.\" {PTM/WK/2000-I}
.ig
Transl.note: based on GNU sh-utils.info
FSF notice for sh-utils docs follows:

Copyright 1994, 95, 96 Free Software Foundation, Inc.

Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this
manual provided the copyright notice and this permission notice are
preserved on all copies.

Permission is granted to copy and distribute modified versions of
this manual under the conditions for verbatim copying, provided that
the entire resulting derived work is distributed under the terms of a
permission notice identical to this one.

Permission is granted to copy and distribute translations of this
manual into another language, under the above conditions for modified
versions, except that this permission notice may be stated in a
translation approved by the Foundation.
..
.TH SH-UTILS "1" FSF "maj 2000" "Narzdzia powokowe GNU 2.0"
.SH NAZWA
sh-utils - opis pakietu narzdzi powokowych GNU
.SH OD TUMACZA
Podrczniki man dla narzdzi powokowych GNU nie s ju rozwijane.
Niniejsza strona podrcznika powstaa jako tumaczenie, uywanej
przez twrcw jako podstawowej, dokumentacji formatu info.
W pliku, ktry czytasz umieszczono cz dokumentacji dotyczc wsplnych
cech i opcji programw oraz informacje, ktre z rnych przyczyn nie znalazy
si na stronach opisujcych poszczeglne polecenia pakietu.
Szczegowe opisy samych polece znajdziesz we waciwych, osobnych
stronach podrcznika.
.SH WSTP
Niniejszy podrcznik opisuje zestaw narzdzi powokowych GNU w wersji 2.0.

Podrcznik ten nie jest wyczerpujcy. Zakada si, e na og wiesz,
co zrobi, i potrzebujesz tylko przypomnienia jak to zrobi.
Nie usiowano wyjani podstawowych poj w sposb odpowiedni dla nowicjuszy.
Zatem, jeli jeste zainteresowany, wcz si, prosz, w udoskonalanie
podrcznika. Skorzysta na tym caa wsplnota GNU.

Niektre z wymienionych programw przydatne s tylko przy pisaniu skryptw
powoki. Narzdzia takie stanowi, de facto, "jzyk" skryptw powoki
(w duym stopniu). Inne s czasami przydatne interaktywnie.

Narzdzia powokowe GNU s w wikszoci zgodne ze standardem POSIX.2.

Bdy prosz zgasza, w jz.angielskim, do <bug-sh-utils@gnu.org>. Pamitaj,
by zamieci numer wersji, architektur maszyny, pliki wejciowe i inne
informacje potrzebne do powielenia bdu: wprowadzane znaki, czego si
spodziewae, co otrzymae i dlaczego jest to le. Pliki diff s mile
widziane, ale prosz doczy rwnie opis problemu, gdy czasem ciko
jest wycign wnioski.

Podrcznik ten powsta pierwotnie na bazie uniksowych stron man napisanych
przez Davida MacKenzie i aktualizowanych przez Jima Meyeringa. Autorytatywn
dokumentacj jest obecnie dokumentacja w formacie info; strony man nie s
ju rozwijane i aktualizowane.
Franc,ois Pinard wykona wstpn konwersj do formatu Texinfo. Karl
Berry wykona indeksy, troch reorganizacji i edycji wynikw.
Richard Stallman wnis swj zwyky nieoceniony wgld w cao procesu.
.SH ZAWARTO PAKIETU
Obecnie pakiet narzdzi powokowych GNU zawiera kilkadziesit programw:
.SS Wypisywanie tekstu
Polecenia wywietlajce acuchy tekstowe
.RS 4
.nf
echo        wypisuje wiersz tekstu
printf      formatuje i wypisuje dane
yes         wypisuje acuch a do przerwania programu
.fi
.RE
.SS Warunki
Polecenia przydatne przede wszystkim z uwagi na ich kod zakoczenia, nie za
wywietany wynik. Std, czsto uywane s jako warunek instrukcji `if'
powoki lub te jako ostatnie polecenie potoku.
.RS 4
.nf
false       nic nie robi, zwraca niepowodzenie
true        nic nie robi, zwraca powodzenie
test        sprawdza typy plikw, porwnuje wartoci
expr        rozwija (interpretuje) wyraenia
.fi
.RE
.SS Przekierowanie
Powoki Uniksw powszechnie zapewniaj kilka postaci "przekierowania" --
sposobw zmiany rda wejcia lub celu wyjcia polecenia. Jednak jedno
przydatne przekierowanie wykonywane jest przez odrbne polecenie, nie przez
powok:
.RS 4
.nf
tee         przekierowuje wyjcie do wielu plikw
.fi
.RE
.SS Operacje na nazwach plikw
Polecenia do manipulacji nazwami plikw
.RS 4
.nf
basename    obcina katalog i przyrostek z nazwy pliku
dirname     obcina niekatalogowy przyrostek nazwy pliku
pathchk     sprawdza przenono nazwy pliku
.fi
.RE
.SS Kontekst pracy
Polecenia wywietlajce lub zmieniajce kontekst, w ktrym pracujesz:
biecy katalog, ustawienia terminala i tak dalej. Zobacz take
polecenia zwizane z uytkownikiem, w nastpnej sekcji.
.RS 4
.nf
pwd         wypisuje katalog roboczy
stty        wypisuje lub zmienia charakterystyki terminala
printenv    wypisuje zmienne rodowiska
tty         wypisuje nazw pliku terminala
.fi
.RE
.SS Informacja o uytkowniku
Polecenia wypisujce informacje zwizane z uytkownikiem: nazwy zgoszeniowe,
grupy i tak dalej.
.RS 4
.nf
id          wypisuje rzeczywisty i efektywny uid i gid
logname     wypisuje biec nazw zgoszeniow (loginname)
whoami      wypisuje efektywny id uytkownika
groups      nazwy grup, do ktrych naley uytkownik
users       nazwy aktualnie zalogowanych uytkownikw
who         wypisuje kto jest obecnie zalogowany
.fi
.RE
.SS Kontekst systemowy
Polecenia wypisujce lub zmieniajce informacj oglnosystemow.
.RS 4
.nf
date        wypisuje lub ustawia dat i czas systemowy
uname       wypisuje informacj o systemie
hostname    wypisuje lub ustawia nazw systemu
hostid      wypisuje numeryczny identyfikator systemu
.fi
.RE
.SS Zmienione wywoywanie polece
Polecenia uruchamiajce inne polecenia w kontekcie rnicym si od
biecego: zmienionym rodowisku, jako inny uytkownik itp.
.RS 4
.nf
chroot      zmienia katalog gwny (korze)
env         zmienia zmienne rodowiska
nice        zmienia priorytet obsugi zada
nohup       uodpornia na sygna zawieszenia wykonywania
su          zmienia id uytkownika i grupy
.fi
.RE
.SS Opnianie
.RS 4
.nf
sleep       pauzuje przez zadany czas
.fi
.RE
.SS Operacje numeryczne
Programy wykonujce operacje zwizane z liczbami.
.RS 4
.nf
factor      pokazuje czynniki liczby
seq         wypisuje cigi liczb
.fi
.RE
.SH OPCJE WSPLNE
Pewne opcje dostpne s we wszystkich opisywanych programach (naprawd
powinien je przyjmowa kady z programw GNU). Odstpstwa od tej zasady s
jawnie opisane w dokumentacji danego polecenia.
`--help' lub `--version' traktowane s jako opcja tylko jeli wystpuj jako
jedyny argument wiersza polece.
.TP
.B --help
Wywietla informacj o stosowaniu programu i list wszystkich dostpnych opcji,
pomylnie koczy prac.
.TP
.B --version
Wywietla numer wersji programu i pomylnie koczy prac.
.SH FORMATY WPROWADZANIA DATY
.ig
Najpierw cytat:
.PP
.\" Pikny cytat -- na pewno jest kto lepszy w tumaczeniu literatury... [WK]
.RS
Our units of temporal measurement, from seconds on up to months,
are so complicated, asymmetrical and disjunctive so as to make
coherent mental reckoning in time all but impossible.  Indeed, had
some tyrannical god contrived to enslave our minds to time, to
make it all but impossible for us to escape subjection to sodden
routines and unpleasant surprises, he could hardly have done
better than handing down our present system.  It is like a set of
trapezoidal building blocks, with no vertical or horizontal
surfaces, like a language in which the simplest thought demands
ornate constructions, useless particles and lengthy
circumlocutions.  Unlike the more successful patterns of language
and science, which enable us to face experience boldly or at least
level-headedly, our system of temporal calculation silently and
persistently encourages our terror of time.

 ...  It is as though architects had to measure length in feet,
width in meters and height in ells; as though basic instruction
manuals demanded a knowledge of five different languages.  It is
no wonder then that we often look into our own immediate past or
future, last Tuesday or a week from Sunday, with feelings of
helpless confusion.  ...

-- Robert Grudin, `Time and the Art of Living'.
.RE
.PP
..
Ta sekcja opisuje tekstowe postaci daty akceptowane przez programy GNU.
S to acuchy znakowe, ktre moesz, jako uytkownik, poda jako
argumenty rnych programw. Nie jest tu opisany interfejs C (poprzez funkcj
\fIgetdate\fP).

Mimo, e opisywana skadnia daty umoliwia przedstawienie dowolnej daty
od roku zerowego naszej ery, to liczby cakowite komputera nie s wystarczajco
due dla takich (wzgldnie) dugich okresw czasu. Najwczeniejsz dat jaka
jest dozwolona semantycznie w systemach uniksowych jest pnoc 1 stycznia 1970
czasu uniwersalnego (UTC).
.SS Oglna skadnia daty
"Data" jest acuchem znakowym (moe by pusty) zawierajcym wiele elementw
rozdzielonych biaymi znakami. Biay znak moe by pominity jeli nie
spowoduje to niejednoznacznoci. Pusty acuch oznacza pocztek dzisiejszego
dnia (tj.pnoc). Kolejno elementw jest nieistotna. acuch daty moe
zawiera wiele rnych odmian elementw:
.nf
    * dat kalendarzow
    * czas dnia (godzin)
    * stref czasow
    * dzie tygodnia
    * element wzgldny
    * czyste liczby
.fi
Opiszemy poniej po kolei kady z typw elementu daty.

W wikszoci kontekstw kilka liczb moe by zapisanych sownie. Najbardziej
przydaje si to do okrelania elementw dnia tygodnia lub elementw wzgldnych
(patrz poniej). Oto lista: `first' (pierwszy) dla 1, `next' (nastpny) dla 2,
`third' (trzeci) dla 3, `fourth' (czwarty) dla 4, `fifth' dla 5, `sixth' dla 6,
`seventh' dla 7, `eighth' dla 8, `ninth' dla 9, `tenth' dla 10, `eleventh' dla
11 i `twelfth' dla 12.  Rwnie, `last' (ostatni) oznaczajcy dokadnie -1.

Kiedy w ten sposb zapisywany jest miesic, wci traktowany jest tak, jakby
zosta zapisany liczbowo, zamiast potraktowania w sposb "w peni zgodny
z wymow"; zmienia to dozwolone acuchy.

Wielko liter w datach jest cakowicie ignorowana. Pomidzy nawiasami
okrgymi mona umieszcza komentarze, pki zawarte nawiasy s poprawnie
zagniedone. Mylniki, po ktrych nie wystpuj cyfry s obecnie ignorowane.
Wiodce zera w liczbach s ignorowane.
.SS Zapis daty kalendarzowej
"Zapis daty kalendarzowej" okrela dzie roku. Podawany jest rozmaicie,
w zalenoci od tego, czy miesic okrelono liczbowo czy sownie. Wszystkie
te acuchy okrelaj t sam dat kalendarzow:
.nf
    1970-09-17           # ISO 8601.
    70-9-17              # za 19xx dla 69 do 99, 20xx dla 00 do 68.
    70-09-17             # wiodce zera s ignorowane.
    9/17/72              # powszechny zapis amerykaski.
    24 September 1972
    24 Sept 72           # wrzesie (September) ma specjalny skrt.
    24 Sep 72            # zawsze dozwolone trzyliterowe skrty.
    Sep 24, 1972
    24-sep-72
    24sep72
.fi
Mona te omin rok. W takim przypadku, uywany jest ostatnio okrelony rok,
lub rok biecy, jeli nie okrelono adnego. Na przykad:
.nf
    9/17
    sep 17
.fi
A oto reguy...

Dla miesicy podanych liczbowo dozwolony jest format liczbowy ISO 8601 postaci
`ROK-MIESIC-DZIE', gdzie ROK jest dowoln liczb cakowit, MIESIC jest
liczb od 01 do 12, za DZIE jest liczb od 01 do 31. Jeli liczba jest
mniejsza ni dziesi to musi by zapisana z zerem wiodcym. Jeeli ROK jest
wynosi 68 lub mniej, to dodawane jest do niego 2000; w przeciwnym razie, jeli
ROK jest mniejszy od 100, to jest do niego dodawane 1900. Akceptowana jest
konstrukcja postaci `MIESIC/DZIE/ROK', popularna w Stanach Zjednoczonych.
Rwnie `MIESIC/DZIE', z pominiciem roku.

Miesice sownie mog by zapisane w penej formie: `January' (stycze),
`February' (luty), `March' (marzec), `April' (kwiecie), `May' (maj),
`June' (czerwiec), `July' (lipiec), `August' (sierpie),
`September' (wrzesie), `October' (padziernik), `November' (listopad)
lub `December' (grudzie). Sowne okrelenia miesicy mog by
skracane do pierwszych trzech liter, z moliwym dodaniem kropki koczcej
skrt. Dozwolony jest rwnie zapis `Sept' zamiast `September'.

Przy sownym zapisie miesicy data kalendarzowa moe by podana na jeden
z poniszych sposobw:
.nf
    DZIE MIESIC ROK
    DZIE MIESIC
    MIESIC DZIE ROK
    DZIE-MIESIC-ROK
.fi
Albo, pomijajc rok:
.nf
    MIESIC DZIE
.fi
.SS Zapis czasu (godziny)
"Zapis czasu" w acuchach daty okrela czas (godzin) zadanego dnia.
Oto kilka przykadw, oznaczajcych t sam godzin:
.nf
    20:02:0
    20:02
    8:02pm
    20:02-0500      # w strefie EST (Eastern US Standard Time)
.fi
Oglniej, czas moe zosta podany jako `GODZINA:MINUTA:SEKUNDA', gdzie
GODZINA jest liczb od 0 do 23, MINUTA liczb od 0 do 59, za SEKUNDA liczb
od 0 do 59. Czon `:SEKUNDA' mona pomin, jest on wwczas przyjmowany
jako zero.

Jeli po okreleniu czasu wystpuje `am' lub `pm' (lub `a.m.' czy `p.m.'),
to GODZINA ograniczona jest do zakresu od 1 do 12 a `:MINUTA' moe by
pominita (przyjmowana za zero). `am' wskazuje na pierwsz poow dnia, `pm'
na drug poow. W tej notacji, godzina 12 poprzedza godzin 1: pnoc jest
zapisywana jako `12am', za poudnie jako `12pm'.

Po zapisie czasu moe rwnie wystpi okrelenie korekty z uwagi
na stref czasow. Jest ono wyraane jako `ZGGMM', gdzie Z jest znakiem `+'
lub `-', GG jest liczb godzin rnicy dla strefy a MM liczb minut.
Podanie w ten sposb strefy czasowej wymusza interpretacj podanego czasu
wzgldem czasu uniwersalnego (UTC - Coordinated Universal Time), uniewaniajc
wczeniejsze okrelenia strefy czasowej czy lokalnej strefy czasowej. Cz
opisujca MINUTY w okreleniu czasu nie moe by pomijana, jeli uywana jest
korekta z uwagi na stref czasow. Jest to jedyny sposb okrelania korekty
strefy czasowej o uamkowe czci godziny.

Mona poda korekt `am'/`pm' albo korekt z uwagi na stref czasow, ale
nie obie jednoczenie.
.SS Strefa czasowa
Element typu "strefa czasowa" okrela midzynarodow stref czasow, wskazywan
przez niewielki zestaw liter. S one obsugiwane w celu zachowania wstecznej
zgodnoci. Ich uywanie nie jest jednake zalecane, gdy praktycznie s one
dwuznaczne: na przykad, skrt `EST' posiada inne znaczenie w Australii, a inne
w Stanach Zjednoczonych. Zawarte w nim kropki s ignorowane.
Wojskowe miana stref czasowych uywaj pojedynczych liter.
Obecnie jako pozycje typu strefa czasowa mog by przedstawiane wycznie
strefy o przesuniciu o cakowit liczb godzin.
W poprzedniej sekcji znajdziesz opis precyzyjniejszego sterowania korekt
z uwagi na stref czasow.

Poniej podano wiele stref czasowych (z wyczeniem stref "czasw letnich"),
uporzdkowanych wedug przesunicia w czasie (parametr GODZINA strefy).
.TP
-1200
`Y' wojskowo.
.TP
-1100
`X' wojskowo.
.TP
-1000
`W' wojskowo.
.TP
-0900
`V' wojskowo.
.TP
-0800
`PST' dla amerykaskiej strefy Pacific Standard, za `U' wojskowo.
.TP
-0700
`MST' dla amerykaskiej strefy Mountain Standard, za `T' wojskowo.
.TP
-0600
`CST' dla amerykaskiej strefy Central Standard, za `S' wojskowo.
.TP
-0500
`EST' dla amerykaskiej strefy Eastern Standard, za `R' wojskowo.
.TP
-0400
`AST' dla amerykaskiej strefy Atlantic Standard, za `Q' wojskowo.
.TP
-0300
`P' wojskowo.
.TP
-0200
`O' wojskowo.
.TP
-0100
`N' wojskowo.
.TP
+0000
`GMT' dla redniego czasu Greenwich (Greenwich Mean), `UT' dla czasu
uniwersalnego, `UTC' dla Coordinated Universal, `WET' dla czasu
zachodnioeuropejskiego (Western European), za `Z' dla ISO 8601
i zapisu wojskowego.
.TP
+0100
`A' wojskowo, `CET' dla czasu rodkowoeuropejskiego (Central European),
`MET' dla Midden Europesche Tijd (holenderski), and `MEZ' dla Mittel-Europa"ische
Zeit (Niemcy).
.TP
+0200
`B' wojskowo, za `EET' dla wschodnioeuropejskiego (Eastern European).
.TP
+0300
`C' wojskowo.
.TP
+0400
`D' wojskowo.
.TP
+0500
`E' wojskowo.
.TP
+0600
`F' wojskowo.
.TP
+0700
`G' wojskowo.
.TP
+0800
`H' wojskowo.
.TP
+0900
`I' wojskowo, za `JST' dla strefy japoskiej (Japan Standard).
.TP
+1000
`GST' dla amerykaskiej strefy Guam (Guam Standard), za `K' wojskowo.
.TP
+1100
`L' wojskowo.
.TP
+1200
`M' wojskowo, za `NZST' dla strefy nowozelandzkiej (New Zealand Standard).
.PP
Istnieje wiele stref czasowych wynikajcych z oszczdzania wiata dziennego
("czas letni", strefy DST - daylight-saving time). Rwnie umieszczajc
po okreleniu strefy zwykej acuch `DTS' jako odrbne sowo (tj. oddzielone
biaymi znakami), mona poda odpowiedni stref czasow oszczdzania energii.
.TP
-0700
`PDT' dla amerykaskiej strefy Pacific Daylight.
.TP
-0600
`MDT' dla amerykaskiej strefy dla Mountain Daylight.
.TP
-0500
`CDT' dla amerykaskiej strefy Central Daylight.
.TP
-0400
`EDT' dla amerykaskiej strefy Eastern Daylight.
.TP
-0300
`ADT' dla amerykaskiej strefy Atlantic Daylight.
.TP
+0100
`BST' dla brytyjskiego czasu letniego (British Summer) oraz `WEST' dla
zachodnioeuropejskiego czasu letniego (Western European Summer).
.TP
+0200
`CEST' dla rodkowoeuropejskiego czasu letniego (Central European Summer),
`MEST' dla Midden Europesche S. Tijd (holenderski) oraz `MESZ' dla
Mittel-Europa"ische Sommerzeit (Niemcy).
.TP
+1300
`NZDT' dla nowozelandzkiego czasu New Zealand Daylight.
.SS Dzie tygodnia
Bezporednie powoanie si na dzie tygodnia bdzie wystpowa po dacie
(tylko jeli to konieczne) w celu okrelenia takiego dnia tygodnia
w przyszoci.

Dni tygodnia mog by pisane w postaci penej: `Sunday' (niedziela),
`Monday' (poniedziaek), `Tuesday' (wtorek), `Wednesday' (roda),
`Thursday' (czwartek), `Friday' (pitek) lub `Saturday' (sobota).
Mona je skraca do pierwszych trzech liter, opcjonalnie zakoczonych kropk.
Dozwolone s take specjalne skrty `Tues' dla wtorku (Tuesday),
`Wednes' dla rody (Wednesday) oraz `Thur' lub `Thurs' dla czwartku (Thursday).

Dzie tygodnia moe by poprzedzony liczb, by wyrazi przesunicie w czasie
o dan liczb tygodni. Najlepiej uywany jest w wyraeniach takich jak
`third monday' (trzeci poniedziaek). W tym kontekcie dopuszczalne s rwnie
`last DZIE' lub `next DZIE'; przesuwaj one o tydzie wstecz lub w przd
w stosunku do dnia reprezentowanego przez DZIE.

Przecinek nastpujcy po okreleniu dnia tygodnia jest jest ignorowany.
.SS Elementy wzgldne w acuchach dat
"Elementy wzgldne" wskazuj na dat przesunita wzgldem danej (lub daty
biecej, jeli nie podano innej) w przd i wstecz. Efekty elementw
wzgldnych sumuj si. Oto kilka przykadw:
.nf
    1 year        # 1 rok
    1 year ago    # 1 roku temu
    3 years       # 3 lata
    2 days        # 2 dni
.fi
Jednostk przemieszczenia w czasie mona wybra przy pomocy acucha
\fByear\fP lub \fBmonth\fP dla przesunicia odpowiednio o cae lata
lub miesice. S to jednostki do rozmyte, gdy lata i miesice nie
maj jednakowej dugoci. Precyzyjniejszymi jednostkami s \fBfortnight\fP,
czyli okres 14 dni, \fBweek\fP (tydzie) majcy 7 dni, \fBday\fP (dzie) majcy
24 godziny, \fBhour\fP (godzina) o 60 minutach, \fBminute\fP (minuta)
lub \fBmin\fP o 60 sekundach i \fBsecond\fP (sekunda) lub \fBsec\fP
o dugoci jednej sekundy. Przyrostek \fBs\fP, oznaczajcy w jzyku angielskim
liczb mnog, doczony do tych jednostek jest akceptowany i ignorowany.

Jednostka czasu moe zosta poprzedzona mnonikiem, podanym jako liczba (moe
by ze znakiem). Liczby bez znaku traktowane s jako liczby dodatnie
ze znakiem. Brak liczby oznacza mnonik 1. Nastpujce po elemencie wzgldnym
sowo \fBago\fP (..temu) jest rwnowane poprzedzeniu jednostki dodatkowym
mnonikiem o wartoci -1.

acuch znakw \fBtommorow\fP (jutro) ma warto jednego dnia w przyszoci
(rwnowane \fBday\fP), acuch \fByesterday\fP (wczoraj) ma warto jednego
dnia w przeszoci (rwnowany \fBday ago\fP, dzie temu).

acuchy \fB now\fP (teraz) lub \fBtoday\fP (dzi) s jednostkami wzgldnymi
odpowiadajcymi zerowemu przesuniciu w czasie; bior si one z tego, e
przesunicie w czasie o wartoci zerowej reprezentuje biecy czas, jeli
nie zostanie to zmienione przez poprzedzajce elementy. acuchw okrelajcych
biecy czas mona uy do uwydatnienia innych elementw, jak w `12:00 today'
(12:00 dzi). acuch \fBthis\fP (ten) ma rwnie znaczenie przesunicia
w czasie o zerowej wartoci, ale uywany jest raczej w acuchach daty jak
`this thursday' (ten czwartek).

Gdy element wzgldny powoduje, e data wynikowa przekracza granic midzy DST
(np.czasem letnim, zobacz podsekcja `Strefa czasowa') a czasem zwykym
(nie-DST), lub odwrotnie, godzina jest korygowana stosownie do czasu lokalnego.
.SS Czyste liczby w acuchach daty
Dokadna interpretacja czystej liczby dziesitnej zaley od kontekstu
w acuchu znakowym okrelajcym dat.

Jeeli liczba dziesitna ma posta RRRRMMDD i nie pojawia si przez ni aden
inny element daty kalendarzowej (patrz `Zapis daty kalendarzowej'), to RRRR
odczytywane jest jako rok, MM jako numer miesica a DD jako dzie miesica
opisywanej daty.

Jeeli liczba dziesitna ma posta GGMM i w acuchu daty nie pojawia si
przed ni aden inny element okrelajcy czas, to GG jest odczytywane jako
godzina a MM jako minuty godziny opisywanego czasu dnia. MM moe by te
pominite.

Jeli po lewej stronie liczby pojawia si zarwno data kalendarzowa jak i czas,
ale nie ma elementu wzgldnego, to liczba uniewania wczeniej okrelony rok.
.SS Autorzy `getdate'
`getdate' zostao pierwotnie zaimplementowane przez Stevena M. Bellovin
(<smb@research.att.com>) podczas pobytu w Chapel Hillwhile na University
of North Carolina.
Kod zosta pniej nieco zmodyfikowany przez kilku ludzi na Usenecie,
a nastpnie gruntownie zmieniony przez Richa $alz (<rsalz@bbn.com>)
i Jima Berets (<jberets@bbn.com>) w sierpniu 1990. Rozmaite wersje
dla systemu GNU zrobi David MacKenzie, Jim Meyering i inni.

Rozdzia ten zosta pierwotnie utworzony przez Franc,oisa Pinard
(<pinard@iro.umontreal.ca>) z kodu rdowego `getdate.y', a nastpnie
poprawiony przez K. Berry (<kb@cs.umb.edu>).

.SH ZOBACZ TAKE
.TP 12
.BR echo (1)
wypisuje wiersz tekstu
.TP
.BR printf (1)
formatuje i wypisuje dane
.TP
.BR yes (1)
wypisuje acuch a do przerwania programu
.TP
.BR false (1)
nic nie robi, zwraca niepowodzenie
.TP
.BR true (1)
nic nie robi, zwraca powodzenie
.TP
.BR test (1)
sprawdza typy plikw, porwnuje wartoci
.TP
.BR expr (1)
rozwija (interpretuje) wyraenia
.TP
.BR tee (1)
przekierowuje wyjcie do wielu plikw
.TP
.BR basename (1)
obcina katalog i przyrostek z nazwy pliku
.TP
.BR dirname (1)
obcina niekatalogowy przyrostek nazwy pliku
.TP
.BR pathchk (1)
sprawdza przenono nazwy pliku
.TP
.BR pwd (1)
wypisuje katalog roboczy
.TP
.BR stty (1)
wypisuje lub zmienia charakterystyki terminala
.TP
.BR printenv (1)
wypisuje zmienne rodowiska
.TP
.BR tty (1)
wypisuje nazw pliku terminala
.TP
.BR id (1)
wypisuje rzeczywisty i efektywny uid i gid
.TP
.BR logname (1)
wypisuje biec nazw zgoszeniow
.TP
.BR whoami (1)
wypisuje efektywny id uytkownika
.TP
.BR groups (1)
nazwy grup, do ktrych naley uytkownik
.TP
.BR users (1)
nazwy aktualnie zalogowanych uytkownikw
.TP
.BR who (1)
wypisuje, kto jest obecnie zalogowany
.TP
.BR date (1)
wypisuje lub ustawia dat i czas systemowy
.TP
.BR uname (1)
wypisuje informacj o systemie
.TP
.BR hostname (1)
wypisuje lub ustawia nazw systemu
.TP
.BR hostid (1)
wypisuje numeryczny identyfikator systemu
.TP
.BR chroot (1)
zmienia katalog gwny
.TP
.BR env (1)
zmienia zmienne rodowiska
.TP
.BR nice (1)
zmienia priorytet obsugi zada
.TP
.BR nohup (1)
uodpornia na sygna zawieszenia wykonywania
.TP
.BR su (1)
zmienia id uytkownika i grupy
.TP
.BR sleep (1)
pauzuje przez zadany czas
.TP
.BR factor (1)
pokazuje czynniki liczby
.TP
.BR seq (1)
wypisuje cigi liczb
.PP