<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<!-- EN-Revision: 1.17 Maintainer: leon Status: ready -->
<!-- $Revision: 1.7 $ -->
 <chapter id="language.expressions">
   <title>Wyraenia</title>

   <simpara>
    Wyraenia s nawaniejszymi elementami skadowymi PHP. W PHP prawie
    wszystko co napiszesz jest wyraeniem. Najprostsz i najdokadniejsz
    definicj wyraenia jest "wszystko co ma warto". </simpara>

   <simpara>
    Najbardziej podstawow form wyrae s stae i zmienna. Jeli napiszesz
    "$a = 5" przypisujesz '5' do '$a'. '5' ma oczywicie warto 5, lub innymi
    sowy '5' jest wyraeniem o wartoci 5 (w tym przypadku, '5' jest sta
    liczb cakowit).</simpara>

   <simpara>
    Po tym przypisaniu moesz si spodziwa, e wartoci $a jest take 5, wic
    jeli napiszesz "$b = $a" moesz si spodziewa, e bdzie to rwnoznaczne
    z napisaniem "$b = 5". Innymi sowy, $a jest wyraeniem o wartoci 5.
    Jeli wszystko dziaa prawidowo, to wszystko bdzie tak jak si
    spodziewae.</simpara>

   <para>
    Troch bardziej zoonymi przykadami wyrae s funkcje. Przyjrzyj si
    poniszej funkcji:

    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
function foo ()
{
    return 5;
}
]]>
     </programlisting>
    </informalexample></para>

   <simpara>
    Zakadajc e oswoie si z koncepcj funkcji (jeli nie, przejrzyj
    najpierw rozdzia o funkcjach), moesz zaoy, e napisanie
    <literal>$c = foo()</literal> jest rwnoznaczne z napisaniem
    <literal>$c = 5</literal>, i masz raci. Funkcje s wyraeniami o wartoci
    ktr zwracaj. Poniewa foo() zwraca 5, wartoci wyraenia 'foo()' jest
    5. Zazwyczaj funkcje nie zwracaj statycznej wartoci, ale co obliczaj.
    </simpara>

   <simpara>
    Oczywicie wartoci w PHP nie musz by liczbami cakowitymi, i bardzo
    czsto nie s nimi. PHP obsuguje 3 skalarne warotci danych: wartoci
    cakowite, wartoci rzeczywiste i cigi znakw (string) (wartoci skalarne
    to takie, ktrych nie moesz 'rozbi' na mniejsze kawaki, w
    przeciwiestwie do np. tablic). PHP obsuguje take dwa zoone
    (nieskalarne) typy danych: tablice i obiekty. Kad z tych wartoci mona
    przypisa do zmiennych lub moe by zwrcona przez funkcj. </simpara>

   <simpara>
    Jak narazie, uytkownicy PHP/FI 2 nie powinni odczu adnej zmiany.
    Jednake PHP rozwija wyraenia znacznie bardziej, podobnie jak wiele
    innych jzykw programowania. PHP jest jzykiem zorientowanym na
    wyraenia, co oznacza e prawie wszystko jest wyraeniem. Przyjrzyj si
    przykadowi ktry ju analizowalimy, '$a = 5'. atwo jest zauway, e s
    tu dwie wartoci. Warto staej cakowitej '5', a take warto $a, ktra
    zostanie zamieniona na 5. Ale tak naprawd jest tu jeszcze jedna warto,
    ktr jest warto operacji przypisania. Przypisanie przyjmuje warto
    przypisywanej wartoci, w tym przypadku 5. W praktyce oznacza to, e '$a =
    5', niezalenie co to robi, jest wyraeniem o wartoci 5. Wynika z tego,
    e napisanie '$b = ($a = 5)' jest rwnoznaczne napisaniu '$a = 5; $b = 5;'
    (rednik oznacza koniec instrukcji). Poniewa przypisania s przetwarzane
    od prawej do lewej, moesz take napisa '$b = $a = 5'.</simpara>

   <simpara>
    Kolejnym dobrym przykadem orientacji wyraeniowej jest pre- i
    postinkrementacja i dekrementacja. Uytkownicy PHP/FI 2 i wielu innych
    jzykw mog by ju zaznajomieni z notacj zmienna++ i zmienna--. S to
    operatory inkrementacji i dekrementacji. W PHP/FI 2 instrukcja '$a++' nie
    ma wartoci (nie jest wyraeniem), wic nie moesz jej przypisa lub uy
    w jakikolwiek sposb. PHP rozszerza moliwoci inkrementacji/dekrementacji
    robic take z nich wyraenia, podobnie jak w C. W PHP, tak jak w C, sa
    dwa typy inkrementacji: preinkrementacja i postinkrementacja. I pre- i
    postinkrementacja zwikszaj warto zmiannej, wic efekt w stosunku do
    zmiennej jest taki sam. Rnica jest w wartoci wyraenia inkrementacji.
    Preinkrementacja, ktra jest oznaczana jako '++$zmienna', zwraca
    zwikszon warto (PHP zwiksza zmienn przed odczytaniem wartoci,
    dlatego nazywa si to 'pre-inkrementacj'). Postinkrementacja, ktra jest
    oznaczana jako '$zmienna++', zwraca orginaln warto $zmienna przed
    zwikszeniem jej wartoci (PHP zwiksza warto po odczytaniu jej
    wartoci, std nazwa 'post-inkrementacja').</simpara>

   <simpara>
    Popularnym typem wyrae s wyraenia porwnania. Te wyraenia zwracaj
    warto 0 lub 1, oznaczajc odpowiednio &false; lub &true;. PHP obsuguje
    &gt; (wikszy), &gt;= (wikszy lub rwny), == (rwny), != (nie rwny),
    &lt; (mniejszy) i &lt;= (mniejszy lub rwny). Wyraenia te s powszechnie
    uywane przy sprawdzaniu warunkw, jak na przykad instrukcje
    <literal>if</literal>.</simpara>

   <simpara>
    Ostatnim przykadem, ktrym bdziemy si tu zajmowa s poczone
    wyraenia operacji i przypisania. Ju wiesz, e jeli chcesz zwikszy
    warto zmiennej $a o 1, moesz po prostu napisa '$a++' lub '++$a'. Ale
    co jeli chcesz doda do niej wicej ni jeden, na przykad 3? Mgby
    napisa wielokrotnie '$a++', ale nie jest to sposb ani efektywny ani
    wygodny. Czciej spotykane jest uywanie instrukcji '$a = $a + 3'. '$a +
    4' zwraca warto zmiennej $a plus 3, ktra jest przypisywana spowrotem do
    $a, co oznacza zwikszenie wartoci zmiennej $a o 3. W PHP, tak jak kilku
    innych jzykach jak na przykad C, moesz napisa to krcej, co z czasem
    stanie si take bardziej przejrzyste i atwiejsze do zrozumienia. Dodanie
    4 do biecej wartoci $a moe by zapisane jako '$a += 4'. Oznacza to
    dokadnie "we warto $a, dodaj do niej 3 i przypisz j spowrotem do $a".
    Oprcz bycia krtsz i bardziej przejrzyst, instrukcja ta jest take
    szybsza w wykonaniu. Warto '$a += 5', tak jak warto zwykego
    przypisania, jest przypisywan wartoci. Zauwa, e NIE jest to 4, ale
    poczona warot $a i 4 (jest to warto ktra jest przypisywana do $a).
    Dowolne dwuoperandowe operatory mog by uyte w trybie
    operacji-przypisania, na przykad '$a -= 5' (odejmij 5 od wartoci $a),
    '$b *= 7' (pomn warto $b przez 7), itp.
   </simpara>

   <para>
    Jest jeszcze jedno wyraenie, ktre moe si wyda dziwne jeli nie
    widziae go w innych jzykac, trjoperandowy operator warunkowy:

    <informalexample><programlisting role="php">
<![CDATA[
$pierwsze ? $drugie : $trzecie
]]>
    </programlisting></informalexample>
    
    Jeli wartoci pierwszego podwyraenia jest &true; (rzna od zera), to
    zwracany jest drugie podwyraanie, i jest to wynik wyraenia warunkowego.
    W przeciwnym wypadku, zwracana jest warto trzeciego podwyraenia.
   </para>

   <para>
    Poniszy przykad powinien pomc w lepszym zrozumieniu pre- i
    postinkrementacji i oglnie koncepcji wyrae:

    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
function double($i)
{
    return $i*2;
}
$b = $a = 5;        /* przypisz warto pic do zmiennej $a i $b */
$c = $a++;          /* postinkrementuj, przypisz pocztkow warto
                       $a (5) do $c */
$e = $d = ++$b;     /* preinkrementuj, przypisz zwikszon warto
                       $b (6) to $d i $e */

/* w tym momencie i $d i $e s rwne 6 */

$f = double($d++);  /* przypisz podwojon warto $d <emphasis>sprzed</emphasis>
                       inkrementacji, 2*6 = 12 do $f */
$g = double(++$e);  /* przypisz podwojon warto $e <emphasis>po</emphasis>
                       inkrementacji, 2*7 = 14 do $g */
$h = $g += 10;      /* na pocztku $g jest zwikszane o 10 i przyjmuje 
                       warto 24; warto przypisania (24) jest pniej
                       przypisywana do $h, ktre przyjmuje warto 24. */
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>

   <simpara>
    Na pocztku rozdziau powiedzielimy, e bdziemy opisywa rne typy
    instrukcji, i tak jak obiecywalimy, wyraenia mog by instrukcjami.
    Jednake nie kade wyraenie jest instrukcj. W tym przypadku ma posta
    'wyraenie' ';', czyli wyraenie a po nim rednik. W '$b=$a=5;', $a=5 jest
    poprawnym wyraeniem, ale nie jest instrukcj. Jednake '$b=$a=$b;' jest
    poprawn intrukcj.</simpara>

   <simpara>
    Ostatni rzecz wart uwagi jest warto prawdy wyrae. W wielu
    przypadkach, gwnie przy sprawdzaniu warunkow i w ptlach, nie interesuje
    ci warto wyraenia, ale tylko czy oznacza &true; czy &false;.
    
    <!-- (PHP nie mam dedykowanego typu boolean) : LE, ma -->
    
    Stae &true; i &false; (niezalene od wielkoci znakw) s dwiema
    moliwymi wartociami logicznymi. Kiedy to konieczne, wyraenie jest
    automatycznie konwertowane na typ boolean. Zobacz
    <link linkend="language.types.typecasting">rozdzia o rzutowaniu typw
    </link> jeli interesuj ci szczegy jak to jest przeprowadzane.
   </simpara>
   <simpara>
    PHP dostarcza penej i potnej implementacji wyrae i cakowita ich
    dokumentacja przekracza ramy tego podrcznika. Powysze przykady powinny
    da ci oglne pojcie czym s wyraenia i jak moesz konstruowa przydatne
    wyraenia. Przez reszt podrcznika bdziemy pisa
    <replaceable>expr</replaceable> aby oznaczy dowolne poprawne wyraenie
    PHP.</simpara>

  </chapter>
 
<!-- Keep this comment at the end of the file
Local variables:
mode: sgml
sgml-omittag:t
sgml-shorttag:t
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-always-quote-attributes:t
sgml-indent-step:1
sgml-indent-data:t
sgml-parent-document:nil
sgml-default-dtd-file:"../../manual.ced"
sgml-exposed-tags:nil
sgml-local-catalogs:nil
sgml-local-ecat-files:nil
End:
vim600: syn=xml fen fdm=syntax fdl=2 si
vim: et tw=78 syn=sgml
vi: ts=1 sw=1
-->