<sect1 id="zend.db.profiler">

    <title>Zend_Db_Profiler</title>

    <sect2 id="zend.db.profiler.introduction">

        <title>Giriş</title>

        <para>
        <code>Zend_Db_Profiler</code> sorgularınızın profillenmesine imkan
        verir. Profiller bağdaştırıcı tarafından işlenen sorguları hem de
        sorguları çalıştırmak için geçen süreyi içerir ve  gerçekleştirilen
        sorguların sınıflarınıza ek hata ayıklama kodu eklemeden incelenmesini
        mümkün kılar. Ayrıca gelişmiş kullanım geliştiriciye hangi sorguların
        profilleneceğini filtrelemeye izin verir.

        </para>

        <para>
            Profilleyiciyi (profiler'ı) bağdaştırıcı yapıcısına gerekli direktifi vererek
        yada bağdaştırıcıdan sonra etkinleştirmesini isteyerek etkinleştirebilirsiniz.
        </para>

        <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
require_once 'Zend/Db.php';

$params = array(
    'host'     => '127.0.0.1',
    'username' => 'webuser',
    'password' => 'xxxxxxxx',
    'dbname'   => 'test'
    'profiler' => true  // profilleyiciyi aç; kapatmak için false yapın (varsayılan)
);

$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);

// profilleyiciyi kapat:
$db->getProfiler()->setEnabled(false);

// profilleyiciyi aç:
$db->getProfiler()->setEnabled(true);]]>
        </programlisting>

        <para>
            <code>profiler</code> seçeneğinin değeri esnektir.Tipine göre farklı yorumlanır. Çoğu zaman basit bir boole
        değer kullanmalısınız ama diğer tipler profilleyicinin davranışını özelleştirmenizi sağlar.
        </para>

        <para>
            Boole argüman <code>true</code> ise profilleyiciyi etkinleştirir , veya <code>false</code> ise
        etkisizleştirir.
        Profilleyici sınıfı bağdaştırıcı'nın varsayılan profilleyici sınıfı ,
        örneğin <code>Zend_Db_Profiler</code>.
            <programlisting role="php"><![CDATA[
$params['profiler'] = true;
$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);]]>
            </programlisting>
        </para>

        <para>
            Profilleyicinin bir instance'ı bağdaştırıcının o nesneyi kullanmasını sağlar.
        Nesne  <code>Zend_Db_Profiler</code>  veya bu nedenle altsınıf(subclass) tipinde
        olmalı.Profilleyicinin etkinleştirilmesi ayrı olarak yapıldı.
            <programlisting role="php"><![CDATA[
$profiler = MyProject_Db_Profiler();
$profiler->setEnabled(true);
$params['profiler'] = $profiler;
$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);]]>
            </programlisting>
        </para>

        <para>
        Argüman '<code>enabled</code>', '<code>instance</code>', ve '<code>class</code>' anahtarlarından herhangi
        birini içeren birleşmeli dizi olabilir. '<code>enabled</code>' ve '<code>instance</code>' anahtarları
        boole ve yukarıda belgelenen örnek tiplere uyar. '<code>class</code>' anahtarı özel bir profilleyici
        kullanmak için bir sınıfı isimlendirmek için kullanılır. Sınıf mutlaka <code>Zend_Db_Profiler</code> veya
        altsınıf olmalı. Sınıfın yapıcı argümanları olmadan intance'ı oluşturuldu. '<code>instance</code>' seçeneği
        sağlandığında '<code>class</code>' seçeneği gözardı edilir.

            <programlisting role="php"><![CDATA[
$params['profiler'] = array(
    'enabled' => true,
    'class'   => 'MyProject_Db_Profiler'
);
$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);]]>
            </programlisting>
        </para>

        <para>
        Son olarak argüman  yukarıda açıklandığı gibi dizi anahtarları olarak işlem gören
        özellikler içeren <code>Zend_Config</code> tipinin nesnesi olabilir. Örneğin
        "config.ini" dosyası takip eden veriyi içerebilir:

            <programlisting role="ini"><![CDATA[
[main]
db.profiler.class   = "MyProject_Db_Profiler"
db.profiler.enabled = true]]>
            </programlisting>

            Yapılandırma takip eden PHP kodu ile uygulanabilir:

            <programlisting role="php"><![CDATA[
$config = new Zend_Config_Ini('config.ini', 'main');
$params['profiler'] = $config->db->profiler;
$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);]]>
            </programlisting>

            '<code>instance</code>' özelliği aşağıdaki gibi kullanılabilir:

            <programlisting role="php"><![CDATA[
$profiler = new MyProject_Db_Profiler();
$profiler->setEnabled(true);
$configData = array(
    'instance' => $profiler
    );
$config = new Zend_Config($configData);
$params['profiler'] = $config;
$db = Zend_Db::factory('PDO_MYSQL', $params);]]>
            </programlisting>

        </para>

    </sect2>

    <sect2 id="zend.db.profiler.using">

        <title>Profilleyiciyi Kullanma</title>

        <para>
       Herhangi bir noktada bağdaştırıcının <code>getProfiler()</code> metodu
       ile profilleyiciyi yakalayın:
        </para>

        <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
$profiler = $db->getProfiler();]]>
        </programlisting>

        <para>
        Bu <code>Zend_Db_Profiler</code> nesnesinin instance'ını döndürür.
        Bu instance ile geliştirici çeşitli metodlar ile sorgularınızı gözden geçirebilir:
        </para>

        <itemizedlist>
            <listitem>
                <para>
            <code>getTotalNumQueries()</code> profillenen sorguların toplam adedini döndürür.
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
        <code>getTotalElapsedSecs()</code> profillenen tüm sorgular için geçen toplam süreyi
        saniye olarak döndürür.
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
            <code>getQueryProfiles()</code> sorgu profillerini dizi olarak döndürür.
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
            <code>getLastQueryProfile()</code> sorgunun bitip bitmemesine bakmaksızın
            son sorgu profilini döndürür.(Bitmediyse bitiş zamanı null olur)
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
            <code>clear()</code> stack'teki eski sorgu profillerini temizler.
                </para>
            </listitem>
        </itemizedlist>

        <para>
        <code>getLastQueryProfile()</code> 'ın döndürdüğü değer ve <code>getQueryProfiles()</code>'ın
        her öğesi her sorgunun kendisiyle denetlenmesini sağlayan <code>Zend_Db_Profiler_Query</code> nesneleridir:
        </para>

        <itemizedlist>
            <listitem>
                <para>
            <code>getQuery()</code> sorgunun SQL metnini döndürür.
            Paremetreleriyle hazırlanmış deyimin SQL metni sorgunun
            hazırlandığı zamanki metindir bu yüzden paremetre yer tutucularını
            içerir , deyim çalıştırıldığı zamanki değerleri değil.
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
            <code>getQueryParams()</code> hazırlanmış sorguları çalıştırırken
            kullanılan paremetreleri dizi olarak döndürür. Bu uç paremetreleri ve
            deyimin  <code>execute()</code>  metoduna gelen argümaları içerir.
            Dizinin anahtarları konumsaldır ( 1 tabanlı) veya isimlendirilmiş (string)
            paremetre indislidir.
                </para>
            </listitem>
            <listitem>
                <para>
                    <code>getElapsedSecs()</code> sorgunun çalıştığı süreyi
            saniye olarak döndürür.
                </para>
            </listitem>
        </itemizedlist>

        <para>
        <code>Zend_Db_Profiler</code>'ın sağladığı bilgi uygulamalardaki darboğazları
        profillemede ve çalıştırılan sorgularda hata ayıklamada yararlıdır.
        Örneğin , tam olarak son çalıştırılan sorguyu görmek için :
        </para>

        <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
$query = $profiler->getLastQueryProfile();

echo $query->getQuery();]]>
        </programlisting>

        <para>
            Muhtemelen sayfa yavaş oluşturuluyor;ilk önce profilleyici ile tüm sorgular için
        toplam kaç saniye harcandığını belirleyin ve en uzun çalışan sorguyu bulmak için
        sorguları teker teker kontrol edin:

        </para>

        <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
$totalTime    = $profiler->getTotalElapsedSecs();
$queryCount   = $profiler->getTotalNumQueries();
$longestTime  = 0;
$longestQuery = null;

foreach ($profiler->getQueryProfiles() as $query) {
    if ($query->getElapsedSecs() > $longestTime) {
        $longestTime  = $query->getElapsedSecs();
        $longestQuery = $query->getQuery();
    }
}

echo $totalTime . ' saniye içinde '. $queryCount .' adet sorgu çalıştırıldı' . "\n";
echo 'Ortalama sorgu süresi : ' . $totalTime / $queryCount . ' saniye' . "\n";
echo 'Saniye başı sorgu sayısı: ' . $queryCount / $totalTime . "\n";
echo 'En uzun sorgu süresi: ' . $longestTime . "\n";
echo "En uzun sorgu: \n" . $longestQuery . "\n";]]>
        </programlisting>

    </sect2>

    <sect2 id="zend.db.profiler.advanced">

        <title>İleri Profilleyici Kullanımı</title>

        <para>
            Sorgu denetlemeye ek olarak , profilleyici geliştiriciye hangi
        sorguların profilleneceğini filtrelemeye imkan sağlar. Takip
        eden metodlar <code>Zend_Db_Profiler</code> isntance'ında çalışır:
        </para>

        <sect3 id="zend.db.profiler.advanced.filtertime">
            <title>Sorgu için harcanan süreye göre filtreleme</title>

            <para>
        <code>setFilterElapsedSecs()</code>  geliştiriciye sorgunun profillenmesi
        için geçmesi gereken mininimum süreyi belirleme imkanı sağlar. Bu filtreyi kaldırmak
        için metoda null değer verin.
            </para>

            <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
// Sadece en az 5 saniye süren sorguları profille:
$profiler->setFilterElapsedSecs(5);

// Süresine bakmaksızın tüm sorguları profille:
$profiler->setFilterElapsedSecs(null);]]>
            </programlisting>
        </sect3>

        <sect3 id="zend.db.profiler.advanced.filtertype">
            <title>Sorgu tipine göre filtreleme</title>

            <para>
            <code>setFilterQueryType()</code> geliştiriciye hangi tip sorguların
        profilleneceğini bellirleme imkanı verir; birden çok tip profillemek için
        mantıksal OR kullanın. Sorgu tipleri takip eden  <code>Zend_Db_Profiler</code>
        sabitleri tarafından tanımlanmıştır:
            </para>

            <itemizedlist>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::CONNECT</code>: bağlantı işlemleri veya
            veri tabanı seçimi.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::QUERY</code>: Diğer tiplere uymayan genel
            veri tabanı sorguları.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::INSERT</code>: veri tabanına yeni veri ekleyen
            herhangi bir sorgu , genellikle INSERT'li  SQL.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::UPDATE</code>: mevcut veriyi güncelleyen herhangi
            bir sorgu , genellikle UPDATE'li SQL.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::DELETE</code>: mevcut veriyi silen herhangi bir
            sorgu , genellikle DELETE'li SQL.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::SELECT</code>: mevcut veriyi getiren herhangi bir
            sorgu , genellikle SELECT'li SQL.
                    </para>
                </listitem>
                <listitem>
                    <para>
                        <code>Zend_Db_Profiler::TRANSACTION</code>: herhangi hareket işlemi
                        start transaction , commit veya rollback gibi.
                    </para>
                </listitem>
            </itemizedlist>

            <para>
            <code>setFilterQueryType</code> ile var olan herhangi filtreyi argüman olarak sadece
        <code>null</code> vererek kaldırabilirsiniz.
            </para>

            <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
// Sadece SELECT sorgularını profille
$profiler->setFilterQueryType(Zend_Db_Profiler::SELECT);

// SELECT, INSERT, ve UPDATE sorgularını profille
$profiler->setFilterQueryType(Zend_Db_Profiler::SELECT | Zend_Db_Profiler::INSERT | Zend_Db_Profiler::UPDATE);

// DELETE sorgularını profille  ( böylece verinin neden kaybolmaya devam ettiğini anlayabilelim)
$profiler->setFilterQueryType(Zend_Db_Profiler::DELETE);

// Tüml filtreleri kaldır
$profiler->setFilterQueryType(null);]]>
            </programlisting>

        </sect3>

        <sect3 id="zend.db.profiler.advanced.getbytype">
            <title>Sorgu tipine göre profillere erişmek</title>

            <para>
        <code>setFilterQueryType()</code> kullanmak oluşturulan profilleri
        azaltabilir.Buna rağmen bazen tüm profilleri tutmak yararlı olabilir ama
        bunlara ihtiyacınız olduğu anda bakın. <code>getQueryProfiles()</code> 'ın
        bir diğer özelliği ise ilk argüman olarak sorgu tipini (veya sorgu tiplerinin mantıksal kombinasyonu)
        vererek bu filtrelemeyi anında yapabilmesidir ;  sorgu tipi sabitleri listesi için bakınız
        <xref linkend="zend.db.profiler.advanced.filtertype" />.
            </para>

            <programlisting role="php"><![CDATA[<?php
// Sadece SELECT sorgusu profillerine eriş
$profiles = $profiler->getQueryProfiles(Zend_Db_Profiler::SELECT);

// Sadece SELECT, INSERT, and UPDATE  sorgusu profillerine eriş
$profiles = $profiler->getQueryProfiles(Zend_Db_Profiler::SELECT | Zend_Db_Profiler::INSERT | Zend_Db_Profiler::UPDATE);

// DELETE sorgularına eriş ( böylece verinin neden kaybolmaya devam ettiğini
// anlayabilelim)
$profiles = $profiler->getQueryProfiles(Zend_Db_Profiler::DELETE);]]>
            </programlisting>

        </sect3>

    </sect2>

</sect1>
<!--
vim:se ts=4 sw=4 et:
-->