File: CrhExceptions.php

package info (click to toggle)
mediawiki 1%3A1.43.3%2Bdfsg-1
  • links: PTS, VCS
  • area: main
  • in suites: forky, sid, trixie
  • size: 417,464 kB
  • sloc: php: 1,062,949; javascript: 664,290; sql: 9,714; python: 5,458; xml: 3,489; sh: 1,131; makefile: 64
file content (811 lines) | stat: -rw-r--r-- 45,740 bytes parent folder | download
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
<?php
namespace MediaWiki\Languages\Data;

use CrhConverter as Crh;

/**
 * Exceptions Tables for Crimean Tatar (crh / Qırımtatarca)
 *
 * Adapted from https://crh.wikipedia.org/wiki/Qullan%C4%B1c%C4%B1:Don_Alessandro/Translit
 *
 * @ingroup Language
 */
class CrhExceptions {

	private const WB = '\b'; # default word boundary; may be updated in the future

	/** @var string[] */
	private array $Cyrl2LatnExceptions = [];
	/** @var string[] */
	private array $Latn2CyrlExceptions = [];

	/** @var string[] */
	private array $Cyrl2LatnPatterns = [];
	/** @var string[] */
	private array $Latn2CyrlPatterns = [];

	/** @var string[] */
	private array $lc2uc = [];
	/** @var string[] */
	private array $uc2lc = [];

	private function initLcUc( $lcChars, $ucChars, $reinit = false ) {
		# bail if we've already done this, unless we are re-initializing
		if ( !$reinit && $this->lc2uc && $this->uc2lc ) {
			return;
		}

		# split up the lc and uc lists in a unicode-friendly way
		$myLc = [];
		preg_match_all( '/./u', $lcChars, $myLc );
		$myLc = $myLc[0];

		$myUc = [];
		preg_match_all( '/./u', $ucChars, $myUc );
		$myUc = $myUc[0];

		# map lc to uc and vice versa
		$this->lc2uc = array_combine( array_values( $myLc ), array_values( $myUc ) );
		$this->uc2lc = array_combine( array_values( $myUc ), array_values( $myLc ) );
	}

	private function myLc( $string ) {
		return strtr( $string, $this->uc2lc );
	}

	private function myUc( $string ) {
		return strtr( $string, $this->lc2uc );
	}

	private function myUcWord( $string ) {
		return $this->myUc( mb_substr( $string, 0, 1 ) ) . $this->myLc( mb_substr( $string, 1 ) );
	}

	private function addMappings( $mapArray, &$A2B, &$B2A, $exactCase = false, $prePat = '', $postPat = '' ) {
		foreach ( $mapArray as $WordA => $WordB ) {
			if ( !$exactCase ) {
				$ucA = $this->myUc( $WordA );
				$ucWordA = $this->myUcWord( $WordA );
				$ucB = $this->myUc( $WordB );
				$ucWordB = $this->myUcWord( $WordB );
			}

			# if there are regexes, only map toward backregs
			if ( !preg_match( '/\$[1-9]/', $WordA ) ) {
				$A2B[ $prePat . $WordA . $postPat ] = $WordB;
				if ( !$exactCase ) {
					// @phan-suppress-next-line PhanPossiblyUndeclaredVariable uc vars are set when used
					$A2B[ $prePat . $ucWordA . $postPat ] = $ucWordB;
					// @phan-suppress-next-line PhanPossiblyUndeclaredVariable uc vars are set when used
					$A2B[ $prePat . $ucA . $postPat ] = $ucB;
				}
			}

			if ( !preg_match( '/\$[1-9]/', $WordB ) ) {
				$B2A[ $prePat . $WordB . $postPat ] = $WordA;
				if ( !$exactCase ) {
					// @phan-suppress-next-line PhanPossiblyUndeclaredVariable uc vars are set when used
					$B2A[ $prePat . $ucWordB . $postPat ] = $ucWordA;
					// @phan-suppress-next-line PhanPossiblyUndeclaredVariable uc vars are set when used
					$B2A[ $prePat . $ucB . $postPat ] = $ucA;
				}
			}
		}
	}

	public function loadExceptions( $lcChars, $ucChars ) {
		# init lc and uc, as needed
		$this->initLcUc( $lcChars, $ucChars );

		# no regex prefix/suffix needed
		$this->addMappings( self::MANY_TO_ONE_C2L_MAPPINGS,
			// reverse exception mapping order to handle many-to-one C2L mappings
			$this->Latn2CyrlExceptions, $this->Cyrl2LatnExceptions );
		$this->addMappings( self::MULTI_CASE_MAPPINGS,
			$this->Cyrl2LatnExceptions, $this->Latn2CyrlExceptions );
		$this->addMappings( self::EXACT_CASE_MAPPINGS,
			$this->Cyrl2LatnExceptions, $this->Latn2CyrlExceptions, true );

		# load C2L and L2C bidirectional affix mappings
		$this->addMappings( self::PREFIX_MAPPING,
			$this->Cyrl2LatnPatterns, $this->Latn2CyrlPatterns, false, '/' . self::WB, '/u' );
		$this->addMappings( self::SUFFIX_MAPPING,
			$this->Cyrl2LatnPatterns, $this->Latn2CyrlPatterns, false, '/', self::WB . '/u' );

		# tack on one-way mappings to the ends of the prefix and suffix patterns
		$this->Cyrl2LatnPatterns += self::CYRL_TO_LATN_REGEXES;
		$this->Latn2CyrlPatterns += self::LATN_TO_CYRL_REGEXES;

		return [ $this->Cyrl2LatnExceptions, $this->Latn2CyrlExceptions, $this->Cyrl2LatnPatterns,
			$this->Latn2CyrlPatterns, self::CYRL_CLEAN_UP_REGEXES ];
	}

	/**
	 * map Latin to Cyrillic and back, simple string match only (no regex)
	 * variants: all lowercase, all uppercase, first letter capitalized
	 */
	private const MANY_TO_ONE_C2L_MAPPINGS = [
		# Carefully ordered many-to-one mapping.
		# These are ordered so that the C2L is correct (the later Latin one).
		# See also the L2C mappings below
		'fevqülade' => 'февкъульаде', 'fevqulade' => 'февкъульаде',
		'beyude' => 'бейуде', 'beyüde' => 'бейуде',
		'curat' => 'джурьат', 'cürat' => 'джурьат',
		'mesul' => 'месуль', 'mesül' => 'месуль',
	];

	/**
	 * map Cyrillic to Latin and back, simple string match only (no regex)
	 * variants: all lowercase, all uppercase, first letter capitalized
	 */
	private const MULTI_CASE_MAPPINGS = [
		#### Cyrillic to Latin
		'аджыумер' => 'acıümer', 'аджыусеин' => 'acıüsein', 'алейкум' => 'aleyküm',
		'бозтюс' => 'boztüs', 'боливия' => 'boliviya', 'большевик' => 'bolşevik', 'борис' => 'boris',
		'борнен' => 'bornen', 'бублик' => 'bublik', 'буддизм' => 'buddizm', 'буддист' => 'buddist',
		'буженина' => 'bujenina', 'бузкесен' => 'buzkesen', 'букинист' => 'bukinist',
		'буксир' => 'buksir', 'бульбул' => 'bülbül', 'бульвар' => 'bulvar', 'бульдог' => 'buldog',
		'бульдозер' => 'buldozer', 'бульон' => 'bulyon', 'бумеранг' => 'bumerang',
		'бунен' => 'bunen', 'буннен' => 'bunnen', 'бус-бутюн' => 'büs-bütün',
		'бутерброд' => 'buterbrod', 'бутилен' => 'butilen', 'бутилир' => 'butilir',
		'буфер' => 'bufer', 'буфет' => 'bufet', 'гобелен' => 'gobelen', 'гомео' => 'gomeo',
		'горизонт' => 'gorizont', 'госпитал' => 'gospital', 'готтентот' => 'gottentot',
		'гофрир' => 'gofrir', 'губерн' => 'gubern', 'гуверн' => 'guvern', 'гугенот' => 'gugenot',
		'гуливер' => 'guliver', 'гуна' => 'güna', 'гунях' => 'günâh', 'гургуль' => 'gürgül',
		'гуя' => 'güya', 'дёрткуль' => 'dörtkül', 'джуньджу' => 'cüncü', 'ёлнен' => 'yolnen',
		'зумбуль' => 'zümbül', 'ильи' => 'ilyi', 'ишунь' => 'işün', 'ковер' => 'kover', 'код' => 'kod',
		'койлю' => 'köylü', 'кокагъач' => 'kökağaç', 'кокбаштанкъара' => 'kökbaştanqara',
		'кокгогерджин' => 'kökgögercin', 'кокдогъан' => 'kökdoğan', 'коккозю' => 'kökközü',
		'коккъузгъун' => 'kökquzğun', 'коклюш' => 'koklüş', 'кокташ' => 'köktaş',
		'коктогъан' => 'köktoğan', 'коктотай' => 'köktotay', 'коллег' => 'kolleg',
		'коллект' => 'kollekt', 'коллекц' => 'kollekts', 'колье' => 'kolye', 'кольраби' => 'kolrabi',
		'кольцов' => 'koltsov', 'комби' => 'kombi', 'комеди' => 'komedi', 'коменда' => 'komenda',
		'комета' => 'kometa', 'комив' => 'komiv', 'комис' => 'komis', 'комит' => 'komit',
		'комм' => 'komm', 'коммент' => 'komment', 'коммерс' => 'kommers', 'коммерц' => 'kommerts',
		'комп' => 'komp', 'конве' => 'konve', 'конгени' => 'kongeni', 'конденс' => 'kondens',
		'кондил' => 'kondil', 'кондитер' => 'konditer', 'кондиц' => 'kondits', 'коник' => 'konik',
		'конкис' => 'konkis', 'консерв' => 'konserv', 'конси' => 'konsi', 'контейнер' => 'konteyner',
		'конти' => 'konti', 'конфе' => 'konfe', 'конфи' => 'konfi', 'конце' => 'kontse',
		'конъю' => 'konyu', 'коньки' => 'konki', 'коньяк' => 'konyak', 'копирле' => 'kopirle',
		'копия' => 'kopiya', 'корде' => 'korde', 'кореиз' => 'koreiz', 'коренн' => 'korenn',
		'корея' => 'koreya', 'кориа' => 'koria', 'коридор' => 'koridor', 'корне' => 'korne',
		'корнеев' => 'korneyev', 'корни' => 'korni', 'корре' => 'korre', 'косме' => 'kosme',
		'космик' => 'kosmik', 'костюм' => 'kostüm', 'котельн' => 'koteln', 'котир' => 'kotir',
		'котлет' => 'kotlet', 'кочерг' => 'koçerg', 'коше' => 'köşe', 'куби' => 'kubi',
		'кудрин' => 'kudrin', 'кузнец' => 'kuznets', 'кулинар' => 'kulinar', 'кулич' => 'kuliç',
		'кульмин' => 'kulmin', 'культаш' => 'kültaş', 'культе' => 'külte', 'культ' => 'kult',
		'куркулет' => 'kürkület', 'курсив' => 'kursiv', 'кушет' => 'kuşet', 'кушку' => 'küşkü',
		'куюк' => 'küyük', 'къолязма' => 'qolyazma', 'къуртумер' => 'qurtümer',
		'къуртусеин' => 'qurtüsein', 'медьюн' => 'medyun', 'месули' => 'mesüli',
		'мефкуре' => 'mefküre', 'могедек' => 'mögedek', 'мумиё' => 'mumiyo', 'мумиф' => 'mumif',
		'муче' => 'müçe', 'муюз' => 'müyüz', 'нумюне' => 'nümüne', 'обел' => 'obel', 'обер' => 'ober',
		'обли' => 'obli', 'обсе' => 'obse', 'обт' => 'obt', 'огне' => 'ogne', 'одеколон' => 'odekolon',
		'одеса' => 'odesa', 'одесса' => 'odessa', 'озерки' => 'ozerki', 'озерн' => 'ozern',
		'озёрн' => 'ozörn', 'озюя' => 'özüya', 'океан' => 'okean', 'окси' => 'oksi',
		'октет' => 'oktet', 'олеа' => 'olea', 'олеи' => 'olei', 'оленев' => 'olenev', 'олив' => 'oliv',
		'олиг' => 'olig', 'олимп' => 'olimp', 'олиф' => 'olif', 'ольчер' => 'ölçer', 'омле' => 'omle',
		'онен' => 'onen', 'оннен' => 'onnen', 'опера' => 'opera', 'опере' => 'opere',
		'оптим' => 'optim', 'опци' => 'optsi', 'орби' => 'orbi', 'орден' => 'orden',
		'ордер' => 'order', 'ордин' => 'ordin', 'ореа' => 'orea', 'орех' => 'oreh',
		'ориент' => 'oriyent', 'оркестр' => 'orkestr', 'орлин' => 'orlin', 'орни' => 'orni',
		'орхи' => 'orhi', 'осци' => 'ostsi', 'офис' => 'ofis', 'офиц' => 'ofits', 'офсет' => 'ofset',
		'очерк' => 'oçerk', 'оюннен' => 'oyunnen', 'побед' => 'pobed', 'полево' => 'polevo',
		'поли' => 'poli', 'полюшко' => 'polüşko', 'помидор' => 'pomidor', 'пониз' => 'poniz',
		'порфир' => 'porfir', 'потелов' => 'potelov', 'потюк' => 'pötük', 'почетн' => 'poçetn',
		'почётн' => 'poçötn', 'пукле' => 'pükle', 'пуркю' => 'pürkü', 'пурумют' => 'purümüt',
		'пускул' => 'püskül', 'пускур' => 'püskür', 'пусюр' => 'püsür', 'пуфле' => 'püfle',
		'сейитумер' => 'seyitümer', 'сейитусеин' => 'seyitüsein', 'сейитягъя' => 'seyityağya',
		'сейитягья' => 'seyityagya', 'сейитяхья' => 'seyityahya', 'сейитяя' => 'seyityaya',
		'сеитумер' => 'seitümer', 'сеитусеин' => 'seitüsein', 'сеитягъя' => 'seityağya',
		'сеитягья' => 'seityagya', 'сеитяхья' => 'seityahya', 'сеитяя' => 'seityaya',
		'сурет' => 'süret', 'увертюра' => 'uvertüra', 'угле' => 'ugle', 'узвий' => 'uzviy',
		'улица' => 'ulitsa', 'ультимат' => 'ultimat', 'ультра' => 'ultra', 'ульянов' => 'ulyanov',
		'универ' => 'univer', 'уник' => 'unik', 'унис' => 'unis', 'унит' => 'unit', 'униф' => 'unif',
		'унтер' => 'unter', 'урьян' => 'uryan', 'утил' => 'util', 'уткин' => 'utkin',
		'учебн' => 'uçebn', 'шовини' => 'şovini', 'шоссе' => 'şosse', 'шубин' => 'şubin',
		'шунен' => 'şunen', 'шуннен' => 'şunnen', 'шунчюн' => 'şunçün', 'щёлкино' => 'şçolkino',
		'эмирусеин' => 'emirüsein', 'юзбашы' => 'yüzbaşı', 'юзйыл' => 'yüzyıl', 'юртер' => 'yurter',
		'ющенко' => 'yuşçenko',

		### Carefully ordered many-to-one mappings
		# these are ordered so L2C is correct (the later Cyrillic one)
		# see also self::MANY_TO_ONE_C2L_MAPPINGS above for C2L
		'шофер' => 'şoför', 'шофёр' => 'şoför',
		'бугун' => 'bugün', 'бугунь' => 'bugün',
		'демирёл' => 'demiryol', 'демиръёл' => 'demiryol',
		'гонъюл' => 'göñül', 'гонъюль' => 'göñül',
		'коккоз' => 'kökköz', 'коккозь' => 'kökköz',
		'корбекул' => 'körbekül', 'корьбекул' => 'körbekül', 'корьбекуль' => 'körbekül',
		'муур' => 'müür', 'муурь' => 'müür',
		'оригинал' => 'original', 'оригиналь' => 'original',
		'пускю' => 'püskü', 'пуськю' => 'püskü',
		'къарагоз' => 'qaragöz', 'къарагозь' => 'qaragöz',

		#### Latin to Cyrillic (deduped from above)

		# слова на -аль
		# words in -аль
		'актуаль' => 'aktual', 'диагональ' => 'diagonal', 'документаль' => 'dokumental',
		'эмсаль' => 'emsal', 'фааль' => 'faal', 'феодаль' => 'feodal', 'фестиваль' => 'festival',
		'горизонталь' => 'gorizontal', 'хроникаль' => 'hronikal', 'идеаль' => 'ideal',
		'инструменталь' => 'instrumental', 'икъмаль' => 'iqmal', 'икъбаль' => 'iqbal',
		'истикъбаль' => 'istiqbal', 'истикъляль' => 'istiqlâl', 'италия' => 'italiya',
		'италья' => 'italya', 'ишгъаль' => 'işğal', 'кафедраль' => 'kafedral', 'казуаль' => 'kazual',
		'коллегиаль' => 'kollegial', 'колоссаль' => 'kolossal', 'коммуналь' => 'kommunal',
		'кординаль' => 'kordinal', 'криминаль' => 'kriminal', 'легаль' => 'legal',
		'леталь' => 'letal', 'либераль' => 'liberal', 'локаль' => 'lokal',
		'магистраль' => 'magistral', 'материаль' => 'material', 'машиналь' => 'maşinal',
		'меаль' => 'meal', 'медальон' => 'medalyon', 'медаль' => 'medal',
		'меридиональ' => 'meridional', 'мешъаль' => 'meşal', 'минераль' => 'mineral',
		'минималь' => 'minimal', 'мисаль' => 'misal', 'модаль' => 'modal', 'музыкаль' => 'muzıkal',
		'номиналь' => 'nominal', 'нормаль' => 'normal', 'оптималь' => 'optimal',
		'орбиталь' => 'orbital', 'педаль' => 'pedal', 'пропорциональ' => 'proportsional',
		'профессиональ' => 'professional', 'радикаль' => 'radikal', 'рациональ' => 'ratsional',
		'реаль' => 'real', 'региональ' => 'regional', 'суаль' => 'sual', 'шималь' => 'şimal',
		'территориаль' => 'territorial', 'тимсаль' => 'timsal', 'тоталь' => 'total',
		'уникаль' => 'unikal', 'универсаль' => 'universal', 'вертикаль' => 'vertikal',
		'виртуаль' => 'virtual', 'визуаль' => 'vizual', 'вуаль' => 'vual', 'зональ' => 'zonal',
		'зуаль' => 'zual', 'италь' => 'ital',

		# слова с мягким знаком перед а, о, у, э
		# Words with a soft sign before а, о, у, э
		'бильакис' => 'bilakis', 'маальэсеф' => 'maalesef', 'мельун' => 'melun', 'озьара' => 'özara',
		'вельасыл' => 'velasıl', 'ельаякъ' => 'yelayaq',

		# другие слова с мягким знаком
		# Other words with a soft sign
		'альбатрос' => 'albatros', 'альбинос' => 'albinos', 'альбом' => 'albom',
		'альбумин' => 'albumin', 'алфавит' => 'alfavit', 'альфа' => 'alfa', 'альманах' => 'almanah',
		'альпинист' => 'alpinist', 'альтерн' => 'altern', 'альтру' => 'altru',
		'альвеола' => 'alveola', 'ансамбль' => 'ansambl', 'аньане' => 'anane', 'асфальт' => 'asfalt',
		'бальнео' => 'balneo', 'баарь' => 'baar', 'базальт' => 'bazalt', 'бинокль' => 'binokl',
		'девальв' => 'devalv', 'факульт' => 'fakult', 'фальсиф' => 'falsif', 'фольклор' => 'folklor',
		'гальван' => 'galvan', 'геральд' => 'gerald', 'женьшень' => 'jenşen',
		'инвентарь' => 'inventar', 'кальк' => 'kalk', 'кальмар' => 'kalmar', 'консульт' => 'konsult',
		'контроль' => 'kontrol', 'культур' => 'kultur', 'лагерь' => 'lager', 'макъбуль' => 'maqbul',
		'макъуль' => 'maqul', 'мальт' => 'malt', 'мальземе' => 'malzeme', 'меджуль' => 'mecul',
		'мешгуль' => 'meşgül', 'мешгъуль' => 'meşğul', 'мульти' => 'multi',
		'мусульман' => 'musulman', 'нефть' => 'neft', 'пальто' => 'palto', 'пароль' => 'parol',
		'патруль' => 'patrul', 'пенальти' => 'penalti', 'къальби' => 'qalbi', 'къальпке' => 'qalpke',
		'къальплер' => 'qalpler', 'къальпни' => 'qalpni', 'къальпте' => 'qalpte', 'къаарь' => 'qaar',
		'ресуль' => 'resul', 'рыцарь' => 'rıtsar', 'рояль' => 'royal', 'саарь' => 'saar',
		'спираль' => 'spiral', 'сульх' => 'sulh', 'сумбуль' => 'sumbul', 'суньий' => 'suniy',
		'темаюль' => 'temayul', 'шампунь' => 'şampun', 'вальс' => 'vals', 'вальц' => 'valts',
		'ведомость' => 'vedomost', 'зулькъарнейн' => 'zulqarneyn', 'январь' => 'yanvar',
		'февраль' => 'fevral', 'июнь' => 'iyün', 'сентябрь' => 'sentâbr', 'октябрь' => 'oktâbr',
		'ноябрь' => 'noyabr', 'декабрь' => 'dekabr',

		# слова с твёрдым знаком
		# Words with a solid sign
		'бидъат' => 'bidat', 'бузъюрек' => 'buzyürek', 'атешъюрек' => 'ateşyürek',
		'алъянакъ' => 'alyanaq', 'инъекц' => 'inyekts', 'мефъум' => 'mefum', 'мешъум' => 'meşum',
		'объект' => 'obyekt', 'разъезд' => 'razyezd', 'субъект' => 'subyekt', 'хавъяр' => 'havyar',
		'ямъям' => 'yamyam',

		# слова с буквой щ
		# words with щ
		'ящик' => 'yaşçik', 'мещан' => 'meşçan',

		# слова с ц
		# words with ц
		'акциз' => 'aktsiz', 'ацет' => 'atset', 'блиц' => 'blits', 'бруцеллёз' => 'brutsellöz',
		'доцент' => 'dotsent', 'фармацевт' => 'farmatsevt', 'глицер' => 'glitser',
		'люцерна' => 'lütserna', 'лицей' => 'litsey', 'меццо' => 'metstso', 'наци' => 'natsi',
		'проце' => 'protse', 'рецеп' => 'retsep', 'реценз' => 'retsenz', 'теплица' => 'teplitsa',
		'вице' => 'vitse', 'швейцар' => 'şveytsar', 'богородиц' => 'bogorodits',
		'бруцел' => 'brutsel', 'дацюк' => 'datsük', 'доницетти' => 'donitsetti',
		'драцена' => 'dratsena', 'контрацеп' => 'kontratsep', 'коцюб' => 'kotsüb',
		'меценат' => 'metsenat', 'мицел' => 'mitsel', 'моцарт' => 'motsart', 'плац' => 'plats',
		'плацен' => 'platsen', 'прецедент' => 'pretsedent', 'прецес' => 'pretses',
		'прицеп' => 'pritsep', 'спец' => 'spets', 'троиц' => 'troits', 'шприц' => 'şprits',
		'эпицентр' => 'epitsentr', 'яценюк' => 'yatsenük',

		# слова с тс
		# words with тс
		'агъартс' => 'ağarts', 'агъыртс' => 'ağırts', 'бильдиртс' => 'bildirts', 'битсин' => 'bitsin',
		'буюльтс' => 'büyülts', 'буютс' => 'büyüts', 'гебертс' => 'geberts', 'делиртс' => 'delirts',
		'эгрильтс' => 'egrilts', 'эксильтс' => 'eksilts', 'эшитс' => 'eşits', 'иритс' => 'irits',
		'иситс' => 'isits', 'ичиртс' => 'içirts', 'кертсин' => 'kertsin', 'кенишлетс' => 'kenişlets',
		'кийсетс' => 'kiysets', 'копюртс' => 'köpürts', 'косьтертс' => 'kösterts',
		'кучертс' => 'küçerts', 'кучюльтс' => 'küçülts', 'пертсин' => 'pertsin', 'къайтс' => 'qayts',
		'къутсуз' => 'qutsuz', 'орьтс' => 'örts', 'отьс' => 'öts', 'тартс' => 'tarts',
		'тутсун' => 'tutsun', 'тюнъюльтс' => 'tüñülts', 'тюртс' => 'türts', 'янъартс' => 'yañarts',
		'ебертс' => 'yeberts', 'ешертс' => 'yeşerts', 'йиритс' => 'yirits',

		# разные исключения
		# different exceptions
		'бюджет' => 'bücet', 'бюллет' => 'büllet', 'бюро' => 'büro', 'бюст' => 'büst',
		'диалог' => 'dialog', 'ханымэфенди' => 'hanımefendi', 'каньон' => 'kanyon',
		'кирил' => 'kiril', 'кирилл' => 'kirill', 'кёрджа' => 'körca', 'коy' => 'köy',
		'кулеръюзь' => 'küleryüz', 'маалле' => 'маальle', 'майор' => 'mayor', 'маниал' => 'manиаль',
		'нормала' => 'нормальa', 'проект' => 'proekt', 'район' => 'rayon', 'сойады' => 'soyadı',
		'спортсмен' => 'sportsmen', 'услюп' => 'üslüp', 'услюб' => 'üslüb', 'вакъиал' => 'vaqиаль',
		'юзйыллыкъ' => 'yüzyıllıq', 'койот' => 'koyot',

		# имена собственные
		# proper names
		'адольф' => 'adolf', 'альберт' => 'albert', 'бешуй' => 'beşüy', 'флотск' => 'flotsk',
		'гайана' => 'gayana', 'грэсовский' => 'gresovskiy', 'гриц' => 'grits', 'гурджи' => 'gürci',
		'игорь' => 'igor', 'ильич' => 'ilyiç', 'ильин' => 'ilyin', 'исмаил' => 'ismail',
		'киттс' => 'kitts', 'комсомольск' => 'komsomolsk', 'корьбекулю' => 'körbekülü',
		'куницын' => 'kunitsın', 'львив' => 'lviv', 'львов' => 'lvov', 'марьино' => 'maryino',
		'махульдюр' => 'mahuldür', 'павел' => 'pavel', 'пантикапейон' => 'pantikapeyon',
		'къуртсейит' => 'qurtseyit', 'къуртсеит' => 'qurtseit', 'смаил' => 'smail',
		'советск' => 'sovetsk', 'шемьи-заде' => 'şemi-zade', 'тсвана' => 'tsvana',
		'учьэвли' => 'üçevli', 'йохан' => 'yohan', 'йорк' => 'york', 'винныця' => 'vinnıtsâ',
		'винница' => 'vinnitsa', 'хмельницк' => 'hmelnitsk', 'хмельныцк' => 'hmelnıtsk',
		'зайце' => 'zaytse', 'чистеньк' => 'çistenk', 'кольчуг' => 'kolçug', 'ручьи' => 'ruçyi',
		'ботсвана' => 'botsvana', 'большой' => 'bolşoy', 'большое' => 'bolşoye',
		'большая' => 'bolşaya', 'ущелье' => 'uşçelye', 'ущельное' => 'uşçelnoye',
		'предущельное' => 'preduşçelnoye', 'новенькое' => 'novenkoye', 'новосельц' => 'novoselts',
		'мелко' => 'melko', 'овощ' => 'ovoşç', 'перепёлк' => 'perepölk', 'рощин' => 'roşçin',
		'братск' => 'bratsk', 'краснофлотск' => 'krasnoflotsk', 'синицин' => 'sinitsin',
		'синицын' => 'sinitsın', 'льгов' => 'lgov', 'желто' => 'jelto', 'жёлт' => 'jölt',
		'пермь' => 'perm', 'солдатск' => 'soldatsk', 'кольцо' => 'koltso', 'шелко' => 'şelko',
		'охотск' => 'ohotsk', 'марий эл' => 'mariy el', 'мариуполь' => 'mariupol',
		'белгород' => 'belgorod', 'иркутск' => 'irkutsk', 'Иркутск' => 'İrkutsk', 'орёл' => 'oröl',
		'рязанск' => 'râzansk', 'рязань' => 'râzan', 'тверск' => 'tversk', 'тверь' => 'tver',
		'ярославль' => 'yaroslavl', 'благовеще' => 'blagoveşçe', 'мальдив' => 'maldiv',
		'бальбек' => 'balbek', 'альчик' => 'alçik', 'харьков' => 'harkov', 'волынск' => 'volınsk',
		'волынь' => 'volın',
	];

	/**
	 * map Cyrillic to Latin and back, simple string match only (no regex)
	 * no variants: map exactly as is
	 */
	private const EXACT_CASE_MAPPINGS = [
		# аббревиатуры
		# abbreviations
		'ОБСЕ' => 'OBSE', 'КъМДж' => 'QMC', 'КъДж' => 'QC', 'КъАЭ' => 'QAE', 'ГъСМК' => 'ĞSMK',
		'ШСДжБ' => 'ŞSCB', 'КъМШСДж' => 'QMŞSC', 'КъАССР' => 'QASSR', 'КъДМПУ' => 'QDMPU',
		'КъМПУ' => 'QMPU',
	];

	/**
	 * map Cyrillic to Latin and back, match end of word
	 * variants: all lowercase, all uppercase, first letter capitalized
	 * "first letter capitalized" variant was in the source
	 * items with capture group refs (e.g., $1) are only mapped from the
	 * regex to the reference
	 */
	private const SUFFIX_MAPPING = [
		# originally C2L
		'иаль' => 'ial', 'нуль' => 'nul', 'кой' => 'köy', 'койнинъ' => 'köyniñ', 'койни' => 'köyni',
		'койге' => 'köyge', 'койде' => 'köyde', 'койдеки' => 'köydeki', 'койден' => 'köyden',
		'козь' => 'köz', '-юнджи' => '-ünci', '-юнджиде' => '-üncide', '-юнджиден' => '-ünciden',

		# originally L2C, here swapped
		'льная' => 'lnaya', 'льное' => 'lnoye', 'льный' => 'lnıy', 'льний' => 'lniy',
		'льская' => 'lskaya', 'льский' => 'lskiy', 'льское' => 'lskoye', 'ополь' => 'opol',
		'щее' => 'şçeye', 'щий' => 'şçiy', 'щая' => 'şçaya', 'цепс' => 'tseps',
	];

	/**
	 * map Cyrillic to Latin and back, match beginning of word
	 * variants: all lowercase letters, all uppercase letters, first letter capitalized
	 * items with capture group refs (e.g., $1) are only mapped from the
	 * regex to the reference
	 */
	private const PREFIX_MAPPING = [
		# originally C2L
		'буюк([^ъ])' => 'büyük$1', 'бую([гдйлмнпрстчшc])(и)' => 'büyü$1$2',
		'буют([^ыа])' => 'büyüt$1', 'джонк([^ъ])' => 'cönk$1', 'коюм' => 'köyüm', 'коюнъ' => 'köyüñ',
		'коюн([ди])' => 'köyün$1', 'куе' => 'küye', 'куркке' => 'kürkke', 'куркни' => 'kürkni',
		'куркте' => 'kürkte', 'куркчю' => 'kürkçü', 'кою' => 'köyü',
		'жизнь' => 'jizn',

		# арабизмы на муи- муэ- / Arabic муи- муэ-
		'му([иэИЭ])' => 'mü$1',

		# originally L2C, here swapped
		'роль$1' => 'rol([^ü]|' . self::WB . ')',
		'усть$1' => 'üst([^ü]|' . self::WB . ')',

		# more prefixes
		'ком-кок' => 'köm-kök',
	];

	private const CYRL_TO_LATN_REGEXES = [
		# относятся ко всему слову
		# whole words

		// TODO: refactor upper/lower/first capital whole words without
		// regexes into simpler list

		'/' . self::WB . 'КъЮШ' . self::WB . '/u' => 'QYŞ',
		'/' . self::WB . 'ЮШ' . self::WB . '/u' => 'YŞ',

		'/' . self::WB . 'кок' . self::WB . '/u' => 'kök',
		'/' . self::WB . 'Кок' . self::WB . '/u' => 'Kök',
		'/' . self::WB . 'КОК' . self::WB . '/u' => 'KÖK',
		'/' . self::WB . 'ком-кок' . self::WB . '/u' => 'köm-kök',
		'/' . self::WB . 'Ком-кок' . self::WB . '/u' => 'Köm-kök',
		'/' . self::WB . 'КОМ-КОК' . self::WB . '/u' => 'KÖM-KÖK',

		'/' . self::WB . 'коп' . self::WB . '/u' => 'köp',
		'/' . self::WB . 'Коп' . self::WB . '/u' => 'Köp',
		'/' . self::WB . 'КОП' . self::WB . '/u' => 'KÖP',

		'/' . self::WB . 'курк' . self::WB . '/u' => 'kürk',
		'/' . self::WB . 'Курк' . self::WB . '/u' => 'Kürk',
		'/' . self::WB . 'КУРК' . self::WB . '/u' => 'KÜRK',

		'/' . self::WB . 'ог' . self::WB . '/u' => 'ög',
		'/' . self::WB . 'Ог' . self::WB . '/u' => 'Ög',
		'/' . self::WB . 'ОГ' . self::WB . '/u' => 'ÖG',

		'/' . self::WB . 'юрип' . self::WB . '/u' => 'yürip',
		'/' . self::WB . 'Юрип' . self::WB . '/u' => 'Yürip',
		'/' . self::WB . 'ЮРИП' . self::WB . '/u' => 'YÜRİP',

		'/' . self::WB . 'юз' . self::WB . '/u' => 'yüz',
		'/' . self::WB . 'Юз' . self::WB . '/u' => 'Yüz',
		'/' . self::WB . 'ЮЗ' . self::WB . '/u' => 'YÜZ',

		'/' . self::WB . 'юк' . self::WB . '/u' => 'yük',
		'/' . self::WB . 'Юк' . self::WB . '/u' => 'Yük',
		'/' . self::WB . 'ЮК' . self::WB . '/u' => 'YÜK',

		'/' . self::WB . 'буюп' . self::WB . '/u' => 'büyüp',
		'/' . self::WB . 'Буюп' . self::WB . '/u' => 'Büyüp',
		'/' . self::WB . 'БУЮП' . self::WB . '/u' => 'BÜYÜP',

		'/' . self::WB . 'буюк' . self::WB . '/u' => 'büyük',
		'/' . self::WB . 'Буюк' . self::WB . '/u' => 'Büyük',
		'/' . self::WB . 'БУЮК' . self::WB . '/u' => 'BÜYÜK',

		'/' . self::WB . 'джонк' . self::WB . '/u' => 'cönk',
		'/' . self::WB . 'Джонк' . self::WB . '/u' => 'Cönk',
		'/' . self::WB . 'ДЖОНК' . self::WB . '/u' => 'CÖNK',
		'/' . self::WB . 'джонкю' . self::WB . '/u' => 'cönkü',
		'/' . self::WB . 'Джонкю' . self::WB . '/u' => 'Cönkü',
		'/' . self::WB . 'ДЖОНКЮ' . self::WB . '/u' => 'CÖNKÜ',

		'/' . self::WB . 'куркчи/u' => 'kürkçi',
		'/' . self::WB . 'Куркчи/u' => 'Kürkçi',
		'/' . self::WB . 'КУРКЧИ/u' => 'KÜRKÇI',

		'/' . self::WB . 'устке' . self::WB . '/u' => 'üstke',
		'/' . self::WB . 'Устке' . self::WB . '/u' => 'Üstke',
		'/' . self::WB . 'УСТКЕ' . self::WB . '/u' => 'ÜSTKE',
		'/' . self::WB . 'устте' . self::WB . '/u' => 'üstte',
		'/' . self::WB . 'Устте' . self::WB . '/u' => 'Üstte',
		'/' . self::WB . 'УСТТЕ' . self::WB . '/u' => 'ÜSTTE',
		'/' . self::WB . 'усттен' . self::WB . '/u' => 'üstten',
		'/' . self::WB . 'Усттен' . self::WB . '/u' => 'Üstten',
		'/' . self::WB . 'УСТТЕН' . self::WB . '/u' => 'ÜSTTEN',

		# отдельно стоящие Ё и Я
		# stand-alone Ё and Я
		'/' . self::WB . 'Я' . self::WB . '/u' => 'Ya',
		'/' . self::WB . 'Ё' . self::WB . '/u' => 'Yo',

		# относятся к началу слова
		# word prefixes
		'/' . self::WB . 'КъЮШн/u' => 'QYŞn',
		'/' . self::WB . 'ЮШн/u' => 'YŞn',

		# need to convert digraphs (гъ, къ, нъ, дж) now to match patterns
		'/гъ/u' => 'ğ',
		'/Г[ъЪ]/u' => 'Ğ',
		'/къ/u' => 'q',
		'/К[ъЪ]/u' => 'Q',
		'/нъ/u' => 'ñ',
		'/Н[ъЪ]/u' => 'Ñ',
		'/дж/u' => 'c',
		'/Д[жЖ]/u' => 'C',

		# о => ö
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])о([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u'
			=> '$1ö$2$3$4',
		'/' . self::WB . 'о([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ö$1$2$3',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])О([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u'
			 => '$1Ö$2$3$4',
		'/' . self::WB . 'О([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u'
			=> 'Ö$1$2$3',

		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])о([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => '$1ö$2$3',
		'/' . self::WB . 'о([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ö$1$2',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])О([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u' => '$1Ö$2$3',
		'/' . self::WB . 'О([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u' => 'Ö$1$2',

		# ё => yö
		'/' . self::WB . 'ё([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([ьеюü])/u' => 'yö$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'Ё([' . Crh::C_CONS_LC . '])([' . Crh::C_CONS_LC . '])([ьеюü])/u' => 'Yö$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'Ё([' . Crh::C_CONS_UC . '])([' . Crh::C_CONS_UC . '])([ЬЕЮÜ])/u' => 'YÖ$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'ё([' . Crh::C_CONS . '])([ьеюü])/u' => 'yö$1$2',
		'/' . self::WB . 'Ё([' . Crh::C_CONS_LC . '])([ьеюü])/u' => 'Yö$1$2',
		'/' . self::WB . 'Ё([' . Crh::C_CONS_UC . '])([ЬЕЮÜ])/u' => 'YÖ$1$2',

		# у => ü, ую => üyü
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])у([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u'
			=> '$1ü$2$3$4',
		'/' . self::WB . 'у([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ü$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'ую([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'üyü$1$2$3',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])У([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u'
			=> '$1Ü$2$3$4',
		'/' . self::WB . 'У([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u' => 'Ü$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'Ую([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'Üyü$1$2$3',
		'/' . self::WB . 'УЮ([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ÜYÜ$1$2$3',

		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])у([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => '$1ü$2$3',
		'/' . self::WB . 'у([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ü$1$2',
		'/' . self::WB . 'ую([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'üyü$1$2',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::C_M_CONS . '])У([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u' => '$1Ü$2$3',
		'/' . self::WB . 'У([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьüЕИЭЮЬÜ])/u' => 'Ü$1$2',
		'/' . self::WB . 'Ую([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'Üyü$1$2',
		'/' . self::WB . 'УЮ([' . Crh::C_CONS . '])([еиэюьü])/u' => 'ÜYÜ$1$2',

		# ю => yü
		'/' . self::WB . '([аыоуеиёюАЫОУЕИЁЮ]?)ю([' . Crh::C_CONS . '])([' . Crh::C_CONS . '])([ьеюü])/u'
			=> '$1yü$2$3$4',
		'/' . self::WB . '([АЫОУЕИЁЮ]?)Ю([' . Crh::C_CONS_LC . '])([' . Crh::C_CONS_LC . '])([ьеюü])/u'
			=> '$1Yü$2$3$4',
		'/' . self::WB . '([АЫОУЕИЁЮ]?)Ю([' . Crh::C_CONS_UC . '])([' . Crh::C_CONS_UC . '])([ЬЕЮÜ])/u'
			=> '$1YÜ$2$3$4',
		'/' . self::WB . '([аыоуеиёюАЫОУЕИЁЮ]?)ю([' . Crh::C_CONS . '])([ьеюü])/u' => '$1yü$2$3',
		'/' . self::WB . '([АЫОУЕИЁЮ]?)Ю([' . Crh::C_CONS_LC . '])([ьеюü])/u' => '$1Yü$2$3',
		'/' . self::WB . '([АЫОУЕИЁЮ]?)Ю([' . Crh::C_CONS_UC . '])([ЬЕЮÜ])/u' => '$1YÜ$2$3',

		# e => ye, я => ya
		'/' . self::WB . 'е/u' => 'ye',
		'/' . self::WB . 'Е([' . Crh::C_LC . 'cğñqöü])/u' => 'Ye$1',
		'/' . self::WB . 'Е([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'YE$1',
		'/' . self::WB . 'я/u' => 'ya',
		'/' . self::WB . 'Я([' . Crh::C_LC . 'cğñqöü])/u' => 'Ya$1',
		'/' . self::WB . 'Я([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'YA$1',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜ])е/u' => '$1ye',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜ])Е([' . Crh::C_LC . 'cğñqöü])/u' => '$1Ye$2',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜ])Е([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => '$1YE$2',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüğqАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜĞQ])я/u' => '$1ya',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüğqАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜĞQ])Я([' . Crh::C_LC . 'cğñqöü])/u' => '$1Ya$2',
		'/([аеёиоуыэюяйьъaeöüğqАЕЁИОУЫЭЮЯЙЬЪAEÖÜĞQ])Я([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => '$1YA$2',

		# не зависят от места в слове
		# position independent

		# слова на -льон
		# words with -льон
		'/льон/u' => 'lyon',
		'/ЛЬОН/u' => 'LYON',

		'/козь([^я])/u' => 'köz$1',
		'/Козь([^я])/u' => 'Köz$1',
		'/КОЗЬ([^Я])/u' => 'KÖZ$1',

		# Ö, Ü 1-й заход: ё, ю после согласных > ö, ü
		# Ö, Ü 1st instance: ё, ю after consonants > ö, ü
		'/([' . Crh::C_CONS . '])ю/u' => '$1ü',
		'/([' . Crh::C_CONS . '])Ю/u' => '$1Ü',
		'/([' . Crh::C_CONS . '])ё/u' => '$1ö',
		'/([' . Crh::C_CONS . '])Ё/u' => '$1Ö',

		# остальные вхождения о, у, ё, ю
		# other occurrences of о, у, ё, ю
		'/Ё([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'YO$1',
		'/Ю([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'YU$1',

		# Ц & Щ
		'/Ц([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'TS$1',
		'/Щ([' . Crh::C_UC . 'CĞÑQÖÜ])/u' => 'ŞÇ$1',
	];

	private const LATN_TO_CYRL_REGEXES = [
		// TODO: refactor upper/lower/first capital whole words without
		// regexes into simpler list

		'/' . self::WB . 'an' . self::WB . '/u' => 'ань',
		'/' . self::WB . 'An' . self::WB . '/u' => 'Ань',
		'/' . self::WB . 'AN' . self::WB . '/u' => 'АНЬ',
		'/' . self::WB . 'ange' . self::WB . '/u' => 'аньге',
		'/' . self::WB . 'Ange' . self::WB . '/u' => 'Аньге',
		'/' . self::WB . 'ANGE' . self::WB . '/u' => 'АНЬГЕ',
		'/' . self::WB . 'ande' . self::WB . '/u' => 'аньде',
		'/' . self::WB . 'Ande' . self::WB . '/u' => 'Аньде',
		'/' . self::WB . 'ANDE' . self::WB . '/u' => 'АНЬДЕ',
		'/' . self::WB . 'anki' . self::WB . '/u' => 'аньки',
		'/' . self::WB . 'Anki' . self::WB . '/u' => 'Аньки',
		'/' . self::WB . 'ANKİ' . self::WB . '/u' => 'АНЬКИ',
		'/' . self::WB . 'deral' . self::WB . '/u' => 'деръал',
		'/' . self::WB . 'Deral' . self::WB . '/u' => 'Деръал',
		'/' . self::WB . 'DERAL' . self::WB . '/u' => 'ДЕРЪАЛ',
		'/' . self::WB . 'kör' . self::WB . '/u' => 'кёр',
		'/' . self::WB . 'Kör' . self::WB . '/u' => 'Кёр',
		'/' . self::WB . 'KÖR' . self::WB . '/u' => 'КЁР',
		'/' . self::WB . 'mer' . self::WB . '/u' => 'мэр',
		'/' . self::WB . 'Mer' . self::WB . '/u' => 'Мэр',
		'/' . self::WB . 'MER' . self::WB . '/u' => 'МЭР',

		'/' . self::WB . 'cönk/u' => 'джонк',
		'/' . self::WB . 'Cönk/u' => 'Джонк',
		'/' . self::WB . 'CÖNK/u' => 'ДЖОНК',

		# (y)etsin -> етсин/этсин
		# note that target starts with CYRILLIC е/Е!
		'/yetsin/u' => 'етсин',
		'/Yetsin/u' => 'Етсин',
		'/YETSİN/u' => 'ЕТСИН',

		# note that target starts with LATIN e/E!
		# (other transformations will determine CYRILLIC е/э as needed)
		'/etsin/u' => 'eтсин',
		'/Etsin/u' => 'Eтсин',
		'/ETSİN/u' => 'EТСИН',

		# буква Ё - первый заход
		# расставляем Ь после согласных
		'/' . self::WB . '([yY])ö([' . Crh::L_N_CONS . '])([aAuU' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1ö$2ь$3',
		'/' . self::WB . '([yY])Ö([' . Crh::L_N_CONS . '])([aAuU' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1Ö$2Ь$3',
		'/' . self::WB . 'AQŞ([^AEI]|' . self::WB . ')/u' => 'АКъШ$1',

		# буква Ю - первый заход
		# расставляем Ь после согласных
		'/' . self::WB . '([yY])ü([' . Crh::L_N_CONS . '])([aAuU' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1ü$2ь$3',
		'/' . self::WB . '([yY])Ü([' . Crh::L_N_CONS . '])([aAuU' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1Ü$2Ь$3',

		'/' . self::WB . '([bcgkpşBCGKPŞ])ö([' . Crh::L_N_CONS . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1ö$2ь$3',
		'/' . self::WB . '([bcgkpşBCGKPŞ])Ö([' . Crh::L_N_CONS . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1Ö$2Ь$3',
		'/' . self::WB . '([bcgkpşBCGKPŞ])ü([' . Crh::L_N_CONS . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1ü$2ь$3',
		'/' . self::WB . '([bcgkpşBCGKPŞ])Ü([' . Crh::L_N_CONS . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u'
			=> '$1Ü$2Ь$3',

		# ö и ü в начале слова
		# случаи, когда нужен Ь
		'/' . self::WB . 'ö([' . Crh::L_N_CONS . 'pP])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'ö$1ь$2',
		'/' . self::WB . 'Ö([' . Crh::L_N_CONS_LC . 'p])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'Ö$1ь$2',
		'/' . self::WB . 'Ö([' . Crh::L_N_CONS_UC . 'P])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'Ö$1Ь$2',
		'/' . self::WB . 'ü([' . Crh::L_N_CONS . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'ü$1ь$2',
		'/' . self::WB . 'Ü([' . Crh::L_N_CONS_LC . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'Ü$1ь$2',
		'/' . self::WB . 'Ü([' . Crh::L_N_CONS_UC . '])([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => 'Ü$1Ь$2',

		'/ts' . self::WB . '/u' => 'ц',
		'/şç' . self::WB . '/u' => 'щ',
		'/Ş[çÇ]' . self::WB . '/u' => 'Щ',
		'/T[sS]' . self::WB . '/u' => 'Ц',

		# Ь после Л
		# add Ь after Л
		'/([' . Crh::L_F . '])l([' . Crh::L_CONS_LC . ']|' . self::WB . ')/u' => '$1ль$2',
		'/([' . Crh::L_F_UC . '])L([' . Crh::L_CONS . ']|' . self::WB . ')/u' => '$1ЛЬ$2',

		# относятся к началу слова
		'/' . self::WB . 'ts/u' => 'ц',
		'/' . self::WB . 'T[sS]/u' => 'Ц',

		'/' . self::WB . 'şç/u' => 'щ',
		'/' . self::WB . 'Ş[çÇ]/u' => 'Щ',

		# Э
		'/(' . self::WB . '|[' . Crh::L_VOW . 'аеэяАЕЭЯ])e/u' => '$1э',
		'/(' . self::WB . '|[' . Crh::L_VOW_UC . 'АЕЭЯ])E/u' => '$1Э',

		'/' . self::WB . '([' . Crh::L_M_CONS . '])ö/u' => '$1о',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::L_M_CONS . '])Ö/u' => '$1О',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::L_M_CONS . '])ü/u' => '$1у',
		'/' . self::WB . '([' . Crh::L_M_CONS . '])Ü/u' => '$1У',

		'/' . self::WB . 'ö/u' => 'о',
		'/' . self::WB . 'Ö/u' => 'О',
		'/' . self::WB . 'ü/u' => 'у',
		'/' . self::WB . 'Ü/u' => 'У',

		# некоторые исключения
		# some exceptions
		'/maal([^e])/u' => 'мааль$1',
		'/Maal([^e])/u' => 'Мааль$1',
		'/MAAL([^E])/u' => 'МААЛЬ$1',
		'/küf([^eü])/u' => 'куфь$1',
		'/Küf([^eü])/u' => 'Куфь$1',
		'/KÜF([^EÜ])/u' => 'КУФЬ$1',
		'/köz([^eü])/u' => 'козь$1',
		'/Köz([^eü])/u' => 'Козь$1',
		'/KÖZ([^EÜ])/u' => 'КОЗЬ$1',

		# Punctuation
		'/#|No\./u' => '№',

		# некоторые случаи употребления Ц
		'/tsi([^zñ])/u' => 'ци$1',
		'/T[sS][iİ]([^zZñÑ])/u' => 'ЦИ$1',
		'/ts([ou])/u' => 'ц$1',
		'/T[sS]([oOuU])/u' => 'Ц$1',
		'/ts([' . Crh::L_CONS . '])/u' => 'ц$1',
		'/T[sS]([' . Crh::L_CONS . '])/u' => 'Ц$1',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])ts/u' => '$1ц',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])T[sS]/u' => '$1Ц',
		'/tsиал/u' => 'циал',
		'/TSИАЛ/u' => 'ЦИАЛ',

		# убираем ьi
		# remove ьi (note Cyrillic ь and Latin i)
		'/[ьЬ]([iİ])/u' => '$1',

		# ya & ye
		'/([' . Crh::L_CONS . '])ya/u' => '$1ья',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])Y[aA]/u' => '$1ЬЯ',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])ye/u' => '$1ье',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])Y[eE]/u' => '$1ЬЕ',

		# расставляем Ь перед Ё
		# place Ь in front of Ё
		'/([' . Crh::L_CONS . '])y[oö]/u' => '$1ьё',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])Y[oOöÖ]/u' => '$1ЬЁ',
		# оставшиеся вхождения yo и yö
		# remaining occurrences of yo and yö
		'/y[oö]/u' => 'ё',
		'/[yY][oOöÖ]/u' => 'Ё',

		# расставляем Ь перед Ю
		# place Ь in front of Ю
		'/([' . Crh::L_CONS . '])y[uü]/u' => '$1ью',
		'/([' . Crh::L_CONS . '])Y[uUüÜ]/u' => '$1ЬЮ',
		# оставшиеся вхождения yu и yü
		# remaining occurrences of yu and yü
		'/y[uü]/u' => 'ю',
		'/[yY][uUüÜ]/u' => 'Ю',

		# убираем ьa
		# remove ьa (note Cyrillic ь and Latin a)
		'/[ьЬ]([aA])/u' => '$1',

		# дж
		'/C([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . 'АЕЁЙОУЭЮЯ])/u' => 'ДЖ$1',
		'/([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . 'АЕЁЙОУЭЮЯ])C/u' => '$1ДЖ',

		# гъ, къ, нъ
		'/Ğ([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . '])/u' => 'ГЪ$1',
		'/([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . 'Ъ])Ğ/u' => '$1ГЪ',

		'/Q([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . '])/u' => 'КЪ$1',
		'/([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . 'Ъ])Q/u' => '$1КЪ',

		'/Ñ([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . '])/u' => 'НЪ$1',
		'/([' . Crh::L_UC . Crh::C_UC . 'Ъ])Ñ/u' => '$1НЪ',

	];

	private const CYRL_CLEAN_UP_REGEXES = [
		'/([клнрст])ь\1/u' => '$1$1',
		'/([КЛНРСТ])Ь\1/u' => '$1$1',
		'/К[ьЬ]к/u' => 'Кк',
		'/Л[ьЬ]л/u' => 'Лл',
		'/Н[ьЬ]н/u' => 'Нн',
		'/Р[ьЬ]р/u' => 'Рр',
		'/С[ьЬ]с/u' => 'Сс',
		'/Т[ьЬ]т/u' => 'Тт',

		# убираем ьы и ь..ы
		# remove ьы и ь..ы
		'/[ьЬ]ы/u' => 'ы',
		'/ЬЫ/u' => 'Ы',
		'/[ьЬ]([гдклмнпрстчшГДКЛМНПРСТЧШ])ы/u' => '$1ы',
		'/Ь([гдклмнпрстчшГДКЛМНПРСТЧШ])Ы/u' => '$1Ы',
		'/[ьЬ]([гкнГКН])([ъЪ])ы/u' => '$1$2ы',
		'/Ь([ГКН])ЪЫ/u' => '$1ЪЫ',

		# убираем йь
		# remove йь
		'/йь/u' => 'й',
		'/ЙЬ/u' => 'Й',

		# частичное решение проблемы слова юз - 100
		# Partial solution to the problem of the word юз ("100")
		# notice that these are cross-word patterns
		'/эки юзь/u' => 'эки юз', '/Эки юзь/u' => 'Эки юз', '/ЭКИ ЮЗЬ/u' => 'ЭКИ ЮЗ',
		'/учь юзь/u' => 'учь юз', '/Учь юзь/u' => 'Учь юз', '/УЧЬ ЮЗЬ/u' => 'УЧЬ ЮЗ',
		'/дёрт юзь/u' => 'дёрт юз', '/Дёрт юзь/u' => 'Дёрт юз', '/ДЁРТ ЮЗЬ/u' => 'ДЁРТ ЮЗ',
		'/беш юзь/u' => 'беш юз', '/Беш юзь/u' => 'Беш юз', '/БЕШ ЮЗЬ/u' => 'БЕШ ЮЗ',
		'/алты юзь/u' => 'алты юз', '/Алты юзь/u' => 'Алты юз', '/АЛТЫ ЮЗЬ/u' => 'АЛТЫ ЮЗ',
		'/еди юзь/u' => 'еди юз', '/Еди юзь/u' => 'Еди юз', '/ЕДИ ЮЗЬ/u' => 'ЕДИ ЮЗ',
		'/секиз юзь/u' => 'секиз юз', '/Секиз юзь/u' => 'Секиз юз', '/СЕКИЗ ЮЗЬ/u' => 'СЕКИЗ ЮЗ',
		'/докъуз юзь/u' => 'докъуз юз', '/Докъуз юзь/u' => 'Докъуз юз', '/ДОКЪУЗ ЮЗЬ/u' => 'ДОКЪУЗ ЮЗ',
	];
}