<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<!-- EN-Revision: 1.31 Maintainer: Qrak Status: ready -->
<!-- $Revision: 1.9 $ -->
 <chapter id="language.operators">
  <title>Operatory</title>
  <simpara>
  </simpara>
  
  <sect1 id="language.operators.arithmetic">
   <title>Operatory Arytmetyczne</title>
   <simpara>
    Czy pamitasz podstawy arytmetyki ze szkoy? W PHP operatory dziaaj
    niemale tak samo.
   </simpara>
   <table>
    <title>Operatory Arytmetyczne</title>
    <tgroup cols="3">
     <thead>
      <row>
       <entry>Przykad</entry>
       <entry>Nazwa</entry>
       <entry>Opis</entry>
      </row>
     </thead>
     <tbody>
      <row>
       <entry>$a + $b</entry>
       <entry>Dodawanie</entry>
       <entry>Suma $a i $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a - $b</entry>
       <entry>Odejmowanie</entry>
       <entry>Rnica $a od $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a * $b</entry>
       <entry>Mnoenie</entry>
       <entry>Iloczyn $a i $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a / $b</entry>
       <entry>Dzielenie</entry>
       <entry>Iloraz $a przez $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a % $b</entry>
       <entry>Modulo</entry>
       <entry>Reszta z dzielenia $a przez $b.</entry>
      </row>
     </tbody>
    </tgroup>
   </table>
   
   <simpara>
    Operator dzielenia ("/") zwraca warto cakowit (wynikiem dzielenia jest
    liczba cakowita) jeli obydwa operandy s cakowite (lub s acuchami 
    znakw skonwertowanymi do liczba cakowitych) i wynik ich dzielenia jest 
    cakowity. Jeli jednak ktry z operandw jest zmiennoprzecinkowy lub 
    wynikiem dzielenia jest liczba niecakowita, operator dzielenia zwraca 
    warto zmiennoprzecinkow.
   </simpara>
  </sect1>
  
  <sect1 id="language.operators.assignment">
   <title>Operatory Przypisania</title>
   <simpara>
    Podstawowym operatorem przypisania jest "=". Twoim pierwszym skojarzeniem 
    moe by "jest rwny". Nie! Tak naprawd oznacza to, e operand z lewej
    strony operatora "=" otrzymuje warto wyraenia stojcego po prawej stronie
    (tak wanie si tumaczy: "otrzymuje warto wyraenia po prawej").
   </simpara>
   <para>
    Wartoci caego wyraenia przypisania jest warto przypisywana do 
    zmiennej stojacej po lewej. Na przykad wartoci "$a = 3" jest 3. To 
    pozwala na wykonywanie bardziej skomplikowanych przypisa: 
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[      
$a = ($b = 4) + 5; // teraz $a jest rwne 9, a $b jest rwne 4.
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <para>
    Poza podstawowym operatorem przypisania, istniej jeszcze zoone operatory 
    odnoszce si do wszystkich arytmetycznych i acuchowych operatorw. 
    Pozwalaj one uy jednej zmiennej jako jednego z operandw, a nastpnie 
    zapisana wynik dziaania w tej wanie zmiennej. Na przykad:
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
$a = 3;
$a += 5; // ustawia warto $a na 8, tak jakby napisa: $a = $a + 5;
$b = "Witaj ";
$b .= "wiecie!"; // ustawia warto $b na "Witaj wiecie!", dokadnie tak jak 
$b = $b . "wiecie!";
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <para>
    Zwr uwag, e przypisanie kopiuje warto oryginalnej zmiennej do nowej
    zmiennej (tzw. przypisanie przez warto). Skutki tego mog by widoczne
    przy kopiowaniu np. duej tablicy wewntrz zwartej (ciasnej) ptli (ang.
    tight loop). PHP 4 pozwala na przypisanie przez
    referencj (odniesienie), za pomoc skadni <computeroutput>$zmienna =
    &amp;$innaZmienna;</computeroutput>. Taka moliwo pojawia si dopiero 
    w PHP 4 i nie bya dostpna w PHP 3. "Przypisanie przez referencj" oznacza,
    e obydwie zmienne wskazuj te same wartoci, natomiast nic si nie
    kopiuje. Aby dowiedzie si wicej na temat referencji, przeczytaj rodzia
    <link linkend="language.references">wyjanienie referencji</link>.
   </para>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.bitwise">
   <title>Operatory Bitowe</title>
   <simpara>
    Operatory bitowe su do operowania na wartociach konkretnych bitw w 
    liczbie.
   </simpara>
   <table>
    <title>Operatory Bitowe</title>
    <tgroup cols="3">
     <thead>
      <row>
       <entry>Przykad</entry>
       <entry>Nazwa</entry>
       <entry>Opis</entry>
      </row>
     </thead>
     <tbody>
      <row>
       <entry>$a &amp; $b</entry>
       <entry>Mnoenie</entry>
       <entry>Dany bit wynikowy jest rwny 1 tylko jeli obydwa bity skadowe 
       s rwne 1.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a | $b</entry>
       <entry>Sumowanie</entry>
       <entry>Dany bit wynikowy jest rwny 1 jeli conajmniej jeden bit 
       skadowy jest rwny 1.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a ^ $b</entry>
       <entry>Sumowanie modulo 2</entry>
       <entry>Dany bit wynikowy jest rwny 1 tylko jeli jeden z bitw 
       skadowych jest rwny 1 a drugi jest rwny 0.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>~ $a</entry>
       <entry>Negacja</entry>
       <entry>Bity w zmiennej $a majce warto 1 otrzymuj warto 0 i na 
       odwrt.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &lt;&lt; $b</entry>
       <entry>Przesunicie w lewo</entry>
       <entry>
	Przesuwa bity w zmiennej $a o $b krokw w lewo (kady krok znaczy "pomnoone
    przez dwa").
       </entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &gt;&gt; $b</entry>
       <entry>Przesunicie w prawo</entry>
       <entry>
	Przesuwa bity w zmiennej $a o $b krokw w prawo (kady krok znaczy 
    "podzielone przez dwa").
       </entry>
      </row>
     </tbody>
    </tgroup>
   </table>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.comparison">
   <title>Operatory Porwnania</title>
   <simpara>
    Jak wskazuje ich nazwa, operatory te su do porwnywania dwch wartoci.
   </simpara>
   <table>
    <title>Operaatory Porwnania</title>
    <tgroup cols="3">
     <thead>
      <row>
       <entry>Przykad</entry>
       <entry>Nazwa</entry>
       <entry>Opis</entry>
      </row>
     </thead>
     <tbody>
      <row>
       <entry>$a == $b</entry>
       <entry>Rwny</entry>
       <entry>&true; jesli $a jest rwne $b</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a === $b</entry>
       <entry>Identyczny</entry>
       <entry>
	&true; jeli $a jest rwne $b, i obydwa operandy s tego samego typu.
    (tylko w PHP 4)
       </entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a != $b</entry>
       <entry>Rny</entry>
       <entry>&true; jeli $a nie jest rwny $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &lt;> $b</entry>
       <entry>Rny</entry>
       <entry>&true; jeli $a nie jest rwny $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a !== $b</entry>
       <entry>Nie identyczny</entry>
       <entry>
	&true; jeli $a nie jest rwny $b, lub nie s tego samego typu. 
    (tylko w PHP 4)
       </entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &lt; $b</entry>
       <entry>Mniejszy ni</entry>
       <entry>&true; jeli $a jest mniejszy od $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &gt; $b</entry>
       <entry>Wikszy ni</entry>
       <entry>&true; jeli $a jest wikszy od $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &lt;= $b</entry>
       <entry>Mniejszy lub rwny</entry>
       <entry>&true; jeli $a jest mniejszy lub rwny $b.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &gt;= $b</entry>
       <entry>Wikszy lub rwny</entry>
       <entry>&true; jeli $a jest wikszy lub rwny $b.</entry>
      </row>
     </tbody>
    </tgroup>
   </table>
   <para>
    Jeszcze jednym operatorem warunkowym jest operator "?:", dziaajcy tak jak
    w C i wielu innych jzykach.
    <informalexample>
     <programlisting>
<![CDATA[
(expr1) ? (expr2) : (expr3);
]]>
     </programlisting>
    </informalexample> 
    Wartocia wyraenia jest <replaceable>expr2</replaceable> jeli
    <replaceable>expr1</replaceable> jest rwne &true;, lub
    <replaceable>expr3</replaceable> jeli
    <replaceable>expr1</replaceable> jest rwne &false;.
   </para>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.errorcontrol">
   <title>Operatory Kontroli Bdw</title>
   <simpara>
    PHP obsuguje obecnie jeden operator kontroli bdw: znak mapy (@). Jeli
    znak ten zostanie postawiony przed dowolnym wyraeniem w PHP, jakiekolwiek 
    powiadomienia o bdach wygenerowane przez to wyraenie zostan pominite 
    (nie bd wywietlone). 
   </simpara>
   <simpara>
    Jeli mechanizm <link linkend="ini.track-errors">track_errors</link>
    zosta wczony, jakiekolwiek powiadomienie o bdzie zostanie zapisane do 
    zmiennej globalnej $php_errormsg. Naley jednak pamita, e zawarto tej 
    zmiennej jest nadpisywana przy kadym bdzie, wic po wystpieniu kolejnego
    bdu w skrypcie, informacja o poprzednim bdzie jest tracona.
   </simpara>
   <para>
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
/* Zamierzony bd obsugi pliku */
$my_file = @file ('non_existent_file') or
    die ("Failed opening file: error was '$php_errormsg'");

// mechanizm ten dziaa dla wszystkich wyrae, nie tylko dla funkcji:
$value = @$cache[$key]; 
// spowoduje niewywietlenie powiadomienia, jeli nie istnieje wpis do tablicy o
indeksie $key.

?>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <note>
    <simpara>
     Operator @ dziaa tylko na wyraeniach. Tumaczc to opatologicznie: jeli
     da si pobra warto czego, mona postawi operator @ przed tym czym. 
     Zgodnie z powysz regu, mona postawi @ przed zmiennymi, wywoaniami 
     funkcji, instrukcjami <function>include</function>, staymi, itp. Nie mona
     stawia @ przed definicjami funkcji bd klasy, lub strukturami
     warunkowymi, takimi jak <literal>if</literal> lub
     <literal>foreach</literal>, itd.
    </simpara>
   </note>
   <simpara>
    Zobacz take <function>error_reporting</function>.
   </simpara>
   <warning>
    <para>
     Obecnie operator kontroli bdw "@" wyczy wywietlanie powiadomienia 
     o bdzie nawet dla bdw krytycznych, ktre przerw wykonywanie skryptu.
     Oznacza to, e jeli uyjesz tego operatora przed wywoaniem funkcji, ktra
     jest nieosigalna lub ma literwk w nazwie, skrypt przerwie prac 
     nie powiadamiajc dlaczego.
    </para>
   </warning>
  </sect1>
  
  <sect1 id="language.operators.execution">
   <title>Operatory Wykonania Polecenia Systemowego</title>
   <para>
    PHP posiada jeden operator wykoania polecenia systemowego: apostrof wsteczny
    (``). Zauwa e jest to co innego ni apostrof zwyky! Zawarto apostrofu
    wstecznego zostanie wykonana jako polecenie systemowe. Wynik polecenia 
    zostanie zwrcony (tzn. nie bdzie wysany do przegldarki tylko bdzie 
    dostpny do przypisania do zmiennej).
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
$output = `ls -al`;
echo "<pre>$output</pre>";
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
   <note>
    <para>
     Operator ten nie dziaa kiedy <link
     linkend="ini.safe-mode">safe mode</link> jest wczony, lub 
     <function>shell_exec</function> jest zablokowana.
    </para>
   </note>
   <para>
    Zobacz te <function>escapeshellcmd</function>, <function>exec</function>,
    <function>passthru</function>, <function>popen</function>,
    <function>shell_exec</function> i <function>system</function>.
   </para>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.increment">
   <title>Operatory Inkrementacji i Dekrementacji</title>
   <para>
    PHP obsuguje te operatory w stylu jzyka C.
   </para>
   <table>
    <title>Operatory Inkrementacji i Dekrementacji</title>
    <tgroup cols="3">
     <thead>
      <row>
       <entry>Przykad</entry>
       <entry>Nazwa</entry>
       <entry>Opis</entry>
      </row>
     </thead>
     <tbody>
      <row>
       <entry>++$a</entry>
       <entry>Pre-inkrementacja</entry>
       <entry>Najpierw zwiksza warto $a o jeden, potem zwraca $a.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a++</entry>
       <entry>Post-inkrementacja</entry>
       <entry>Najpierw zwraca $a, potem zwiksza $a o jeden.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>--$a</entry>
       <entry>Pre-dekrementacja</entry>
       <entry>Najpierw zmniejsza warto $a o jeden, potem zwraca $a.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a--</entry>
       <entry>Post-dekrementacja</entry>
       <entry>Najpierw zwraca $a, potem zmniejsza $a o jeden.</entry>
      </row>
     </tbody>
    </tgroup>
   </table>
   <para>
    Prosty skrypt przykadowy:
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
<?php
echo "<h3&gt;Post-inkrementacja</h3&gt;";
$a = 5;
echo "Powinno by 5: " . $a++ . "<br>\n";
echo "Powinno by 6: " . $a . "<br>\n";

echo "<h3>Pre-inkrementacja</h3>";
$a = 5;
echo "Powinno by 6: " . ++$a . "<br>\n";
echo "Powinno by 6: " . $a . "<br>\n";

echo "<h3>Post-dekrementacja</h3>";
$a = 5;
echo "Powinno by 5: " . $a-- . "<br>\n";
echo "Powinno by 4: " . $a . "<br>\n";

echo "<h3>Pre-dekrementacja</h3>";
$a = 5;
echo "Powinno by 4: " . --$a . "<br>\n";
echo "Powinno by 4: " . $a . "<br>\n";
?>
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.logical">
   <title>Operatory Logiczne</title>

   <table>
    <title>Opearotory Logiczne</title>
    <tgroup cols="3">
     <thead>
      <row>
       <entry>Przykad</entry>
       <entry>Nazwa</entry>
       <entry>Opis</entry>
      </row>
     </thead>
     <tbody>
      <row>
       <entry>$a and $b</entry>
       <entry>I</entry>
       <entry>&true; jeli zarwno $a jak i $b s &true;.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a or $b</entry>
       <entry>Lub</entry>
       <entry>&true; jeli $a lub $b jest &true;.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a xor $b</entry>
       <entry>Wyacznie-Lub</entry>
       <entry>&true; jeli $a lub $b jest &true;, ale nie jednoczenie.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>! $a</entry>
       <entry>Nie</entry>
       <entry>&true; jeli $a nie jest &true;.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a &amp;&amp; $b</entry>
       <entry>I</entry>
       <entry>&true; jeli zarwno $a jak i $b s &true;.</entry>
      </row>
      <row>
       <entry>$a || $b</entry>
       <entry>Lub</entry>
       <entry>&true; jeli $a lub $b jest &true;.</entry>
      </row>
     </tbody>
    </tgroup>
   </table>
   <simpara>
    Operatory "or" i "and" maj inny priorytet ni "||" i "&amp;&amp;" i wanie z tego
    powodu w PHP s dwa rodzaje operatorw "lub" i "i". (Zobacz
    <link linkend="language.operators.precedence">Priorytety Operatorw</link>.)
   </simpara>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.precedence">
   <title>Priorytety operatorw</title>
   <para>
    Priorytet operatora okrela, jak "silnie" operator wie ze sob dwa stojce
    obok niego wyraenia. Na przykad, w wyraeniu <literal>1 +
    5 * 3</literal>, wynik wynosi <literal>16</literal>, nie
    <literal>18</literal> poniewa operator mnoenia ("*") ma wyszy priorytet 
    ni operator dodawania ("+"). Za pomoc nawiasw mona zmienia priorytet 
    dziaa wedug regu arytmetyki. Na przykad: <literal>(1 + 5) * 3</literal>
    jest rwne <literal>18</literal>.
   </para>
   <para>
    Ponisza tabela zawiera priorytet operatorw, od najniszego priorytetu na 
    grze.
    <table>
     <title>Priorytety operatorw</title>
     <tgroup cols="2">
      <thead>
       <row>
        <entry>Powizanie</entry>
        <entry>Operator</entry>
       </row>
      </thead>
      <tbody>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>,</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>or</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>xor</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>and</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>prawe</entry>
        <entry>print</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>
         = += -= *= /= .= %= &amp;= |= ^= ~= &lt;&lt;= &gt;&gt;=
        </entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>? :</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>||</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>&amp;&amp;</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>|</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>^</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>&amp;</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>bez powizania</entry>
        <entry>== != === !==</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>bez powizania</entry>
        <entry>&lt; &lt;= &gt; &gt;=</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>&lt;&lt; &gt;&gt;</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>+ - .</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>lewe</entry>
        <entry>* / %</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>prawe</entry>
        <entry>! ~ ++ -- (int) (double) (string) (array) (object) @</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>prawe</entry>
        <entry>[</entry>
       </row>
       <row>
        <entry>bez powizania</entry>
        <entry>new</entry>
       </row>
      </tbody>
     </tgroup>
    </table>
   </para>
  </sect1>

  <sect1 id="language.operators.string">
   <title>Operatory acuchowe</title>
   <simpara>
    W PHP s dwa operatory operujce na acuchach znakw (stringach). Pierwszym
    z nich jest operator konkatenacji (poczenia) ('.'), ktry zwraca acuch 
    bdcy poczeniem zawartoci lewego i prawego operandu. Drugim z nich jest
    operator przypisania konkatenacyjnego ('.='), ktry docza zawarto 
    wyraenia stojacego z prawej strony do zmiennej stojacej z lewej strony. 
    Zobacz take <link
    linkend="language.operators.assignment">Operatory Przypisania</link>.
   </simpara>

   <para>
    <informalexample>
     <programlisting role="php">
<![CDATA[
$a = "Witaj ";
$b = $a . "wiecie!"; // teraz $b zawiera cig "Witaj wiecie!"

$a = "Witaj ";
$a .= "wiecie!";     // teraz $a zawiera cig "Witaj wiecie!"
]]>
     </programlisting>
    </informalexample>
   </para>
  </sect1>

 </chapter>
 
<!-- Keep this comment at the end of the file
Local variables:
mode: sgml
sgml-omittag:t
sgml-shorttag:t
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-always-quote-attributes:t
sgml-indent-step:1
sgml-indent-data:t
indent-tabs-mode:nil
sgml-parent-document:nil
sgml-default-dtd-file:"../../manual.ced"
sgml-exposed-tags:nil
sgml-local-catalogs:nil
sgml-local-ecat-files:nil
End:
vim600: syn=xml fen fdm=syntax fdl=2 si
vim: et tw=78 syn=sgml
vi: ts=1 sw=1
-->