_\fR.
.Ip "link \s-1STARYPLIK\s0,\s-1NOWYPLIK\s0" 8
.IX Item "link \s-1OLDFILE\s0,\s-1NEWFILE\s0"
Tworzy now nazw pliku, dowizan do starej nazwy pliku. Po sukcesie zwraca
1, a w przeciwnym wypadku 0.
.Ip "listen \s-1GNIAZDO\s0,\s-1ROZMIARKOLEJKI\s0" 8
.IX Item "listen \s-1SOCKET\s0,\s-1QUEUESIZE\s0"
Robi to samo, co wywoanie systemowe listen(2). Zwraca \s-1TRUE\s0 po
sukcesie, a w przeciwnym wypadku \s-1FALSE\s0. Zobacz przykad w sekcji 
\fISockets: Client/Server Communication\fR w podrczniku \fIperlipc\fR(1).
.Ip "local \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "local \s-1EXPR\s0"
Local modyfikuje wymienione zmienne tak, e s lokalne w otaczajcym je
bloku, podprocedurze, \f(CWeval{}\fR, lub \f(CWdo\fR. Jeli wymieniona jest
wicej ni jedna warto, to lista musi by umieszczona w nawiasach. Zobacz
sekcj \fITemporary Values via local()\fR w podrczniku \fIperlsub\fR(1).
.Sp
Zamiast \fIlocal()\fR, czsto raczej wolaby uy \fImy()\fR, gdy to
pierwsze tak naprawd nie jest tym czym si wikszoci ludzi wydaje. 
Odsyam do sekcji \fIPrivate Variables via my()\fR w podrczniku
\fIperlsub\fR(1).
.Ip "localtime \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "localtime \s-1EXPR\s0"
Konwertuje czas, zwrcony przez funkcj time na 9-elementow tablic, ktrej
czas jest zanalizowany dla lokalnej strefy czasowej. Zazwyczaj jest to
uywane nastpujco:
.Sp
.Vb 3
\&    #  0    1    2     3     4    5     6     7     8
\&    ($sec,$min,$hour,$mday,$mon,$year,$wday,$yday,$isdst) =
\&                                                localtime(time);
.Ve
Wszystkie elementy tablicy s numeryczne i pochodz wprost ze struktury tm.
W rzeczywistoci znaczy to, e \f(CW$mon\fR ma zasig 0..11, a \f(CW$wday\fR
0..6, gdzie 0 oznacza niedziel. Poza tym, \f(CW$year\fR jest liczb lat ot
1900 roku, tj. rok 123 oznacza 2023.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 zostanie pominite, to uywany jest czas biecy
(\f(CWlocaltime(time)\fR).
.Sp
W kontekcie skalarnym, zwraca warto \fIctime\fR\|(3):
.Sp
.Vb 1
\&    $now_string = localtime;  # np., "Thu Oct 13 04:54:34 1994"
.Ve
Zobacz te modu Time::Local i funkcje  \fIstrftime\fR\|(3) i
\fImktime\fR\|(3), dostpne przez modu \s-1POSIX\s0.
.Ip "log \s-0WYRA\s0" 8
.IX Item "log \s-1EXPR\s0"
.Ip "log" 8
.IX Item "log"
Zwraca logarytm (podstawa \fIe\fR) z \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 jest
pominite, zwraca warto dla \f(CW$_\fR.
.Ip "lstat \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "lstat \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "lstat \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "lstat \s-1EXPR\s0"
.Ip "lstat" 8
.IX Item "lstat"
Robi to samo, co funkcja \fIstat()\fR, lecz zamiast plikw, na ktre
wskazuj dowizania symboliczne, testuje same dowizania. Jeli twj system
nie obsuguje dowiza symbolicznych, dokonywany jest zwyky \fIstat()\fR.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "m//" 8
.IX Item "m//"
Operator porwnania. Zobacz stron \fIperlop\fR(1).
.Ip "map \s-1BLOK\s0 \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "map \s-1BLOCK\s0 \s-1LIST\s0"
.Ip "map \s-1WYRA\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "map \s-1EXPR\s0,\s-1LIST\s0"
Analizuje \s-1BLOK\s0 lub \s-1WYRA\s0 dla kadego elementu \s-1LISTY\s0
(ustawiajc lokalnie \f(CW$_\fR na kady element) i zwraca warto listow,
zoon z wynikw kadego analizowania. \s-1BLOK\s0 lub \s-1WYRA\s0 jest
analizowany w kontekcie listowym, wic kady element \s-1LISTY\s0 moe da
zero, jeden, lub wicej elementw w wartoci zwracanej.
.Sp
.Vb 1
\&    @chars = map(chr, @nums);
.Ve
tumaczy list liczb na odpowiadajce im znaki. A
.Sp
.Vb 1
\&    %hash = map { getkey($_) => $_ } @array;
.Ve
jest tylko miesznym sposobem zapisania
.Sp
.Vb 4
\&    %hash = ();
\&    foreach $_ (@array) {
\&        $hash{getkey($_)} = $_;
\&    }
.Ve
.Ip "mkdir \s-1NAZWAPLIKU\s0,\s-1PRAWA\s0" 8
.IX Item "mkdir \s-1FILENAME\s0,\s-1MODE\s0"
Tworzy katalog, podany jako \s-1NAZWAPLIKU\s0, ktrego prawa s okrelone
przez \s-1PRAWA\s0 (zmodyfikowane przez umask). Jeli operacja zakoczy si
sukcesem, zwraca 1, w przeciwnym wypadku zwraca 0 i ustawia \f(CW$!\fR
(errno).
.Ip "msgctl \s-1ID\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0" 8
.IX Item "msgctl \s-1ID\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0"
Woa funkcj IPC \fImsgctl\fR\|(2) z Systemu V. Jeli \s-1CMd\s0 jest
&\s-1IPC_STAT\s0, to \s-1ARG\s0 musi by zmienn, ktra bdzie przechowywa
zwrcon struktur msquid_ds. Warto zwracana tej funkcji jest podobna do
ioctl: dla bdu warto niezdefiniowana, \*(L"0 but true\*(R" dla zera,
oraz rzeczywista warto zwracana dla innych wypadkw.
.Ip "msgget \s-1KLUCZ\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "msgget \s-1KEY\s0,\s-1FLAGS\s0"
Woa funkcj IPC \fImsgget\fR\|(2) z Systemu V. Zwraca identyfikator kolejki
komunikatw, lub warto niezdefiniowan (w wypadku bdu).
.Ip "msgsnd \s-1ID\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "msgsnd \s-1ID\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGS\s0"
Woa funkcj IPC \fImsgsnd\fR\|(2) z Systemu V, ktra przesya komunikat
\s-1MSG\s0 do kolejki komunikatw \s-1ID\s0. \s-1MSG\s0 musi zaczyna si
wartoci long int, okrelajc typ, ktr mona utworzy z pomoc 
\f(CWpack("l",$typ)\fR.
Zwraca \s-1TRUE\s0 po sukcesie i \s-1FALSE\s0 w wypadku bdu.
.Ip "msgrcv \s-1ID\s0,\s-1VAR\s0,\s-1ROZMIAR\s0,\s-1TYP\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "msgrcv \s-1ID\s0,\s-1VAR\s0,\s-1SIZE\s0,\s-1TYPE\s0,\s-1FLAGS\s0"
Woa funkcj IPC \fImsgrcv\fR(2) z Systemu V. Funkcja odbiera komunikat z
kolejki komunikatw \s-1ID\s0 i zapisuje go do zmiennej \s-1VAR\s0.
Maksymalna odbierana wiadomo ma wielko \s-1ROZMIAR\s0. Zauwa, e gdy 
wiadomo jest odbierana, to jej typ bdzie pierwsz rzecz, ldujc w 
\s-1VAR\s0, a maksymalna dugo \s-1VAR\s0 to \s-1ROZMIAR\s0 plus rozmiar
typu komunikatu. Zwraca \s-1TRUE\s0 po sukcesie, a \s-1FALSE\s0 w wypadku
bdu. [przyp.tum.: pole TYPE generalnie w IPC oznacza typ, zdefiniowany w
pierwszych 4 bajtach komunikatu]
.Ip "my \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "my \s-1EXPR\s0"
Instrukcja \*(L"my\*(R" deklaruje wymienione zmienne jako lokalne dla
zamknitego bloku, podprocedury, \f(CWeval\fR lub pliku potraktowanego
instrukcjami \f(CWdo/require/use\fR.
Jeli wymieniono wicej ni jedn warto, lista musi by ujta w nawiasy.
Zobacz jeszcze sekcj \fIPrivate Variables via my()\fR w podrczniku
\fIperlsub\fR(1).
.Ip "next \s-1ETYKIETA\s0" 8
.IX Item "next \s-1LABEL\s0"
.Ip "next" 8
.IX Item "next"
Komenda \f(CWnext\fR jest podobna do instrukcji \f(CWcontinue\fR w C;
rozpoczyna kolejn iteracj ptli:
.Sp
.Vb 4
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        next LINE if /^#/;      # pozbd si komentarzy
\&        ...
\&    }
.Ve
Zauwa, e jeli powyej by blok \f(CWcontinue\fR, to zostaby on wykonany
nawet na usunitych liniach. Jeli argument \s-1ETYKIETY\s0 jest pominity,
komenda odnosi si do najbardziej wewntrznej otaczajcej ptli.
.Ip "no Module \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "no Module \s-1LIST\s0"
Zobacz funkcj \*(L"use\*(R", gdzie \*(L"no\*(R" jest przeciwiestwem.
.Ip "oct \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "oct \s-1EXPR\s0"
.Ip "oct" 8
.IX Item "oct"
Interpretuje \s-1WYRA\s0 jako acuch semkowy i zwraca odpowiadajc
warto. (Jeli \s-1WYRA\s0 zaczyna si od 0x, jest interpretowane jako
acuch szesnastkowy.) Nastpujcy kod obsuguje liczby dziesitne, semkowe
i szesnastkowe w standardowej notacji perla lub C:
.Sp
.Vb 1
\&    $val = oct($val) if $val =~ /^0/;
.Ve
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywa \f(CW$_\fR. Funkcja ta jest czsto
uywana gdy acuch w rodzaju \*(L"644\*(R" musi by np. przekonwertowany na
prawa pliku. (Chocia perl automatycznie konwertuje acuchy na liczby,
zgodnie z potrzebami, to automatyczna konwersja zakada podstaw 10.)
.Ip "open \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "open \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1EXPR\s0"
.Ip "open \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "open \s-1FILEHANDLE\s0"
Otwiera plik, ktrego nazwa jest przekazywana \s-1WYRA\s0, a nastpnie
wie go z \s-1UCHWYTEMPLIKU\s0. Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest wyraeniem,
to jego warto jest uywana jako nazwa rzeczywistego uchwytu pliku.
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, to przyjmuje si, e zmienna skalarna o 
tej samej nazwie co \s-1UCHWYTPLIKU\s0 zawiera nazw pliku.
(Zauwa, e zmienne leksykalne\*(--te, deklarowane z pomoc \f(CWmy\fR--nie
bd w ten sposb dziaay.)
.Sp
Jeli nazwa pliku rozpoczyna si od \*(L'<\*(R' lub od niczego, plik jest
otwierany dla wejcia (odczytu). Jeli nazwa pliku rozpoczyna si
\*(L'>\*(R', plik jest kasowany i otwierany dla zapisu. Jeli nazwa pliku
rozpoczyna si od \*(L'>>\*(R', plik jest otwierany dla dopisywania.
Jeli przed \*(L'>\*(R' lub \*(L'<\*(R' postawisz \*(L'+\*(R', oznacza to,
e chcesz zarwno czyta, jak i zapisywa do pliku. Tryb \*(L'+<\*(R' 
jest zazwyczaj preferowany dla poprawek odczytu/zapisu\*(--tryb \*(L'+>\*(R' 
najpierw pobiby plik. Przedrostek i nazwa pliku mog by
oddzielone spacjami. Wszystkie te przedrostki odpowiadaj trybom otwarcia
funkcji \fIfopen\fR\|(3).
.Sp
Jeli nazwa pliku rozpoczyna si od \*(L"|\*(R", to plik jest rozumiany jako
komenda, do ktrej potokiem przesyane jest wyjcie. Odwrotnie, jeli nazwa
pliku koczy si tym symbolem, to nazwa pliku jest interpretowana jako
komenda, ktrej wyjcie jest przesyane potokiem na nasze wejcie (Zobacz
sekcj \fIUsing open() for \s-1IPC\s0\fR w podrczniku \fIperlipc\fR(1)).
(Moesz nie mie czystego \fIopen()\fR, powodujcego, e komenda jest zarwno
potokiem wejciowym, jak i wyjciowym. S jednak na to rady, zobacz stron
podrcznika \fI\s-1IPC::\s0Open2\fR, \fI\s-1IPC::\s0Open3\fR, 
oraz sekcj \fIBidirectional Communication\fR w podrczniku
\fIperlipc\fR(1).)
.Sp
Otwieranie \*(L'\-\*(R' otwiera strumie \s-1STDIN\s0, a
otwieranie \*(L'>\-\*(R' otwiera \s-1STDOUT\s0.  
Open po sukcesie zwraca zero, a w przeciwnym wypadku warto niezdefiniowan.
Jeli open otworzy potok, warto zwracana jest identyfikatorem podprocesu
(pid).
.Sp
Jeli masz na tyle pecha, e pracujesz z perlem na systemie, ktry odrnia
pliki tekstowe i binarne (nowoczesne systemy ich nie rozrniaj), to
powiniene poczyta o funkcji \f(CWbinmode\fR, opisanej gdzie w tym
dokumencie. Systemy, wymagajce binmode rozpoznaje si po ich formacie
pliku tekstowego. Systemy takie, jak Unix i Plan9, ktre oddzielaj linie
pojedynczym znakiem i ktre koduj go w C jako
\f(CW\*(C`"\en"\*(C'\fR, nie potrzebuj \f(CWbinmode\fR.  Reszta tak.
.Sp
Przykady:
.Sp
.Vb 3
\&    $ARTICLE = 100;
\&    open ARTICLE or die "Nie mog znale artykuu $ARTICLE: $!\en";
\&    while (<ARTICLE>) {...
.Ve
.Vb 1
\&    open(LOG, '>>/usr/spool/news/twitlog'); # (log jest zarezerwowany)
.Ve
.Vb 1
\&    open(DBASE, '+<dbase.mine');            # otwrz dla odnowienia
.Ve
.Vb 1
\&    open(ARTICLE, "caesar <$article |");    # dekoduj artyku
.Ve
.Vb 1
\&    open(EXTRACT, "|sort >/tmp/Tmp$$");     # $$ jest pidem naszego procesu
.Ve
.Vb 1
\&    # przetwrz list argumentw plikw, wraz z wszelkimi zacznikami
.Ve
.Vb 3
\&    foreach $file (@ARGV) {
\&        process($file, 'fh00');
\&    }
.Ve
.Vb 7
\&    sub process {
\&        local($filename, $input) = @_;
\&        $input++;               # jest to inkrementacja acuchowa
\&        unless (open($input, $filename)) {
\&            print STDERR "Nie mog otworzy $filename: $!\en";
\&            return;
\&        }
.Ve
.Vb 8
\&        while (<$input>) {              # note use of indirection
\&            if (/^#include "(.*)"/) {
\&                process($1, $input);
\&                next;
\&            }
\&            ...         # cokolwiek
\&        }
\&    }
.Ve
Moesz rwnie, zgodnie z tradycj powoki Bourne, poda \s-1WYRA\s0,
zaczynajcy si od \*(L">&\*(R", co oznacza, e reszta acucha jest
interpretowana jako nazwa uchwytu pliku (lub numerycznego deskryptora
pliku), ktry naley zduplikowa i otworzy. & mona uy po >, >>, <, +>, 
+>>, i +<.  Tryb, ktry podasz, powinien odpowiada trybowi oryginalnego
uchwytu pliku. (Duplikowanie uchwytw pliku nie pobiera na konto adnych
istniejcych zawartoci buforw stdio.)
Oto skrypt, ktry zachowuje, przekierowuje i odwiea \s-1STDOUT\s0 i
\s-1STDERR\s0:
.Sp
.Vb 3
\&    #!/usr/bin/perl
\&    open(SAVEOUT, ">&STDOUT");
\&    open(SAVEERR, ">&STDERR");
.Ve
.Vb 2
\&    open(STDOUT, ">foo.out") || die "Nie mog przekierowa stdout";
\&    open(STDERR, ">&STDOUT") || die "Nie mog zduplikowa stdout";
.Ve
.Vb 2
\&    select(STDERR); $| = 1;     # zrb niebuforowane
\&    select(STDOUT); $| = 1;     # j/w
.Ve
.Vb 2
\&    print STDOUT "stdout 1\en";  # dziaa to te dla
\&    print STDERR "stderr 1\en";  # podprocesw
.Ve
.Vb 2
\&    close(STDOUT);
\&    close(STDERR);
.Ve
.Vb 2
\&    open(STDOUT, ">&SAVEOUT");
\&    open(STDERR, ">&SAVEERR");
.Ve
.Vb 2
\&    print STDOUT "stdout 2\en";
\&    print STDERR "stderr 2\en";
.Ve
Moesz poda \*(L"<&=N\*(R", gdzie N jest liczb. Perl wtedy dokona operacji
rwnowanej \fIfdopen(3)\fR z C. Na przykad:
.Sp
.Vb 1
\&    open(FILEHANDLE, "<&=$fd")
.Ve
Jeli otwierasz potok do komendy \*(L"\-\*(R", np. albo \*(L"|\-\*(R" 
albo \*(L"\-|\*(R", to dokonywany jest niejawny fork, a zwrcona warto
open jest wewntrz procesu rodzicielskiego pidem potomka, a w wtku potomka
zerem. (Aby okreli, czy open by pomylny, uyj \f(CWdefined($pid)\fR.)
Uchwyt pliku u rodzica zachowuje si normalnie, lecz i/o dla tego uchwytu
jest przesyane przez potok \s-1STDOUT/STDIN\s0 procesu potomnego.
W procesie potomny uchwyt nie jest otwierany\*(--i/o jest z/do nowego
\s-1STDOUT\s0 lub \s-1STDIN\s0. Zazwyczaj jest to uywane jak normalny
potokowy open, lecz daje lepsz kontrol nad wywoywaniem komendy potoku,
np. gdy pracujesz w suid i nie chcesz by zmuszonym do skanowania komend
powoki w poszukiwaniu metaznakw. 
Nastpujce pary s mniej lub bardziej rwnowane:
.Sp
.Vb 2
\&    open(FOO, "|tr '[a-z]' '[A-Z]'");
\&    open(FOO, "|-") || exec 'tr', '[a-z]', '[A-Z]';
.Ve
.Vb 2
\&    open(FOO, "cat -n '$file'|");
\&    open(FOO, "-|") || exec 'cat', '-n', $file;
.Ve
Dla szczegw, zobacz sekcj \fISafe Pipe Opens\fR w podrczniku
\fIperlipc\fR(1).
.Sp
\s-1UWAGA\s0: Przy kadej operacji, dokonujcej forkowania, nieoprnione
bufory pozostaj takie w obydwu procesach, co znaczy, e lepiej ustawi
\f(CW$|\fR, aby zapobiec duplikowaniu wyjcia.
.Sp
Zamykanie potokowego uchwytu pliku powoduje, e proces rodzicielski czeka,
a dziecko zakoczy i zwraca warto statusu w \f(CW$?\fR.
.Sp
Jeli uywasz konstruktora z pakietu \s-1IO::\s0Handle (lub z jego podklas,
takich jak \s-1IO::\s0File czy \s-1IO::\s0Socket), moesz generowa
anonimowe uchwyty plikw, ktre maj zakres dowolnych zmiennych, ktre
utrzymuj do nich referencje. Zamykaj si one automatycznie po wyjciu z
zakresu:
.Sp
.Vb 12
\&    use IO::File;
\&    ...
\&    sub read_myfile_munged {
\&        my $ALL = shift;
\&        my $handle = new IO::File;
\&        open($handle, "myfile") or die "myfile: $!";
\&        $first = <$handle>
\&            or return ();     # Automatyczne zamknicie tutaj.
\&        mung $first or die "mung failed";       # Lub tutaj.
\&        return $first, <$handle> if $ALL;       # Lub tutaj.
\&        $first;                                 # Lub tutaj.
\&    }
.Ve
Nazwa pliku, ktra jest przekazana open, przechodzi operacj usuwania
prowadzcych i koczcych biaych spacji. Aby otworzy plik, posiadajcy te
dziwne znaki, trzeba je chroni:
.Sp
.Vb 2
\&    $file =~ s#^(\es)#./$1#;
\&    open(FOO, "< $file\e0");
.Ve
Jeli chcesz uy prawdziwego, znanego z C \fIopen()\fR (zobacz stron
\fIopen(2)\fR), to powiniene uy funkcji \fIsysopen()\fR. Jest to inny
sposb chronienia nazw plikw przed interpretacj. Np:
.Sp
.Vb 7
\&    use IO::Handle;
\&    sysopen(HANDLE, $path, O_RDWR|O_CREAT|O_EXCL, 0700)
\&        or die "sysopen $path: $!";
\&    HANDLE->autoflush(1);
\&    HANDLE->print("stuff $$\en");
\&    seek(HANDLE, 0, 0);
\&    print "Plik zawiera: ", <HANDLE>;
.Ve
Dla dalszych detali o miksowaniu odczytywania i zapisywania, obejrzyj opis
\f(CWseek()\fR, znajdujcy si gdzie indziej w tym dokumencie.
.Ip "opendir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0,\s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "opendir \s-1DIRHANDLE\s0,\s-1EXPR\s0"
Otwiera katalog o nazwie \s-1WYRA\s0. Otwarty uchwyt mona przetwarza
funkcjami \fIreaddir()\fR, \fItelldir()\fR,
\fIseekdir()\fR, \fIrewinddir()\fR, i \fIclosedir()\fR.  
Po sukcesie zwraca \s-1TRUE\s0. Uchwyty katalogw maj swoj wasn
przestrze nazw. Jest ona oddzielna od uchwytw plikw.
.Ip "ord \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "ord \s-1EXPR\s0"
.Ip "ord" 8
.IX Item "ord"
Zwraca numeryczn warto ascii pierwszego znaku \s-1WYRA\s0. Jeli
\s-1WYRA\s0 zostao pominite, uywane jest \f(CW$_\fR. Dla operacji
odwrotnej, zobacz opis \f(CWchr\fR, znajdujcy si gdzie w tym dokumencie.
.Ip "pack \s-1WZORZEC\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "pack \s-1TEMPLATE\s0,\s-1LIST\s0"
Pobiera tablic lub list wartoci i pakuje j w struktur binarn,
zwracajc acuch, zawierajcy t struktur. \s-1WZORZEC\s0 jest sekwencj
znakw, ktre pokazuj kolejno i typy wartoci. S one nastpujce:
.Sp
.Vb 6
\&    A   acuch ascii, dopeniany spacjami.
\&    a   acuch ascii, dopeniany przez null.
\&    b   acuch bitowy (wznoszca kolejno bitw, jak w vec()).
\&    B   acuch bitowy (malejca kolejno bitw).
\&    h   acuch szesnastkowy (najpierw niski nibble).
\&    H   acuch szesnastkowy (najpierw wysoki nibble).
.Ve
.Vb 2
\&    c   Warto char ze znakiem.
\&    C   Warto char bez znaku.
.Ve
.Vb 4
\&    s   Warto short.
\&    S   Warto short bez znaku.
\&          (Ten 'short' jest _dokadnie_ 16 bitowy, co moe si rni od
\&	     tego, co lokalny kompilator C nazywa jako 'short'.)
.Ve
.Vb 5
\&    i   Warto int ze znakiem.
\&    I   Warto int bez znaku.
\&          (Ten 'int' jest przynajmniej 32 bitowy. Dokadny rozmiar zaley
\&           od tego, co lokalny kompilator C uwaa za 'int' i moe by nawet
\&           wiksze ni 'long', opisywany dalej.)
.Ve
.Vb 4
\&    l   Warto long ze znakiem.
\&    L   Warto long bez znaku.
\&          (Ta warto 'long' jest _dokadnie_ 32 bitowa, co moe si
\&           rni od tego, co lokalny kompilator C uwaa za 'long'.)
.Ve
.Vb 6
\&    n   Short w porzdku sieciowym (big-endian).
\&    N   Long w porzdku sieciowym (big-endian).
\&    v   Short w porzdku "VAX" (little-endian).
\&    V   Long w porzdku "VAX" (little-endian).
\&          (Te 'short' i 'long' s _dokadnie_ 16 i
\&           32 bitowe (odpowiednio).)
.Ve
.Vb 2
\&    f   Float pojedynczej precyzji w formacie macierzystym.
\&    d   Float podwjnej precyzji w formacie macierzystym.
.Ve
.Vb 2
\&    p   Wskanik do acucha zakoczonego zerem.
\&    P   Wskanik do struktury (acuch o ustalonej dugoci).
.Ve
.Vb 1
\&    u   Uuencodowany acuch.
.Ve
.Vb 4
\&    w   Skompresowany integer BER. Jego bajty reprezentuj cakowity
\&        integer o podstawie 128, najpierw bardziej znaczce cyfry,
\&        z tak ma iloci cyfr, jak tylko si da. smy bit jest ustawiany
\&        na kadym bajcie, poza ostatnim.
.Ve
.Vb 3
\&    x   Bajt null.
\&    X   Wstecz o bajt (?) (Back up a byte).
\&    @   Wypenienie null do bezwzgldnej pozycji (?)
\&        (Null fill to absolute position).
.Ve
Po kadej literze moe opcjonalnie nastpowa liczba, ktra podaje licznik
powtrze. Dla wszystkich typw, poza \*(L"a\*(R", \*(L"A\*(R", \*(L"b\*(R", \*(L"B\*(R", \*(L"h\*(R", \*(L"H\*(R",
i \*(L"P\*(R", funkcja pack pore tyle samo wartoci z \s-1LISTY\s0.
Gwiazdka (*) dla licznika powtrze, oznacza uycie wszystkich elementw,
ktre pozostay. Typy \*(L"a\*(R" i \*(L"A\*(R" pobieraj tylko jedn
warto, lecz pakuj j jako acuch o podanej dugoci, wypeniajc j 
w razie potrzeby zerami, lub spacjami. (Podczas rozpakowywania, \*(L"A\*(R"
zdejmuje koczce spacje i zera, lecz \*(L"a\*(R" tego nie robi.)  
Podobnie, pola \*(L"b\*(R" i \*(L"B\*(R" pakuj acuchy, ktre s dugoci
tylu bitw. \*(L"h\*(R" i \*(L"H\*(R" pakuj acuchy, ktre s dugoci tylu
nibblw. \*(L"P\*(R" pakuje wskanik do struktury, ktrej rozmiar jest
wskazywany przez dugo. Liczby rzeczywiste (float, double) s tylko w
formacie macierzystym maszyny; z powodu wieloci formatw zmiennoprzecinkowych i
braku standardowej reprezentacji \*L"sieciowej\*(R", nie ma adnego sposobu
uniwersalnej wymiany. Oznacza to, e spakowane dane zmiennoprzecinkowe,
zapisane na jednej maszynie, mog nie by odczytywalne na innej \- nawet
jeli obydwie uywaj arytmetyki zmiennoprzecinkowej \s-1IEEE\s0 (gdy
endainowo pamici nie jest czci specyfikacji \s-1IEEE\s0). Zauwa, e
perl uywa wewntrznie dla wszystkich oblicze numerycznych reprezentacji
double i e konwersja z double na float, a potem z powrotem na double
powoduje utrat precyzji (np. \f(CWunpack("f", pack("f", $foo)\fR) 
nie bdzie w oglnym przypadku si rwna \f(CW$foo\fR).
.Sp
Przykady:
.Sp
.Vb 4
\&    $foo = pack("cccc",65,66,67,68);
\&    # foo to "ABCD"
\&    $foo = pack("c4",65,66,67,68);
\&    # to samo
.Ve
.Vb 2
\&    $foo = pack("ccxxcc",65,66,67,68);
\&    # foo to "AB\e0\e0CD"
.Ve
.Vb 3
\&    $foo = pack("s2",1,2);
\&    # "\e1\e0\e2\e0" na little-endian
\&    # "\e0\e1\e0\e2" na big-endian
.Ve
.Vb 2
\&    $foo = pack("a4","abcd","x","y","z");
\&    # "abcd"
.Ve
.Vb 2
\&    $foo = pack("aaaa","abcd","x","y","z");
\&    # "axyz"
.Ve
.Vb 2
\&    $foo = pack("a14","abcdefg");
\&    # "abcdefg\e0\e0\e0\e0\e0\e0\e0"
.Ve
.Vb 2
\&    $foo = pack("i9pl", gmtime);
\&    # rzeczywista struktura tm (przynajmniej na moim systemie)
.Ve
.Vb 3
\&    sub bintodec {
\&        unpack("N", pack("B32", substr("0" x 32 . shift, -32)));
\&    }
.Ve
Ten sam wzorzec moe by oglnie uywany te w funkcji unpack.
.Ip "package \s-1PRZESTRZENAZW\s0" 8
.IX Item "package \s-1NAMESPACE\s0"
Deklaruje jednostk kompilacji, przynalec do danej przestrzeni nazw.
Zakres deklaracji pakietu ley od deklaracji, do koca otaczajcego bloku
(tak samo, jak zakres operatora \fIlocal()\fR). Wszelkie dalsze
niekwalifikowane identyfikatory dynamiczne bd wewntrz tej przestrzeni
nazw. Instrukcja package dotyczy tylko zmiennych dynamicznych\*(--wczajc
w to te, ktrych uye lokalnie (\fIlocal()\fR),\*(--lecz \fInie\fR zmienne
leksykalne, utworzone przez \fImy()\fR. Zazwyczaj jest to pierwsza
deklaracja we wczanym przez \f(CWrequire\fR lub \fIuse\fR pliku.
Moesz przeczy si do pakietu w wicej ni jednym miejscu; ma to wpyw
jedynie na to, ktrej tablicy symboli uywa kompilator dla reszty bloku.
Do zmiennych i uchwytw plikw  z innych pakietw, moesz odnosi si,
poprzedzajc identyfikatory nazwami pakietw, za ktrymi nastpuj dwa
dwukropki: \f(CW$Pakiet::Zmienna\fR.  Jeli nazwa pakietu jest zerowa,
uywany jest pakiet \f(CWmain\fR. Tak wic \f(CW$::sail\fR jest rwnowane \f(CW$main::sail\fR.
.Sp
Zobacz sekcj \fIPackages\fR w podrczniku \fIperlmod\fR(1).
Zobacz te podrcznik \fIperlsub\fR(1), gdzie opisane s problemy zakresw.
.Ip "pipe \s-1UCHWYTODCZYTU\s0,\s-1UCHWYTZAPISU\s0" 8
.IX Item "pipe \s-1READHANDLE\s0,\s-1WRITEHANDLE\s0"
Otwiera par poczonych potokw, zupenie jak wywoanie systemowe
\fIpipe\fR(2). Zauwa, e jeli zestawiasz ptle potokowych procesw, to o
ile nie zachowasz ostronoci, moe pojawi si deadlock. Dodatkowo, zauwa,
e potoki perla uywaj buforowania stdio, wic moesz by zmuszonym ustawi
\f(CW$|\fR, aby oprni swj \s-1UCHWYTZAPISU\s0 po kadej z komend,
zalenie od aplikacji.
.Sp
Obejrzyj jeszcze stron \fI\s-1IPC::\s0Open2\fR, \fI\s-1IPC::\s0Open3\fR
oraz sekcj \fIBidirectional Communication\fR z podrcznika
\fIperlipc\fR(1). S tam przykady takich rzeczy.
.Ip "pop \s-1TABLICA\s0" 8
.IX Item "pop \s-1ARRAY\s0"
.Ip "pop" 8
.IX Item "pop"
Pobiera i zwraca ostatni warto tablicy, skracajc j o jeden. Ma podobne
dziaanie do
.Sp
.Vb 1
\&    $tmp = $ARRAY[$#ARRAY--];
.Ve
Jeli tablica nie ma elementw, zwracana jest warto niezdefiniowana.
Jeli parametr \s-1TABLICA\s0 zostanie pominity, to pobiera z tablicy
\f(CW@ARGV\fR w programie gwnym, oraz z \f(CW@_\fR w podprocedurach,
podobnie jak \fIshift()\fR.
.Ip "pos \s-1SKALAR\s0" 8
.IX Item "pos \s-1SCALAR\s0"
.Ip "pos" 8
.IX Item "pos"
Zwraca offset, gdzie dla zmiennej \s-1SKALAR\s0 zakoczyo si ostatnie 
przeszukiwanie \f(CWm//g\fR. (Jeli nie podano zmiennej, uywany jest $_).
Mona go modyfikowa w celu zmieniania offsetu. Modyfikacja ta wpynie
rwnie na zapewnienia zerowej szerokoci \f(CW\eG\fR w wyraeniach
regularnych. Zobacz podrczniki \fIperlref\fR(1) i \fIperlop\fR(1).
.Ip "print \s-1UCHWYTPLIKU\s0 \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "print \s-1FILEHANDLE\s0 \s-1LIST\s0"
.Ip "print \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "print \s-1LIST\s0"
.Ip "print" 8
.IX Item "print"
Drukuje oddzielon przecinkami list acuchw. Po sukcesie zwraca
\s-1TRUE\s0. \s-1UCHWYTPLIKU\s0 moe by nazw zmiennej skalarnej, w ktrym
wypadku zmienna ta przechowuje nazw lub referencj do uchwytu pliku,
wprowadzajc tak poziom niebezporednioci.
(\s-1UWAGA\s0: Jeli \s-1UCHYTPLIKU\s0 jest zmienn, a nastpny token jest
[term], to moe to by le zinterpretowane jako operator, chyba e wstawisz +,
lub ujmiesz argumenty w nawiasy.) Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest pominity,
drukowanie nastpuje na standardowe wyjcie (lub do ostatnio wybranego
kanau wyjciowego\*(--zobacz opis \f(CWselect\fR, znajdujcy si gdzie w tym dokumencie ).
Jeli pominito rwnie argument \s-1LISTY\s0, na STDOUT drukowane jest $_.
Aby ustawi kana wyjciowy na co innego ni
\s-1STDOUT\s0, uyj operacji select. Zauwa, e z uwagi na to, e print
pobiera \s-1LIST\s0, wszystko z \s-1LISTY\s0 jest analizowane w kontekcie
listowym, a  wszelka podprocedura, ktr wywoasz, bdzie miaa jedno, lub
wicej wyrae analizowanych w kontekcie listowym. Uwaaj te, by nie
wpisywa z sowem kluczowym print lewego nawiasu, chyba e chcesz by
odpowiadajcy prawy nawias koczy argumenty do drukowania\*(--wstaw +, lub
otocz wszystkie argumenty nawiasami.
.Sp
Zauwa, e jeli przechowujesz \s-1UCHWYTYPLIKW\s0 w tablicy, lub innym
wyraeniu, bdziesz musia uywa bloku, zwracajcego jego warto:
.Sp
.Vb 2
\&    print { $files[$i] } "stuff\en";
\&    print { $OK ? STDOUT : STDERR } "stuff\en";
.Ve
.Ip "printf \s-1UCHWYTPLIKU\s0 \s-1FORMAT\s0, \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "printf \s-1FILEHANDLE\s0 \s-1FORMAT\s0, \s-1LIST\s0"
.Ip "printf \s-1FORMAT\s0, \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "printf \s-1FORMAT\s0, \s-1LIST\s0"
Rwnowane \f(CWprint UCHWYTPLIKU sprintf(FORMAT, LISTA)\fR.  
Pierwszy argument list bdzie interpretowany jako format printf. 
Jeli wczone jest \f(CWuse locale\fR, to znak uywany dla kropki
dziesitnej jest zaleny od locala \s-1LC_NUMERIC\s0. Zobacz stron
podrcznika \fIperllocale\fR(1).
.Sp
Nie wpadnij w puapk uywania \fIprintf()\fR, gdy wystarczyby zwyky
\fIprint()\fR. Funkcja \fIprint()\fR jest efektywniejsza i mniej wraliwa na
bdy.
.Ip "prototype \s-1FUNKCJA\s0" 8
.IX Item "prototype \s-1FUNCTION\s0"
Zwraca w postaci acucha prototyp funkcji (lub \f(CWundef\fR, jeli funkcja
nie ma prototypu). \s-1FUNKCJA\s0 jest referencj lub nazw funkcji, ktrej
prototyp usiujemy uzyska.
.Ip "push \s-1TABLICA\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "push \s-1ARRAY\s0,\s-1LIST\s0"
Traktuje \s-1TABLIC\s0 jako stos i wrzuca na jej szczyt wartoci \s-1LISTY\s0.
Dugo \s-1TABLICY\s0 zwiksza si o dugo \s-1LISTY\s0. Ma takie samo
dziaanie jak
.Sp
.Vb 3
\&    for $value (LIST) {
\&        $ARRAY[++$#ARRAY] = $value;
\&    }
.Ve
lecz jest efektywniejsze. Zwraca now liczb elementw tablicy.
.Ip "q/\s-1ACUCH\s0/" 8
.IX Item "q/\s-1ACUCH\s0/"
.Ip "qq/\s-1ACUCH\s0/" 8
.IX Item "qq/\s-1ACUCH\s0/"
.Ip "qx/\s-1ACUCH\s0/" 8
.IX Item "qx/\s-1ACUCH\s0/"
.Ip "qw/\s-1ACUCH\s0/" 8
.IX Item "qw/\s-1ACUCH\s0/"
Uoglnione cudzysowy. Zobacz stron \fIperlop\fR(1).
.Ip "quotemeta \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "quotemeta \s-1EXPR\s0"
.Ip "quotemeta" 8
.IX Item "quotemeta"
Zwraca warto \s-1WYRA\s0 z poprzedzonymi odwrconymi ukonikami wszystkimi
nie-alfanumerycznymi znakami. (To znaczy, e wszystkie znaki, nie podpadajce
pod \f(CW/[A-Za-z_0-9]/\fR zostan poprzedzone odwrotnym ukonikiem, 
niezalenie od ustawie locale.)
Jest to wewntrzna funkcja, implementujca escape Q w acuchach z
podwjnych cudzysoww.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "rand \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "rand \s-1EXPR\s0"
.Ip "rand" 8
.IX Item "rand"
Zwraca losow liczb, wiksz lub rwn 0 i mniejsz od wartoci
\s-1WYRA\s0. (\s-1WYRA\s0 powinno by dodatnie.) Jeli \s-1WYRA\s0 jest
pominite, uywana jest warto 1. Automatycznie wywouje \fIsrand()\fR,
chyba e by on ju wywoany. Zobacz te opis \fIsrand()\fR.
.Sp
(Uwaga: Jeli twoja funkcja rand zwraca stale liczby, ktre s zbyt wielkie,
lub zbyt mae, to znaczy, e twoja wersja perla prawdopodobnie zostaa
skompilowana ze z liczb \s-1RANDBITS\s0.)
.Ip "read \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1OFFSET\s0" 8
.IX Item "read \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1OFFSET\s0"
.Ip "read \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "read \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LENGTH\s0"
Prbuje odczyta \s-1DUGO\s0 bajtw danych do zmiennej \s-1SKALAR\s0 z
pliku wskazywanego przez \s-1UCHWYTPLIKU\s0. Zwraca liczb odczytanych
bajtw, lub undef w wypadku bdu. \s-1SKALAR\s0 zostanie rozcignity, lub
skurczony do rzeczywistej dugoci odczytanych danych. Mona te poda
\s-1OFFSET\s0. Wtedy odczyt nastpi w innym miejscu ni pocztek acucha.
Wywoanie to jest w rzeczywistoci zaimplementowane w oparciu o wywoanie
fread(3) stdio. Aby uzyska prawdziwe wywoanie systemowe read(2), uyj
\fIsysread()\fR.
.Ip "readdir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0" 8
.IX Item "readdir \s-1DIRHANDLE\s0"
Zwraca nastpny wpis katalogu, otwartego przez \fIopendir()\fR. Jeli jest
uywane w kontekcie listowym, zwraca reszt wpisw w katalogu. Jeli nie ma
ju wicej wpisw, w kontekcie skalarnym zwracana jest warto
niezdefiniowana, a w kontekcie listowym list null.
.Sp
Jeli masz zamiar dokonywa testw plikowych na wartociach zwracanych przez
\fIreaddir()\fR, to lepiej poprzed te nazwy katalogiem. Powinno si tak
robi, gdy nie \fIreaddir()\fR nie przechodzi do swojego katalogu i
zaszo by testowanie nie tego pliku co trzeba.
.Sp
.Vb 3
\&    opendir(DIR, $some_dir) || die "Nie powid si opendir $some_dir: $!";
\&    @dots = grep { /^\e./ && -f "$some_dir/$_" } readdir(DIR);
\&    closedir DIR;
.Ve
.Ip "readlink \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "readlink \s-1EXPR\s0"
.Ip "readlink" 8
.IX Item "readlink"
Zwraca warto dowizania symbolicznego. Dziaa to, jeli dowizania
symboliczne s zaimplementowane [w systemie]. W przeciwnym wypadku powstaje
bd krytycznych. W wypadku bdu systemowego, zwracana jest warto
niezdefiniowana i ustawiane jest \f(CW$!\fR (errno). Jeli \s-1WYRA\s0
zostanie pominite, uywane jest \f(CW$_\fR.
.Ip "recv \s-1GNIAZDO\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "recv \s-1SOCKET\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LEN\s0,\s-1FLAGS\s0"
Odbiera komunikat na gniedzie. Prbuje odebra \s-1DUGO\s0 bajtw do
zmiennej \s-1SKALAR\s0. (\s-1GNIAZDO\s0 to uchwyt gniazda).
W rzeczywistoci funkcja wykonuje odpowiednik funkcji C \fIrecvfrom()\fR(2), 
wic zwraca adres nadawcy. W wypadku bdu, zwracana jest warto
niezdefiniowana. \s-1SKALAR\s0 bdzie rozcigany do dugoci rzeczywicie
odczytanych danych. Flagi s takie same jak w wywoaniu systemowym o tej
samej nazwie.
Zobacz jeszcze sekcj \fI\s-1UDP\s0: Message Passing\fR w podrczniku
\fIperlipc\fR(1). S tam przykady.
.Ip "redo \s-1ETYKIETA\s0" 8
.IX Item "redo \s-1LABEL\s0"
.Ip "redo" 8
.IX Item "redo"
Komenda \f(CWredo\fR restartuje blok ptli, nie analizujc przy tym warunku.
Blok \f(CWcontinue\fR (jeli taki istnieje) rwnie nie jest wykonywany.
Jeli pominita zostanie \s-1ETYKIETA\s0, komenda odnosi si do najbardziej
wewntrznej otaczajcej ptli. Komenda ta jest zazwyczaj wykorzystywana
przez programy, ktre chc si oszukiwa co do tego, co byo wanie
pobrane:
.Sp
.Vb 16
\&    # Uproszczony ogoacacz komentarzy Pascala
\&    # (uwaga: zakada brak { i } w acuchach)
\&    LINE: while (<STDIN>) {
\&        while (s|({.*}.*){.*}|$1 |) {}
\&        s|{.*}| |;
\&        if (s|{.*| |) {
\&            $front = $_;
\&            while (<STDIN>) {
\&                if (/}/) {      # Koniec komentarza?
\&                    s|^|$front{|;
\&                    redo LINE;
\&                }
\&            }
\&        }
\&        print;
\&    }
.Ve
.Ip "ref \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "ref \s-1EXPR\s0"
.Ip "ref" 8
.IX Item "ref"
Jeli warto \s-1WYRA\s0 jest referencj, zwracane jest \s-1TRUE\s0, a w
przeciwnym wypadku \s-1FALSE\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 zostanie pominite,
uyte zostanie \f(CW$_\fR. Zwracana warto zaley od typu, do ktrego
referencja jest referencj.
Wbudowane typy to:
.Sp
.Vb 6
\&    REF
\&    SCALAR
\&    ARRAY
\&    HASH
\&    CODE
\&    GLOB
.Ve
Jeli referencjowany obiekt zosta bogosawiony (\fIbless()\fR) do pakietu,
to zwracana jest nazwa pakietu. Moesz myle o \fIref()\fR jak o operatorze
\fItypeof()\fR.
.Sp
.Vb 6
\&    if (ref($r) eq "HASH") {
\&        print "r jest referencj do tablicy asocjacyjnej.\en";
\&    }
\&    if (!ref ($r) {
\&        print "r nie jest referencj.\en";
\&    }
.Ve
Zobacz te stron podrcznika \fIperlref\fR(1).
.Ip "rename \s-1STARANAZWA\s0,\s-1NOWANAZWA\s0" 8
.IX Item "rename \s-1OLDNAME\s0,\s-1NEWNAME\s0"
Zmienia nazw pliku. Po sukcesie zwraca 1, w przeciwnym wypadku 0. Nie
dziaa midzy granicami systemw plikw.
.Ip "require \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "require \s-1EXPR\s0"
.Ip "require" 8
.IX Item "require"
Zadaj pewnej waciwoci, podanej przez \s-1WYRA\s0, lub \f(CW$_\fR, jeli
go nie podano. Jeli \s-1WYRA\s0 jest numeryczne, to wymaga ono by bieca
wersja perla (\f(CW$]\fR lub \f(CW$PERL_VERSION\fR) bya wiksza lub rwna
\s-1WYRA\s0.
.Sp
W przeciwnym wypadku da wczenia pliku biblioteki (o ile nie jest on ju
wczony). Plik jest wczany z uyciem mechanizmu do-\s-1PLIK\s0, ktry w
zasadzie jest wariacj \fIeval()\fR. Semantyka jest podobna do nastpujcej
podprocedury:
.Sp
.Vb 19
\&    sub require {
\&        local($filename) = @_;
\&        return 1 if $INC{$filename};
\&        local($realfilename,$result);
\&        ITER: {
\&            foreach $prefix (@INC) {
\&                $realfilename = "$prefix/$filename";
\&                if (-f $realfilename) {
\&                    $result = do $realfilename;
\&                    last ITER;
\&                }
\&            }
\&            die "Nie mog znale $filename w \e@INC";
\&        }
\&        die $@ if $@;
\&        die "$filename nie zwrcio prawdziwej wartoci" unless $result;
\&        $INC{$filename} = $realfilename;
\&        $result;
\&    }
.Ve
Zauwa, e plik nie bdzie wczany pod t sam nazw dwukrotnie. Jako
ostatni instrukcj, plik musi zwraca \s-1TRUE\s0, wskazujc tak pomylne
wykonanie kodu inicjalizacji, wic zazwyczaj koczy si takie pliki \*(L"1;\*(R",
chyba e jeste pewien, e zwrci \s-1TRUE\s0 tak czy inaczej. Lepiej
jednak wstawi po prostu\*(L"\f(CW1;\fR\*(R", na wypadek np. dodania nowych
instrukcji.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest prostym sowem, require zakada rozszerzenie \*(L"\fI.pm\fR\*(R"
i samodzielnie zamienia \*(L"\fI::\fR\*(R" na \*(L"\fI/\fR\*(R",
uatwiajc adowanie moduw standardowych. Ta posta adowania moduw nie
ryzykuje zmieniania twojej przestrzeni nazw.
to make it easy to load standard modules.  This form of loading of
modules does not risk altering your namespace.
.Sp
Dla potniejszego narzdzia importu, obejrzyj opis \f(CWuse\fR, znajdujcy
si w tym dokumencie, oraz stron \fIperlmod\fR(1).
.Ip "reset \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "reset \s-1EXPR\s0"
.Ip "reset" 8
.IX Item "reset"
Oglnie, uywane w bloku \f(CWcontinue\fR na kocu ptli, w celu
wyczyszczenia zmiennych i resetowania przeszukiwa ??, tak by znw dziaay.
Wyraenie jest interpretowane jako lista pojedynczych znakw (dla podawania
zakresw, mona uywa mylnikw). Wszystkie zmienne i tablice,
rozpoczynajce si na jedn z tych liter, s resetowane do stanu
pierwotnego. Jeli wyraenie zostanie pominite, przeszukiwania
jednego-trafienia (?wzorzec?) s resetowane do ponownego trafienia.
Resetowanie tyczy si tylko obiektw biecego pakietu. Zwracane jest zawsze 1.
Przykady:
.Sp
.Vb 3
\&    reset 'X';          # resetuj wszystkie zmienne X
\&    reset 'a-z';        # resetuj zmienne maoliterowe
\&    reset;              # resetuj tylko przeszukiwania ??
.Ve
Resetowanie \*(L"A\-Z\*(R" nie jest zalecane, gdy odniesie si ono rwnie
do tablic \s-1ARGV\s0 i \s-1ENV\s0.  Resetowane s tylko zmienne
pakietu\*(--zmienne leksykalne s nietykane, lecz one i tak oczyszczaj si
na wyjciu z zakresu. Zobacz opis \f(CWmy\fR, znajdujcy si gdzie w tym
dokumencie.
.Ip "return \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "return \s-1EXPR\s0"
.Ip "return" 8
.IX Item "return"
Powraca z podprocedury, \fIeval()\fR, lub z do \s-1PLIK\s0, z wartoci
podan przez \s-1WYRA\s0. Analiza \s-1WYRA\s0 moe zachodzi w kontekcie
listowym, skalarnym, lub pustym (void). Zaley to od sposobu uycia wartoci
zwracanej, a kontekst moe si zmienia od jednego wywoania do drugiego
(zobacz \fIwantarray()\fR). Jeli \s-1WYRA\s0 nie jest podane, w kontekcie
skalarnym zwracana jest warto niezdefiniowana, w listowym pusta lista, a w
pustym (void) nic.
.Sp
(Zauwa, e przy braku return, podprocedura, eval, lub do \s-1PLIK\s0
zakocz automatycznie z wartoci ostatniego wykonanego wyraenia.)
.Ip "reverse \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "reverse \s-1LIST\s0"
W kontekcie listowym, zwraca warto listow, skadajc si z elementw
\s-1LISTY\s0, uoonych w przeciwnym porzdku. W kontekcie skalarnym,
elementy listy s czone w acuch i zwracane w odwrconym porzdku.
.Sp
.Vb 1
\&    print reverse <>;           # line tac, last line first
.Ve
.Vb 2
\&    undef $/;                   # for efficiency of <>
\&    print scalar reverse <>;    # byte tac, last line tsrif
.Ve
Operator ten jest te przydatny do inwersji tablicy asocjacyjnej, cho s tu
pewne zastrzeenia. Jeli warto jest w oryginalnej tablicy zduplikowana,
to tylko jedna z nich moe by reprezentowana jako klucz w tablicy
odwrconej. Musi to te przewin ca tablic i zbudowa now, co dla duej
tablicy moe troch potrwa.
.Sp
.Vb 1
\&    %by_name = reverse %by_address;     # Inwersja tablicy asocjacyjnej
.Ve
.Ip "rewinddir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0" 8
.IX Item "rewinddir \s-1DIRHANDLE\s0"
Ustawia biec pozycj (dla funkcji \fIreaddir()\fR) na pocztek katalogu,
wskazywanego przez \s-1UCHWYTKATALOGU\s0.
.Ip "rindex \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0,\s-1POZYCJA\s0" 8
.IX Item "rindex \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0,\s-1POSITION\s0"
.Ip "rindex \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0" 8
.IX Item "rindex \s-1STR\s0,\s-1SUBSTR\s0"
Dziaa tak samo jak index, lecz zwraca pozycj ostatniego pojawienia si
\s-1SUBSTR\s0 w \s-1STR\s0. Jeli podano \s-1POZYCJ\s0, to zwracane jest
ostatnie pojawienie na, lub przed t pozycj.
.Ip "rmdir \s-1NAZWAPLIKU\s0" 8
.IX Item "rmdir \s-1FILENAME\s0"
.Ip "rmdir" 8
.IX Item "rmdir"
Kasuje pusty katalog podany przez \s-1NAZWPLIKU\s0. Jeli operacja si
powiedzie, zwraca 1. W przeciwnym wypadku zwracane jest zero i ustawiane
jest \f(CW$!\fR (errno). Jeli \s-1NAZWAPLIKU\s0 jest pominita, uywane
jest \f(CW$_\fR.
.Ip "s///" 8
.IX Item "s///"
Operator podmienienia. Zobacz stron \fIperlop\fR(1).
.Ip "scalar \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "scalar \s-1EXPR\s0"
Wymusza interpretacj skalarn wyraenia \s-1WYRA\s0 i zwraca jego warto.
.Sp
.Vb 1
\&    @counts = ( scalar @a, scalar @b, scalar @c );
.Ve
Nie istnieje odpowiednik, konwertujcy skalar w list. Jest tak dlatego, e
w praktyce nie jest on nigdy potrzebny. Jeli jednak naprawd chcesz tak
zrobi, moesz uy konstrukcji \f(CW@{[ (jakie wyraenie) ]}\fR, 
a zwykle powinno wystarczy zwyke \f(CW(some expression)\fR.
.Ip "seek \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1POZYCJA\s0,\s-1GDZIE\s0" 8
.IX Item "seek \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1POSITION\s0,\s-1WHENCE\s0"
Ustawia pozycj \s-1UCHWYTUPLIKU\s0, podobnie jak \fIfseek\fR(3) w stdio.
\s-1UCHYTPLIKU\s0 moe by wyraeniem, ktrego warto daje nazw uchwytu
pliku. Wartoci \s-1GDZIE\s0 to 0, oznaczajce ustawianie nowej pozycji na
\s-1POZYCJ\s0, 1 oznaczajce ustawianie pozycji na pozycj biec plus
\s-1POZYCJ\s0, oraz 2 ustawiajce pozycj na EOF plus \s-1POZYCJ\s0
(zazwyczaj ujemn).
Zamiast numerycznych wartoci \s-1GDZIE\s0, mona uywa staych
\s-1SEEK_SET\s0, \s-1SEEK_CUR\s0 i \s-1SEEK_END\s0 z moduu
\s-1IO::\s0Seekable lub \s-1POSIX\s0.  Po sukcesie zwracane jest 1, po
bdzie 0.
.Sp
Jeli chcesz ustawi pozycj pliku dla \fIsysread()\fR i \fIsyswrite()\fR,
nie uywaj \fIseek()\fR -- uyj \fIsysseek()\fR.
.Sp
Na niektrych systemach musisz wykona seek za kadym razem, gdy przeczasz
si midzy zapisem i odczytem. Wrd innych rzeczy, moe to mie efekt
woania funkcji stdio \fIclearerr\fR\|(3). Warto \s-1GDZIE\s0 1 jest
przydatna do nie ruszania si z pozycji pliku:
.Sp
.Vb 1
\&    seek(TEST,0,1);
.Ve
Jest to rwnie przydatne dla aplikacji, emulujcych \f(CWtail -f\fR. Gdy
raz wejdziesz na \s-1EOF\s0, a potem zaniesz na chwil, to dobrze przed
nastpnym odczytem uy \fIseek()\fR, aby wszystko zresetowa. \fIseek()\fR
nie zmienia biecej pozycji, lecz \fIczyci\fR warunek EOF uchwytu, wic
nastpne \f(CW<PLIK>\fR powoduje, e perl znw co bdzie prbowa odczyta.
Mamy przynajmniej tak nadziej.
.Sp
Jeli to nie dziaa (niektre stdio s szczeglnie dziwne), to moesz
potrzebowa czego wicej, jak:
.Sp
.Vb 7
\&    for (;;) {
\&        for ($curpos = tell(FILE); $_ = <FILE>; $curpos = tell(FILE)) {
\&            # szukaj jakich rzeczy i wstaw je do plikw
\&        }
\&        sleep($for_a_while);
\&        seek(FILE, $curpos, 0);
\&    }
.Ve
.Ip "seekdir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0,\s-1POZYCJA\s0" 8
.IX Item "seekdir \s-1DIRHANDLE\s0,\s-1POS\s0"
Ustawia biec pozycj polecenia \fIreaddir()\fR dla katalogu wskazywanego
przez \s-1UCHWYTKATALOGU\s0. \s-1POZYCJA\s0 musi mie warto zwracan
przez \fItelldir()\fR. 
.Ip "select \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "select \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "select" 8
.IX Item "select"
Zwraca obecnie wybrany uchwyt pliku. Jeli podano \s-1UCHWYTPLIKU\s0,
ustawia domylny uchwyt pliku dla wyjcia. Daje to dwa efekty: po pierwsze
\f(CWwrite\fR, lub \f(CWprint\fR bez uchwytu pliku bd zapisyway domylnie
do tego \s-1UCHWYTUPLIKU\s0. Po drugie, odniesienia zmiennych, zwizanych z
wyjciem, bd si odnosiy do tego kanau wyjcia. Np. jeli masz ustawi
pocztek formatu formy dla wicej ni jednego kanau, mgby uy 
nastpujcego:
.Sp
.Vb 4
\&    select(REPORT1);
\&    $^ = 'report1_top';
\&    select(REPORT2);
\&    $^ = 'report2_top';
.Ve
\s-1UCHWYTPLIKU\s0 moe by wyraeniem, ktre daje nazw rzeczywistego
uchwytu pliku. Tak wic:
.Sp
.Vb 1
\&    $oldfh = select(STDERR); $| = 1; select($oldfh);
.Ve
Niektrzy programici wol myle o uchwytach pliku jak o obiektach,
posiadajcych metody, zapisujc ostatni przykad jako:
.Sp
.Vb 2
\&    use IO::Handle;
\&    STDERR->autoflush(1);
.Ve
.Ip "select \s-1RBITS\s0,\s-1WBITS\s0,\s-1EBITS\s0,\s-1TIMEOUT\s0" 8
.IX Item "select \s-1RBITS\s0,\s-1WBITS\s0,\s-1EBITS\s0,\s-1TIMEOUT\s0"
Funkcja ta woa z podanymi maskami bitowymi wywoanie systemowe 
\fIselect\fR\|(2). Maski mona skonstruowa, uywajc \fIfileno()\fR i
\fIvec()\fR:
.Sp
.Vb 4
\&    $rin = $win = $ein = '';
\&    vec($rin,fileno(STDIN),1) = 1;
\&    vec($win,fileno(STDOUT),1) = 1;
\&    $ein = $rin | $win;
.Ve
Jeli chcesz wykonywa t funkcj na wielu uchwytach plikw, moesz napisa
podprocedur:
.Sp
.Vb 9
\&    sub fhbits {
\&        local(@fhlist) = split(' ',$_[0]);
\&        local($bits);
\&        for (@fhlist) {
\&            vec($bits,fileno($_),1) = 1;
\&        }
\&        $bits;
\&    }
\&    $rin = fhbits('STDIN TTY SOCK');
.Ve
Spotykanym idiomem jest:
.Sp
.Vb 2
\&    ($nfound,$timeleft) =
\&      select($rout=$rin, $wout=$win, $eout=$ein, $timeout);
.Ve
aby blokowa, a co stanie si gotowe, wykonaj po prostu
.Sp
.Vb 1
\&    $nfound = select($rout=$rin, $wout=$win, $eout=$ein, undef);
.Ve
Wikszo systemw nie zwraca niczego mdrego w \f(CW$timeleft\fR, wic
wywoanie \fIselect()\fR w kontekcie skalarnym zwrci po prostu \f(CW$nfound\fR.
.Sp
Kada z masek bitowych moe by niezdefiniowana. Podany timeout jest
podawany w sekundach. Moe by uamkowy. Uwaga: nie wszystkie implementacje
zwracaj \f(CW$timeleft\fR.  Jeli go nie zwracaj, to zwracaj warto rwn
tej, przekazanej w \f(CW$timeout\fR.
.Sp
A oto 250 milisekundowe zanicie:
.Sp
.Vb 1
\&    select(undef, undef, undef, 0.25);
.Ve
\fB\s-1UWAGA\s0\fR: Nie prbuj czy buforowanego I/O (np. \fIread\fR czy
\fR<\s-1FH\s0>) z funkcj \fIselect\fR. Uyj zamiast tego \fIsysread()\fR.
.Ip "semctl \s-1ID\s0,\s-1SEMNUM\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0" 8
.IX Item "semctl \s-1ID\s0,\s-1SEMNUM\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0"
Woa funkcj IPC \fIsemctl\fR(2) z Systemu V. Jeli \s-1CMD\s0 to &\s-1IPC_STAT\s0
lub &\s-1GETALL\s0, to \s-1ARG\s0 musi by zmienn, ktra bdzie
przechowywa zwrcon struktur semid_ds, lub tablic wartoci semafora.
Podczas bdu, podobnie jak ioctl zwraca warto niezdefiniowan, dla zera
acuch \*(L"0 but true\*(R", a dla pozostaych wartoci rzeczywist warto
zwrcon.
.Ip "semget \s-1KLUCZ\s0,\s-1NSEMS\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "semget \s-1KEY\s0,\s-1NSEMS\s0,\s-1FLAGS\s0"
Woa funkcj IPC \fIsemget\fR(2) z Systemu V. Zwraca identyfikator semafora,
lub warto niezdefiniowan w przypadku bdu.
.Ip "semop \s-1KLUCZ\s0,\s-1ACUCHOP\s0" 8
.IX Item "semop \s-1KEY\s0,\s-1OPACUCH\s0"
Woa funkcj IPC \fIsemop\fR(2) z Systemu V. Funkcja ta dokonuje operacji
semaforowych, np. sygnalizowania i czekania. \s-1ACUCHOP\s0 musi by
spakowan tablic struktur semop. Kad ze struktur semop mona wygenerowa
z pomoc
\f(CWpack("sss", $semnum, $semop, $semflag)\fR.  
Liczba operacji semaforowych jest implikowana dugoci \s-1ACUCHOP\s0. Po
sukcesie, funkcja zwraca \s-1TRUE\s0, a w wypadku bdu \s-1FALSE\s0. Na
przykad nastpujcy fragment kodu oczekuje na semaforze
\f(CW$semnum\fR z identyfikatora \f(CW$semid:\fR
.Sp
.Vb 2
\&    $semop = pack("sss", $semnum, -1, 0);
\&    die "Problem z semaforem: $!\en" unless semop($semid, $semop);
.Ve
Aby ustawi semafor, zamie \*(L"\-1\*(R" na \*(L"1\*(R".
.Ip "send \s-1GNIAZDO\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGI\s0,\s-1DO\s0" 8
.IX Item "send \s-1SOCKET\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGS\s0,\s-1TO\s0"
.Ip "send \s-1GNIAZDO\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "send \s-1SOCKET\s0,\s-1MSG\s0,\s-1FLAGS\s0"
Wysya na gniazdo komunikat. Pobiera takie same flagi, jak wywoanie
systemowe \fIsend\fR(2). Na gniazdach niepodczonych, naley poda cel
wysyania, czyli argument \s-1DO\s0. W tej sytuacji uyta zostanie funkcja C
\fIsendto\fR(2). Funkcja zwraca liczb wysanych znakw, lub w wypadku bdu
warto niezdefiniowan.
Zobacz jeszcze sekcj \fI\s-1UDP\s0: Message Passing\fR w podrczniku
\fIperlipc\fR(1). S tam przykady.
.Ip "setpgrp \s-1PID\s0,\s-1PGRP\s0" 8
.IX Item "setpgrp \s-1PID\s0,\s-1PGRP\s0"
Ustawia biec grup procesw dla podanego \s-1PID\s0a (wynoszcego 0 dla
procesu biecego). Funkcja powoduje bd krytyczny na maszynach nie
implementujcych \fIsetpgrp\fR\|(2). Jeli argumenty s pominite, odnosi
si to domylnie do 0,0. Zauwa, e wersja \s-1POSIX\s0 \fIsetpgrp()\fR nie
przyjmuje adnych argumentw, wic przenone jest tylko setpgrp 0,0.
.Ip "setpriority \s-1CZYJE\s0,\s-1KTO\s0,\s-1PRIORYTET\s0" 8
.IX Item "setpriority \s-1WHICH\s0,\s-1WHO\s0,\s-1PRIORITY\s0"
Ustawia biecy priorytet procesu, grupy procesw, lub uytkownika. (Zobacz
\fIsetpriority\fR\|(2).) Na maszynach nie implementujcych tego wywoania
systemowego, powoduje bd krytyczny.
.Ip "setsockopt \s-1GNIAZDO\s0,\s-1POZIOM\s0,\s-1NAZWAOPC\s0,\s-1WARTOPC\s0" 8
.IX Item "setsockopt \s-1SOCKET\s0,\s-1LEVEL\s0,\s-1OPTNAME\s0,\s-1OPTVAL\s0"
Ustawia dan opcj gniazda. W wypadku bdu, zwraca warto
niezdefiniowan. Jeli nie chcesz przekazywa argumentu, \s-1WARTOPC\s0 moe 
by podane jako undef.
.Ip "shift \s-1TABLICA\s0" 8
.IX Item "shift \s-1ARRAY\s0"
.Ip "shift" 8
.IX Item "shift"
Wysuwa pierwsz warto tablicy i zwraca j, skracajc tablic o 1 i
przenoszc wszystko w d. Jeli w tablicy nie ma elementw, zwracana jest
warto niezdefiniowana. Jeli \s-1TABLICA\s0 zostanie pominita, to
przesuwana jest w programie gwnym tablica \f(CW@ARGV\fR, oraz \f(CW@_\fR w
podprocedurach. (Jest to okrelone leksykalnie.) Zobacz te
\fIunshift()\fR, \fIpush()\fR oraz \fIpop()\fR.
\fIShift()\fR i \fIunshift()\fR robi to samo na lewym kocu tablicy, co 
\fIpop()\fR i \fIpush()\fR na prawym.
.Ip "shmctl \s-1ID\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0" 8
.IX Item "shmctl \s-1ID\s0,\s-1CMD\s0,\s-1ARG\s0"
Woa funkcj IPC \fIshmctl\fR(2) z Systemu V. Jeli \s-1CMD\s0 jest &\s-1IPC_STAT\s0,
to \s-1ARG\s0 musi by zmienn, ktra bdzie przechowywa zwrcon struktur
shmid_ds. Warto zwracana jest jak w ioctl: warto niezdefiniowana dla
bdu, \*(L"0 but true\*(R" dla zera i rzeczywista warto zwrcona w innych
wypadkach.
.Ip "shmget \s-1KLUCZ\s0,\s-1ROZMIAR\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "shmget \s-1KEY\s0,\s-1SIZE\s0,\s-1FLAGS\s0"
Woa funkcj IPC \fIshmget\fR(2) z Systemu V. Zwraca identyfikator pamici
dzielonej, a w przypadku bdu warto niezdefiniowan.
.Ip "shmread \s-1ID\s0,\s-1ZMIENNA\s0,\s-1POZYCJA\s0,\s-1ROZMIAR\s0" 8
.IX Item "shmread \s-1ID\s0,\s-1VAR\s0,\s-1POS\s0,\s-1SIZE\s0"
.Ip "shmwrite \s-1ID\s0,\s-1ACUCH\s0,\s-1POZYCJA\s0,\s-1ROZMIAR\s0" 8
.IX Item "shmwrite \s-1ID\s0,\s-1ACUCH\s0,\s-1POS\s0,\s-1SIZE\s0"
Odczytuje, lub zapisuje segment pamici dzielonej, rozpoczynajc w pozycji
\s-1POZYCJA\s0 i obsugujc rozmiar \s-1ROZMIAR\s0 bajtw.
Podczas odczytu, \s-1ZMIENNA\s0 musi by elementem, ktry bdzie
przechowywa odczytane dane. Podczas zapisywania, jeli \s-1ACUCH\s0 jest
zbyt dugi, uytych zostanie tylko \s-1ROZMIAR\s0 bajtw; jeli
\s-1ACUCH\s0 jest zbyt krtki, to reszta zostanie wypeniona nullami.
Funkcja zwraca po sukcesie \s-1TRUE\s0 oraz \s-1FALSE\s0 w wypadku bdu.
.Ip "shutdown \s-1GNIAZDO\s0,\s-1JAK\s0" 8
.IX Item "shutdown \s-1SOCKET\s0,\s-1HOW\s0"
Wycza poczenie na gniedzie, w sposb wskazany przez \s-1JAK\s0, ktry
ma tak sam interpretacj, jak w wywoaniu systemowym \fIshutdown\fR(2).
.Ip "sin \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "sin \s-1EXPR\s0"
.Ip "sin" 8
.IX Item "sin"
Zwraca sinus z \s-1WYRA\s0 (podanego w radianach). Jeli \s-1WYRA\s0 jest
pominite, zwracana jest warto dla \f(CW$_\fR.
.Sp
Dla operacji odwrotnej do sinusa, moesz uy funkcji
\fI\s-1POSIX::\s0asin()\fR, lub nastpujcej relacji:
.Sp
.Vb 1
\&    sub asin { atan2($_[0], sqrt(1 - $_[0] * $_[0])) }
.Ve
.Ip "sleep \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "sleep \s-1EXPR\s0"
.Ip "sleep" 8
.IX Item "sleep"
Powoduje, e skrypt zasypia na \s-1WYRA\s0 sekund, lub na zawsze, jeli nie
podano \s-1WYRA\s0.  Spanie mona przerwa, przesyajc procesowi
\s-1SIGALRM\s0. Zwraca ilo przespanych sekund. Przypuszczalnie nie powinno
si czy wywoa \fIalarm()\fR i \fIsleep()\fR, gdy \fIsleep()\fR jest
czsto implementowane przy uyciu \fIalarm()\fR.
.Sp
Na niektrych systemach, spanie moe trwa do sekundy mniej ni dae,
zalenie od sposobu obliczania sekund. Wikszo nowoczesnych systemw
przesypia cay okres.
.Sp
Dla pauz, lub wikszej dokadnoci ni sekunda, moesz uy interfejsu
\fIsyscall()\fR perla i dosta si do funkcji \fIsetitimer\fR\|(2),
o ile jest ona obsugiwana przez twj system. Moesz te zapozna si z
opisem \f(CWselect()\fR, znajdujcym si gdzie w tym dokumencie.
.Sp
Zobacz take funkcj \fIsigpause()\fR z moduu \s-1POSIX\s0.
.Ip "socket \s-1GNIAZDO\s0,\s-1DOMENA\s0,\s-1TYP\s0,\s-1PROTOKӣ\s0" 8
.IX Item "socket \s-1SOCKET\s0,\s-1DOMAIN\s0,\s-1TYPE\s0,\s-1PROTOCOL\s0"
Otwiera gniazdo podanego typu i przywizuje je do uchwytu pliku
\s-1GNIAZDO\s0.  \s-1DOMENA\s0, \s-1TYP\s0 i \s-1PROTOKӣ\s0 s takie same
jak dla wywoania systemowego socket(2). Przed uywaniem tej funkcji,
powiniene uy \*(L"use Socket;\*(R", aby zaimportowa odpowiednie definicje.
Obejrzyj przykad w sekcji \fISockets: Client/Server Communication\fR w
podrczniku \fIperlipc\fR(1).
.Ip "socketpair \s-1GNIAZDO1\s0,\s-1GNIAZDO2\s0,\s-1DOMENA\s0,\s-1TYP\s0,\s-1PROTOKӣ\s0" 8
.IX Item "socketpair \s-1SOCKET1\s0,\s-1SOCKET2\s0,\s-1DOMAIN\s0,\s-1TYPE\s0,\s-1PROTOCOL\s0"
Tworzy nienazwan par gniazd danego typu, w podanej domenie. \s-1DOMENA\s0,
\s-1TYP\s0 i \s-1PROTOKӣ\s0 s podawane tak samo, jak dla wywoania
systemowego socketpair(2). Jeli funkcja nie jest zaimplementowana, to
powoduje bd krytyczny. Po sukcesie zwracane jest \s-1TRUE\s0.
.Ip "sort \s-1NAZWA\s0 \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "sort \s-1SUBNAME\s0 \s-1LISTA\s0"
.Ip "sort \s-1BLOK\s0 \s-1LISTa\s0" 8
.IX Item "sort \s-1BLOK\s0 \s-1LISTA\s0"
.Ip "sort \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "sort \s-1LISTA\s0"
Sortuje \s-1LIST\s0 i zwraca posortowan warto listow. Jeli pominite
zostan parametry \s-1NAZWA\s0 lub \s-1BLOK\s0, sortowanie nastpuje w
porzdku porwnywania acuchw. Jeli podano \s-1NAZW\s0, to wskazuje ona
na podprocedur, zwracajc liczb cakowit, ktra jest mniejsza, rwna,
lub wiksza od zera, zalenie od tego, jak elementy tablicy maj by
poukadane. W takich procedurach bardzo przydatne s operatory \f(CW<=>\fR 
oraz \f(CWcmp\fR. \s-1NAZWA\s0 moe by nazw zmiennej skalarnej--w tym
wypadku warto daje nazw uywanej podprocedury. Zamiast \s-1NAZWY\s0 mona
poda \s-1BLOK\s0, czyli anonimow podprocedur sortujc.
.Sp
W celu polepszenia efektywnoci, pomijany jest normalny kod woania
podprocedur: podprocedura nie moe by rekurencyjna, a dwa porwnywane
elementy nie s przekazywane przez \f(CW@_\fR, lecz jako globalne zmienna
pakietu \f(CW$a\fR oraz \f(CW$b\fR (zobacz przykad poniej). S one
przekazywane przez referencj, wic nie modyfikuj ani \f(CW$a\fR, ani
\f(CW$b\fR. Nie prbuj te deklarowa ich jako leksykalne.
.Sp
Nie mona te wyj z bloku sortujcego przy uyciu adnego operatora kontroli
ptli czy \fIgoto()\fR.
.Sp
Gdy dziaa \f(CWuse locale\fR, \f(CWsort LIST\fR sortuje \s-1LIST\s0 
wedug odpowiedniego locale. Zobacz stron \fIperllocale\fR(1).
.Sp
Przykady:
.Sp
.Vb 2
\&    # sortuj leksykalnie
\&    @articles = sort @files;
.Ve
.Vb 2
\&    # to samo, z jawn procedur sortujc
\&    @articles = sort {$a cmp $b} @files;
.Ve
.Vb 2
\&    # teraz niewraliwie na wielko liter
\&    @articles = sort {uc($a) cmp uc($b)} @files;
.Ve
.Vb 2
\&    # to samo w odwrotnym porzdku
\&    @articles = sort {$b cmp $a} @files;
.Ve
.Vb 2
\&    # sortuj rosnco, numerycznie
\&    @articles = sort {$a <=> $b} @files;
.Ve
.Vb 2
\&    # j/w, malejco
\&    @articles = sort {$b <=> $a} @files;
.Ve
.Vb 5
\&    # sortuj, uywajc jawnej nazwy podprocedury
\&    sub byage {
\&        $age{$a} <=> $age{$b};  # zaoenie numerycznoci
\&    }
\&    @sortedclass = sort byage @class;
.Ve
.Vb 3
\&    # to sortuje tablic asocjacyjn %age wedug wartoci (zamiast klucza)
\&    # przy uyciu funkcji inline
\&    @eldest = sort { $age{$b} <=> $age{$a} } keys %age;
.Ve
.Vb 9
\&    sub backwards { $b cmp $a; }
\&    @harry = ('dog','cat','x','Cain','Abel');
\&    @george = ('gone','chased','yz','Punished','Axed');
\&    print sort @harry;
\&            # drukuje AbelCaincatdogx
\&    print sort backwards @harry;
\&            # drukuje xdogcatCainAbel
\&    print sort @george, 'to', @harry;
\&            # drukuje AbelAxedCainPunishedcatchaseddoggonetoxyz
.Ve
.Vb 3
\&    # sortuj nieefektywnie wedug malejcego porwnania numerycznego,
\&    # uywajc pierwszej liczby cakowitej po znaku =, lub w przeciwnym
\&    # wypadku cay rekord, bez zwracania uwagi na wielko liter.
.Ve
.Vb 5
\&    @new = sort {
\&        ($b =~ /=(\ed+)/)[0] <=> ($a =~ /=(\ed+)/)[0]
\&                            ||
\&                    uc($a)  cmp  uc($b)
\&    } @old;
.Ve
.Vb 8
\&    # to samo, duo efektywniej;
\&    # zbudujemy zewntrzne indeksy
\&    @nums = @caps = ();
\&    for (@old) {
\&        push @nums, /=(\ed+)/;
\&        push @caps, uc($_);
\&    }
.Ve
.Vb 6
\&    @new = @old[ sort {
\&                        $nums[$b] <=> $nums[$a]
\&                                 ||
\&                        $caps[$a] cmp $caps[$b]
\&                       } 0..$#old
\&               ];
.Ve
.Vb 6
\&    # to samo, przy uyciu Schwartzian Transform (bez tymczasowych)
\&    @new = map { $_->[0] }
\&        sort { $b->[1] <=> $a->[1]
\&                        ||
\&               $a->[2] cmp $b->[2]
\&        } map { [$_, /=(\ed+)/, uc($_)] } @old;
.Ve
Jeli uywasz strict, nie moesz deklarowa \f(CW$a\fR i \f(CW$b\fR jako
leksykalia. S one pakietowymi globaliami. Znaczy to, e jeli jeste w
pakiecie gwnym (\f(CWmain\fR), to jest to
.Sp
.Vb 1
\&    @articles = sort {$main::b <=> $main::a} @files;
.Ve
kub po prostu
.Sp
.Vb 1
\&    @articles = sort {$::b <=> $::a} @files;
.Ve
lecz jeli jeste w pakiecie \f(CWFooPack\fR, to jest to
.Sp
.Vb 1
\&    @articles = sort {$FooPack::b <=> $FooPack::a} @files;
.Ve
Funkcja porwnujca musi si zachowywa [jednoznacznie]. Jeli zwraca 
niespjne, nielogiczne wyniki (np. czasem mwic, e \f(CW$x\fR[1] jest mniejsze 
ni \f(CW$x\fR[2], a czasem odwrotnie), to interpreter perla prawdopodobnie
si wysypie i zrzuci core.
Wynika to cakowicie z zalenoci od systemowej funkcji bibliotecznej
\fIqsort\fR\|(3); funkcja ta czsto nie dokonuje pewnych sprawdze w
celu polepszenia szybkoci.
.Ip "splice \s-1TABLICA\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "splice \s-1ARRAY\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1LENGTH\s0,\s-1LIST\s0"
.Ip "splice \s-1TABLICA\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "splice \s-1ARRAY\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1LENGTH\s0"
.Ip "splice \s-1TABLICA\s0,\s-1OFFSET\s0" 8
.IX Item "splice \s-1ARRAY\s0,\s-1OFFSET\s0"
Usuwa z tablicy elementy wskazane przez \s-1OFFSET\s0 i \s-1DUGO\s0, oraz
zamienia je ewentualnie podanymi elementami \s-1LISTY\s0. Zwraca elementy,
ktre zostay z tablicy usunite. Tablica zgodnie z potrzebami ronie, lub 
maleje. Jeli parametr \s-1DUGO\s0 zostanie pominity, to usuwane jest
wszystko, poczynajc od \s-1OFFSET\s0. A oto pewne rwnowanoci
(zakadajc, e \f(CW$[ == 0\fR):
.Sp
.Vb 5
\&    push(@a,$x,$y)      splice(@a,$#a+1,0,$x,$y)
\&    pop(@a)             splice(@a,-1)
\&    shift(@a)           splice(@a,0,1)
\&    unshift(@a,$x,$y)   splice(@a,0,0,$x,$y)
\&    $a[$x] = $y         splice(@a,$x,1,$y);
.Ve
Przykad, przy zaoeniu, e dugoci tablic s przekazywane przed
tablicami:
.Sp
.Vb 10
\&    sub aeq {   # porwnaj dwie wartoci listowe
\&        local(@a) = splice(@_,0,shift);
\&        local(@b) = splice(@_,0,shift);
\&        return 0 unless @a == @b;       # ta sama dugo?
\&        while (@a) {
\&            return 0 if pop(@a) ne pop(@b);
\&        }
\&        return 1;
\&    }
\&    if (&aeq($len,@foo[1..$len],0+@bar,@bar)) { ... }
.Ve
.Ip "split /\s-1WZORZEC\s0/,\s-1WYRA\s0,\s-1LIMIT\s0" 8
.IX Item "split /\s-1PATTERN\s0/,\s-1EXPR\s0,\s-1LIMIT\s0"
.Ip "split /\s-1WZORZEC\s0/,\s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "split /\s-1PATTERN\s0/,\s-1EXPR\s0"
.Ip "split /\s-1WZORZEC\s0/" 8
.IX Item "split /\s-1PATTERN\s0/"
.Ip "split" 8
.IX Item "split"
Dzieli acuch na tablic acuchw i zwraca t tablic.
.Sp
Jeli nie jest w kontekcie listowym, to zwraca list znalezionych pl i
dzieli do tablicy \f(CW@_\fR. (w kontekcie listowym moesz wymusi
dzielenie do \f(CW@_\fR, uywajc jako rozdzielaczy wzorca \f(CW??\fR, lecz
bdzie wci zwraca warto tablicow.) Uywanie jawnego dzielenia do
\f(CW@_\fR nie jest jednak zalecane.
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominity, dzielony jest acuch \f(CW$_\fR. Jeli
pominity jest te \s-1WZORZEC\s0, dzielenie nastpuje na biaych spacjach
(po pominiciu wszelkich prowadzcych biaych spacji). Wszystko,
odpowiadajce \s-1WZORCOWI\s0 jest uwaane za rozdzielacz pl. (Zauwa, e
rozdzielacz moe by duszy ni jeden znak.) Jeli podano warto
\s-1LIMIT\s0 i nie jest to liczba ujemna, dzielenie nastpuje do nie wicej
ni tej iloci pl. Jeli \s-1LIMIT\s0 nie jest podany, koczce wypenienia
nullowe s obcinane (co dobrze pamita uytkownikom \fIpop()\fR). Jeli
\s-1LIMIT\s0 jest ujemny, to jest traktowany tak, jakby podano arbitralnie duy
\s-1LIMIT\s0.
.Sp
Wzorzec, odpowiadajcy acuchowi null (eby nie by zmylonym ze wzorcem null
\f(CW//\fR, ktry jest tylko jednym czonkiem z zestawu wzorcw
odpowiadajcych acuchowi null) bdzie dzieli warto \s-1WYRA\s0 na
oddzielne znaki w kadym punkcie, ktry odpowie zapytaniu. 
Na przykad:
.Sp
.Vb 1
\&    print join(':', split(/ */, 'hi there'));
.Ve
da w wyniku \*(L'h:i:t:h:e:r:e\*(R'.
.Sp
Parametr \s-1LIMIT\s0 moe by uyty do podzielenia linii czciowo
.Sp
.Vb 1
\&    ($login, $passwd, $remainder) = split(/:/, $_, 3);
.Ve
Podczas przypisywania do listy, jeli nie podano \s-1LIMITU\s0, perl ustawia
domylny limit wielkoci o 1 wikszej ni lista zmiennych na licie,
zapobiegajc tak niepotrzebnej pracy. Dla powyszej listy, \s-1LIMIT\s0
byby ustawiony domylnie na 4.  W aplikacjach, gdzie czas jest krytycznym
czynnikiem, powstrzymuje ci to od dzielenia na wicej pl, ni rzeczywicie
potrzebujesz.
.Sp
Jeli \s-1WZORZEC\s0 zawiera nawiasy, z acuchw odpowiadajcym
podacuchom rozdzielacza tworzone s dodatkowe elementy tablicy.
.Sp
.Vb 1
\&    split(/([,-])/, "1-10,20", 3);
.Ve
daje warto listow
.Sp
.Vb 1
\&    (1, '-', 10, ',', 20)
.Ve
Jeli masz cay nagwek normalnego unixowego komunikatu pocztowego w
nagwku \f(CW$header\fR, to moesz rozdzieli go na pola i wartoci w
nastpujcy sposb:
.Sp
.Vb 2
\&    $header =~ s/\en\es+/ /g;  # obsu linie kontynuacji
\&    %hdrs   =  (UNIX_FROM => split /^(.*?):\es*/m, $header);
.Ve
Wzorzec \f(CW/WZORZEC/\fR moe by zamieniony wyraeniem, umoliwiajc tak
podawanie wzorcw, ktre zmieniaj si w czasie. (aby dokona kompilacji
czasu dziaania tylko raz, uyj \f(CW/$variable/o\fR.)
.Sp
Specjalnym przypadkiem jest podanie jako \s-1WZORZEC\s0 spacji (\f(CW' '\fR).
Bdzie to powodowa dzielenie na biaych spacjach, podobnie jak domylna
wersja split. Tak wic \fIsplit\fR\|(' \*(L') moe by uywany do domylnego
zachowania \fBawk\fR, gdzie \f(CWsplit(/ /)\fR daje tyle acuchw null, ile
jest prowadzcych biaych spacji. Split dla /\es+/ jest podobny do 
\fIsplit\fR\|(' \*(L'), lecz dowolna biaa spacja powoduje null na pierwszym
polu. Split bez argumentw dokonuje w rzeczywistoci wewntrznie
\f(CWsplit(' ', $_)\fR.
.Sp
Przykad:
.Sp
.Vb 6
\&    open(passwd, '/etc/passwd');
\&    while (<passwd>) {
\&        ($login, $passwd, $uid, $gid, $gcos,
\&            $home, $shell) = split(/:/);
\&        ...
\&    }
.Ve
(Zauwa, e \f(CW$shell\fR w powyszym bdzie mia za sob now lini.
Aby j usun, zapoznaj si z funkcjami \f(CWchop\fR, \f(CWchomp\fR i
\f(CWjoin\fR, opisanymi gdzie w tym dokumencie.)
.Ip "sprintf \s-1FORMAT\s0, \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "sprintf \s-1FORMAT\s0, \s-1LIST\s0"
Zwraca acuch, sformatowany wedug konwencji printf, funkcji bibliotecznej
jzyka C, \fIsprintf\fR(3). 
.Sp
Perl emuluje funkcj C \fIsprintf()\fR, lecz nie uywa jej (poza liczbami
zmiennoprzecinkowymi, a nawet wtedy dozwolone s tylko standardowe
modyfikatory). W wyniku, w perlu nie s dostpne adne niestandardowe
rozszerzenia lokalnej wersji \fIsprintf()\fR.
.Sp
Perlowy \fIsprintf()\fR zezwala na nastpujce, oglnie znane konwersje:
.Sp
.Vb 10
\&   %%   znak procentu
\&   %c   znak o podanym kodzie
\&   %s   acuch
\&   %d   integer ze znakiem, dziesitnie
\&   %u   integer bez znaku, dziesitnie
\&   %o   integer bez znaku, semkowo
\&   %x   integer bez znaku, szesnastkowo
\&   %e   liczba zmiennoprzecinkowa w notacji naukowej
\&   %f   liczba zmiennoprzecinkowa w ustalonej notacji dziesitnej
\&   %g   liczba zmiennoprzecinkowa w notacji %e lub %f
.Ve
Dodatkowo, perl zezwala na nastpujce szeroko-obsugiwane konwersje:
.Sp
.Vb 6
\&   %X   podobne do %x, lecz na duych literach
\&   %E   podobne do %e, lecz z uyciem duego E
\&   %G   podobne do %g, lecz z uyciem duego E
\&   %p   wskanik (daje adres wartoci, podany szesnastkowo)
\&   %n   specjalne: przechowuje liczb dotychczas wpisanych do nastpnej
\&        zmiennej z listy parametrw
.Ve
I w kocu, dla kompatybilnoci wstecznej, perl zezwala na ponisze zbyteczne,
lecz szeroko obsugiwane konwersje:
.Sp
.Vb 5
\&   %i   synonim %d
\&   %D   synonim %ld
\&   %U   synonim %lu
\&   %O   synonim %lo
\&   %F   synonim %f
.Ve
Perl zezwala na uycie nastpujcych uniwersalnych flag midzy znakiem
\f(CW%\fR, a liter konwersji:
.Sp
.Vb 10
\&   spacja  poprzed liczb dodatni spacj
\&   +       poprzed liczb dodatni plusem
\&   -       wyrwnuj do lewej w obszarze pola
\&   0       uyj zer zamiast spacji do wyrwnywania w prawo
\&   #       poprzed liczb semkow "0", szesnastkow "0x"
\&   liczba  minimalna wielko pola
\&   .liczba "precyzja": liczba cyfr po kropce dziesitnej dla
\&           zmiennoprzecinkowych, maksymalna dugo dla acucha, lub 
\&           minimalna dugo dla liczby cakowitej (integer)
\&   l       interpretuj integer jak typ C "long", lub "unsigned long"
\&   h       interpretuj integer jak typ C "short", lub "unsigned short"
.Ve
Istnieje te jedna flaga specyficzna dla perla:
.Sp
.Vb 1
\&   V       interpretuj integer jako standardowy typ integera w perlu
.Ve
Tam, gdzie we flagach pojawia si liczba, mona uy gwiazdki ("*"). W tym
wypadku perl uywa zamiast liczby wartoci nastpnego argumentu z listy
parametrw. Jeli szeroko pola, uzyskana przez \*(L"*\*(R" 
jest ujemna, to ma to samo dziaanie, co flaga \*(L'\-\*(R': 
wyrwnywanie do lewej.
.Sp
Jeli dziaa \f(CWuse locale\fR, znaki uywane do kropki dziesitnej bd
drukowane wedug locale \s-1LC_NUMERIC\s0. Zobacz stron
\fIperllocale\fR(1).
.Ip "sqrt \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "sqrt \s-1EXPR\s0"
.Ip "sqrt" 8
.IX Item "sqrt"
Zwraca pierwiastek kwadratowy z \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0 jest
pominite, zwraca warto dla \f(CW$_\fR.
.Ip "srand \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "srand \s-1EXPR\s0"
.Ip "srand" 8
.IX Item "srand"
Ustawia nasionko liczby losowej dla operatora \f(CWrand\fR. Jeli pominite
zostanie \s-1WYRA\s0, uywana jest pseudolosowa warto, oparta o biecy
czas i identyfikator procesu. W wersjach perla wczeniejszych ni 5.004,
domylnym nasionkiem by po prostu biecy czas \fItime()\fR. Nie jest to
szczeglnie dobre nasionko, wic wiele starych programw zaczao swoj
wasn warto inicjujc (czsto \f(CWtime ^ $$\fR, lub
C<time ^ ($$ + ($$ << 15))>), lecz teraz nie jest to konieczne.
.Sp
W rzeczywistoci, zazwyczaj w ogle nie jest konieczne wywoywanie
\fIsrand\fR, poniewa jest ono wywoywane niejawnie przy pierwszym uyciu
operatora \f(CWrand\fR. Jednak nie byo tak w wersjach wczeniejszych ni
perl 5.005, wic jeli twj skrypt ma dziaa ze starszymi wersjami,
powinien jednak woa \fIsrand()\fR.
.Sp
Zauwa, e dla potrzeb kryptografii potrzebujesz czego wicej ni tylko
wylosowa domylne nasionko. Popularn metod jest sprawdzanie sum
kontrolnych skompresowanego wyjcia z jednego, lub wicej programw szybko
zmieniajcego si statusu systemu operacyjnego. Na przykad:
.Sp
.Vb 1
\&    srand (time ^ $$ ^ unpack "%L*", `ps axww | gzip`);
.Ve
Jeli naprawd ci na tym zaley, zobacz modu Math::TrulyRandom
w \s-1CPAN\s0.
.Sp
\fINie\fR woaj \fIsrand()\fR wielokrotnie, chyba e dokadnie wiesz co i w
jakim celu robisz. Celem tej funkcji jest zasilenie funkcji \fIrand()\fR
tak, by \fIrand()\fR zwraca inn sekwencj dla kadego uruchomienia
programu. Zrb to raz, na samym pocztku programu, bo w przeciwnym wypadku
\fInie\fR uzyskasz z \fIrand()\fR liczb losowych!
.Sp
Czsto wywoywane programy (takie jak skrypty \s-1CGI\s0), ktre jako
nasionka uywaj po prostu
.Sp
.Vb 1
\&    time ^ $$
.Ve
mog pa ofiar wasnoci matematycznej, e
.Sp
.Vb 1
\&    a^b == (a+1)^(b+1)
.Ve
przez jedn trzeci czasu. Wic nie rb tego.
.Ip "stat \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "stat \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "stat \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "stat \s-1EXPR\s0"
.Ip "stat" 8
.IX Item "stat"
Zwraca 13 elementow tablic, opisujc status pliku--otwartego przez
\s-1UCHWYTPLIKU\s0 lub nazwanego przez \s-1WYRA\s0. Jeli \s-1WYRA\s0
jest pominite, uywany jest \f(CW$_\fR. Gdy funkcja zawiedzie, zwraca list
null. Zazwyczaj jest to uywane nastpujco:
.Sp
.Vb 3
\&    ($dev,$ino,$mode,$nlink,$uid,$gid,$rdev,$size,
\&       $atime,$mtime,$ctime,$blksize,$blocks)
\&           = stat($filename);
.Ve
Nie wszystkie z tych pl s obsugiwane na wszystkich rodzajach systemw
plikw. Oto znaczenia pl:
.Sp
.Vb 13
\&  0 dev      numer urzdzenia systemu plikw
\&  1 ino      numer inode
\&  2 mode     prawa pliku (typ i prawa)
\&  3 nlink    liczba twardych dowiza do pliku
\&  4 uid      numeryczny UID waciciela
\&  5 gid      numeryczny GID waciciela
\&  6 rdev     identyfikator urzdzenia (tylko dla plikw specjalnych)
\&  7 size     cakowity rozmiar w bajtach
\&  8 atime    ostatni dostp od epoki
\&  9 mtime    ostatnia modyfikacja od epoki
\& 10 ctime    ostatnia zmiana inode od epoki
\& 11 blksize  preferowany rozmiar bloku dla I/O systemu plikw
\& 12 blocks   rzeczywista liczba zaalokowanych blokw
.Ve
(Epoka nastpia o 00:00 1 stycznia, 1970 \s-1GMT\s0.)
.Sp
Jeli funkcja dostanie specjalny uchwyt pliku, skadajcy si z
podkrelenia, to nie jest ona wykonywana, lecz przekazywana jest zawarto
ostatniego testu pliku. Przykad:
.Sp
.Vb 3
\&    if (-x $file && (($d) = stat(_)) && $d < 0) {
\&        print "$file jest wykonywalnym plikiem NFS\en";
\&    }
.Ve
(Dziaa to tylko na maszynach, dla ktrych numer urzdzenia jest ujemny dla
\s-1NFS\s0.)
.Ip "study \s-1SKALAR\s0" 8
.IX Item "study \s-1SCALAR\s0"
.Ip "study" 8
.IX Item "study"
Zajmuje troch czasu, by przestudiowa \s-1SKALAR\s0 (lub \f(CW$_\fR, jeli
go nie podano), przygotowujc si na wiele przeszukiwa wzorcw na tym
acuchu, przed jego kolejn modyfikacj. Moe to pozwoli zyska na czasie,
zalenie od natury i liczby wzorcw, a take od rozoenia czstotliwoci
znakw w przeszukiwanym acuchu. Najlepiej sprawdzi empirycznie, czy funkcja 
ta wpywa na szybko dodatnio, czy ujemnie. Najwicej zyskaj ptle,
szukajce wielu krtkich, staych acuchw (wczajc stae czci bardziej
zoonych wzorcw). Naraz mona mie obsugiwany przez study tylko jeden
acuch. Jeli przejdziesz na inny skalar, to poprzedni stanie si
nieprzestudiowany. (study dziaa nastpujco: najpierw robiona jest lista
powizana dla kadego znaku przeszukiwanego acucha, tak e wiemy na
przykad gdzie znajduj si wszystkie znaki \*(L'k\*(R'.
W kadym szukanym acuchu wybierany jest w oparciu o statyczne tablice
rozkadu najrzadziej wystpujcy znak. acuch jest poszukiwany w miejscach,
gdzie znajduje si ten najrzadszy znak.)
.Sp
Na przykad oto ptla, ktra wstawia wpisy tworzce indeks przed kad
lini, zawierajc okrelony wzorzec:
.Sp
.Vb 8
\&    while (<>) {
\&        study;
\&        print ".IX foo\en" if /\ebfoo\eb/;
\&        print ".IX bar\en" if /\ebbar\eb/;
\&        print ".IX blurfl\en" if /\ebblurfl\eb/;
\&        ...
\&        print;
\&    }
.Ve
Uycie study spowoduje szukanie /\ebfoo\eb/ tylko w miejscach \f(CW$_\fR, 
ktre zawieraj \*(L"f\*(R", gdy jest to najrzadszy znak. Oglnie, daje to
due zyski, poza przypadkami patologicznymi. Jedynym pytaniem jest to, czy
zachowuje ci to wicej czasu ni zabrao zbudowanie powizanej listy.
.Sp
Zauwa, e jeli musisz szuka acuchw, o ktrych nic nie wiesz, a do
uruchomienia, to moesz zbudowa ca ptl jako acuch i \fIeval\fRowa to, by
zapobiec cigemu rekompilowaniu wzorcw. W poczeniu z czynieniem $/
niezdefiniowanym, aby wessa cae pliki jako jeden rekord, moe to by
bardzo szybkie, czsto szybsze ni specjalizowane programy typu
\fIfgrep\fR\|(1). Nastpujcy przykad skanuje list plikw (\f(CW@files\fR)
w poszukiwaniu listy sw (\f(CW@words\fR) i drukuje nazwy plikw,
zawierajcych odpowiednik:
.Sp
.Vb 12
\&    $search = 'while (<>) { study;';
\&    foreach $word (@words) {
\&        $search .= "++\e$seen{\e$ARGV} if /\e\eb$word\e\eb/;\en";
\&    }
\&    $search .= "}";
\&    @ARGV = @files;
\&    undef $/;
\&    eval $search;               # to krzyczy
\&    $/ = "\en";          # ustaw normalny rozdzielacz wejcia
\&    foreach $file (sort keys(%seen)) {
\&        print $file, "\en";
\&    }
.Ve
.Ip "sub \s-1BLOK\s0" 8
.IX Item "sub \s-1BLOCK\s0"
.Ip "sub \s-1NAZWA\s0" 8
.IX Item "sub \s-1NAME\s0"
.Ip "sub \s-1NAZWA\s0 \s-1BLOK\s0" 8
.IX Item "sub \s-1NAME\s0 \s-1BLOCK\s0"
Nie jest to prawdziwa funkcja, lecz definicja podprocedury. Jeli zawiera
tylko \s-1NAZW\s0 (i przypuszczalnie prototypy), jest to tylko deklaracja.
Bez \s-1NAZWY\s0 jest to deklaracja anonimowej funkcji i zwraca warto:
referencj \s-1CODE\s0 zawenia, ktre wanie utworzye. Dla dalszych
szczegw, zobacz stron podrcznika \fIperlref\fR(1).
.Ip "substr \s-1WYRA\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "substr \s-1EXPR\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1LEN\s0"
.Ip "substr \s-1WYRA\s0,\s-1OFFSET\s0" 8
.IX Item "substr \s-1EXPR\s0,\s-1OFFSET\s0"
Wyciga z \s-1WYRA\s0 podacuch i zwraca go. Pierwszy znak znajduje si pod
offsetem 0, lub tym, na co ustawie \f(CW$[\fR (lecz nie rb tego).
Jeli \s-1OFFSET\s0 jest ujemny, rozpoczyna si w tej odlegoci od koca
acucha. Jeli \s-1DUGO\s0 jest pominita, zwracane jest wszystko, a do
koca acucha. Jeli \s-1DUGO\s0 jest ujemna, pozostawia tyle znakw z
koca acucha.
.Sp
Funkcji \fIsubstr()\fR moesz uy jako lwartoci, w ktrym wypadku
\s-1WYRA\s0 musi by lwartoci. Jeli przyznasz co krtszego ni
\s-1DUGO\s0, acuch zostanie skrcony, a jeli co duszego, to acuch
zostanie rozcignity. Aby zachowa sta dugo acucha, moesz
potrzebowa dopeni, lub obci wartoci przy uyciu
\fIsprintf()\fR.
.Ip "symlink \s-1STARYPLIK\s0,\s-1NOWYPLIK\s0" 8
.IX Item "symlink \s-1OLDFILE\s0,\s-1NEWFILE\s0"
Tworzy now nazw pliku, dowizan symbolicznie do starej. Po sukcesie
zwraca 1, w przeciwnym wypadku 0. Na systemach nie obsugujcych dowiza
symbolicznych, funkcja ta powoduje bd krytyczny podczas dziaania. Aby go
wychwyci, uyj eval:
.Sp
.Vb 1
\&    $symlink_exists = (eval {symlink("","")};, $@ eq '');
.Ve
.Ip "syscall \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "syscall \s-1LIST\s0"
Wywouje wywoanie systemowe, podane jako pierwszy element listy,
przekazujc reszt elementw jako argumenty wywoania. Jeli nie jest to
zaimplementowane, powoduje bd krytyczny. Argumenty s interpretowane
nastpujco: jeli podany argument jest numeryczny, przekazywany argument to
int. Jeli nie, przekazywany jest wskanik do wartoci tekstowej.
Odpowiadasz za upewnienie si, e acuch jest do dugi, by odebra
okrelony wynik, ktry moe by do niego zapisany. Jeli twoje argumenty int
nie s literaami i nie byy nigdy interpretowane w kontekcie numerycznym,
moesz by zmuszonym doda do nich 0, aby wymusi na nich wygld liczbowy.
.Sp
.Vb 2
\&    require 'syscall.ph';               # moe by niezbdne h2ph
\&    syscall(&SYS_write, fileno(STDOUT), "hi there\en", 9);
.Ve
Zauwa, e perl obsuguje przekazywanie do 14 argumentw do wywoania
systemowego, co w praktyce powinno wystarczy.
.Ip "sysopen \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1NAZWAPLIKU\s0,\s-1TRYB\s0" 8
.IX Item "sysopen \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1FILENAME\s0,\s-1MODE\s0"
.Ip "sysopen \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1NAZWAPLIKU\s0,\s-1TRYB\s0,\s-1PRAWA\s0" 8
.IX Item "sysopen \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1FILENAME\s0,\s-1MODE\s0,\s-1PERMS\s0"
Otwiera plik \s-1NAZWAPLIKU\s0 i wie go z \s-1UCHWYTEMPLIKU\s0. Jeli
\s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest wyraeniem, to jego warto jest uywana jako nazwa
rzeczywistego uchwytu pliku. Funkcja ta woa podlegajc jej funkcj systemu
operacyjnego, \f(CWopen\fR z parametrami
\s-1NAZWAPLIKU\s0, \s-1TRYB\s0, \s-1PRAWA\s0.
.Sp
Prawidowe wartoci i bity flag parametru \s-1TRYB\s0 s zalene od systemu;
s one dostpne przez standardowy modu \f(CWFcntl\fR. Jednak z przyczyn
historycznych, niektre wartoci s uniwersalne;
zero oznacza tylko dla odczytu, jeden tylko dla zapisu, a dwa dla zapisu i
odczytu.
.Sp
Jeli plik \s-1NAZWAPLIKU\s0 nie istnieje, a wywoanie \f(CWopen\fR go
tworzy (zazwyczaj dlatego, e \s-1TRYB\s0 zawiera flag O_CREAT), to warto
\s-1PRAW\s0 okrela prawa nowo utworzonego pliku. Jeli s one pominite,
uywana jest domylna warto 0666, ktra umoliwia wszystkim odczyt i
zapis. Warto ta ma sens, zobacz \f(CWumask\fR.
.Sp
Modu \s-1IO::\s0File daje bardziej obiektowe podejcie do tych rzeczy.
.Ip "sysread \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1OFFSET\s0" 8
.IX Item "sysread \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LENGTH\s0,\s-1OFFSET\s0"
.Ip "sysread \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "sysread \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LENGTH\s0"
Prbuje odczyta \s-1DUGO\s0 bajtw danych do zmiennej \s-1SKALAR\s0.
Odczyt nastpuje z pliku wskazywanego przez \s-1UCHWYTPLIKU\s0, przy uyciu
wywoania systemowego \fIread\fR\|(2). Pomija to stdio, wic czenie tej
funkcji z innym rodzajami odczytu, z \fIprint()\fR, \fIwrite()\fR, 
\fIseek()\fR, lub \fItell()\fR moe powodowa problemy. Zwraca ilo
odczytanych bajtw, lub undef w wypadku bdu. \s-1SKALAR\s0 bdzie
rozcigany tak, by pasowa do liczby odczytanych bajtw.
.Sp
Aby spowodowa odczyt danych z ktrego miejsca acucha (rnego ni
pocztek), mona poda dodatkowo parametr \s-1OFFSET\s0. Jeli parametr ten
jest ujemny, to wskazywana jest pozycja przesunita o tyle bajtw w ty od
koca acucha.
Jeli dodatni offset jest wikszy od dugoci \s-1SKALARA\s0, to wynikiem
jest wypenienie do wymaganego rozmiaru znakami \*(L"\e-\*(R", a nastpnie
doklejenie odczytu.
.Ip "sysseek \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1POZYCJA\s0,\s-1GDZIE\s0" 8
.IX Item "sysseek \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1POSITION\s0,\s-1WHENCE\s0"
Zmienia pozycj \s-1UCHWYTUPLIKU\s0 przy uyciu wywoania systemowego
\fIlseek\fR\|(2). Pomija stdio, wic czenie tego z odczytami (innymi ni
\fIsysread()\fR), z
\fIprint()\fR, \fIwrite()\fR, \fIseek()\fR, lub \fItell()\fR 
moe wprowadzi problemy. \s-1UCHWYTPLIKU\s0 moe by wyraeniem, ktrego
warto daje nazw uchwytu pliku. Wartoci dla \s-1GDZIE\s0 to 0 dla
ustawienia nowej pozycji, 1 dla dodania nowej pozycji do biecej i 2 do
ustawienia pozycji EOF plus offset. Dla parametru \s-1GDZIE\s0 mona uywa
staych \s-1SEEK_SET\s0, \s-1SEEK_CUR\s0 i \s-1SEEK_END\s0 z moduu 
\s-1IO::\s0Seekable lub \s-1POSIX\s0.
.Sp
Zwracana jest nowa pozycja, lub warto niezdefiniowana w wypadku bdu.
Pozycja zerowa zwracana jest jako acuch \*(L"0 but true\*(R"; tak wic
\fIsysseek()\fR zwraca \s-1TRUE\s0 po sukcesie i \s-1FALSE\s0 po bdzie, 
lecz wci moesz atwo ustali now pozycj.
.Ip "system \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "system \s-1LIST\s0"
Robi dokadnie to samo, co \*(L"exec \s-1LISTA\s0\*(R", poza tym, e
dokonuje przed tym forka i proces rodzicielski czeka, a dziecko dokona
ywota. Zauwa, e przetwarzanie argumentw rni si, zalenie od liczby
argumentw. Warto zwracana jest statusem wyjcia programu, zwrconym przez
wywoanie \fIwait()\fR. Aby uzyska rzeczywist warto wyjcia, podziel j
przez 256. Zobacz te opis \f(CWexec\fR, znajdujcy si gdzie w tym
dokumencie. \fINie\fR jest to sposb, ktrego naley uywa do
przechwytywania wyjcia z komendy, dla tego celu uyj zwykych odwrconych
apostrofw (backticks?) lub qx//, jak opisano w sekcji 
\fI`\s-1ACUCH\s0`\fR podrcznika \fIperlop\fR(1).
.Sp
Poniewa zarwno \fIsystem()\fR i odwrotne apostrofy blokuj \s-1SIGINT\s0 i
\s-1SIGQUIT\s0, ubicie ich nie powoduje przerwania twojego programu.
.Sp
.Vb 3
\&    @args = ("command", "arg1", "arg2");
\&    system(@args) == 0
\&         or die "system @args si nie powid: $?"
.Ve
A oto bardziej wyrafinowany przykad analizowania wartoci zwracanej przez
\fIsystem()\fR. Ma to miejsce na systemie unixowym i jest robione, aby
sprawdzi wszystkie moliwoci, wcznie z sygnaami i zrzutami core.
.Sp
.Vb 21
\&    $rc = 0xffff & system @args;
\&    printf "system(%s) zwrci %#04x: ", "@args", $rc;
\&    if ($rc == 0) {
\&        print "normalne zakoczenie\en";
\&    }
\&    elsif ($rc == 0xff00) {
\&        print "komenda si nie powioda: $!\en";
\&    }
\&    elsif ($rc > 0x80) {
\&        $rc >>= 8;
\&        print "niezerowy status wyjcia $rc\en";
\&    }
\&    else {
\&        print "skoczy z ";
\&        if ($rc &   0x80) {
\&            $rc &= ~0x80;
\&            print "zrzutem core z ";
\&        }
\&        print "sygnaem $rc\en"
\&    }
\&    $ok = ($rc != 0);
.Ve
.Ip "syswrite \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0,\s-1OFFSET\s0" 8
.IX Item "syswrite \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LENGTH\s0,\s-1OFFSET\s0"
.Ip "syswrite \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1SKALAR\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "syswrite \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1SCALAR\s0,\s-1LENGTH\s0"
Prbuje zapisa \s-1DUGO\s0 bajtw ze \s-1SKALARA\s0 do pliku podanego
przez \s-1UCHWYTPLIKU\s0 przy uyciu wywoania systemowego \fIwrite\fR\|(2).
Pomija stdio, wic czenie tego z odczytami (innymi ni \fIsysread()\fR), z
\fIprint()\fR, \fIwrite()\fR, \fIseek()\fR, lub \fItell()\fR moe spowodowa
problemy. Zwraca liczb zapisanych bajtw, lub undef w wypadku bdu. Jeli
dugo jest wiksza ni dostpne dane, zapisywanych jest tylko tyle danych,
ile jest dostpnych.
.Sp
Dodatkowo mona poda \s-1OFFSET\s0, aby zapisa dane z jakiej czci
acucha, ktra nie jest pocztkiem. Ujemna warto offsetu nakazuje
zapisywanie od miejsca, przesunitego o tyle bajtw od koca acucha.
.Ip "tell \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "tell \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "tell" 8
.IX Item "tell"
Zwraca biec pozycj pliku dla \s-1UCHWYTUPLIKU\s0. \s-1UCHWYTPLIKU\s0
moe by wyraeniem, ktrego warto podaje nazw rzeczywistego uchwytu
pliku. Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest pominity, zakadany jest plik, z
ktrego ostatnio czytano.
.Ip "telldir \s-1UCHWYTKATALOGU\s0" 8
.IX Item "telldir \s-1DIRHANDLE\s0"
Zwraca biec pozycj funkcji \fIreaddir()\fR dla \s-1UCHWYTUKATALOGU\s0.
Do \fIseekdir()\fR mona przekaza warto, kac osignc okrelon
pozycj w katalogu. 
.Ip "tie \s-1ZMIENNA\s0,\s-1NAZWAKLASY\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "tie \s-1VARIABLE\s0,\s-1CLASSNAME\s0,\s-1LIST\s0"
Funkcja ta czy zmienn z klas pakietu, ktra opisuje jej implementacj.
\s-1ZMIENNA\s0 jest nazw czarowanej zmiennej. \s-1NAZWAKLASY\s0 jest nazw
klasy, implementujcej obiekty waciwego typu. Wszelkie dodatkowe 
argumenty s przekazywane metodzie \*(L"new\*(R" klasy (czyli
\s-1TIESCALAR\s0, \s-1TIEARRAY\s0, lub \s-1TIEHASH\s0).
Zazwyczaj, argumenty te  wygldaj tak, jak te, ktre s przekazywane
funkcji \fIdbm_open()\fR z C. Obiekt, zwrcony przez metod \*(L"new\*(R"
jest te zwracany przez \fItie()\fR, co jest przydatne, jeli chcesz dosta
si do innych metod w \s-1NAZWIEKLASY\s0.
.Sp
Zauwa, e funkcje takie, jak \fIkeys()\fR i \fIvaluse()\fR mog zwraca
wielkie wartoci tablicowe, jeli uy je na duych obiektach, takich jak
pliki \s-1DBM\s0. Lepiej moe by uy funkcji \fIeach()\fR i na nich
iterowa. Przykad:
.Sp
.Vb 7
\&    # drukuj offsety pliku historii
\&    use NDBM_File;
\&    tie(%HIST, 'NDBM_File', '/usr/lib/news/history', 1, 0);
\&    while (($key,$val) = each %HIST) {
\&        print $key, ' = ', unpack('L',$val), "\en";
\&    }
\&    untie(%HIST);
.Ve
Klasa, implementujca tablic asocjacyjn, powinna mie nastpujce metody:
.Sp
.Vb 8
\&    TIEHASH classname, LIST
\&    DESTROY this
\&    FETCH this, key
\&    STORE this, key, value
\&    DELETE this, key
\&    EXISTS this, key
\&    FIRSTKEY this
\&    NEXTKEY this, lastkey
.Ve
Klasa, implementujca zwyk tablic, powinna mie nastpujce metody:
.Sp
.Vb 5
\&    TIEARRAY classname, LIST
\&    DESTROY this
\&    FETCH this, key
\&    STORE this, key, value
\&    [others TBD]
.Ve
Klasa, implementujca skalar, powinna mie nastpujce metody:
.Sp
.Vb 4
\&    TIESCALAR classname, LIST
\&    DESTROY this
\&    FETCH this,
\&    STORE this, value
.Ve
W przeciwiestwie do funkcji \fIdbmopen()\fR, funkcja \fItie()\fR nie uywa,
lub wymaga dla ciebie moduw (use, require)\*(--musisz o to zadba
samodzielnie. Zobacz podrcznik \fIDB_File\fR oraz modu
\fIConfig\fR dla interesujcych implementacji \fItie()\fR.
.Ip "tied \s-1ZMIENNA\s0" 8
.IX Item "tied \s-1VARIABLE\s0"
Zwraca referencj do obiektu kryjcego si pod \s-1ZMIENN\s0 (warto,
ktra bya pocztkowo zwrcona przez \fItie()\fR, ktre powiza zmienn z
pakietem.) Gdy \s-1ZMIENNA\s0 nie jest powizana, zwracana jest warto
niezdefiniowana.
.Ip "time" 8
.IX Item "time"
Zwraca liczb sekund od pocztku epoki (tj. na MacOs
od 00:00:00, 1 Stycznia, 1904, a od 00:00:00 \s-1UTC\s0, 1 Stycznia, 1970 
dla wikszoci innych systemw).
Wystarczajce do przekazania dla \fIgmtime()\fR lub \fIlocaltime()\fR.
.Ip "times" 8
.IX Item "times"
Zwraca czteroelementow tablic, podajc w sekundach czasy uytkownika i 
systemu. Wartoci s dla tego procesu, oraz dla dzieci tego procesu.
.Sp
.Vb 1
\&    ($user,$system,$cuser,$csystem) = times;
.Ve
.Ip "tr///" 8
.IX Item "tr///"
Operator translacji. To samo co y///. Zobacz stron \fIperlop\fR(1).
.Ip "truncate \s-1UCHWYTPLIKU\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "truncate \s-1FILEHANDLE\s0,\s-1LENGTH\s0"
.Ip "truncate \s-1WYRA\s0,\s-1DUGO\s0" 8
.IX Item "truncate \s-1EXPR\s0,\s-1LENGTH\s0"
Skraca plik, otwarty na \s-1UCHWYCIEPLIKU\s0 lub nazwany przez \s-1WYRA\s0
do podanej dugoci. Na systemach, gdzie nie jest to zaimplementowane,
powoduje bd krytyczny.
.Ip "uc \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "uc \s-1EXPR\s0"
.Ip "uc" 8
.IX Item "uc"
Zwraca \s-1WYRA\s0 w duych literach. Jest to funkcja wewntrzna,
implementujca escape \eU na acuchach ujtych w podwjne cudzysowy.
Szanuje biece ustawienie \s-1LC_CTYPE\s0, jeli wczono \f(CWuse locale\fR. 
Zobacz podrcznik \fIperllocale\fR(1).
.Sp
Jeli \s-1WYRA\s0 jest pominite, uywa \f(CW$_\fR.
.Ip "ucfirst \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "ucfirst \s-1EXPR\s0"
.Ip "ucfirst" 8
.IX Item "ucfirst"
Zwraca \s-1WYRA\s0, z pierwszym znakiem zmienionym na du liter. Jest to
funkcja wewntrzna, implementujca escape \eu na acuchach ujtych w
cudzysowy.
Szanuje biece ustawienie \s-1LC_CTYPE\s0, jeli wczono \f(CWuse locale\fR. 
Zobacz podrcznik \fIperllocale\fR(1).
.Sp
If \s-1EXPR\s0 is omitted, uses \f(CW$_\fR.
.Ip "umask \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "umask \s-1EXPR\s0"
.Ip "umask" 8
.IX Item "umask"
Ustawia umask procesu na \s-1WYRA\s0 i zwraca warto poprzedni. Jeli
\s-1WYRA\s0 jest pominite, po prostu zwraca biec umask. Pamitaj, e
umaska jest liczb, zazwyczaj podawan semkowo; \fInie\fR jest acuchem
cyfr semkowych. Zobacz opis \f(CWoct\fR, znajdujcy si gdzie w tym
dokumencie, jeli masz tylko acuch.
.Ip "undef \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "undef \s-1EXPR\s0"
.Ip "undef" 8
.IX Item "undef"
Powoduje, e warto \s-1WYRA\s0, ktra musi by lwartoci, staje si 
niezdefiniowana. Uywaj tego tylko na wartociach skalarnych, caej tablicy,
caej tablicy asocjacyjnej, lub na nazwie podprocedury (przy uyciu
\*(L"&").  (Uywanie tej funkcji w innych wypadkach przypuszczalnie nie
doprowadzi do takich rezultatw, jakich mona by oczekiwa.) Zawsze zwraca
warto niezdefiniowan. Moesz pomin \s-1WYRA\s0--w tym wypadku nic nie
jest pozbawiane zdefiniowania, lecz mimo to uzyskujesz warto
niezdefiniowan, ktr moesz np. zwrci z podprocedury, przypisa
zmiennej,lub przekaza jako parametr. Przykady:
.Sp
.Vb 8
\&    undef $foo;
\&    undef $bar{'blurfl'};             # Porwnaj z: delete $bar{'blurfl'};
\&    undef @ary;
\&    undef %hash;
\&    undef &mysub;
\&    return (wantarray ? (undef, $errmsg) : undef) if $they_blew_it;
\&    select undef, undef, undef, 0.25;
\&    ($a, $b, undef, $c) = &foo;       # Ignoruj trzeci zwrcon warto
.Ve
.Ip "unlink \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "unlink \s-1LIST\s0"
.Ip "unlink" 8
.IX Item "unlink"
Kasuje list plikw. Zwraca liczb skasowanych plikw.
.Sp
.Vb 3
\&    $cnt = unlink 'a', 'b', 'c';
\&    unlink @goners;
\&    unlink <*.bak>;
.Ve
Uwaga: unlink nie skasuje katalogw, chyba e jeste superuytkownikiem i
przekazae perlowi flag \fB\-U\fR. Nawet gdy te warunki s spenione, bd
ostrzeony, e skasowanie katalogu moe wywoa uszkodzenie systemu plikw.
Zamiast tego uyj rmdir.
.Sp
Jeli \s-1LISTA\s0 jest pominita, uywa \f(CW$_\fR.
.Ip "unpack \s-1WZORZEC\s0,\s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "unpack \s-1TEMPLATE\s0,\s-1EXPR\s0"
Unpack robi odwrotno tego, co pack: pobiera acuch, reprezentujcy
struktur
i rozwija go na list wartoci, zwracaj warto tablicow (w kontekcie
skalarnym zwraca tylko pierwsz warto tablicy). \s-1WZORZEC\s0 jest tego
samego formatu co dla funkcji pack. Oto podprocedura, ktra dokonuje
substringu:
.Sp
.Vb 4
\&    sub substr {
\&        local($what,$where,$howmuch) = @_;
\&        unpack("x$where a$howmuch", $what);
\&    }
.Ve
a potem mamy
.Sp
.Vb 1
\&    sub ordinal { unpack("c",$_[0]); } # to samo co ord()
.Ve
Dodatkowo, moesz poprzedzi pola %<liczb>, wskazujc, e chcesz
<liczba>-bitow sum szesnastkow elementw, zamiast samych elementw.
Domylna jest suma 16-bitowa. Na przykad, nastpujcy przykad oblicza t
sam liczb co program sum z Systemu V:
.Sp
.Vb 4
\&    while (<>) {
\&        $checksum += unpack("%16C*", $_);
\&    }
\&    $checksum %= 65536;
.Ve
Nastpujcy fragment efektywnie oblicza liczb ustawionych bitw w wektorze
bitowym:
.Sp
.Vb 1
\&    $setbits = unpack("%32b*", $selectmask);
.Ve
.Ip "untie \s-1ZMIENNA\s0" 8
.IX Item "untie \s-1VARIABLE\s0"
Rozbija powizanie midzy zmienn, a pakietem. Zobacz \fItie()\fR.
.Ip "unshift \s-1TABLICA\s0,\s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "unshift \s-1ARRAY\s0,\s-1LIST\s0"
Robi odwrotn rzecz do \f(CWshift\fR. Lub odwrotn do \f(CWpush\fR, zalenie
jak na to spojrze. Dokleja list do pocztku tablicy i zwraca now liczb
elementw.
.Sp
.Vb 1
\&    unshift(ARGV, '-e') unless $ARGV[0] =~ /^-/;
.Ve
Zauwa, e \s-1LISTA\s0 jest doklejana caa, a nie jeden element naraz, wic
doklejone elementy pozostaj w tej samej kolejnoci. Aby j odwrci, uyj
reverse.
.Ip "use Module \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "use Module \s-1LIST\s0"
.Ip "use Module" 8
.IX Item "use Module"
.Ip "use Module \s-1WERSJA\s0 \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "use Module \s-1VERSION\s0 \s-1LIST\s0"
.Ip "use \s-1WERSJA\s0" 8
.IX Item "use \s-1VERSION\s0"
Importuje semantyk danego moduu do biecego pakietu. Oglnie aliasuje
okrelone podprocedury lub nazwy zmiennych do twojego pakietu. Jest to
dokadnie rwnowane
.Sp
.Vb 1
\&    BEGIN { require Module; import Module LIST; }
.Ve
poza tym, e Module \fImusi\fR by goym sowem.
.Sp
Jeli pierwszy argument \f(CWuse\fR jest liczb, to jest ona traktowana jako
numer wersji, zamiast nazwa moduu. Jeli wersja interpretera perla jest
mniejsza ni \s-1WERSJA\s0, to wywietlony zostanie komunikat o bdzie, a
perl natychmiast zakoczy dziaanie. Jest to czsto przydatne, jeli chcesz
sprawdzi wersj perla przed uywaniem moduw bibliotecznych, ktre
zmieniy si w sposb niekompatybilny od czasu starszych wersji perla.
(staramy si by tak nie byo.)
.Sp
Sowo \s-1BEGIN\s0 wymusza by require i import zaszy podczas kompilacji.
Require zapewnia, e modu bdzie zaadowany do pamici, jeli wczeniej nie
by. Import nie jest wbudowany\*(--jest to tylko zwyke, statyczne
wywoanie metody pakietu \*(L"Module\*(R" aby powiedzie moduowi, by
zaimportowa
list waciwoci do pakietu biecego. Modu moe implementowa swoj
metod import w dowolny sposb, cho wikszo moduw woli wyprowadza
swoj metod
poprzez dziedziczenie z klasy Exporter, zdefiniowanej w module Exporter,
Zobacz podrcznik \fIExporter\fR.
Jeli nie ma adnej metody importujcej, to bd jest cicho ignorowany. Moe
si to w przyszych wersjach zmieni na bd krytyczny.
.Sp
Jeli nie chcesz zmieniania swojej przestrzeni nazw, zacz jawnie pust
list:
.Sp
.Vb 1
\&    use Module ();
.Ve
Jest to dokadnie rwnowane
.Sp
.Vb 1
\&    BEGIN { require Module; }
.Ve
Jeli midzy Module, a \s-1LISTA\s0 jest obecny argument \s-1WERSJA\s0, to
\f(CWuse\fR wywoa metod \s-1VERSION\s0 klasy Module z podan wersj, jako
argumentem. Domylna metoda \s-1VERSION\s0, dziedziczona z klasy Universal,
zakracze jeli podana wersja jest wiksza ni warto zmiennej
\f(CW$Module::VERSION\fR. (Zauwa, e nie ma przecinka po \s-1WERSJI\s0!)
.Sp
Poniewa jest to szeroko otwarty interfejs, mona tak implementowa te
pragmy (dyrektywy kompilatora). Obecnie zaimplementowane pragmy to:
.Sp
.Vb 5
\&    use integer;
\&    use diagnostics;
\&    use sigtrap qw(SEGV BUS);
\&    use strict  qw(subs vars refs);
\&    use subs    qw(afunc blurfl);
.Ve
Te pseudo moduy importuj semantyk do biecego zakresu bloku, w
przeciwiestwie  do zwykych moduw, ktre importuj symbole do biecego
pakietu.
.Sp
Istnieje odpowiadajca komenda \*(L"no\*(R", ktra de-importuje rzeczy
zaimportowane przez use, np. wywouje metod
\f(CWunimport Module LISTA\fR zamiast \f(CWimport\fR.
.Sp
.Vb 2
\&    no integer;
\&    no strict 'refs';
.Ve
Jeli nie ma metody unimport, wywoanie to koczy si bdem krytycznym.
.Sp
Dla listy standardowych moduw i pragm, zobacz podrcznik \fIperlmod\fR.
.Ip "utime \s-1LISTA\s0" 8
.IX Item "utime \s-1LIST\s0"
Zmienia czasy dostpu i modyfikacji na kadym pliku z listy. Pierwsze dwa
elementy listy musz by numerycznymi czasami dostpu i modyfikacji,
dokadnie w tej kolejnoci. Zwraca liczb plikw, na ktrych operacja si
powioda. Czas modyfikacji inode jest ustawiany na czas biecy. Przykad
komendy \*(L"touch\*(R":
.Sp
.Vb 3
\&    #!/usr/bin/perl
\&    $now = time;
\&    utime $now, $now, @ARGV;
.Ve
.Ip "values \s-1HASH\s0" 8
.IX Item "values \s-1HASH\s0"
Zwraca normaln tablic, skadajc si ze wszystkich wartoci wymienionej
tablicy asocjacyjnej. W kontekcie skalarnym, zwracana jest liczba wartoci.
Wartoci s zwracane w do losowej kolejnoci, lecz jest ona ta sama, co
zwracana przez funkcje \fIkeys()\fR lub \fIeach()\fR. Jako efekt uboczny,
funkcja resetuje iterator tablicy asocjacyjnej. Zobacz te
\fIkeys()\fR, \fIeach()\fR, i \fIsort()\fR.
.Ip "vec \s-1WYRA\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1BITY\s0" 8
.IX Item "vec \s-1EXPR\s0,\s-1OFFSET\s0,\s-1BITS\s0"
Traktuje acuch \s-1WYRA\s0 jako wektor cakowitych integerw i zwraca
warto pola bitowego, wskazanego przez \s-1OFFSET\s0. \s-1BITY\s0 podaj
liczb bitw, ktre s zarezerwowane dla kadego wpisu w wektorze bitowym.
Musi to by potga dwjki do 1 do 32. \fIvec\fR moe te by przypisany do
czego--w tym wypadku potrzebne s nawiasy, aby nada wyraeniu waciwy
priorytet, jak w
.Sp
.Vb 1
\&    vec($image, $max_x * $x + $y, 8) = 3;
.Ve
Wektory utworzone przez \fIvec()\fR mog te by obsugiwane przez
operatory logiczne |, & i ^, ktre zao, e bitowa operacja wektorowa jest
oczekiwana gdy obydwa operandy s acuchami.
.Sp
Aby przeksztaci wektor bitowy na tablic acuchow zer i jedynek, uyj:
.Sp
.Vb 2
\&    $bits = unpack("b*", $vector);
\&    @bits = split(//, unpack("b*", $vector));
.Ve
Jeli znasz dokadn dugo w bitach, moesz poda j zamiast *.
.Ip "wait" 8
.IX Item "wait"
Czeka, a proces potomny si nie zakoczy i zwraca pid zamknitego procesu,
lub \-1, jeli go nie byo. Status jest zwracany w \f(CW$?\fR.
.Ip "waitpid \s-1PID\s0,\s-1FLAGI\s0" 8
.IX Item "waitpid \s-1PID\s0,\s-1FLAGS\s0"
Czeka, a proces potomny si zakoczy i zwraca pid zamknitego procesu, lub
\-1, jeli nie byo takiego procesu. Status jest zwracany w \f(CW$?\fR.
Jeli powiesz
.Sp
.Vb 3
\&    use POSIX ":sys_wait_h";
\&    ...
\&    waitpid(-1,&WNOHANG);
.Ve
to moesz dokona nieblokujcego oczekiwania na dowolny proces. Nieblokujce
oczekiwanie jest dostpne na maszynach, obsugujcych albo wywoanie
\fIwaitpid\fR\|(2), albo \fIwait4\fR\|(2). Jednak oczekiwanie na konkretny
pid z \s-1FLAGAMI\s0 wartoci 0 jest zaimplementowane wszdzie. (Perl
emuluje wywoanie systemowe, pamitajc wartoci statusu procesw, ktre
zakoczyy si, lecz nie byy odczytane przez skrypt perla)
.Ip "wantarray" 8
.IX Item "wantarray"
Zwraca \s-1TRUE\s0, jeli kontekst obecnie wykonywanej podprocedury szuka
wartoci listowej. Zwraca \s-1FALSE\s0, jeli kontekst szuka skalara.
Zwraca warto niezdefiniowan, jeli kontekst nie szuka wartoci (void).
.Sp
.Vb 3
\&    return unless defined wantarray;    # nie myl o robieniu wicej
\&    my @a = complex_calculation();
\&    return wantarray ? @a : "@a";
.Ve
.Ip "warn \s-1LIST\s0" 8
.IX Item "warn \s-1LIST\s0"
Produkuje komunikat na \s-1STDERR\s0, podobnie jak \fIdie()\fR, lecz nie
wychodzi i nie wyrzuca wyjtku.
.Sp
Jeli zainstalowany jest handler \f(CW$SIG{__WARN__)\fR, nie s drukowane
adne komunikaty. Od handlera zaley obsuga komunikatu, gdy tak zadecyduje
(np. przekonwertowanie go na \fIdie()\fR). Wikszo handlerw musi wic
wywoywa \fIwarn()\fR ponownie, aby wywietli komunikat. Zauwa, e jest
to bezpieczne i nie spowoduje nieskoczonej ptli, gdy haki
\f(CW__WARN__\fR nie s woane z niego samego.
.Sp
Zachowanie to jest troch inne od tego dla \f(CW$SIG{__DIE__}\fR (ktre nie
powstrzymyway tekstu komunikatw, lecz mogy wywoa \fIdie()\fR ponownie,
aby je zmieni).
.Sp
Uywanie handlerw \f(CW__WARN__\fR daje potne narzdzie do wyciszania
wszystkich ostrzee (nawet tak zwanych obowizkowych). Na przykad:
.Sp
.Vb 7
\&    # wywal wszystkie ostrzeenia czasu kompilacji
\&    BEGIN { $SIG{'__WARN__'} = sub { warn $_[0] if $DOWARN } }
\&    my $foo = 10;
\&    my $foo = 20;          # bez ostrzegania o zduplikowaniu my $foo
\&                           # lecz przecie sam si o to prosie!
\&    # bez ostrzee czasu kompilacji i czasu dziaania przed tym miejscem
\&    $DOWARN = 1;
.Ve
.Vb 2
\&    # ostrzeenia czasu dziaania s tu wczone
\&    warn "\e$foo is alive and $foo!";     # pojawia si
.Ve
Zobacz stron \fIperlvar\fR(1) dla szczegw o ustawianiu wpisw
\f(CW%SIG\fR i dla przykadw.
.Ip "write \s-1UCHWYTPLIKU\s0" 8
.IX Item "write \s-1FILEHANDLE\s0"
.Ip "write \s-1WYRA\s0" 8
.IX Item "write \s-1EXPR\s0"
.Ip "write" 8
.IX Item "write"
Zapisuje sformatowany rekord (prawdopodobnie wieloliniowy) do podanego
pliku, uywajc formatu zwizanego z tym plikiem. Domylnie format dla pliku
jest tym, ktry ma t sam nazw, co uchwyt pliku, lecz mona go zmieni z
pomoc funkcji \fIselect()\fR, przypisujc nazw formatu zmiennej \f(CW$~\fR.
.Sp
Pocztek przetwarzania formy jest obsugiwany automatycznie: jeli nie
ma miejsca na stronie na sformatowany rekord, to strona jest przewijana
przez wpisanie form feed, nastpnie uywany jest specjalny format
gry-strony (do formatowania nagwka nowej strony), a potem wpisany jest
rekord. Domylnie, format gry-strony jest nazw uchwytu pliku z dodanym
\*(L"_TOP\*(R", lecz mona go ustawi dynamicznie, przyznajc zmiennej
\f(CW$^\fR nazw podczas gdy wybrany (select) jest uchwyt pliku.
Liczba pozostajcych linii biecej strony znajduje si w zmiennej
\f(CW$-\fR i moe by ustawiona na 0 aby wymusi now stron.
.Sp
Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 nie jest podany, wyjcie idzie do biecego
domylnego kanau wyjcia, ktrym jest pocztkowo \s-1STDOUT\s0, a ktry
moe by zmieniony operatorem \f(CWselect\fR. Jeli \s-1UCHWYTPLIKU\s0 jest
wyraeniem \s-1WYRA\s0, to jest ono analizowane, a wynikowy acuch jest
uywany do podejrzenia nazwy \s-1UCHWYTUPLIKU\s0. Dla dalszych informacji o
formatach, zobacz stron \fIperlform\fR(1).
.Sp
Zauwa, e zapis \fI\s-1NIE\s0\fR jest odwrotnoci odczytu. Niestety.
.Ip "y///" 8
.IX Item "y///"
Operator translacji. To samo co tr///. Zobacz stron \fIperlop\fR(1).

.rn }` ''