Teknolojik deiimin tahmini, planlanmas ve uygulamas konular ilgin bir yeni rn gelitirme vakas ile rneklendirilebilir. Commodore 64 Kiisel Bilgisayar. Bu vaka ayn zamanda tek bir yeni rnn salad baarnn uzun dnemde ticari baary garanti etmediinin de gereki bir rneini tekil etmektedir. Yine bu vaka yeni gelien bir ileri teknoloji endstrisinin ilk aamalarnda izlenen teknoloji stratejisi ile ilgili ok nemli noktalara da k tutmaktadr.

1981-1982 yllarnda Commodore irketi (daha sonra Jack Tramiel ynetiminde) Commodore 64 olarak isimlendirdii yeni bir kiisel bilgisayar tasarlayp retmiti. u an iin artk piyasadan kalkm olmakla beraber Commodore 64 yeni gelien ev bilgisayar sektrnde yeni ve olduka rekabeti bir rn olarak ortaya kmt. Gerekten bu rn nl Texas Instruments firmasn ev bilgisayar piyasasnn dna itmi, o dnemin yeni ve yksekten uan firmas Atari'nin de iflasna katkda bulunmutu. (1990'larda Atari isim olarak mevcut olmakla birlikte ironik bir ekilde daha nce iflasna sebep olan Tramiel'in kontrolnde tamamen yeni bir irket olarak faaliyetini srdrmektedir.)

Kiisel bilgisayar oluturan stratejik teknolojinin yariletken entegre devre ipi olduunu ksaca hatrlayalm. Yariletken entegre devre ipi henz 1959 ylnda icat edildikten sonra 1980 ylna kadar hzl bir teknolojik deiimle kk apta btnleme, orta apta btnleme ve byk apta btnleme eklinde 3 nesil boyunca gelimiti. Orta lekli btnleme entegre devre iplerinin tek bir ip zerine binlerce transistrn yerletirilmesini mmkn klan bir dizi retim srecinden ibarettir. Bu transistr younluu bilgisayar tasarmclarnn bilgisayarn kalbi olan tek bir ip zerine merkezi ilem birimini (sonradan mikroilemci olarak adlandrlmtr) monte etmelerine imkan vermitir. Mikroilemci yeni kiisel bilgisayar sektrnn ortaya kmasna neden olmu ve greceli olarak pazarlanabilen ilk tam montaj kiisel bilgisayar 1976 ylndaki Apple olmutur.

 1981 ylyla birlikte yeni bir sektr olarak kiisel bilgisayar irketleri ortaya kmaya balad. Daha sonra kiisel bilgisayar piyasas iki ayr ve yeni pazar olarak geliti. Bir piyasa kelime ilemciler, tablolama ve muhasebe programlarn ieren i dnyas pazar, dieri ise oyunlar iin ev pazaryd. Her iki pazara da ayn bilgisayarlar hitap ediyordu. Sektr lideri Apple' az farkla Tandy, Texas Instruments, Atari ve Commodore izliyordu. Bilgisayarlarn sat fiyat aral 1500 ile 2500 dolar arasnda deimekteydi.

Doal olarak ev piyasas 1000 dolar snrnda fiyata duyarlyd. Commodore'un patronu Tramiel nce lider Apple'a kar olduka zayf bir rakip olan PET isimli bir kiisel bilgisayar retti. Bununla birlikte Tramiel o srada daha sonra 100 dolara satlacak olan ngiliz mal Sinclair marka yeni kiisel bilgisayarn hzl sat rakamlarn izliyordu. Sinclair'in gerek anlamda bir klavyesi bulunmuyordu. Bunun zerine Commodore firmasnda Tramiel PET bilgisayar retimini durdurarak fiyat 500 dolar civarnda olan VIC-20 isimli yeni ve daha ucuz bir bilgisayar piyasaya srd. (Bu fiyat Apple'dan 1000 Dolar daha ucuzdu.) Bu bilgisayar Commodore'un gerekten ok satan ilk modeli olmutu, ancak VIC-20 rakipleri Apple-II ve Atari 800 ile kyaslandnda hz ve kapasite asndan snrl kalyordu. Bu srada tm bilgisayarlar 8 bit kelime uzunluunda mikroilemciler kullanyorlard. (Texas Instruments 99/4a 16 bit mikroilemci kullanmas asndan bir istisnadr, ancak tasarmclar bilgisayar rakiplerin rnleri zerinde herhangi bir performans stnl kuracak ekilde tasarlamamlard.)

Yine 1981 ylna dndmzde, kiisel bilgisayarlar asndan scak ve ykselen bir pazarn video oyunu piyasas olduunu grrz. Yeni video oyunlarn isteyen bir ok ocuk ve bir ocuk iin 100 dolar harcayabilecek bir ok ebeveyn bulmak mmknd, ancak doal olarak daha fazla para ayrabilecek ana baba says snrl olacakt. Oyun piyasasnda performansn arttrlp fiyatlarn aa ekilebilmesi iin rnn grafik ve ses hznn ykseltilmesi gerekiyordu. Bu arada Atari 800, mikroilemciye yardmc olan zel bir video-gsterim ipi araclyla grafik performansn arttrmak iin teknik bir zme nclk yapmt.

Bu arka plandan sonra, Commodore 64'n hikayesi sonradan West Chester, Pennsylvania'ya tanacak olan kk bir ip retimcisi MOS Technology'de 1981 ylnda balad. Ocak aynda bir grup yariletken mhendisi ses ve grafik iin iki zel ip tasarlamaya karar verdiler. MOS'un byk apta btnleme (LSI) blm bakan Albert J.Charpentier ekibin bana geti. Bu yeni ipler daha sonra "dnyann en iyi video oyunu"nu yapmak isteyen herkesin hizmetine sunulacakt.

Charpentier ve grubunun yapmak istedii Atari 800'n ipleri kadar hzl oyun imkan salayacak daha yeni ve ileri grafik ve ses ipleri tasarlayarak Atari'nin teknik zmn takip etmekti. Charpentier projesini patronuna iletti. Sonradan Commodore'un dnya genelinde mhendislik faaliyetleri yneticisi olan Charles Winterable da projeye onay verdi.

Commodore'un MOS Technology'yi alma sebebi ilgin bir anekdottur. MOS Technology 1970'lerin balarnda henz mikroilemci teknolojisi bir ipteki transistr younluunun yzlerle ifade edildii orta lekte btnleme (MSI) dzeyinden bir ip zerinde binlerce transistr bulunduran (LSI) teknolojisine getii srada yeni kurulan bir iletmeydi. MOS Technology hem Apple hem de Commodore'un PET bilgisayarlarna g veren nl 8-bit mikroilemci 6502 ilemcisini tasarlayp retmekteydi.

 Ancak 1970'lerin ortasnda bir ok Japon firmas (Hitachi, Toshiba ve dierleri) LSI teknolojisini gelitirerek daha sonra mevcut en youn hafza ipi olan 16 K hafza ipini piyasaya karmt. Btnleik devre ip piyasasnda miktar olarak en ok satlan rn hafza ipidir. 1975 ylnda Japon ip reticileri 16 K piyasasnda dnyada nemli bir pay (%20) ele geirmiler, buna ilaveten hafza iplerinin fiyatlarn agresif bir ekilde aa ekerek retim kalitesini de ykseltmilerdi. Bu durum MOS gibi yeni LSI teknolojisi ile retime balayan kk ip reticilerinin aleyhine olmutu. Dolaysyla henz birka yllk bir firma olan MOS daha byk ve iyi finansmana sahip Japon rakiplerin piyasaya girmesiyle lmcl bir darbe alm oldu.

1976 ylnda finansal kriz iindeki MOS, 6502 ilemcisinin mterilerinden Commodore tarafndan " 1 dolara kar 10 sent" denerek satn alnd. MOS'taki Charpentier'in Commodore'daki Winterable iin almaya balamas bu ekilde olmutur. (stratejik teknolojilerdeki uluslararas rekabet koullarnn deimesi sebebiyle)

 Bu durum ayn zamanda (1) radikal teknolojik yeniliklerin yeni kk firmalarn kurulmasna imkan salamas, ancak (2) dier sektrlerden ok sayda kurumsal rakibin daha sonra piyasaya girerek fiyat ve karll drmesi asndan kk lekli ileri teknoloji firmalarnn bana gelenleri de rneklemektedir. (Daha sonra bu tr bir senaryonun tam olarak tanmn verip, hzl teknolojik deiim zamanlarnda bu tr senaryolar iin teknoloji stratejisinin planlanmasnda teknoloji hayat evrimi ve sektrel ekonomik deer zinciri kavramlarnn nasl kullanlabileceini tartacam.)

Charpentier'in grubu grafik ve ses ipi yapmaya karar verdiinde tasarm srecinin ilk adm mevcut yksek kalitedeki ip rnlerinin neler yapabileceini ortaya karmak oldu. Tasarmdaki bu uygulama "rekabeti kyaslama" olarak adlandrlr. Grup ilk iki haftasn sektr genelinde kyaslanabilir ses ve grafik ipi bulup inceleyerek geirdi. Yine mevcut en ileri oyun ve kiisel bilgisayarlarn grafik yeteneklerini de ele aldlar :

Winterable bu dnemi yle anlatr: "Arlkl olarak Mattel Intellivision'u incelemitik. Texas Instruments'n 99/4a ve Atari 800'n de inceledik. Bu irketlerin gelecekte neler yapabileceini mevcut teknolojilerinden yola karak ekstrapolasyon yntemiyle tahmin etmeye altk. Bu bize rnmzn grafik yeteneinin ne olmas gerektii konusunda ak bir yol gstermiti."

Yeni bir rn tasarm iin rekabeti kyaslama sadece evredeki en gelimi ve en iyi rakip rnlere bakmakla kalmayp rakiplerin gelecekteki teknik yeteneklerinin de tahmin edilmesini gerektirir. Yeni rnler sadece mevcut rnler deil rakiplerin gelecekteki rnleri de dikkate alnarak hazrlanmaldr.

"Yeni rn gelitirme srecinde teknolojik tahminin hayati bir nem tamasnn temel sebebi rakiplerin gelecekteki rnlerine kar baarl olabilecek rnler tasarlamaktr."

Daha sonra MOS'taki tasarm ekibi rakiplerin rnlerindeki beenilen fikirleri biraraya gatirdiler. Rakiplerin fikirleri dn alnabilir. (Patent, telif hakk veya ticari sr olmadka) Yeni rnlerin tasarmnda teknolojiye tahminsel bir yaklam yan sra kmlatif bir yaklamda bulunmak da gereklidir. Bunun anlam yeni rnlerin tasarm ve retiminde teknolojik amacn en azndan mevcut en iyi uygulamay ve en yksek performans salamak, daha sonra bunu gelitirmek olmasdr.

Bir rnde sadece tm stn zellikleri bir araya getirmeye almak hedef Pazar iin rnn ok pahal olma ihtimalinden dolay yeterli deildir.

Yeniliki rn tasarm "en iyi uygulama" ile uygun performans/maliyet oranndaki rekabeti stnl dengelemelidir. Teknoloji stratejisinin yeni rn gelitirme iin hayati nem tamasnn temel sebebi budur

Daha sonra tasarm ekibi, en iyi uygulamann ve en stn performansn snrlanaca engellere ve rn tasarmnda yapacaklar gelitirmelere yneldi. Yeni iplerin tasarm konusunda en nemli engel, o sralarda 5m m'dan (Bir metrenin be milyonda biri) daha kk olamayan kanallara transistrlerin yerletirilmesi iin silikon iinde almas gereken yollarn boylamasna uzunluuydu. Bu engel transistr ve para saysn, dolaysyla da devrelerin karmakln ve nihayet performansn hz ve zelliini snrlandryordu.

Yeni rn tasarmnda temel sorun her zaman istenen performans ile teknik ve mali snrlamalar arasndaki denge olmutur.

Teknoloji uygulamasnn yeni rn gelitirme iin nemli olmasnn temel nedeni daha dk fiyata daha gelimi bir performans sunma abasdr.

Tasarm ekibinin elinde iki ey vard: ncelikle ipler zerinde grmek istedikleri zellik ve performans kriterlerinin bir listesini oluturmak ve ikinci olarak da 5 mm teknolojisiyle yaplm bir ip zerine koyabilecekleri devre ve zellik saysn snrlandrmak. Daha sonra tasarm srecinin bir sonraki aamasna sra gelmiti: "Sonra istek listemizdeki maddeleri mutlaka olmal, olmas gerekli ve olsa iyi olur eklinde ncelik srasna dizdik..."

rn tasarmndaki bu mantk temel bir yaklamdr. ncelikle mterilerin neye ihtiya duyduunun belirlenmesi, rakiplerin gelecekte neleri piyasaya sreceinin tahmininden daha nemlidir. kinci olarak, istenen zelliklerin " mutlaka olmal", "olmas gerekir" ve "olsa iyi olur" eklinde sralanmas ynnde karar alnmaldr. Eer bir tasarm "mutlaka olmal" ve "olmas gerekir" zelliklerini karlamyorsa teknolojik bir baarszlk olacaktr. Yine tasarm "olsa iyi olur" zellikleinin de bir ksmn karlamyorsa muhtemelen ticari bir baarszla dnecektir.

Buna gre, (1) yeni bir teknoloji mutlaka doru olarak tahmin edilmeli ve (2) rn tasarmnn erken safhalarnda performans ve maliyet ilikisi uygun ekilde oluturulmaldr.

Ticari baar, irket aratrmas ve rn gelitirme arasnda alnacak uygun tasarm kararlarna kritik bir ekilde baldr.

Gereken ve istenen zelliklerden oluturulan ncelik listesiyle Charpentier'in ekibi ipler iin devreler ve transistrleri yerletirmeye balad. Bu arada daha bir ok rn tasarm karar alnmak zorundayd. (detayl veya basit, biti zaman, karmaklk vs.): "Tasarm sresi silikondan daha nemli olduu iin ipler karmak bir ekilde deil daha basit olarak yerletirildi. Bunu olduka modler bir ekilde yapmtk."

Gerek tasarm sreci bir ok detay, karar ve kendi iinde dengeyi ierir. Bilim ve genel mhendislik ilkeleri bunlarn bir ksm iin rehberlik yapabilir. Dier kararlar uygulamadaki mhendislik, rn ve retim deneyimleri temelinde alnr. Baz kararlar basit olarak mterilerin ne isteyebilecei konusunda yarglar iken bazlar teknik imkanlarla ilgilidir. Tasarm kararlar bunlarn bir karmasdr.

Tasarm, yeni rn gelitirmenin ilk aamasdr. Daha sonra prototip retimi ve testi gelir. ans eseri MOS'ta yeni tasarm rneklerini retmek zere kesintiye uratlabilecek bir ip retim hatt bulunuyordu. Tasarmn iler hale gelmesine kadar hatalarnn ayklanmas ve sadeletirilmesi iin bu gerekliydi. "Daha sonra Commodore'da retim mhendisi olan David A.Ziembicke tipik retim sresinin birka hafta olduunu, ancak acil durumlarda yedek retim hattnda tasarmn 4 gn kadar ksa bir sre iinde gerekletiini sylemektedir." retim ve rn tasarm arasndaki ibirlii 9 aylk tasarmdan retime gemeyi mmkn klmtr. 1981 Kasm aynda ipler tamamlanm, rnekler retilip test edilmiti.

Tm tasarmlarn hata ayklama ve sadeletirmeye ihtiyac vardr. Tekrar tasarm sresini ksaltma rekabette nemli anahtarlardan biridir. Bu, rn gelitirme evrimini ileride incelerken deineceimiz rekabetle ilgili dier bir nemli noktadr.

Ekonomik baar iin teknoloji stratejisi ve rn gelitirme arasndaki balar retim stratejisini de iermelidir.

Daha sonra bu rnekte olduka nemli bir deiim, rnn vizyonunun deimesi ortaya kt. 1981 Kasm aynda Charpentier ve Winterable Commodore'un patronu Jack Tramiel'e projenin baaryla sona erdiini rapor ettiler. iplerle ilgili sat planlarn dinlerken Tramiel zihninin baka bir tarafnda Commodore'un yeni kiisel bilgisayar rn VIC-20'nin yakn zamandaki baarsn deerlendiriyordu. Charpentier ve Winterable Tramiel'e yeni ipleri gsterdiklerinde Tramiel yeni teknolojinin salayaca rekabeti stnl kullanp popler VIC-20'nin baarsn srdrecek yeni bir Commodore kiisel bilgisayar tasarlamt. Tramiel yeni iplerin piyasadaki en iyi rnler kadar iyi bir rnde ancak daha dk bir fiyatla satlabileceini dnyordu. Kendisi ayn zamanda yeni teknolojik rnlerin yaknda piyasaya gireceini tahmin ediyordu; yeni 64 K restgele eriimli bellek ipleri (RAM). Charpentier bunu u szlerle anlatr: "Jack [Tramiel] zaman iinde 64 K RAM'lerin biz retime geene kadar kullanabileceimiz dzeyde ucuzlayaca konusunda iddialyd."

Bu durum iletme stratejisi ile teknoloji stratejisinin btnletirilmesine bir rnektir.

Tramiel, Charpentier'in grafik ve ses iplerini rakiplere satmak yerine fiyatyla nemli bir rekabet avantajna sahip olacak Commodore 64 isimli yeni bir rnde kullanmaya karar vermiti. " Commodore 64'n tasarm baladnda hedeflerimiz basitlik ve dk maliyetti. Commodore 64'n balangta maliyet hedefi 130 Dolar iken, bu rakam daha sonra 135 Dolar olarak dzeltildi."

Commodore 64'te rn Yenilii

Commodore 64'n rekabet stnl fiyatyd. O srada rakip rnlerle ayn ya da biraz stn bir performans sadece 1/4 maliyetle salayabiliyordu.

Tramiel, Charpentier'in iplerini kullanacak yeni rn Commodore 64 iin performans ve fiyat hedeflerini belirlemiti. Ancak asl sorun bilgisayarn tasarlanmasyd. Yeni tasarm, mevcut kiisel bilgisayar tasarmlarnn tekrar tasarmndan ibaret olduu iin izafi olarak dz ve basitti. Tasarmn sistem mimarisi Robert Yannes'a aitti.

Ancak her yeni rnde tasarm ne kadar muntazam olursa olsun hem tasarm hem retim srecinde her zaman hatalar ortaya kacaktr. Ne yazk ki bu kk hatalarn bazen rekabeti adan ok byk etkileri olabilir. Yeni Commodore 64 performans ve ok dk fiyatna ramen Commodore firmasnn nn de zedeleyecek ekilde hzla kalitesiz bir rn imajyla tannmaya balad.

Mesela hatalardan biri, bilgisayarn siyah beyaz ve renkli verileri uyum iinde gstermesini salamak iin bir "yama" gerektiren Charpentier'in grafik ipinde yer alyordu. Bu sorun Charpentier tarafndan hzla bulunarak grafik ipinin yeni modelinde dzeltildi. Dier bir hata daha nceki model VIC-20'den alnan ROM'u (Salt Okunabilir Bellek) kullanan yeni tasarmda grld. Commodore 64 sisteminde kullanld ekliyle bu ip veriyolu zerindeki kontrol deitiinde ortaya kan voltaj deimelerine kar duyarlyd. Bunun sonucunda ise ekranda rastgele dans eden kk parlak kl noktalar ortaya kyordu. Bu hata 3 haftalk zorlu bir alma sonucunda bulunarak dzeltildi.

Hem tasarm seimi hem de retimle ilgili olarak daha bir ok sorun ortaya kmt. Mesela alnan dk fiyatl ucuz paralar performans drmt. Bununla birlikte performans etkileyen montaj hatalar da vard. Nihayet ok yava alan disk srcs ile ilgili nemli bir sorun bulunmaktayd. Bu sorun (1) VIC-20 ile uyum amacyla alnm pazarlama ile ilgili bir karar ve (2) Commodore tarafndan yeni yazlm gelitirme amal olarak bilinli bir karar sonucunda ortaya kmt.

Sonunda tm bu kk hatalar, sorunlar ve zayf pazarlama ve retim kararlar halkn gzndeki dk kaliteli rn imajn daha da arttrd. "Commodore 64'n en byk eksiklerinden biri makinann kendisi deil disk srcsyd. Makul hzda bir disk src ve uygun bir iletim ile C-64 Apple ile piyasada rahata rekabet edebilirdi. Mevcut disk srcsyle ise imdiki oyuncak imajndan kurtulmas ok zordur."

Bu rnekten bir rnn tasarlanmasnn rekabet probleminin sadece bir paras olduu grlebilir. Hatalar her zaman olabilir, yanl kararlar her zaman verilebilir. nemli olan sorunlar hzla gidermek, rn kalitesini arttrmak ve yanl kararlar dzeltecek yeni bir model retebilmektir. Aksi halde yeni teknolojinin salayaca rekabet stnl teknolojiyle ilgisi olmayan sebeplerle hzla kaybedilecektir.

rn gelitirme evriminde hzl rn yenileme, baarl bir yenilikten sonra pazar pay kazanmann temelini oluturur.

Greceli olarak dk fiyatyla Commodore 64 hl dnemi iin bir ticari baaryd. Tek bana C-64 Texas Instruments' kiisel ev bilgisayar piyasasnn dna itmi, Atari'nin iflasnda nemli bir rol oynamtr.

Yeni teknoloji sektrnn balang aamalarnda bile fiyat bir rekabet faktr olarak nem tar.

Bunu grebilmek iin kiisel ev bilgisayar pazarnda 1980'de, daha sektrn henz ilk gnlerinde balayan fiyat sava olgusuna bakmamz gerekir. Tramiel, Commodore PET bilgisayarn 1979 ylnda Apple ve Tandy iin rakip olarak retmi ancak ortalama bir baar elde edebilmiti. 1980 yl boyunca Tramiel ngiliz Sinclair firmas tarafndan retilen, sadece oyuncak benzeri klavyesiyle 100 Dolara ok iyi satan ucuz bir kiisel bilgisayar gzlemledi. Daha sonralar kullanl klavyeleri olan bu tr kiisel bilgisayarlar 100 ile 2000 Dolar arasnda fiyatlara satlmlard.

1981 ylnn ilk gnlerinde Tramiel VIC-20'yi 250 Dolardan piyasaya kard. Apple, Tandy, Atari ve Texas Instruments'n makinalarna kyasla kstl performansa sahip olmakla birlikte satlar baarlyd. Texas Instruments Tramiel'in agresif fiyatl VIC-20'sine rn 99/4a'nn fiyatn 199 Dolara ekerek cevap verdi. Bu rn de iyi satt ve bu arada Texas Instruments daha yeni ve ucuz rn TI/8 iin de bir program gelitirdi.

1982 Ocak aynn banda Texas Instruments personeli Las Vegas tketici elektronii fuarna gittiklerinde 16-Bit ilemcili herhangi bir rn grmedikleri iin rahatlamlard. Fuarda yeni Commodore-64' grdler ancak o an iin rnn potansiyel fiyat stnlne dikkat etmediler. Ancak Atari personeli durumu fark etmiti. "Atari Atari personeli standmza geldiinde azlar bir kar ak, bunu nasl 595 Dolara yapabildiniz, diyorlard."

Fuardan sonra Commodore hzla rekabetin iine girdi. Tramiel VIC-20'nin fiyatn 125 Dolara indirdi. Texas Insrtruments'n buna cevap vermesi gerekiyordu ancak 99/4a'nn kr marj sfra dmt. Nisan aynda Tramiel tekrar saldrya geerek VIC-20'nin fiyatn 99 Dolara ekti. Bu dzeyde bile Commodore bir miktar kr elde edebiliyordu. Texas Instruments bu hcuma cevap vermek zorunda kald ancak 99/4a zarar ediyordu. 1982 ve 1983 yllar boyunca Texas Instruments'n ev bilgisayar blm srekli daha fazla para kaybetmeye devam etti. Bu arada ayn durum Atari iin de sz konusuydu.

Texas Instruments midini yeni modeli TI 99/8'e balamt. Nihayet 1983 ylnda Commodore 64'ten tam bir yl sonra tketici elektronii yaz fuarnda yeni rnn tantt. Tabii Tramiel derhal agresif bir ekilde Commodore 64'n bir yl nceki fiyat olan 595 Dolar hzla aa ekti.

Texas Instruments yeni rnnn de hala Commodore 64'n den fiyatlaryla rekabet edemediini grd. Fuardan sonra Fred Bucy Texas Instruments grubunu bir toplantda biraraya getirerek unlar syledi: "Bu rn para kazanamayacak. Bu grme katlmayan var m?" Katlmayan yoktu. Yeni TI 99/8 modeli l domutu. Bu modelle birlikte Texas Instruments'n ev bilgisayar blm de tarihe kart. Texas Instruments ev bilgisayar iinden ekildiini duyurdu.

Buradaki ironi, aslnda Texas Instruments'n teknik ve bilimsel kapasitesinin o sralarda ve hala Commodore'dan ok daha fazla olmasdr. Yine teknik olarak stn bir ev bilgisayar olan Atari de Commodore'un fiyat rekabeti karsnda tutunamam, Atari'nin sahibi firmay kapatarak tm mal varln Tramiel'e satmak zorunda kalmt.

Ticari olarak baarl olan teknoloji stratejisi teknolojik imkanlarla ayn ey deildir.

Commodore 64 rn yeniliiyle ilgili bu rnek, bir irketin rn gelitirme sreci iinde uygun zamanda yapt yeniliin zamanlama ve etkinlik asndan rn gelitirme evriminde ciddi sorunlar olan rakipleri zerindeki ticari stnln gstermektedir

Commodore 64'n Geici zellii

Commodore'un byk bir rekabeti baar yakalad srada rn gelitirme srecinin nasl ilediini grdk. Ancak i dnyasnda rekabet srekli devam etmektedir ve o an iin ok baarl olan Commodore yava yava rekabeti stnln kaybetmeye balamtr. Bu vaka ile ilgili tartmay aydnlatacak bir ok soru sorulabilir:

1.Charpentier muhtemel teknolojik deiimi nasl tahmin etti?

2.Charpentier teknolojik deiimi nasl planlayp yrtt?

3.Tramiel, Winterable ve Charpentier yeni teknolojiyi kullanacak bir rn nasl planladlar?

4. rn/teknoloji stratejisi Commodore'un iletme stratejisi ile nasl btnletirildi?

5. Byk bir balang baarsndan sonra bu rn sonuta Commodore'un salam bir konuma gelmesinde neden baarsz oldu?

Ekibi yeni nesil bir grafik ve ses ipi yapmaya karar verdiinde Charpentier'in aklnda iki farkl bilgi kayna vard. Birincisi 1984 ylnda Charpentier'in 5m teknolojisi ile ip yapma yeteneini grd ok byk lekli btnleme (VLSI) ynnde gelien 1980 ve 1981 yllarndaki ip younluu alanndaki teknolojik gelimelerdi. Bu ikisi bir araya gelerek yeni teknoloji tahmini iin bir pazar ve teknik altyap salamlard. Yeni teknolojinin tahmini iin kullanlan bu iki tr bilgi kayna Pazar ekmesi ve teknoloji itmesi olarak adlandrlr.

Teknolojik deiimin uygulanmas planl, bteli ve ynetilebilen kesin teknik projeler dahilinde mmkn olabilir. kinci soru asndan Charpentier'in bu proje iin Commodore'da mhendislik yneticisi olarak alan Winterable'dan proje btesi ve zamanlama ile ilgili onay aldn belirtelim. Teknik hedefler, piyasa hedefleri, bte ve zamanlama hedefleri nceden belirlenmiti. Teknoloji stratejisi aratrma ve gelitirme (AR-GE) projelerine dntrlebilir nitelikte olmaldr.

Yeni teknolojinin ne tr bir rnde uygulanacann belirlenmesi teknik kriterler yannda iletme kriterlerine de baldr. nc soru iin, yeni teknolojiyi kullanacak nihai rn ekibinde sadece mhendislik ekibi (Charpentier ve Winterable) deil Commodore'un patronu Tramiel'in de bulunduunu belirtelim. Teknolojiyi kullanacak rn Tramiel tarafndan gelitirilen ipin dar satlmas deil yeni bir kiisel bilgisayar modeli iin irket iinde kullanlmas eklinde yeniden tanmlanmtr. Tramiel'in iletme stratejisi sadece bir ip retici ve satcs olmak yerine daha byk bir Pazar ve karllk vadeden kiisel bilgisayar pazarnn frsatlar zerine odaklanmak eklindeydi.

Teknoloji stratejisi ve iletme stratejisinin btnletirilmesi hem yeni teknolojiyle retilen rnn salayaca rekabet stnl hem de bu stnl srdrecek bir pazarlama ve fiyat stratejisi zerinde odaklanmay gerektirir. Drdnc soruyla ilgili olarak, Tramiel'in iletmecilik dncesi ev bilgisayar piyasasnn pazar bykl ve fiyat duyarll zerinde younlamt. Tramiel isabetli olarak o srada fiyatn teknik yetenekten ok daha nemli olduu yargsnda bulunmutu. Commodore 64 rakip ev bilgisayarlar ile ayn veya teknik olarak ok az stn bir bilgisayar dk fiyatla piyasaya kard takdirde rekabeti kazanacakt ve gerekten yle de oldu.

rn performans sadece teknik performans deil kaliteyi de iermelidir. Yeni bir rn tek bana hibir irket iin srekli baary garanti etmeyecektir. rn yenileme srekli olmaldr. Son soruya gelince, Tramiel'in mterilerin kalite alglamasnn uzun vadede Commodore'un rekabeti konumu zerinde etkili olacan yeterince takdir edemediini sylemek mmkndr. Tasarm, retim, satnalma ve yazlm gibi Commodore'un kamuoyunda dk kaliteli ve mitleri boa karan performans imajn oluturan konularda yanl kararlar alnmt. Ne kaliteye ne de daha yksek performans iin periyodik rn gelitirme konusuna gereken nem verilmemiti. Commodore 64 hzla modas getii iin Commodore'un geleceini garantiye alamamtr.

Her rn, ait olduu iletmeye mterilerini "kalite" ile etkileme konusunda bir imkan sunar.

Uzun vadede bir irket zellikle teknolojik deime yavaladnda ve rekabet fiyatlar aa doru ektiinde ancak kendine ait bir "kalite" alglamas olduu takdirde hayatn srdrebilir.